Katalog

CUMHURÎYET/12 Kışın doğan bebekler kirlilik kurbanı hirlene sokaktaki insandan yöneticilere dek herkes hava kirliliği sonınunun önemini kavradı. Ama bu da etkin önlemler aiınması için yeterli olmadı. Türkiye'de istatistik bilimine pek başvurulmadığı için bugüne dek hava kirliliği yüzünden kaç kişi öldü, kaç kişi yaşamı boyunca çekeceği hastahklar edindi, büiruniyor. Ama hava kirliliğinden kaynaklanan hastalıklar, kronik bronşitten astıma, kalp hastalıklarından kansere dek uzanıyor. Şimdilik güvenilir istatistik sayılar verilemiyor. Ama özellikle kış aylannda kentlerin üzerine çöken kirlilikle birlikte göğüs hastaiıklan kliniklerine başvuran ne yol açan kükürt dioksit (SO 2 ) hastalann sayısında önemli artış ile partikül maddenin (duman) en lar gözleniyor. Daha da önemli önemli kaynaklanndan birisi olsi, hava kirliliğinin yoğun olduğu duğu yüzyüdır biliniyor. Atmosfere verilen kükürt diokaylarda doğan bebeklerin, sonraki yasamlannda "astım getiştirme sit, suyla birlestiğinde sülfürik asite dönüşerek asit yağmuru olarak riski" artıyor. yeniden yeryuzüne inerek de tehÇok boyutlu kirlilik likeli olabiliyor. Motorlu tasıtlaKonut ve sanayi bacalanndan nn egzozlanndan havaya verilen yollardaki motorlu taşıtlann eg kirletici unsurlar da kükürt diokzozlarına dek havayı kirleten çe sit kadar tehlikeli boyutlan içerişitli kaynaklar bulunuyor. Hava yor. Benzdnli ve dizel motorlu tadaki kirliliğin niteliği ise kullanı şıtlardan havaya karbon monoklan yakıtlann niteliklerine göre sit, çeşitli hidro karbonlar, azot değişiyor. Isınmada kullanüan je oksitleri ile kükürt ve kurşun biolojik ömrünü tamamlamamış leşUderi yaydıyor. "Fototdmyasal linyit kömürünün, hava kirliliği Smog"a neden olan karbon monoksit (CO), hacreiere oksijen taşıyan hemoglobine bağlanarak kanın oksijen taşıma yeteneğini zayıflatıyor. Azo,t oksitler ise suyla birleştiğinde nitrik asit olarak yeryüzttne inebüiyor. 26 KASIM 1989 Hava kirliliğinin yoğun olduğu aylarda doğan bebeklerde astım ve kronik bronşit tehlikesiyüksek Astımda artış var Türkiye'de hava kirliliğinin halk sağlığı üzerindeki etkileri üzerine belki de en ilginç araştırmalardan birisi aylardır Istanbul Üniversitesi tstanbul Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıklan Ana Bilim Dalı'nda sürdürülüyor. Doç. Dr. Feyza Erkan, özellikle kükürt dioksitin yol açtığı hava kirliliğinin yoğun olduğu günlerde polikliniklerine başvuran hastalann sayısında iki katına varan artışlar olduğunu söylüyor. Kendilerine başvuran hastalan, akdğer hastahğı olan ve kirlilik nedeniyle durumu ağırlasanlar ile kirlilik yüzunden hastalananlar olarak ikiye ayıran Doç. Dr. Erkan, sunlan söylüyor: "Asüm ölümleri en çok hava Urlfliginin yüksek oMugn aylardm görülüyor. Kirlilik nedeaiyle zaten akdger bastas o h u h n ı dununuMla agırlaşma oJnyor. Ba hastabv sohuıum yetersizligiae girebttiyorlar. Az bir kapasite Uc idare eden akdger, hava Irfrliligi •edeniyle daha da yetersiz hale döniişerek taastahklan alevleuJiriyor. KlrHUgia yognn otarak yaşandıgı günlerde btr de hiç rahatsızbgı bahumayan insanlar astimatik kriderdea slklyetd oUrak bizc başTurnyor. SagUdı insaalar, kükürt dioksitin broaş sUtemine yapügı etkryte asüm krizİM giriyor. Asüm kadar agırlaşuuyanlar ise öksürnkten günlerce