Katalog

CUMHURİYET/6 DİZİRÖPORTAJ 5 KASIM 1989 Ingiltere'deki Müslümanlar Salman Rüşdü olayından sonra Britanya Islam PartisVni kurup hızlı bir örgütlenmeye girdiler Haclarm gölgesinde cihat ııaıııazı ZAFER ARAPKİRLİ BRADFORD "Halal Food" veya "Halal MeaJ", ya da "Helal Gıda", "Helal E ı " . Ingiltere, Galler veya İskoçya'nın neresine giderseniz gidin, bu kelimelere rastladığınız her yer âdeta "Burada Müslümanlar yaşıyor" anlamında bir işaret levhası niteliğinde karştnıza çıkabilir. Bu levhalara rastlamadığınız yerlerde bile, eğer et satan bir dükkân renginizden "kuşkulandıysa" hemen kendisi sorabilir: "Domuz istemiyorsunuz, labii, değil mi?" Britanya adaiarı, uzun yıllar boyu egemenliği altında olsun olmasın çok sayıda ulkeden ve degişik ırk ve renklerden milyonlarca goymene kucak açmış ve bu insanlar yıllardır pek fazla dikkat çekmeden, pek fazla gurultü koparmadan bir arada yaşamışlar, adanın be>az insanlanyla. Ancak ne zaman ki bu "esmer" insanlardan biri bir kitap yazıp da tüm dünyayı birbirine katmış, işte o gün Britanya'da MUslumanların yaşadığını ve hiç de alışıldığı gibi sessiz eedasız yaşamadığını dunya âlem duymuş. Kitabın adı maium: Şeytan Ayetleri. Yazan da Salman Rüşdü. Üçüncü kelime Britanya ve İslam kelimeleri yan yana geldiğinde hemen bir üçuncü keiime onlara katılıyor artık: Rüşdü. Britanya'nın çeşitli kentlerinde bugün sayılan 1,5 milyona varan Musluman yaşıyor. Başta başkent Londra olmak uzere Manchesler, Lcicester, Birmingbam, Uverpool, Cardiff bunların başlıcaları. Ama, bir şehir var ki Britanya ve tslam kelimeleri anıldığında bu şehrin adı da hemen akla geliveriyor: Bradford. 460 bin nüfusuyla ve 70 bine varan Müsluman nüfusuyla Bradford tüm Britanya adalarının dikkatini bu yılın başlannda uzerine topladı. Olay, mart ayı içinde Müslümanlann Salman Rüşdu'nun kitabını da yaktıkları büyük bir gösteri yurüyüşüydü. Bu kuçük yangın aslında Bradford'u meşhur eden ilk yangın değildi. Önceki yıl da aynı kentin ahşap yapılı futbol stadyumu feci bir yangında yerle bir olmuş ve onlarca kişi bu faciada yaşamını yitirmışti. Aynı Bradford'un gorduğu 1989 yangınmda yanan yalnızca 12 sterlin 95 penny değerinde bir kıtaptı. Ama sesi dunyanın taa öte yanında duyuldu bu kez. Bradford Toplumlararası Ilişkiler Konseyi Başkanı tstiak Ahmed, "Bizi herkes bu yakma olayıjla taıuyor. Ojsa burada tüm ülkeye ornek olacak ilişkiler ve banşçı bir yaşam oluşturmaya uğraşıyoruz" diyerek, o ufacık yangının acısını anlatmaya çalışıyor. Britanya'daki "İslam sorunu" konusunda gerçekten de örnek bir noktayı oluşturan Bradford'un 40 camisi var. Ülke çapındaki 600 caminin hatırı savılır bir bölıimu burada İngiltere 'nin Bradford kentinde yaşayan 460 bin nüfusun 70 bini Müslüman. Bradford Müslümanları Salman Rüşdü olayı sırasında, kitapyakarak Batı dünyası ve İngiltere 'yi dehşete düşürüp dikkatleri üzerlerine çektiler. İngiltere 'deki toplam 600 caminin 40 tanesi Bradford'da. İngiltere ve Galler'de birçok dükkânda yazdı olan şu sözlere Bradford da daha sık rastlarsımz: Halal Food, Halal Meat, Halal Gıda... Bu tabelalar Müslüman kimliğinin ayak izleri gibidir. Bradford'un İşçi Partili milletvekilleri, oy tabanlannı kaybetmek kaygısıyla