Katalog

fj ŞUBAT 1989 KULTÜRYAŞAM CUMHURİYET/5 MUZIK F1LIZALI HAYVANLAR ÎSMAİL GVLGEÇ GöR&üıii , FiLOZoF F4EE A&YoPUM A Gözüpek biratihm 1011 Şubat 1989 tarihlerinde AKM'de verilen olağan lıafta sonu konserlerinde İstanbul Devlet Opera ve Balesi'nin yeni Genel Müzik Dircktörü Alexander Schwinck ile İsıanbul Devlet Senfoni Orkestrası, kahramanca bir atılımla Gustav Mahler'in dev boyutlardaki 5. Senfonisi'ni yorumladılar. Konserden sonra müzisyen olmayıp da muzisyenlerden çok daha fazla müzik hastası olan dostlarımdan biri "Çok merak ediyonım. ne yazılabilir bu konser hakkında..." dedi. Evet, ne iazılabılır'! Bruno V aller, Leonard Bernstein, Bemard V Haitink gibi şeflerin plaklannı dinleyerek senfonik muziğin en suzme. en mükemrael, en usta yommlanna koşullanmış bir 20. yüzyıl dinleyicisine, müzik tneraklısma, muzik hastasına kolay değil X senfoni orkestrasımn X şefi yoneumindeki "tarOşılabilir" Mahler yoruraunu beğendirmek. Hele bir de sinema meraklısı ise bu şahıs, senfoninin Adagietto bölütnunu Visconti'nin "Venedik'te Olüm" filmindeki kullanımından ötürti defalarca duymuş ve hatmetmiştir. Su gıbi bellediğimız ezgilerde hiçbir hatayı affetraeyiz. Veya diyelim ki Bruno VValter'in tempolarını dinleye dinleye benimsemişizdir, başka tempo ile karşılaşınca ihanete uğramışçasına canımız sıkılır. Daha da onemlisi o dinleye dinleye koşullandığımız plaklardaki orkestralann buyük bir olasılıkla tekrar tekrar kayıt yaparak kusursuz biçirnde müşteriye sunduklan yorumlann mükemmelliğine kapilıp canlı konserde olası kusurlara takılıveririz. Doğrusu, "plak çıktı, mertlik bozuldu" galiba. İDSO'dan Alexander Schwinck yönetiminde Mahler'in 5. Senfonisi KİM KİME DUM DUMA BEHIC AK Alexander Schvrinck yönetimlnde Istanbul Devlet Senfoni Orkestrası, geçen hafta sonu konserlerinde, Istanbul Devlet Opera ve Balesi'nin yenı Genel Müzik Direktörü Alexander Schwınck yönetıminde Gustav Mahler in dev boyutlardaki Beşıncl Senfonisi'nı yorumladı. (Fotoğraf: Lale Filoğlu) Program notlarının bir yerinde "Mahler'in... beşinci, aitıncı ve yedinci senfonileri alışılmamış bo>ntlara sahip, yalın orkestra eserieridir" deniyor. "alışılmamış boyutlar" doğru da "yalm" tarumlamasına katılmak biraz güç. Tam aksine Mahler'in, özellikle bu dinlediğimiz 5. Senfonisi "yalııT'lıktan çok uzak, ummadığımız, beklenmedik sürprizlerle dolu, her an yepyeni bir fikrin bir başka fikir uzerine, bir motifin birkaç başka motif uzerine işlendıği ya da en azından gölgesıni duşürdüğü "yaJın" olmayan bir eser. Mahler'in Brahms'tan, VVagner'den, Slav, Germen, Ibrani halk muziğinden esintiler, renkler taşıyan, Viyana valslerinin o kendine özgü, soluğu bir an için tutup sonra salıveren ritmik özelliğini değişik boyutlarda uygulayan bestecilik stilinin sergilendiği, insanı sürekli tetikte tutan, uzunluğuna rağmen hiç sıkmayan bir senfonisi bu 5. Senfoni. Gelelim Alesander Schvvinck ve tDSO'nun yorumuna. tyiniyetle ve canla başla çalışıldığı nasıl da belli. Mahler'e özgü cümle yapısı, nefesler, süslemeler, "rubato"lar, kısaca "stil" aynntılar tumüyle tertemız olmasa dadoğru yorumlanmış ve özümsenmiş. Bakır üflemeler, sırasıyla trombonlar, trompetler