kartnlamıyor." tstanbul Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıklan Ana Bilim Dalı'nda hiçbir rahatsızlığı olmamasına karşın kirli havalarda hastalanan insanlar üzerine yapılan araştırmayı ise Doç. Dr. Feyza Erkan şöyle anlatıyor: "Ba tmr hastalann Donnal pobir farklan imr. O da broas sisteaıleriııiıı hassasiyeti. Ifte Mz k v d « t u ı « z laboraravarda Tirkiye'de ilk kez bronş sisteaıi bassas olan Insaalan normal nsaalardan ayırt edebUiyon z . Meseia tstanbol'aa E y i p semÜBden geJeo hasularla laraal yörderdeıı gelea hasuüano bronş sistemlerinin verdiği cevaplar farUı olvyor. Ve en önemlisi bronş bassasiyetiain zaraanla oiuştağu, doğuştan gelıoedi|J u lasdıyor." Doç. Dr. Erkan'ın söyledikleri özetle, "Hava kirüiigi satiam IBsanltfi böe hasta yapar" anlamına geliyor. Doç. Dr. Erkan söyle sürdürüyor: "Kükürt dioksit, azot dioksit ve ozon gjbi etkin maddder bronş hassasiyetini etkiliyor. Çinkii bn gazlariH direkt olarak bronş epltalini barap edici etkisi bnlnanyor. Zaatann b r o n ş u koraynca örtösi olan epitd ortadan kalk14ı İCÜJ bronş cevaphlıfı arüyor. Ş a m anladık ki hava UrUU^nin oİBstngi yerterde ysşayan insanUrda tamamen Mflıklı bile ohabv aBevi asbmlan ohnasa bOe barap olan rpitel örtusü yizünden çeşitli semptomlar ortaya çıkryor. Bn tür insanlar en ofak Mr stete ö k s i r a e y e başkyor. Bir ev hanıknararkcaı bile öksörmejre, nefes darhgı çekmeye başkyor. Sigara içilen bir kahvede, barda otararken hemen öksarak raaatoriıH«n başlıyor. Ba bronş hassasryeti flerleyerek kronik bronşHe dönüşebiliyor." Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de astım hastalıgında artış gözleniyor. Amerika ve lngiltere'deki istatistiklerde, astımın yüzde 15'e kadar çüctığım belirten Doç. Dr. Erkan, "Türkiye'de bir istatistik yok. Ama yüıde 10 dolayında oMngnnn saaıyoruz" diyerek sunlan söylüyor: "Hava kirlligiaia otdugıı yerde dogan bebeklerde fleriU yaşlarda geiişen akdger hastalıklanaın oranı çok yüksek. Arük kesinlikle kaaıüandı ki bebegin dogdngu günlerde bronş sistembrin haraMyeti çok önemli. Son uluslararası Gdgtts Hastalıklan Kongresi nde s u n l a n tebHglerde çocnklardaki asüm hastahgımn dogdoklan aylaria UgUİ oMugu beUrtildi. Kış aylannda dogan çocnkkurla hava kirliliğinin olmadıgı aytarda dogan çocnklann, ilerttd yaşamlanada asüm geUştinne riskl çok faridı. Arük alerjlk asümlar da hava kiriUigine baglanıyor." CEMHAMULOCLU ' ö n c e Ankara'da görüldü. Denizleriyle lodos ve poyrazına çok güvenen tstanbul'a gelmekte ise hiç gecikmedi. Erzurum, Kayseri derken "Yeşil Bursa"yı da kapUdı. ÖTKderi yetkÜİ aglTİarHan "k*Ijtesiz Hnyit", "kökürt dioksH", "Is" ve "duman"dan başka sözcük duyulmuyordu. Sis dağılana dek birkaç gün kaloriferleri yakmazsın olur biter sanıldı. Giderek verilen demeçlerde "trafik", "egzoz gazbuı", "kurşunsuz beazia" sözcüklerine de rastlanır oldu. Sonunda yıllarca zehirlene ze Kentlerin soluğubir bir kesiliyor Kirlilik tehdidi altına giren kentler arasında Bursa, tstanbul, Erzurum, Kocaeli ve Burdur ön sıralarda yer alıyor. Yakıt kalitesi kirlilikte önemli rol oynuyor. Yurt Haberleri Servisi Hava kirliliği, artık Türkiye'nin birçok kentini birden tehdit ediyor. Eskiden sadece Ankara ile sırurlı olan hava kirliliği, bugün özellikle Bursa, tstanbul, Izmir ve Erzurumda insan ölümlerine yol