Katalog

25 ŞUBAT 1989 KÜLTÜRYAŞAM HAYVANLAR İSMAIL GÜLGEÇ ÇUMHURİYET/5 Paris Gauguin kuyruğnnda Fransız ressam Paul Gauguin'in 250'yi aşkın tablo, desen ve heykelciğinden oluşan retrospektif sergisi, Grand Palais salonlarında. 20 nisana kadar sürecek olan sergi şimdiden ziyaretçi rekoru kırmış. Seksenlîk hanımefendisinden liseli kızlarına kadar Parisliler müze kapısında kuyrukta. Ünlü ressam TahitVdeki 'Sefahathane'sinde ölü bulunmuştu KİM KİME DUM DUMA BEHİÇ AK DİLEK ZAPTÇIOĞLU PARİS Kış ayan, cıkz bir güneş. Sabahın erken saatlerinden itibaren metrolan dolduran kalabalık öğle tatilinden istifade bistrolardan birinde ayakustü kann doyunnak için caddelere doluşuyor. ChampsElysĞes'den yukarı, Etoile'a doğru yürürken sol kolda, General Eisenhower'a ithaf edilmiş bir caddede kaldınma taşan kalabalık ise öğle taıilini başka türlü değerlendirmeyi seçmiş. Önümüzdeki yaklaşık iki ytiz kişilik kuyrukta bekleyenler arasmda samur kürkten asker kabanına, seksenlik yaşlı hanımefendiden liseli kızlara kadar her çeşit insan. Arkada Grand Palais'nin Belle Epoque yadigân zarif simetrik raerdivenleri, büyük kemerli pencerelerde oldukça mütevan, ama renkleriyle alabildiğine çarpıcı afışler: Gauguin'in Tahitili kızları kumsalda sereserpe... Ressanm "titöll cenmti Paul Gauguin'in ünlü Tahitili çıpfaklannın sonradan sanatçının kafasındaki Tahiti cenneti fantezisinin ürünleri olduğu anlaşılmış. Çunkü Gauguin, Tahiu'ye ayak bastığında, yerliler çoktan o medeniyet denen tek dişı kalmış canavar tarafından ısırılmış bulunuyotiarmış. sanatçıyım" diyor. "Büyiik bir sa Maoriler çoktan o medeniyet de ne ile Matisse arasında bir yere natçı olduğum için onca eziyete nen tek dişi kalmış canavar tara oturtulan Gauguin'in özel kolekkatlanmasım bildim." Gauguin' fından ısmlmış, kanlan zehirlen siyonlardan ve çeşit li müzelerden, in hayatı gerçekten maceralarla ol rniştir. Kadınlar hiç de Gauguin bu arada Moskova Puşkin ve Leduğu kadar acılarla da dolu. in dev tuvallerine aksettirdiği gi ningrad Ermitage müzelerinden Parisliler bir serginin açılışı üze 1849'da Paris'te burjuva bir aile bi çıplak dolaşmamakta, erkekler de ödünç alınan 250'yi aşkın yarinden epeyce geçmiş olmasına nin oğlu olarak dünyaya gelen sa tsa'ya tapıp viski şişesine sanl pıtını kronolojik sırayla sunuyor. rağmen girişte kırk beş dakikayı natçı, yaşadığı sürece sanatıyla maktadır. Gauguin'in bozulmamış Sergi, Washington National Galaşkın beklemeyi doğal sayıyor. 20 pek takdir edilmeyen ressamlar doğanın imgesi olarak kullandığı lery, Chicago Art Institute ve Panisana kadar izlenebilecek olan dan biri. On yedi yaşında bahri yağız atlar, ancak 16. yüzyılda ris Musee d'Orsay'nin ortak ürüsergi, şimdiden rekor düzeyde zi yeye kaydolup dünyayı dolaşan lspanyol misyonerler tarafından nü. SeTgi müdiresi Françoise Cacyaretçi toplamış. 