ve kornolar, bütün bu grupların soloları, önde gelen herhangi bir orkestra ile boy ölçüşebilecek nitelikte. Yaylılara gelince şöyle bir sorun ortaya çıkıyor. "Ensemble", yani beraberlik sorunu. Dört ayrı gruptan oluşan yaylı çalgıların iki grubunun kusursuz çalması hiçbir şey ifade etmez bir orkestrada. Bütün gruplar kusursuz olursa, eğer, ortaya müzik çıkar. Nitekim, özellikle Adagietto bolümünde "göriinen kö> kılavuz istemiyordu" Allah için. Şimdi ben diyelim ki çello grubunun şefi olsam, kendi grubumdan sorumlu olacağım için, kendim dahil kimsenin "ensemble" ı, yani beTaberliği bozmasına izin vermemem gerekir. Kendi gnıbundaki çatlak sesler hem beni hem de öteki gruplan zor duruma duşiırmektedir. Peki, öteki grupların günahı ne? Orüar, canla başla uğraşıp dururlarken, ben neden kendi grubuma bir türlu &öz geçirememekteyim. Beraberlik, temizlik, ritmik presizyon zor elde edilen nitelikler ise eğer, kendi grubumla mutlaka fazladan toplu çalışma yapmalıyım. Profesyonel bir orkestrada gruplar ve tek tek üyeler arasında duzey farklılıkları olması ne yazık ki performansın da niteliğini aşağıya çekiyor. Siz istediğiniz kadar didinin, yarumzdaki, arkaruzdaki ile araruzda duzey farkı varsa, sızin çabalarınız da boşa gidecektir. Ancak, bütün bu önemli aynntılara rağmen tDSO'nun Mahler 5. Senfoni yorumunu, hem Alexander Schvvinck'in kendini harap edercesine çalışması ve gayretiyle, hem başkemancı Güiden Toralı ve diğer butün grupların ellerinden geldiğince en iyiyi aramalan sonucu, hiç dikkatimiz dağılmadan, zevkle dinledik. Konserin solisti arpist Sevin Berk, Joaquin Rodrigo'nun Arp ve Orkestra için Serenadı'ru Türkiye'de ilk kez yorumladı. Rodrigo'nun ünlü arpist Nicanor Zabaleta için bestelediği bu eser, bestecinin dünyaca tarunmış Gitar Konçertosu gibi populer ezgilerle dolu değil. Arpist Sevin Berk, doğal müzıkalitesi, şaşmayan ritmik vurgulamalan, çelik gibi tonu ile solistik nitelikleri üst düzeyde bir sanatçımız olduğunu bu eserin yorumuyla bir kez daha kanıtladı. , fhstahğınız>n PİKNİK PtY.4LEM.ADRA i • Vf\ 1 t! 1 m< r t '\ \ | [ 117* .* • * • u I 1 i• Turkiye'de Hk kez İDSO'nun geçen haftakı konserlennin solistj, arpist Sevin Berk'ti. Berk, Joaquin Rodrigo'nun Arp ve Orkestra İçin Serenadı'nı Turkiye'de ilk kez yorumladı. Arpist Sevin Berk, Rodrigo'nun ünlü arpist Nicanor Zabaleta için bestelediği bu yapıtın yorumuyla. üst düzeyde bir sanatçımız olduğunu bir kez daha kanıtJadı. (Fotoğraf: Lale Filoğlu) fflZLI GAZETECİ VECDETŞEV UER flKfAM UMUÎLA KIMI SOMAKı' 6ÜNB ÇİZGİLİK KÂMİL MASARACI Rolling Stones'un gitarisîi Keith Richards'ın ilksolo albümü Kaııımsuz Rock'ın geriUası Keith Richards'ın 45 yaşında çıkardığı ilk solo plağının adı "Talk Is Cheap". Kanunsuz Rock'ın ölüme en yakın savaşan gerillası, bu albümde yorgunluk değil, olgunluk sergiliyor. YAVUZ BAYDAR STOCKHOLM Rolling Stones'un unlu gitaristi Keith Richards, kendisinden yıllardır beklenmekte olanı sonunda gerçekleştirdi. 