açacak dereceye gelmis durumda. Cumhuriyet muhabirleri, Türkiye'nin hava kirliliği sorununu yoğun olarak yaşayan illerinde son durumu bildirdiler: Bursa Bursa'da lodosla birlikte şiddetini kaybeden yoğun hava kirliliği önceki gün yeniden gözlenmeye basladı. llgililer bu yflkselişi, kentteki nem oranının artışı ve buna paralel olarak hava kirliliği bulutlarının kent içine çökmeye baslaması olarak yorumluyorlar. Bursa Valiliği'nin "hava kirliligi alarmı" ve 1. kademe önlemlerinin uygulanması sürüyor. Bursa'da 3 gündür yağmur var. Uzmanlar, son yağmurlann lodostan sonra gelmesinin Bursa için büyttk şans olduğunu belirterek hava kirliliğinin yoğun olduğu bir günde yağmur yağmasının "asidik" olarak nitelendirilebileecğini büdiriyorlar. tstanbul Nüfusu 7 milyon sınırına dayanan tstanbul'u, hem ısınmadan hem de trafikten kaynaklanan yoğun bir hava kirliliği tehdit ediyor. Kış aylannda apartman bacalanndan çıkan kükürt dioksit (CO2) ile partikül madde (duman) pek çok kişi için hava kirliliği sorununun en önemli göstergesi. Istanbul'da Hıfassıhha'run yaptığı hava kalitesi ölçümleri de CO2 ve dumandan öteye gitmiyor. Gözle görulür bir kirlilik oluşturan CO2 ve duman özellikle durgun ve yüksek basınçlı havalarda sisle birlikte kentin üzerine çökerek halk sağlığım tehdit ediyor. Önlem arayışı ^ Izmit tzmit'te her geçen gün artan hava kirliliği tehlikeli boyutlara ulaşıyor. BBC'ye göre dünyanın, çevre kirliliğinden en çok etkilenen 25 yerleşim merkezi içinde lzmit 10. sırada. Kocaeli Halk Sağlığı Laboratuvan'nın 1521 kasım tarihleri arasında yaptığı ölçümlerde kirliligin giderek insan sağlığını etkileyen duzeye ulaşuğı görüldü. 2 kişi kirlilikten^izlere ömür' KUTLU ESENDEMtR BURSA Yetkililere geçen ocak ayından tam 10 ay sonra 2. alarmı verdiren ve önceki gün esen sert lodosla etkisini yitiren yoğun hava kirliliğinden Bursalı vatandaşlar kurtuldu mu? Uzmanlar bu soruyu, "Koskocaman bir hayır" diye yarutlıyor ve hemen ekliyorlar: "Kirlilik bu yü daha yogun. Bu nedenle önünıüzdeki giınler Bursa için çok daha tehlikeli. Lodos hiçbir kimseyi akiatnıasın sakın..." Hava kirliliği Bursa için artık yaşamsal tehlike olusturuyor. Dünya Sağlık örgütü'nün (WHO) sağlık raporlan, Bursa'da bu kirlilik rakamlanyla yüksek ölüm oranını gündeme getiriyor. Sokaklarda insanlar artık hangi komşusunun hangi zamanlarda hava kirliliğiyle bağlantıh olarak oldüğünü konusuyorlar. Bursa'daki hastanelerin göğüs ve kalp hastalıklan servislerine kış aylannda yığümalar oluyor. Gazetelerin sayfalarında hava kirliliğiyle bağlantılı olarak yaşamım yitiren yurttaşlan n sayısında artış gözleniyor. Peki bütün bunlar nasıl oluyor? Takvimler 18 Ocak 1989'ugösteriyordu. Bursalı yetkililer kenti, "yaşamsal tehlike" altına sokan yoğun hava kirliliğini önlemek için "alarm" vermişti. Bursa ulusal gazetelerin manşetlerine ürmanmıştı. Alarm zincirinde ilk ve orta dereceli okullar tatil edilecek, araçlann trafiğe çıkmalan, ısıtma amaçlı yakımlar lusıtlanacaktı. Ismi: Şaban S a ü a . 