1900'deki büytik Gauguin, hayatta "bir baltaya sap adaya getirümiştir. Sonradan an hin, iki şey amaçladıklannı söyDünya Fuan için inşa edilen olamamış." 28 yaşında ilk resim laşılacağı ttzere ressam bir dizi lüyor: Birincisi, Gauguin'in gençGrand Palais'nin eskiden otomo lerini sergiliyor, ama nafile. Aka tablosunda adalarda turistlere sa liğinde, yani Tahiti'ye gitmeden bil fuarlarına mekân olan salon demizme karşı geldiği, kalıplann tılan ucuz kartpostallardan "kop önce Bretagne'da yaptığı tablolaları, bugün Paris'teki en görkem dışında kendisini eğiterek yola ko ya çeker." Kısacası, Paul Gaugu n sanatçının gelişimi içinde hak li sergilere aynlıyor. Fransız res yulduğu için geçimini bile sağla in'in başarısını borçlu olduğu Ta ettikleri yere oturtmak. tkincisi sam Paul Gauguin'in 25O'yi aşkın yamıyor. Ve böylece Avrupa sanat hiti cenneti büyük ölçüde ressa ise, Fransızlara, kendi vatandaşlan tablosunu, desenlerini ve ahşap tarihinin "ilk hippisi" oluyor ve mın kafasmda oluşan fanteziler olan bir ressamın yurtdışında bulunan, hiç görmedikleri tablolannı heykelciklerini içeren retrospektifi, bu iş için oldukça ileri bir yaşta, den ibarettir. tanıtmak. Cachin, ressamın ka1989*un Grand Palais'deki ilk ola 43 yaşında bir gemiye binerek TaGauguin, çağdaşı Toulouseyı. Müze idaresi içeride izdihama hiti'ye doğru rota tutuyor. Ama Laurrec ile benzer bir son payla zandığı olağanüstü popülariteyi cı, yoz medeniyete sırt çevirip do şarak 19O3'te frengiden ve alkol daha çok Avrupalılann egzotik yol açmamak ve serginin rahatça gezilmesini sağlamak için izleyici ğanın kucağma atlamanın yanı sı den ölür. Frengiye karşı kullandığı dünyalara, tatil cenneti Tahiti'ye ve leri belli aralıklarla, gruplar halin ra, "geri zekâlı alıcı kitlesinin zev. ilaç gözünün ferini alır götürür. hatta biraz da çıplak kadınlara de içeri alıyor. Bu rotasyon ilke kine göre yeni motifler keşfet Acılarıru, ancak morfinle dindir gösterdikleri ilgi üe açıklıyor. Adadaki Gauguin Müzesi'nin mudusine rağmen tuvallerin önünde yi mek." mektedır. Ama hayatının son yıl rüne bakılırsa, Maoriler zaten hane kuyruklar uzayıp gidiyor. Gauguin, Fransız kolonisi Tahi ları en verimli dönemi olur. Yerli yal meyal hatırladıkları ressamı, Washington ve Chicago'dan ti'de kendine ktiçük bir kulübe ki ler, Gauguin'i 8 Mayıs 1903'te, "kendilerini çirkin gösterdiği için" sonra Paris'e gelen sergi, sanatçı ralayıp çalışmaya başlıyor. Sanat "Maison du jouir" ("Sefabalha sevmiyor ve sadece turizmi cannın anavatanında "Gauguin ashn tarihçilerinin sonradan ortaya çı ne") admı verdiSi kulübesinde ölü landırdığı için anısına saygı duyuda kimdi?" tartışmasını alevlen kardığı bir gerçek var: Gauguin bulurlar. yorlar. dirmiş. Kendisi "Ben büyük bir