45 yaşında çıkardığı ilk solo plağının adı, Talk Is Cbeap. Rock söyleminde isyan için isyan tavrının bir zamanlar en ust simgesi olan topluluğuyla çeyrek yuzyıl süren çılgın bir serüvenden sonra Keith Richards'ı böyle bir albümde yalnız başma bulmak insana biraz garip geliyor doğrusu. Mick Jagger, BUI VVyman, Charlie Watts ve Ron Wood'la birlik te gorup dinlemeye iyice alışmışu, Rolling Stones'a adeta lehimlenmiş adı. Heı bestenin altında, parantez ıçinde rastladığımız JaggerRichards ibaresi, sanki belleğimize çıkmaz mürekkeple yazılmış. Talk Is Cheap'le sonunda muradına erdiğini düşünen her Richards ha>Tanı ki bunlar onun gitar tonunu uzak mesafelerden tek kulakla bile tanırlar!, gitaristin bu nadide 33 devirli lutfunu aslında bestecilikteki ortağı ve yakın dostu Mick Jagger'ın bencilliğine borçlu. tsyan için isyan günlerini belleğinin çöplüğune atan Jagger, işadamlıgına soyunup kârzarar hesaplarına dalmasaydı, "llle de kendi solo plaklanmı çıkaracağım" diye tutturmasaydı, Richards'ın Stones dışı bir çalışma yapacağını umanlar, daha çok bekleyeceklerdi. Yuvarlanan Taslar bir album çıkarmayalı yıllar oluyor. Bütün bu süre boyunca sabırla Jagger'ın "Haydi çocuklar stüdyoya" demesıni beklemiş Richards Kendisi öyle söyluyor. Umudu kesince, kutsal gördüğü bir misyona sadakat ile bağlı olanların yalnız bırakılma karşısında duyduğu iç burukluğuyla, bir eline gitarını, öbur eline çok sevdiği Jack Daniels şişesini alasöyleyebilseydi eğer, o müzik ar AĞAÇ YAŞKEN EĞİLİR KEMAL GÖKH.4S GÜRSES tık rock olarak adlandınlabilir miydi? Rendelenmemiş tahta gibi bir ses. Nikotin tutkunu Marcello rak, peşinde New York'ta tarudıMastroianni, FHlini'nin Söyleşi ğı müzisyen dostları, kapanmış (Intervista) filminde "Yeter artık, stüdyoya. bırak şu pisi!" diyenlere "Olur Talk Is Cbeap, kaba ve dayam • yahn!" diyordu. "Giinde uç nıklı tuğlalarla örülmuş bir rock pakete çıkacağım diye 40 ytl uğduvarı. raşmışım. Bunca emegi hiçe sayıp sigarayı bırakacakmışım şimdi de. tddiadan alabildiğine uzak, Hadi eanım siz de'." "jamsessiod" havasında, sanki hoşça vakit geçirmek için dolduRichards'ın sesinde de buna rulmuş bir albüm bu. Rock'ın en benzer bir tütünalkol deneyimi var. Talk Is Cheap'te gitariste da15 Şubat Nulda elektrocazda Steve Khan'la TARİHTE BUGÜN MÜMTAZ ARIKA* çalışmalarından tanıdığımız Steve Jordan, klavyelilerde h a n Neville, ikinci gitarda Waddy Wach1944'r£ 8u6UN,U PUNYA SAVAŞt SuH.EIZjeEN, İTALtel eşlik ediyor. ParçaJara katılan YA'OA, MOfi/rt CASSIUO AOLı KASABA MÜTTEF/KRichards dostlarının sayısı 20'yi L£R TKRAP/HDAM SOMSAUİAjMIÇr)• OCAK AYIaşmakta. Konuk sanatçılar araUtN ıKINCI YAZ.ISINDA , 5OS"V K'ŞIL'K S/R AMEsında Stones'un eski gitaristi Mick l/£ IMGtLtZ t£uwer>, ALMANLAB/V HSMEN Tavlor da var. PÜÇetJ AM2/O' VA ÇIKARMA YAPMIÇç E M YUKA/Sl POĞ&U <LEeiSRK.£N, Richards, belli ki eski günleri A/APOLİ&OMA AGASINDA KALAN MONTB özlüyor. CASSfMC <ASAgASrNJ>A ÇAKILIP K4LMtÇrfESTalk Is Cheap'in özellikle arka k:{ t/E BÛVÜK BlÜ. MANASTlfStM BULUMOUSU yüzünde yer alan her parça, StoTBPEOB MEt/Z/LENMIŞ OLAKJ ALMAMLAe.;OULARl nes'un o teklifsiz ve kendiliğinden EHGELVEMEKTEYOl• SONUNOA, /AUTTEPHCL£e,ZZS başyapıtı Evile On Main Street'e BOAABARDIUAN UÇA&IYLA 4S3 FOA/ gOMgA YA6PIaçılan nostalji pencereleri. İlk yüRAGAlC ÇÖZUME OL4Ş/MAK ıSTEUlÇ, AMA P/E£NIŞ zu ise daha çok 1970'lerin