Katalog

10 ŞUBAT 1989 KÜLTÜRYAŞAM CUMHURIYET/5 1)1 M DVM\ IUIIH SENEMA ATILJA DORS\\ KIM MME 10 günlük tarih dersi DunyaytSarsan 10 Gütı (The Red BellsJ / \onetmen Sergey Bondarçuk O\uncuiar Franco Nero, Svdne Roıne, Anatoıı Ustıuyanınov, Louıse Brıant / Bır Mos Fılm fSovvet Iialya Meksıka ortakyapımı) / Dunva, Hakan Sovyet yonetmen Serge\ Bondarçuk un, \uz\ıl başının unlu ga zetecısı John Reed'ı merkez ala rak çeknğı ıkı fılmden ılkı olan "Meksıka Alevler İçınde">ı bır kaç mev sım onte ızlemıştık \me rıkalı, seruvencı mesleğıne tutkun \e kabul etmek gerekır kı oldukça da şanslı bır gazetecı Joh* Rted'ın 1913'lerde Vieksıka'da flBtlıano Zapata ve Panço Vılla gıbı kışılıklerın de kanşnğı devrımde vaşavıpyazdıklarından sonra Reedbukezde 1917'de Rusya'dabu kez daha da onemlı, gerçekten "dunja\ı sarsan" bır olaya, Sov vet Devrımı ne tanık oluyor Y \ ne <\merıkalı eşıvle bırlıkte Dev nmın, Çann devnlmesınden Pet rograd'da (bugunku Lenıngrad) Kerenskf nın geçıcı hukumetının tutuklanmasına dek geçırdığı en can alıcı aşamalara tanık olan Reed, bu tanıklığını So\\et Devrımı uzenne en onemlı belgelerden bı rı savılan "Dun>a>ı Sarsan 10 Gun" adlı kıtabında anlatmıştı Işte fılmde bu kıtabın, bır ulusla rarası ustun vapım bıçımınde sı nemalaşmasını ızlıyoruz "Dun>a>ı Sarsan 10 Gun" (ve>a dığer adlarıyla "Kızıl Çanlar" veya "Yenı Bır Dun>anın Doguşunu Gordum". Sergey Bondarçuk'un sinemasının tum özelhk lerını taşıyor Ozellıkle "Savaş ve Banş", (Tolstoj uyarlaması 4 bolumlu de\ filnı) "Vatanları Içın Sergey Bondarçuk'tan 'Dünyayı Sarsan On GürC lıren halk veya Kışlık Saray'm ele geçınlmesı gıbı bolumler, ınsamn kafasında yer eden ve kolay kolay unutulamayacak sınema bo lumlerı Bu halıvle "Dunvavı Sarsan 10 Gun", Ekım Devrımı uze nne, kımı tutukluklar, kopukluk lar, anlaşılmazlıklar ıçerse de so nuç olarak oldukça ılgınç bır tarıh dersıne donuşuyor Perdede Lenın'ı Troçkı'yı, gencecık (ve tu muvle ıkıncı planda) Stalın'ı gor mek, dev nmın karmaşık aşama larını ızlemek, unlu "on gun"un akışına tanık olmak. kuşkusuz az şe> değıl , orhk ıste&nde yapamazsın John Reed'ın kıtabından Sovyet yonetmen Sergey Bondarçuk "Ounyayı Sarsan On Gun u Amerıkalı unlu gazetecı John Reed ın aynı adlı kıtabını te mel ala'ak beyazperdeye uyarlamıs Fılmde John Reed ı Italyan oyuncu Fran co Nero canlandırıyor Olduler", "Waterloo" ve "Meksıka Ale\ler İçınde" gıbı filmler den bıldığımız anımsadığımız bır sınema bu Son tahlılde, oldukva kışılıksız, soluksuz, durağan bır anlatım denebıiır Bondarçuk vaş landıkça, ılk fılmlerındekı Abel Gance'ı ammsatan canlıhğı yavaş yavaş vıtırıyor, son fılmlerden •'Bons Godunov"da da tanık ol dugumuz bır vuzeysellığe, nerdev se vavanlığa \aran bır durağanlı gasaplanıyor Bu filmın ılk \arı sında da, anlatılan olavların ıl gınçlığıne, ıçerdıklerı tarıh ve ta nhsel gerçeklık paylarına karşın, benzer bır duygu edınmemek mumkun değıl Ne \ar kı Bondarçuk, belkı ıvı bır sınemacı değıl Ama şaşınıcı bır "speclacle" duygusu \ar kıt lelerı, kalabalıkları kullanmada, yığınsal bır heyecanı