Tahiti'ye geldiğinde, ada yerlileri Grand Palais'deki sergi, Cezan PİKNİK PİYALEMADRA yEBLEEDE E/v\E3CU>ORDUN • HIZLI GAZETECI UTUNLN 5E*J AĞUYO MUSüN ? A! SİZİ ALLAUlMA fjKÜRLER OtilJN. ALUIMA EN VFAK 0İff LEKE ŞÜR Kısa film festivali KultUr Servisi 35. Uluslararası Federal Almanya Kısa Film Festivali bu yıl 2229 nisan tarihleri arasında Oberhausen'de gerçekleşecek. "Komşuya Giden Yol" başlığı altında düzenlenen Ç İ Z G İ L I K KÂMİL festivalin önseçicüerinden Thomas Balkennol, festivale katılacak Türk fiünlerini belirlemek uzere Istanbul'da bulunuyor. 1 mart tarilüne kadar Istanbul'da kalacak olan ve İFSAK'ta Türk yönetmenlerin kısa fılmlerini izleyen Balkenhol, 35 mm. ve 16 mm.'lik filmler arasında bir değerlendirme yapacak. Son yıllarda deneysel filmlerin ağırlık kazandığı festivalde geçen yıl 39 ülke yer almıştı. Uluslararası yarışma dışında bir çocuk filmleri yanşması ve bir ulusal yasen Festivali ndeayrıca 9 ayn juri çeşitli kurumlann ödüllerini dağıtacak. OLPU ÎAHPM OA. $EY MASARACl ,^5 . layarak Yıldız Sarayı Şehir Müzesi'nde sergilenecek. Uzun yıllar Istanbul'da yaşayan Berggren, 1920de ölmüş ve Feriköy Mezarlığı'na gömülmuştü. Manzara fotoğrafçısı olarak tanınan Berggren'in Pera'daki atölyesi, kartpostal satın almak ısteyen gezginlenn uğrak yeri olmuştu. "19. Yüzyıl Istanbul Fotografları" sergisi, Istanbul Metrosu'nun açılışı dolayısıyla Stockholm Fotoğraf Müzesi tarafından Istanbul'a gönderiliyor. Isyeçli.fotoğrafçı Guillaume "19. 19. yüzyıl Istanbul fotoğrafları Yüzyıl İstanbul Fotoğrafları", Berggren'in baş11 marttan * 2JİSV «"i»«.ı^ ^^T^. K P nşmanındayap.lacağ.Oberhau AGAÇ YAŞKEN EĞİLİR KEMAL GÖKHA\ Leonardo da Vincv Sanatçı, bilim adamı, mucit Tek başma bilimler akademisi TARİHTE BUGÜN MCMTAZ ARIKAS 25 Şubat re, uzuniuğu da 3,20 metre tahtadan bvr kuş. Salonda tepeden öylece sarkıyor. Ne yazık ki 300 kilo ağırlığında. Aerodinamik hesaplan, uçabileceğini göstermiş. Ama yalnızca ekranda. İnsan gücüyle uçuş, motor gücüyle uçuşnnı bize ancak bilgisayar veriyor. EDİP EMİL ÖYMEN "Hayward GaUery"de gençyaşb herkesin il tan bile 80 yıl sonra gerçekleşti. Pek hafıf, ama LONDRA Tek başına, bilimler akade gisini en çok çeken, Leonardo'yu "açıklayan" çok güçlü malzemeden yapılan "insan uçurtmisi gibi bir adam Leonardo. Bugün yaşasay bilgisayar gösterileri. Zamanımızda deha, ar ması"nı Leonardo daha o zaman duşünmuş. dı, eserlerini televizyonda anlatırken, masasın tik bilimin pek ince bir ayrmtısında ihtisasZıhlı araba modeli. Tarih 1487, Makineli ttida bir de bilgisayar duracaktı muhakkak. Le laşmak anlamında. Onun zamanı ise Röne fek modeli. Vinçler, iplik sarma mekanizmaonardo, bilgisayar üstadı olacaktı. Bugün bir sans. Bilim ve sanat iç içe. Bugünkü anlayış sı, rakkaslar için dişli çarklar. Daha birçok çok