Müslümanların kitap yakma eylemine bizzat katılıp partileri içinde çeşitli eleştirilerin hedefı durumuna geldiler. Britanya İslam Partisi'nin en hızh destekçisi, sonradan Yusuf İslam adını alan ünlüpop şarkıcı Cat Stevens. Körfezdeki ' 'sınırötesi İslami hareketlere yardım eli uzatmaya can atan " bazı ülkelerin elini cebine attığı ve örgütlenme çalışmalarına petrodolarları akıtacağı da gizlenmiyor. inşa edilmiş. Buyük çoğunluğunu Pakistanlı, Bangladeşli ve Hintlilerin oluşturduğu Britanyalı Müslümanlar da bir "sorun" olarak görulmekten oldukça sıkıntılı. "Bunun adı tam bir komplo" diye başlıyor soze, Camiler Konseyi Başkanı tmam Sher Azam. 50 yaşındaki bu din adamı 1960 yılından beri burada yaşıyor. "Öylesine buralıvım kJ" diyor "1'orkshire (Kuzey Ingiltere'nin Bradford'u da içine alan bolgesi) aksanımı herhalde fark ediyorsunuz." "Ama, rengimiz ne olursa olsun, dinimiz ne olursa olsun, bizlere nasıl davraıulırsa davranılsın, kendimize güvenmeyi ve dini kimliğimizi korumayı hiçbir zaman ihmal etmedik ve bunu başardık." POKTRE SALMAN RÜSDÜ Müslümanlar, VVestminster Köprüsü'nde Şeytan AyetJeri'ne karşı rnıting sırasında namaz kılarken gerginliğin hukum surduğünü ve hak etmedikieri bir "dışlanmışlığın" içine doğru surüklendiklerini anlatıyor. Salman Ruşdü hakkında verilen "ölüm fermanı" konusunda kişisel bir görüş bildirmekten kaçınan Sher Azam, Jıerkesin olaya kendi bakış açısı olduğunu vurguladıktan sonra şunları ekliyor: "tslam dininde bir 'büyiık lideriik' kavramı >ok. Halifelik bile artık kalkmış bulunuyor. Onun için kimse tepeden fetva veremez. Ancak Salman Ruşdu'nun yaptığı işi bir eleştiri olarak degerlendirmek de bize haksızlık olmuyor mu? Kitapta (Şeytan Ayetleri) gecen bazı kelimekr resmen ktifur anlamında. Siz hiç kadınlannıza küfür edilmesini, peygatnberinize küfür edilmesini hazmedebilir misiniz?" yerken bu kez "aydın" bir Bradfordlu Müslümanla tanıştırılıyoruz Şebil Akhlar. "Rüşdü'nün kitabını iki kez okudum. Bir kere edebi degeri son derece duşük bir eser. Bu fantezi öykü, tam da Batılılann İslam âlemi ve Müslümanlar hakkındaki önyargılarını okşamaya hi/mel amacıyla yazjlmış" diye konuşuyor. Galler'in başkenti CardifPde sayıları oldukça kabank Musluman Pakistanlı liderler de Bradfordlular gibi Işçi Partisi'nin tavrına giderek kabaran bir öfke ile bakıyorlar. "Bize bu olajda sahip çıkmayan parti, artık gelecek seçimlerde başka kapıdan oy beklesin" diyor bir tanesi. "Pek çok yerde, bugune değin gözümuz kapalı oylan onlara verdik." Doğulu insanın dayanılmaz konukseverliYıllardır her seçimde Müslümanlann yoğun Sher Azam, Salman Ruşdü olayının ardın ği ve bir o kadar dayanılmaz ikram aşkıyla olduğu bölgede "silme" oy alan İşçi Partisi'dan toplumlararası ilijkilerde dayanılmaz bir sundukları bol baharatlı Asya yemeklerini nin işi gelecek seçimlerde bir hayli zor. Önu 'Kii/iir' ve ceza Olay romancı, son yılların edebiyat dunyasında olduğu kadar siyaset dunyasında da "olay Müslüman harekeîin tam anlamıyla örgütlü adamı" niteliğindeki yazar Salman Rüşdu, olmamasına ve ozellikle "ölüm fetvası" araslında Şeytan Ayetleri kitabının piyasaya dından tartışmaların artık "kimligi çıkmasına kadar çok kimsenin "ünluler" temizlemek" amacına yönelmiş olmasma kararasında saymadığı sıradan bir yazar şın mayıs ayındaki yerel seçim, bu azınlığın niteliğindeydi. gücunü göstereceği bir fırsat olarak merakla 1947'de Hindistan'ın Bombay kentinde bekleniyor. doğan ve şu anda tngiliz vatandaşı olan İngiltere ve Galler'in çeşitli kent ve kasaRüşdu, daha once Grimus, Geceyarısı balarında yıllar önce de gorulen ırkçı ve antiÇocuklan (1981'de Booker odulü, James İslam saldınlar son bir yıl içinde daha da göze Tait ödülu ve tngilizce Konuşanlar Birliği batar olurken bunlara karşılık olarak oluştuEdebiyat Ödülu kazandı), Utanç (Yabancı rulan "tepkisel" hareketler de MüslümanlaKitaplar Meilleur Ödulu),Jaguar'ın' rın Salman Ruşdu olayıyla baslayan "kimlik Gülümsemesi, gibi romanlara imzasını zedelenmesini" hızlandırıyor. atmış. Londra ve Bradford'da son altı ay içinde Geceyarısı Bilmecesi adlı televizyon meydana gelen sokak çatışmalan neredeyse filminin de senaryosunun sahibi olan sokaktaki her esmer derili insana kuşku içinRüşdü'nün eserleri halen 20 dile çevrilmiş de bakilmasım beraberinde getirmiş. bulunuyor. Bradfordlu genç taksi şoförü lsmail, öfGeçen yıl tngiltere Penguin/Viking keli, "bize eskiden Paki! Paki! diye bağıraYaymevi tarafından basılan Şeytan rak alay ederlerdi. Şimdi arkamızdan Rüşdü! Ayetleri (The Satanic Verses) adlı kitabı, Rüşdü! diye sesleniyorlar." kendisinin "kurgu" (fıction) olduğunu iddia etmesine karşın, İslam dünyası Korkulu kitap tarafından "dine hakaret" olarak yonımlamnca Rüşdu'nun kellesini istemeye Kitapçılar raflanna Şeytan Ayetleri'ni kovaran protesîolar yoğunlaştı. yarken iki değil, ikiyuz kez duşunuyorlar. Le12 Şubat 1989'da Pakistan'da, ardından edsli kitapçı dostumuz Bob, "Kimisi geiip düBangladeş'te ve aralarında Türkiye'nin de zeyli bir lartışma sonucu bir şey yapmadan bulunduğu pek çok İslam ulkesinde gidiyor. Kimisi de gece gunduz tehdit dolu teyapılan gösterilerde ölen ve yaralananlar lefonlar ediyor. Belki duyuyorsunuz. zaman oldu. 14 Şubat 1989'da tran'ın dini lideri zaman bazı kitapcılan bombalıyorlar. Bilmem Ayetullah Humeyni'nin, Rüşdü'nün bize sıra ne zaman gelir. Ama satacağım. Bu oldürulmesini "dinin gereği" olarak ulke özgür bir ulke ve her şeyden once bizim nitelemesi bu ulkeyle İngiltere'nin ülkemiz.." ilişkilerinin kopmasına kadar vardı. İşte bu "bizim ülkemiz" kavramı da çok Rüşdü o günden beri sıkı koruma altında sayıda İngilizin ağzından duşmuyor. "İşleribilinmeyen bir yerde. ne gelmiyorsa çekip giderler. Biz zorla getirmedik ya bu Muslümanlan buraya" diyenmüzdeki yıl mayıs ayında yapılacak seçimler ler ozellikle Salman Ruşdu olayından sonra de, pek çok Müslüman başka tercihlere yö çoğalmış. "Bunlar kadınlannın başlannı orneleceğini şimdiden açıklamış durumda. terier, domuz yemezler, hep bir arada yaşarEylül ayı içinde kurulan "Britanya İslam lar, bir de tutmuşlar ayn okullar istiyorlar. Ülkelerinde yaşanı bö>leyken niye geldiler Partisi" de bu seçenekler arasında. Ancak bu partiye de Müslümanların her ke öyleyse" diyen orta yaşlı Cardiffli bayan Lasiminin sıcak baktığını soylemek mümkun de nigan, "Bunları hep tran yönlendiriyor" diğil. Birçoğu bunun "yapıcı" bir çaba olmak ye duşünüyor. tan