ikinci DE MAYISA PEĞlN SUGtoüşrÜ.. yarısının simgesi Black And Blue albumünun esintileri yaliyor. /5 Şubat 1929 Big Enough adlı açılış parçası, 60 YIL ÖNCE Cumhuriyet unlü Hot Stnffın sanki 1980'lere tetkik edildikten sonra netıcede edilebilir. usanmıştır. uyarlanması. şu mütalaat serdedılmektedir. Rapor Oda kongresinde Hasene koınşu kadınlarda En iyi parçalardan bıri, Make gorduğü şık mantodan birıne tezekkür edilecektir. Turkiye sanayiine istikamet No Mistake. Meraphis Horns'un sahip olabilmek için evvelki vermek ve Türkiye devlet nefesli ataklarıyla süslü, "Işle has akşam kocasıyla tekrar kavgaya sanayimi idare etmek uzere rock b u ! " dedirten turden bir yobaşlamış ve eğer mantoyu kurulan Sanayi ve Maadin rum. Sanayı ve Maadin Bankasının almazsa evde durmıyacağını Bankası şimdiye kadar hususı Bardasınız. Önünüzde sert iç feshi hakkında Ticaret Odası Fatih Katip Muslihıllm bildırmışıır. Hasan ağa bu sanayi erbabma zerrece faide kiniz. Ve Richards'ın rock anıla tara/ından bir rapor nıahallesinde oturan çingene sözlerden son derece kıznıış ve ternin etmedıği gibi kendi rı. hazırlanmıştır. Hasanın karısı Hasene bir kaç eline geçirdıği bir odunla fabrikalarmı da büyük bir Kanunsuz rock'ın ölume en ya Bu rapor aytn 24 unde aydan beri kocasından kurkhı karısını adamakılh dovmuştur. muvaffakiyetle tedvir akiedilecek olan odalar kın savaşan gerillası, bu albümbir rnanto ıstıyor ve her akşam eyleyememek tedır. de yorgunluk değil, olgunluk ser kongresinde muzakere zavallı adamın başının eıinı olunacaktır. Evvelce yazıldığı giliyor. Binaenaleyh bankanın ılgası yıyormuş. Hasan ağa 50 liraya tsyan için isyan tavrında hâlâ veçhıle kongrede sanayiiınizın lazımdır. Çünkü işe ancak çıkabılecek olan bir İsyan için İsyan Keith Richards'ın solo albümü "Talk Is Cheap", ıddia bir şeyler bulanlar için sevindiri kredı ihtıyacr tezekkiır yaramamaktadır. Bu takdirde mantoyu alabilecek parası edılecektir. Bu munasebetle dan alabildiğine uzak, '•jam sessıon" havasında bir album "İsyan ıcin isyan" ci bir çalışma. Beykoz ve saır yerlerdekı olmadığından bir tıırlu tavrının bir zamanlar sımgesı olan Rolling Stones'la çeyrek yüzyıl süren bir Talk Is Cheap, Rolling Stones' Ticaret Odası tarafından bankanın yenıden teşkil kansının arzusunu yerıne serüvenden sonra Rıchardsı böyle bir albümde yalnız başına bulmak ınsana un durust yanının kendini ıfade hazırlanan raporda Turkiye edılecek olan bir mudurıvelı getıreınenuş Jakat her akşam sanayıi büyük bir vukufla biraz garıp geliyor. etme çabasını da simgeliyor. umunuye emri altında ıdare da kansının vırvırtndan kıdemlilerinden birinin, yalnızca bir müzik türü olarak değil, bir yaşam tarzı/hayata bakış olarak da rock'a ithaflarıru içeriyor. Çirkinliğini saklamadan yanm ağızla sıntan, arada bir hafif hafif diklenen bir müzik. Gitan her zamanki gibi Richards'ın: İçinde çakmak gözlü yaban kedileri homurdanıyor yine. Sesi, son derece şüpheli. Şarkı söylemek yaygın anlamıyla ona ne kadar uzak! Ringo Starr'mkinden beter bir gırtlağa bile sahip olduğunu öne sürenler var! Ama acaba önemli mi? Richards şarkı MONTE CASSINO BOMBARÜ/MAM Sanayi ve Maadin Bankası Çingenenin karısı