tasanmını, ancak bilgisayar marifetiyle tan çok farklı. Leonardo, bilimle sanatı nasıl mekanizma, 30 tane de kilise modeli. Hiçbiri anlıyoruz. Nasıl tasarlarruş? Tasarı hangi aşa bağdaştırmış? THORN EMI ve IBM gibi inşa edilmemiş. Ama bilgisayar, inşa edilsemalardan geçmiş, son şeklini nasıl almış? Sta "çağdaş" isimler geçiyor ekranlardan, Leonar lerdi neye benzeyeceklerdi gösteriyor. tik, mekanik, hidrolik, optik hesaplarını na do'nun kuş adamı, uçabilseymiş nasıl uçar"İnsan; loprak, su, hava, ateşten oluşur. sıl yapmış? Basmç ve direnç hesaplarını, yıp mış? Leonardo'nun çıkrığı nasıl çalışıyor? Ya Dünya da bu yapıdadır. Insanda nasıl kemik ranma ve hız, çekme ve kaldırma hesaplarını rakkası? "Hazreti İsa'nın Son Yemeği Tablo varsa ve bedeni tutuyorsa, dünyada da kaya nasıl yapnuş? Anatomi ve geometriyi nasıl sn"ndaki perspektif sorununu nasıl çözmüş? vardır, toprağı tutar. İnsanda nasıl kan varkullanmış? Leonardo'nun ressamlığı, heykel Bütün bunlar için rnüracaat, bilgisayar. sa, akciğer nastl nefes alıp verirse, dünyada da tıraşlığı, mühendisliği, miraarlığı, tasarınıcı"Tetra Associates" tarafından gerçekleşti okyanuslar vardır, her 6 saalte bir dünyanın hğı, bilim adamlığı ve yaratıcılığının ipuçla rilen insan uçurtmasının kanat açısı 11 met nefes almasıyla kabanp duruluriar. Kan, nasıl damarlarda dolaşırsa, okyanuslar da dünyanın bedenini sonsuz bir suyla doldururlar." Leonardo'nun bilim adamlığına çizimleri kanıt. Çizimler, özellikle soluk bir ışıklandırmayla, neredeyse karanlık bir salonda. "Çiam, bütün sanat ve bilimin lemelidir" diyen sanatçının her bir fırça darbesi, fotoğraf kadar doğal, resmi kadar guzel birer sanat eseri. Büyük bölümü, Kraliyet Arşivi'nden. Leonardo'nun 600 kadar çizimi I. ve II. Charles zamanında 17. yüzyılda İngiltere'ye getirilmiş. Sergideki diğer eserlerin bir bölumü Milano1 daki Leonardo Müzesi'nden, bir kısmı Montreal'den. Çizimlere bakarken, Leonardo film de çevirmek istemiş miydi diye bir soru akla geliyor. 'Örneğin, çizgi film? Kaç kez aynı görüutüyü ayrı ayn açılardan resmetmek? Din dogmasına kapılmadan, sadece mükemmel bir gözlem ve sağduyu ile çalışan bir sanatçı. Ama eserlerinin çoğu kayıp. Sadece 13 tablosu ortada. "Son Yemek" Milano'da bir duvarda solmakla meşgul. "Mona Lisa", Louvre*da kalabalıktan gözükmüyor bile Ama yüzlerce çizim ve karalaması, bu "Rönesans 7 Leoaardo'nun kuş adamı Leonardo'nun "kuş adamı" uçabilseymiş nasıl uçarmış Tetra Associates Adamı"nın kafasının 67 yıl nasıl çalıştığını tarafından gerçekJeştınlen insan uçurtması. galerının salonunda tepeden öylece sarkıyor. Aerodınamik göstermeye yeterli. Bugüne bile ilham verebilen bir kafa. hesaplan uçabıleceğını göstermiş. Ama yalnızca ekranda. leonardo bugün yaşasaydı, yapıtlarım TV'de anlatırken masasında mutlaka bir de bilgisayar duracaktı. Londra'daki Hayward Gallery'de Leonardo'yu "açıklayan" bilgisayar gösterileri herkesin îlgisini çekiyor. IŞB GUVERCINLE BASLAMIŞIARDL. 