uzak olduğunu vurguluyor. Ancak kuruŞeytan Ayetleri'nin yazarı ya da İslamcıcuları ve destekcileri arasında aslen "Batdı", lara göre "Şeytanın ta kendisi" ne mi düşüancak İslam dinine inanmış kişilerin çoklu nüyor? O konuda ise rivayet muhtelif. Gizğu da dikkat çekici. En goze batan destekci lendiği ve her Allahın günü değiştirmek zoleri arasında da bir zamanlann unlü pop şar runda olduğu bildirilen yerden, Salman Rüşkıcısı Cat Stevens ya da "İslami" adıyla Yu dü'nün ne düşünduğü belli değil. Ama gersuf İslam geliyor. çek olan bir şey var ki daha uzun sure bu sürDaha şimdiden körfezdeki, "sınırölesi ts gun devam edecek ve Rüşdu birkaç kişilik dost lami hareketlere yardım eli uzatmaya can sohbetlerinden ve "üçüncü agızlar"dan öte atan" bazı ülkelerin elini cebine attığı ve ör gitmeyen görüşler açıklamaktan kurtulagütlenme çalişmalanna'petrodolarlann akı mayacak. tılacağı da kimseden gizlenmiyor. Britanya denince, İslam denince de hep o Bradford Üniversitesi siyasal bilimler oğ hatırlanacak. retim uyelerinden Dr. Mkhael Lobe, 1987 yılında yapılan genel seçimlerde "Asyalı" oyların yuzde 72'sinin İşçi Partisi'ne gittiğini belirtirken, ilk seçimde" bu oyları kapsayan bölgelerden bağımsız Müslüman adaylann parlamentoya girmesinin surpriz olmayacağıru da hesaplamış. Kısacık fakat dopdolu Ve onurlu yaşamında; Duygu ve duşunce bütünluğunün, İçtenlığın. dostluğurt ve özverının engüzel orneklerını verebılen ANMA aramızdan ayrılışının bırıncı yılında saygıyla anıyoruz 5 Kasım 1989 PAZAR Yenıkoy Mezarlığı Saat 12 SEVGJLİ DR. C E N G İ Z KILIÇ'ı NATI ŞERIF ODULLU ARKADAŞLARI VE AİLESİ SHP'Lİ SOZEN'KOC KUMPASI Koç Beşiktaş'ın göbeğine dev gibi bir ticaret merfcezi dikecek. Hem de yeşil alanı yok ederek. Hem de Nurettin SÖzen'in, kendi uzmanlarına rağmen, onayıyla I ii nı o c o c ıı k I a r istanbu I Belediyesi V a r a n © Y A RI $ M A S I KONUSU: TÜRKİYE DİYANETVAKFI tarafından bir NAT (Hz. Peygamber sevgisini dile getıren şiir) YARIŞMASI düzenlenmiştir. Dr. CENGİZ KHJÇ Güzel insan, seni UNUTMADIK. Dr. KENAN DtîVÇER Dr. HtKMET KARAGÜLLÜ Dr. İMDAT BEYAZPINAR YARIŞMA ŞARTLARI: 1 Yarışmaya katılanlar, "Peygamber Sevgisi"ni dile getiren bir şiir göndereceklerdir. 2 Yarışmaya katılacak şiir; a) Günümüz Türkçesi ile yazılmış olmalıdır. b) Uzunluğu veya kısalığı ile ilgili herhangi bir sınırlama yoktur. c) Daha önce bir yerde yayınlanmamış olacaktır. • d) Aruz, hece veya serbest vezınle yazılacaktır. e) iki aralıklı olarak daktilo ile kağıdın bir yüzüne yazılmış olmalıdır. 3 Yarışmaya isteyen herkes katılabilir. 4 Yarışmaya katınlanlar, birer "rumuz" kullanacaklardır. Üzerine rumuzların yazıldığı, içinde rumuzun kime aıt olduğunu belirten zarflar, eserin değerlendirilmesinden sonra açılacaktır. Eser sahipleri "rumuz" zarflarının içine daimi adreslerini, varsa telefon numaralarını yazmaları gerekir. 5 Müracaatlar, 15 Haziran 1990 günü akşamma kadar, şahsen KocatepeANKARA" adresine yapılacaktır. Postadaki gecikmeler dikkate alınmayacaktır. 