48 yaşındaydı, esnaftı. Alarm verilen günün saat 14.30 sulanydı. Şaban Satıcı'nın bedenine o dakikalarda bir ağırlık çökmüştü. Üzerindeki giysiler gardiyan, kendisi mahkumdu sanki. Kalbine saplanan o bıçaksı acıya elini götürürken, Satıcı'nın belediye meclis üyeliğıne adaylığinı koymak için form almaya geldiği ANAP Osmangazi ilçe merkezinde, perde aralamp camdan bakıldığında, Bursa'nın ölüm rengine buründüğü gözleniyordu. Satıcı, oturduğu sandalyeden düştu, yerde pelte gibi kalıverdi. Nefes alışverişi düzenini yitirmişti. Arkadaşlan, Hıar Acil Servis'in ambulansıyla hemen kendisini Bursa Devlet Hastanesi'ne yetistirdiler. SatiCT, "acil" olarak geldiği hastaneden ertesi gün çıktı. Çevresinde ağlayan, ürkmüş yakmlan vardı. Gözyaslan içerisinde otomobile bindirildi. Ancak bu bindiği otomobil dün bindiğj ambulanstan, tıpkı kendisi gibi yapı olarak çok değişikti. Bu, Bursa Büyükşehir Belediyesi'nin cenaze aracıydı. Satıcı'ya müdahale eden devlet hastanesi doktorlanndan kardiyolog Sabahattin Elçin şu açıklamayı yapıyordu: "Şaban Beyin ölttmü, hava kirüüginin insan üzerinde yapüğı tahribaün açık bir örnegidir." Satıcı, Türkiye'de hava kirliliğiyle direkt üişkili olarak yaşamım yitirdiği açıklanan ilk kişiydi. Takvimler 21 Kasım 1989'u gösteriyordu. Bursalı yetkililer, kenti yine "yaşamsal tehlike" altına alan hava kirliliğini önlemek için 2. alarmı ertesi gün vereceklerdi. îsmi: Giivenç Mör'dü. 8 yaşındaydj. Ükokul 2. Hava kirliliğini önleme yolunun, merkezi ısıtmadan geçtiğiııi savunan Marmara Üniversitesi Kimya Bölümü Başkaru Prof. Dr. Adnan Aydın, "Hava UrUngmin kontrol edilebUmesi için baca sayısuun «>itıim.« gerddr" diyor. tstanbul'un gercek hava kirliliğinin trafikten kaynaklandıgını söyleyen Prof. Dr. Aydın, " D o EL BEBEK GÜL BEBEK KİR BEBEK Ekim, kasım, aralık aylannda dogan bebekler. Terazi bnrç ilk aylannda kirliligin her yana yayılan, evlere kadar giren etkisi ile tahrip oluyor. Yapılan arasünnagal gaza geçfldigindc knkart moklular, akrep burçlnlar, yay, oglak, kova ve balık bnrçlu bebekler. Kış aylannda dünyaya gözlerini açan lar bu "kış bebeklerinde" kronik bronşit, asüm risldnin artügını gösteriyor. Bebeklerde sürekli öksüsitten tam anlamıyla ohnasa bile bebekler hiç Unımadıklan bir olgayla karşüasıyorlar: Hava kirliliği. Taze akdğerler daha doğnmun riik, bn bastalıklann ilk bdirtisi. Yazık ki bn konada "tedavi olanaklan" hastabk riskini azaHnuyor, büyuk olçöde kurmhntacak. Ama azot oksitlerden karüümak mümkün degU. Üsteük azot oksitler y ortaya çıkmıyor. Özellikle dizel motorlu taşıtlann egzoz gazbuuda da bol miktarda bnlnnayor. Böylece ba tür kirlilik kaOanacak" diyor. Hava kirliliğinin çok boyutlu bir sorun olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Aydın, kükürt dioksitin azaltılmasının sorunu çözmeyeceğini belirterek söyle sürdürüyor: "Dogal gaz yatKbguMİa içinde ymzde 0.2 oranında bulunan azot oksitleri oluşuyor. Havada azot dtokstte dönöşerek atmosferde tamamen bizim konüolnmaz dqında bir reaksiyonla organik maddeterle özellikle aminlerle birieşerek DJtrozaminler dedigimiz kanserojen bir madde oluşuyor. Bizim bn kniiligi kontrol edebOecegtaıb bir merkeze utivaaınız var. Merkezi ısıünamn üzerinde özellikle durmamın nedeni de bn." Bursa'da insanlar birbirlerine artık 'kirlilikten öleriyakınlarının öykülerini anlatıyorlar Erzurum E m m m ' d a önceki gün yapılan ölçümlerde hava kirliliği birinci uyarı kademesine geldi. Atatürk Üniversitesi Çevre Sorunlan Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Orhan Öıbay, \ent merkezinde yapılan son ölçümlerde hava