60 YIL ONCE Cumhuriyel A 1833'DA BUGÜN, PÛNYANIH İLK HASEfl AJ1ANSIMI KU&AA1 8ABON PAUL JVUUS HEUTEH(ROYrER) ÖLMUŞTÜ YAHUDl ASILLIYICEN HIR.IST/YAN OLMUÇ VE 8(J ADl ALMtŞTt. 1840'LAGOA YAYfUClUK /ŞİA/E SfSE^ SONRA, ALMAklYA'&AKl BAStN OAHA f/fZLI HAgEG ULAşrr/ÇAB/LMS*C AMACfYtA, KENPl ADIYLA ANICAN 'REUTEHS ATAUS/'AJ/ tCU£MUŞTU. İLK HABEgJEŞMELE/ZlM (1BS1~) SÜl/EIS.CıNLERLE YAPILDIĞI AJANS, DAHA SOMBALA&l TELG/SAFTAN YARASLANMAYA KoyULMUÇTU İ&ĞO'LASPA, ATAA/SfM( fHGİL TEgE 'YE 7#Ş(YAfJ SULfUS fZEUTER, BİRÇJOK İNGrLfZ GAZETTESİASE HASEIS £ATMIŞTISayia, 19S1 de. ijüıuncu kuruluf yılmı kjAlayan Reufeıs Ajrcutsı tçı* çıcıfen i/lurHvsyon görütüyor. 25 Şubat 1929, ettiği merkez ıstılah encümeni son şeklini almıştır. Her fakülteden reis ve iki muderrisle güzet sanattar akademisi ve Ticaret mektebi delegelerinden mürekkep olacaktır. tlmi ıstılahlar tesbit ediüyor Dun sabah bütün fakülıeler meclisi müderrisini ayrı ayn toplanmıştır. Ankaradaki Söz kitabı müzakeratına iştirak Darülfunun divanı dun öğleden eden Fakülte Reisleri oradaki sonra Neşet Ömer Beyin müzakeratı azaya tebliğ hyasetinde toplanmıştır. etmişlerdir. Istılahlann bir senede itmamı Cereyan eden müzakerattan ve peyderpey dil heyetine gönderilebilmesi için 'a' har/ine sonra her fakülteye taalluku itibariyle tevdi edilen ıslahatı kadar olan sözlerin 15 marta muhtevi fişler ve ittihaz edilen kadar intacı takarrür etmişlir. Ayrıca Fen Fakültesi'ne merbut mukarrerat istmsah ve teksir edilerek bütün müderrislere hayvanal islasyonunun Baltalimanındaki yalıda tesisine gönderilmiştir. Bu fişler her fakültede kaıi müsaade olunması Maarif Vekaletine teklif edilecekıir. şeklini alan ihzari komisyona Bundan sonra 'Tetkiki arz' tevdi edilecek ve orada enstitüsünun kadro ve tarzı müzakere ve tasnif edildikten mesaisıne dair bir talimalname sonra merkez ıstılah tanzimiyle Maarif Vekaleıine encümenme gönderilecektir. arzı takarrür etmiştir. Darülfunun emininin riyaset Şehir kıraat kitabı Millet mekteolerinde okutturulacak olan şehir kıraaı kiıabından 30 bin nüsha tabedilmiştir. Papye kuşe üzerine renkli resimleri muhtevi olan bu kitaptan birer adet sureti mahsusada teclit edilerek Cazi Hazrellerine ve Heyeti Vekiliye lakdim edilmek üzere Ankaraya gönderilmişıir. Taksim abidesi Taksim abıdesinin bazı aksamı yer yer çatlayarak küçUk taş parçaları dökülmektedir. Darülfunun müderrislerınden Malik Bey abıdeyı muayene ederek bir rapor hazırlamıstır. Bu rapora göre abıdenin yakm bir zamanda harap olmağa yuz tutacağı anlaşılmış ve elyevın Mıstrda bulunan S.Kanonikava şehrimıze gelmesı lüzumu bıldihlıniştir. I BakUs 'otflriü mezeyle