vermede, bır ınsanı tarn anlamıvla çızemese de bırçok ınsanı bırlıkte bıreylemsı rasında gostermede gerçekten us ta Bu nedenle tılın, özelhkle ıkın cı varıda buvuk bır ıvme ve dına mızm kazanıvor Ozellıkle vavaş ı,a aı,ılan bır kopruden bırden be Ama "Dun>a>ı Sarsan 10 Gnn"u, ancak yer yer sahıp ola bıldığı sınemasal değerınden ve kuşkusuz kesınlıkle sahıp olduğu "tanh dersı" mtelıklerınden çok, başka bır şey ıçın sevdım Bu fılm, bır sure ıçın de olsa, ınsana bır duş gorduruyor Gerçek an lamda demokratık ozgurlukçu bır ulkede vaşadığımız duşu bu Ovle va, daha 20 vıl once Amerı kalıların vevırdığı unlu ve '"masum" "Doktor Jı>ago"dakı tum komunıst sosyalıst devrımcı devışlerı "duşman" olmuş ve film, sankı duşsel bır ulkede ge çen garıp bır seruvene donuşme mış mıvdı'' Aynı olaya (Sovyet Devnmf ne) eğılen bır dığer Amenkan fılmı, VVarren Beatt> nın "KızıllarThe Reds" yapıtı bırkaç yıl once sansurumuzden gerı don memış mıvdı'' Bertoluccı'nın şu gunlerde sınemalarda ovnavan "1900'un ıkıncı bölumunün fına lındekı "kızıl bajrak" sahnesı, aynı sansurce kesılmemış mıydı ? Oysaşımdı Evet sankı nerdeyse gerçekten Batılı, demokratık bır ulkede yaşıvoruz' Elbette ışkence ve affedersınız " b o k vedırme" gıbı olavları bır an ıçın vok sayar veya unutursanız1 P İ K N İ K PİYALE MADRA HIZLI GAZETEC.İ \H Bir potitik polisiye Çıkış Yok (I\o \\av Out) / Yonetmen Roger Donaldson Oyuncular Ke\ın Costner, Gene Hackman, Sean Young, Wıll Patton, Howard Duff, George Dzundza, Jason Bernard / Bır Orıon Pıctures yapımı (Lâle I, Gazı, Yıldız, Sur) Haftamn ıkınu Amenkan filmı tıpkı "Kara Dul" gıbı bır "thrıller" (gerılım filmı) Ancak bu kez psı kolojık bır genlımden çok, bu sınemanın ustası ol duğu turden bır "polıtık genlım" soz konusu Bır kez daha, Amenkan sıyasal yaşamırun gensıne, arka planda olup bıtenlere tanık olduğunuzu, bu dev ul kenın dunvadan gızlenen vonetım gerçeklennı öğ rendığınızı duşleyebılırsmız tkı saatlık, anlamsız, ama hoş bır duş1 Fılm, başanlı bır denız subayımn Mıllı Savunma Bakanlığı bunyesınde onemlı bır göreve atanmasıyia başlıvor Torn Farrell (Amenkan sınemasının venı ve yukselen ovuncusu Kevın Costner), bu arada bır partıde guzel bır kızla (Sean Young) tanışıyor ve olay, gerçek bır aşk ılışkısıne donuşuyor Ancak kızın Uashıngtorîun sıvasal çevrelennden nufuzlu bır erkekle bırlıkte olduğunu da bılıyor Bır rastlantı sonucu, bu erkeğın çok >akın zamanda hızmeune gırdığı bakanın "bızzaı" kendısı olduğunu oğrenı yor Bakan (benzersız Gene Hackman), bır kısicanç lık nobetı sırasında genç kadını öldurecek ve sadık adamları, cınayetı kadınm tanımadıklan genç se\ gılısıne, yanı Tom'a vuklemeye çalışacaklardır Boy lece Tom, çaljştığı kurumda, aslında kendısıne karşı yoneltılmış bır eylemın içınde >er almak zorunda kalacaktır Slyasetin arka planı Çıkıs YOK' Amenkan sıyasal yasamının arka planına uzartan bır fılm Roger Donald "Çıkış \ok", gerçekten de çıkışı gözukmeven be sonın yapıtında Amenkan s nemasımn yenı ve yukselen lalı bır seruvene karışan kıstırılmış bır kahrama oyuncusu Kevın