kirliliğinin KarayoUan bölgesinde birinci uyarı kademesine geldiğini belirterek, "Henüz kasım ayı orlalaması alınamadı. Şimdiye kadar dde ettigiıniz dctericrdeo, geçen yilın kasun ayına oraıria ba yıl hava kirHHtiııde yüzdc y ü M k Mr arüş oldugu sapundı" dedi. ISTANBULDA YETKİLİLER NE DİYOR? Burdur Burdur'da özellikle seker fabrikasırun kampanyaya başladığı 15 eylülden sonra yoğunlasan hava kirliliği, kalorifer ve sobalann ya tstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Nurettin kıldığı sabah ve aksam saatlerin Sözen, bir yabancı fırma ile anlaşarak katalitik de yurttaşlan rahatsız etmeye basladı. Burdur'da kasun ayı içinde üretmek istediklerini söyledi. Kurşunsuz ölçulen en düşük kükürt dioksit benzin ve doğalgaz IstanbuFun hava kirliliğini oranının 62, duman oranının da giderecek önlemler olarak düşünülüyor. 23 gram olduğunu belirten yetkiHaber Araşünna Servisi Is le ortaya koyan Sözen şöyle sürliler, en yüksek rakamlann 20 kasım günü 301 gram kükürt diok tanbul'un hava kirliliği için tstan dürüyor: "Biz bn konnda ciddi bir calışsit ve 202 gram duman olarak gö bul'u yönetenler ne düşünüyor? Anakent Belediye Baskanı Nuret ma yapıyoruz. Yabana sirketlerrüldüğünü bildirdiler. tin Sözen ve Vali Yardımcısı den birisiyle montaj olarak kataRemzi Gürsu ile görüştük. Btik iretecek ortak bir işktme Kayseri tstanbul Anakent Belediye Baş knnnaya çanşıyornz. Ortak ftreKayseri'de hava kirüliğine acil kanı Norettin Sözen'e göre tstan tecegimiz kataliükleri, başU Beönlemler araruyor. Vali Yardıması bul'daki hava kirliliği esas olarak lediye olobüsleri olmak üzere lsArgun ÜoaJ baskanlığında topla trafikten kaynaklanıyor. Bu kir tanbal'daki dizel motorlu tüm nan sağlık kurulu baskanlığında liligin önlenmesinde, benzinli ta araçlara takacagu. Tabii bu kohemen uygulamaya konulacak ka şıtlar için asıl hedefın kurşunsuz nnda bir de yönetmelik çıkaracararlar belirlendi. Buna göre bina benzin olduğunu hatırlatan Sö gız." lar belirli bir program dahilinde zen, "Aaaa ilkraıirdf knrşnnsnz Isınmadan kaynaklanan hava sabah akşam kalorifer ve soba beaoaa Irrtnal, Uç kvşkaraz mer kirliliği üzerine "Dogalgazuı kulkuilanabilecek ve Kayseri'ye kesin keri bakiunct karanna dayahdır. lamlmaya başlanmasıyla tstanlikle düşük kaliteli kömür sokul Biz bn koaadaki görmsleriinizi U bnl'nn hava kirülitinin bnyük ölmayacak, sanayi bölgesinde lastik giU tnm bakanblüara ve Ugililere çödt aMİaragına inaaıyonım" diyaküması ve kamyon ve benzeri yazdık" diyor. Dizel motorlu ta yen Sözen, büyük sanayi merkezağır vasıtaların kent içine girme şıtlar icinse çözumü, "Egzodan lerindeki bacalara da filtre takılleri önlenecek. na katalitik ukmakür" tümcesiy ması için talimaüarın verildiğiııi 'Kurşunsuz benzin şart' Kir söylüyor. Çevreye karşı çok duyarlı olduklan hatırlatan Nurettin Sözen, "Çevrevi konımak için (eknoloji ve bflimin gerektirdigi bütün önlemler sırayla alınacakür" diyerek "Merkezi ısıtma" üzerine şunları söylüyor: "Merkezi » t m a Türldye için şimdilik hayal deaebilecek uzak bir fırsatür. rstanbul 7 milyonluk bir kent, ber yıl da 250300 binlik bir ndfns tstanbnl'a geliyor. Bu geüşler plansız bir gelişmeye neden oluyor. Dolayısıyla Isttnbnl'nn tüm ısınnuaının merkezi ısıtma ile yapılacagun söylemek, gerçekleşmesi zor olan bir jeyi söylemek