6 Dereceye girsin girmesin gönderılen eserler sahiplerine iade edilmeyecektir. MILITARİZM ÖLDÜRÜR "Eşofinanlanmızı giyip koşmaya çıkmıştık. Birden askerler belirdi. Bizi öldürecekler sandık..." İstanbul'un Bayrampaşa'sında yaşanan trajedi "Adam gibi adam" Dr. CENGİZ KHJÇ İnsan sevgisi dolu yüreğinle, Herkese ışık tutan o sımsıcak ellerinde, Tum haksızlıklara baş kaldıran bitmek bilmeyen dinamizminle, Seni unutmadık, unutmayacağız. Kalbimizdesin CENGİZ Dr. TURGAY ÖZCAN HIDIR MENTEŞ ABDULLAH YILMAZ DEMOKRASİ'NİN UMUDU DİRENİŞLER YAYILIYOR: • ABkaraYiHcselSıNrak • bnir, AliaöaGeacelli Termifc Santrali • Öniverstte'de polis baskisma karşı öğrencJler • Adana Amerfkan ussünde 1 • istaahıl Orasosia eoemen oian w staayao gtçigr Füsun Erbulak "Meral Oğuz"u. Falih Özgüven " V a r o l m a n ı n D a y a n ı l m a z Hafifliği"nı S o k a k i c i n y a z d ı l a r llontı, CİNSELÜK veya posta ile "Türkiye Diyanet Vakfı Yayın Kurulu Başkanlığı, Dr. Mediha Eldem Sokak No: 89 Sevgili CENGİZ "Ölümler Tutar Dünyayı Dengede" derdin. Ölümün Dengemizi Bozdu oysa... KASIM ŞAİR TRİLYONU TANKLA YURDU1AR ANAP'ın ordu ihalesi. Tank modernizasyonu, ANAP kurucusu işadamına nasıl verildi? Burada da damat Asım mı? Fiyat: "Rezalet". Uzmanlar: "Bu fiyata yenisi alınır". "Garip" araciiar ve MGK Sekreteri orgeneralin oğlu... Alman İngiliz rekabetinde Türfc Hükümeti kimin yanında? Evren'e tehdit... Her şey çok ilginç! DEĞERLENDİRME VE ÖDÜL 1 Yarışmaya katılan eserler "Ön Jüri" tarafından elenecek, kaian 100 eser "Büyük Jüri" tarafından değerlendırilecektir. 2 İlk üç sıraya giren eserlere ödül, 10. sıraya kadar olanlara mansiyon venlecektir. 1727 Yaşında Bayanlara INGILTERE'de İNGİLİZCE'yivte Sızlere yenı hızmetımız •ABDULLAH ÖCALAN PERİNÇEK'E ANLATJI (4): SURİYE VE İRAN İLE NEREYE KADAR? SÜNNİÜK VE ALEVİLİK... • DENİZ BAYKAL İTİRAF ETTİ! • HASAN CELAL GÜZEL: "ÖZAL DEMOKRAT DEĞİLDİ'. • Sosyalist Parti'den çağrı. "EvrenÖzal'ı alkışlı protesto" • 1920'lerde faşist basktdan kaçan İtalyan profesörün kızı anlatıyor: "Babam devrimci itibarı nedeniyle Türkiye'yi seçti". Bir zamanlar Türkiye... • Uzun Mehmet var mıydı yok muydu? Olmalı mı olmamalı mı? • İşçi önderleri sendika seçimlerini değerlendirdiler • Lubnan bunalımına yeni senaryo: "Türkiye mudahale etsın" • Doğu Perinçek: "Halkın arrtmetiği"ni yazdı • Cemal Süreya'nın "Söz Senaryosu" • Turan Dursun, kendisine gelen mektupları yanıtlıyor • Deniz Gökçe "Kükreyen fare Moskova'da" diyor • Necati Cumalı: "İslam Bey". • Büyük ödül : Ikincilik Ödülü : Üçüncülük Ödülü : Mansiyon (7 adet) : 10 .000.000 7 .500.000 5 .000.000 500.000 TL. TL. TL. 'er TL. 3 Dereceye gıren eserlerle uygun görülen dığer şıirler Vakıfca kitap halıne getirılerek yayınlanacaktır. Derece ve mansiyon alanlar dışında kalan ve Vakıfca basılan şiirlere 200.000 'er TL. telif ücretı ödenecektir. Ödül ve mansiyon alanlara ayrıca telif ücretı verilmeyecektir. 4 Ödül sahipleri, Ekim 1990 yılında Vakıfca düzenlenecek Kutlu Doğum Haftası'nm açılış toplantısında açıklanacak ve ödüller sahiplerine aynı toplantıda verilecektir. FRANSA'DA FRANSIZCA'yı ucuza oğrenmek ıçın guvenılir tek yol A U PAİR'lık yapmaktır OERIN LIMITED ŞTI B*rt»ro» Bul. MazfMrpaş* Sok 2/9 BcşMlt*şlsl. Tcl 161 43 8687 Ankara: 213 68 67 Izmir 22 38 86 K ha Eldem Sokak No: 89 06640 Kocatepe/ANKARA Tel:(4)11712 35(8hat) • Fax: (4) 1181900 • Telex:43 433 tdvktr DİYANETVAKFI " « « m