Costner ve Sean Young başrollerde nın çozume ulaşma denevımını anlatıyor Gerılım h, gergın ılk varısında bıraz ağır, sonradan gerçek başta da dedıgım gıbı, saf sevırcısını Amenkan sı temposunu bulan bır sınemayla Avustralvalı yo >asal kulıslermde dolaşmak ' kapalı kapıtar"ın ar netmen Roger Donaldson, 1977'den başlayarak yö dını dınlemek duygusuna kaptınyor Ama bu du> nettığı beş filmın sonuncusunda (aralarında unlu guda hıç gerçeklık pavı olmadığını avnen değılse bır denız seruvenının venıden çevrımı olan de benzer olaylarda bu ' orgutler sa\aşı"nın beş "Bountv" filmı de vardı), Amenkan sınemasının bı aşagı beş yukarı fılmdekı gıbı olmadığını kesınhk lınen anlatım kıvraklıklarına erışmış derslerını ıyı le soyleyebıhr mısınız9 oğrenmış olduğunu kanıttıvor Fılm, dev b.r denı "Çıkış Yok", merakla ve tedırgınlıkle ızlenen, tu zaltının yapımı dolavısıyla, savunma konuları\la runun bır dığer başarılı fılmı Emektar Maunce Jarılışkılı bır vaşlı senatoru (emektar Howard Duff), re'ın muzığıne ve son fîlmım ımzalavan (filmden he CIA ve FBI'ı da ışın ıçıne karıştırdıgı ıçın, tum bu men sonra oldu) John Alcott un calışmasına da kışıler ve orgutlerarası bır savaşıma donuşuvor ve dıkkat 'Çıkış Yok' kendi turunun başanlı bir filmi w Arap Lawrence' yenîden NEVV YORK (AA) Bırıncı Dun>a Savaşı sırasında Arap ka bılelenn Osmanlı Imparatorluğu' na karşı ayaklanmasın1 orgutleven Ingılız tasuiu ve vazar T E La»rence'ın o>kusunu anlatan " \ r a p Lawrence" (Lawrenı.e Of Arabıa) adlı fılm 27 vıl sonra New York' ta jenıden gosterıme gırdı 1962 yıhnda 3 saat 40 dakıka olarak vapılan filmın 20 dakıka lık, bölumu Amenkan sınemala rında oynamava başladıktan 5 hafta sonra kesılmış, 1970'te TV ıçın vapılan duzenlemede de 15 dakıkalık bır bölum daha çıkar tılmıştı Aynı yıl 7 dalda Oscar kazanan v e Peter O'Toole'u "Lawrence" Omer Şenf de " M ı " roluvle une kavuşturan fılm, bu kez orıjınal kopyalann yenıden bırleşurılnu sı ıle 3 saat 3" dakıka olarak du zenlendı Bu arada ses bandının kayıp bazı bolumlerını, filmın havana olan aktorlerı Peter O'Toole, Alec Guıness, Arthur Kennedv, Anthonv Quınn ve Omer Şenf ve nıden seslendırdıler " k » a ı Koprusu" ve "A Passage To Indıa ' gıbı fılmlerın yapım v ısı Sır Davıd Lean urafından ve kılen fılm Nevv York sınema eleş tırmenlennce teknık yonlenyle ele alındı Eleştırmenler, Arap avaklan ması ya da Ingıhere'nın Arabıs tan sıvasetı konusunda filmde kesın bır açıklama olmadığını ve ta rıhı avrıntıların belırsız kaldığını vurguladılar Ancak filmde, Lavvrenıe, Turk askerlerı ve Osmanlı Imparator luğu konusunda olumsuz bır tab lo çızıvor yann başlıyor Ç İ Z G İ L İ K KİMİL \L4S4RACI AĞAÇ YAŞKEN EĞİLÎR KEMAL GOKHA\ GIRSES 1ARIHTE BLGIN m w; «/ ı\ 10 Şubaı Kadmlarııı derinlıklejrinde K a r a Dul (Black W \dov.)> / Yonetmen Bob Rafelson Ovuncular Debra Wmger Theresa Russell, Samı Fre\, Nıcol H ıltıamson, Dennıs Hopper Terry O'Quınn / Bır Fox fılm (Kent) Klasık gerılım fılmını (Amerı kalıların devımıvle "thrıller', Fransızların devımıyle ıse 'kara fılmfılm noır" turunu) yenıleven fılmlerden ışte bırı daha Sankı "Bodj Heat", "Tutku Suçlan' "Mavı Kadıfe" vb fılmlerın açtı ğı yoldan gıdıyor Ve "eskı »ğza yenı taam" verırken, kendı solu ğunu alan, kendı dunvasını Kur<ın bır ozgun fılm olmayı da başan yor "Kara Dul", surekh yaşlı erkek lerı tavlayıp evlenen ve onları şu veya bu bıçımde oldurerek para larına konan genv guzel ve sarı şın bır kadmdır (Nıcolas Roegun telış oyuncusu ve orneğın "Onemsıılıklnsıgnıfıcance"ın Marıhn Monroe'su Theresa Russell) Ancak olavların ustuste ge lışı, bılgısayarla valışan modern polıs orgutunun kadın polısı "\lex andra nın dıkkatını çeker Orta da dışe dokunur hıçbır kanıt >ok tur Ale\andra nın "altıncı hıs"sm den başka Kadın polısımız ışını gucunu bırakır ve kadının peşıne duşer Bob Rafelson'un 'Kara Dul'u sürprizlerle dolu Mnnİh 1978 f$5O'D£ SUSUM.UMLU AME&IICALI YUZJJCU MARK SP/TZ OO&MÜÇTU K£Z /UZ.ME ÇALIÇMALARtUA S£KIZ SOM/2A SıgÇOK TUM SPoecULUtl GEKORu KfgMlŞ,PAHA HıÇ&tR C YATA GlGMEMlŞKBN BlLE ULKESlNDE PCPU LER. OLMUŞTU 1968 MEtiSlKO ouuP'YAr OYUNUt&NPA Z ALTtN f GUMU$, i güOHZ MflPALYA KA2AHAN MAetC SPlTZ, f9?2. VtUMlU OLIMP(YfirtAI?< AJPA YILP/ZLAŞACAKTI O ZAMANA OEĞIN KıMSENIKI ŞEYI GEeÇEKLEŞT(fSeOuMPtYATTA ? ALTİN MAPALYA ALACAfcri' HAVUZLARIN ALTIN ÇOCUGU.. 60 YIL ONCE Cumhurıyet 10 Şubar 1929 \esıkasız\aızler\aaz \ermekten menedüecektır Vaızlerm malumatlı olmasma dıkkat edıhnıştır Canulere luzumtı olan zeMimağı, supurge \esaıre \erılnuştır neden olan Samı Fre> Kedı fare ovununda roller her an degışebılır masum suçluva, suç lu masuma donuşebılır Ya da soz Amenkada her sene ılk konusu olan bır tur "yasak çekı baharda yapılan bevnelmüel cıhk", kadın polısın Cathenne'e guzetlık musabakasına ıştırake karşı duvdugu lezbıven çagrışını layık en guzel Turk kızı lı bır bag mıdır1' Daha da otesı, kımdır? her ınsamn gıderek bır "yasa Cumhurnet, en guzel Turk adamı"nm (veva kadınının) ıçın de bıle bır "kalıle donuşmek". bır kızını bulmak u,m a<,acağını suç ışlemek egılımı vardır denebı ılan ettıçı musabakanın esas lır mı 7 \a da her şey bır oyun mu noktalarını şu sureıle tespıt dur, bır "lıuak" mıdır ve bu etmışıır olumcul tuzağa, ıkı kadın bır er 9 keklı uçlumuzden hangısı duşe Kımler ıştırak edebılır 9 I Musabakamıza sınnı asgarı cektır (15) olnıuk uzere her genç kız Bu sorulardan da anlaşılacagı ışttrak hukkını haızdır gıbı, "Kara Dul", oldukça ını.elıklı 2 Musabaka valmz \uz psıkolojık yollar ızleven vc ınsan guzell>s>ı rmısabakuu değıldıı ruhunun derınlıklerıne dogru vo Endaın tenasubu de şarttır nelen bır fılm Antak bunu va 3 Vfusabakava her namuslıt İki oyuncunun omuzlarında K=ıra Dul basrollerı paylasan ıkı usta ka parken bır an bıle b\r "thntler" ot Turk kızı ışiırak edebılır Irk, dugunu unutmuvor Merakı gt. dın oyuncunun Debra VVıngerla Theresa Russell ın omuzlarında duran b r rılımı a>akta tutmajı savsaklamı dm \e mezhep jarkı aranmaz fılm Insanda usta ısı bır polisiye roman tadı bırakıyor yor "Kara Dul", bdşrollerı pa>la 4 Bar kadınlan mıısabuka\a "Kara üul", buraya dek olduk dul' un ydşdmııid gırıp onunla ar şan ıkı usta kadın oyuncunun ışiıruk edenıezler 9 ça klasık kuruluşlu bır psıkolojık kadaşlık kurmasıvla bırlıkte, kd Debra Wınger ve Iheresa Rus Visı/ ısiırak edıleı.ek gerılım fılmı bıçımınde gelışıyor dının kolav anlatılamaz tekıtılığı sell'ın omuzlarında duran ve ka 5 Musabakava ışlırak ettııek "Postacı Kapıvı Ikı Kere Çalar' nt kapılmakta gecıkmıvor Bu ke dınca bır duyarlıkla, ozellıkk ka ıstı\en hantın ktzlar ın usta onetmenı Bob Rafelson dı ıle faa ovunu sankı kedıyle fa dınların gorulur \ı.ya gorulmı/ (9xl2)den ku<,uk olmamak un denetımlı, ama sonuı, olarak renın yer degıştırmesıvle ^.uruyor dunvalarının dennıne ınmeyı de şariıvle başlarının bır sıradan anlatımı 'evredılcn ııııa Helc ortava \cnı bır "kurbdn" nuVLn ılmnv bır tılm Usta ışı bır foıonrafısını ve sarılı ınsanı şaşııtnidVdiı bır tılm oru olardk atıtan anı.ak "olgun polısıvc lonıan okumuş olmdiıın adıesltnnı (Luıııluırneı numunde Ne var kı tılmın ıkın vakışıkh' ımajıvld olavları degış tddını bırakıyor ınsamn agzında nıusabuku ınemurlugu) cı varısı olduKı,a su'pnzlı g 1 sme tıren vı ıkı kadının bırer "ajjk Ve nerdeyst bır kez daha gormc adresıne gondeıeıeklcrdır lerle sutuvor Alexandrd, "kanı rakıbesı' durumuna duşmesıne drzusu verıyor ınsana 6 Isıııı \e hınıvetlerının En güzel Türk kızı kimdir? neşrtnı ıstemnenler ke\Jnetı bıldınnelı \e resımierımn neşrı esnasında, altına yazdmak uzere mustear bır ISIHI ıntıhap etnıelıdırler Bu suretle Martın 25 ınu gıınu akşaınına kadar fotozraf kabul edılecektır Intıhap nasıl olacak 7 Bu husustakı şeraııt a\rua ılan edeceğız. Ancak şu 7 Musabakava meıtılekettn her larafındakı hanım kızların esaslan nazarı dıkkate alacağız. ıştırak lerıru tenıın ıçın 8 Geldık<,e pe\derpe\ foto^raj gonderılme neşredılecek olan lesıınler ınuddettm bır buçuk a\ arus'nda (15) adedını olarak tespıt ettık karılerıımz lefrık eaeıektıı Bu tefrık şeklı » şeraııı bılâhare bıldınlecekı, 9 Beğenıleıek on beş resım sahıbı arasında teşkıl edetegıııtız bu hakeın he\ etı île d'şleri tem»zlemek1ir turafmdan mtıhap Mtpılaciiknı Bu he\ et edıpleı nnıhaınrleı, he\kelıraşlat tnaııo sanatkaılaıı. musıkışınaslaı Ceınnetı beledne \e \leı.lısı ımnıını azaları arasından se^ılnnş ze\attan ınuıeşckkıl olataktır Şirketi Hayriyvnin yvni tarifesi Şırketı Ha\rı\e ışletme ınuduru Sadı Be\ nıarttan ıtıbaıeıı tatbık edılet.tk olan \enı tarıje hakkında ımıharnnımze deınışıır kı ' Şırket mzanmamesı ımuıbıme )ırbaşı\a kadar olan zabıtan ıL ı.t, 'hn ktıruşa kadaı ıııaaş alan nunııırın nısıl ııırett tabıdıı Tan/e konııs\onu bunıın lıarıtiııde bu karar \ernuş deîıldıı konııs\on \almz aıalık ıskeleler ıı,ııı alııun h kıııuş bılet ucreıını 10 kuıma iınul etıniiiıı Ayiraalubilnrtlı Husa» 4 • | UCUZ Pertev Diş macunu En büyük zevk Yaruı Rtımazan \ann raıııazuıun bırıne ııııısadıf oldııiundun lıeı tarajıa hazırlıklarade\aın olunıııaniadıı L\kal. Mnesstsutı Dınne \e MuHulıık daırelert bu akşanı hazıılıklannı ıkınaletıııış bulıınac ak hıniıı \lıı/tııluk raınazaııda \ auz > ıwt ck olan vaızlerı lavııı ı ınuştıı Canııleıde