olnr. Boyle bir iddiada bolnnmak istemem. Doğalgaz dagıtun çahşmalannda ise itiraı edeyim ki merkezi ısıtma yolnnda hiçbir çahşmamız olmadı." tstanbul tli Çevre Kurulu'nun belirlediği ve 19 Kasun 1988 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan " U y a n Kademelerinde Alınacak Öntemler" dizisi, bu yü için de geçerliliğini koruyor. Istanbul tli Vali Yardımcılarından Remzi Giirsu şu bilgiyi veriyor: "Hava Idriiligi jdnundefl aknacak önlemler iki başuk alünda toplanıyor. tlki kaü yakıtlı kalorifer baTanlan ve sobalarda mümkttn oidnğu kadar temizlenmiş, kbüM|i aMİtJmıt kömür kullanılması, ildncisi ise srvi yakıtlı kalorifer kazanlannda özel sıvı yakıt teminine gidilerek özel sıvı yakıtşında kalorifer ve sobalann ilk yakış saatleri Şişli, Beşiktaş, FaÜh, Eminönü, Zeytinbnrnu, Eyüp, Gaziosmanpaşa Uceteri için 07.00 07.30, diger ilçelerde ise 06.00 06.30 olarak tespit edilmişdr. Ögleden sonralan ise bütün semtler için 14.00 15.00 arası olarak belirienmisür." Kirlilikle mücadele konusunda yetkililer bol bol sözler veriyor, fakat gerek sanayi kesiminden ve gerekse konutlardan kaynaklanan kirliliğe etkin önlemler alınamıyor. sınıf öğrencisiydi. Küçük Güvenç derslerini tamamlayıp okuldan eve dönmüstü. Önlüğünü çıkardı. Biraz dinlendi. Bursa'nın yüksek semtlerinden IpekçiUk'te oturuyorlardı. Camı açıp Bursa'yı seyretmeye basladı. Kısa bir süre sonra yere yığıldı. Güvenç bir daha o camı kapatamadı. Hastaneye götürülürken, annesinin kollan arasında can vermişti. 8 yaşındaki Mör'ün yaşamım yitirdiği gün, Bursa'da hava kirliliği bu kış döneminin en yüksek noktasına ulaşmışü. Havada 980 mikrogram/metreküp kükürtdioksit vardı. Güvenç Mör'ün üzerinde otopsi yapıldı. Adli Tıp Kurumu yetkilileri çocuğun nefes darlığından yaşamım yitirdiğini açıkladılar. Güvenç'in babası Abdullah Mör çığhk çığlığaydı: "Hiçbir hastahgı yoktu Güvenç'imin... Bn pis hava oglumun canını aldı..." tstanbul'da doğal gaz sebeke8 yaşındaki Güvenç Mör, hava kirliliğiyle ölü sini kuran İGDAŞ'ın Genel Mümü arasında bağlantı olan '2. kurban' olarak ga dürü Doç. Dr. Tancer Çevik, zete sayfalarına geçmisti. "Merkezi ısıtma dikkate atamyor m n " sonısunu şöyle yanıthyor: "Merkezi ısdmanın altyapt maliyeö çok fazla. Sonra istediginiı ekonomiyi de sajlanıanız gücleşiyor. Çnnkü dogal gazın en bnyük avantajı istediginiz zaman dffimleriade istediğiniz sıcaklıgı ayarlayabflmeniz." Doç. Dr. Çevik şunları söylüyor: Çevre Bilimleri Enstitüsü'nce Prof. Dr. YÜKSEL bu amaçla bir çalışma başlatü"Doğalgaz ytkıkftgıaAı aaot İNEL tNCİ İŞLt mıştır. tstanbul Hıfzıssıhha okskolaşıımnkaçınılaBasatayar. Ama bu özd brnlörlerie üıanaaaen tstanbul'da hava kirliliği ile Enstitüsü'nden elde edilen küortadan kaldınlabiliyor. öaentU ilgili ölçüm çaüşmalan 1985 yı kürtdioksit, duman konsantrasolan kirliligin olnşnm ynzdesi. lından itibaren tstanbul Bölge yonu değerleri uygun sekilde Dogal gazda o yüzde çok diştik." Hıfzıssıhha Enstitüsü'nce ger modellenerek şu andaki ve geAtmosfere verilen azot oksitlerçekleştirilmektedir. 1985 yıh lecek yülardaki hava kirliliğinin den oluşan nitrozaminler, proteiçin hazırlanan bir programa durumu hakkında arasturma inlere bağlanarak organizmadaki göre bir yü boyunca Avrupa ya yapümaktadır. Modellere dayakimyasal reaksiyonlan bozuyor. kasında 14 istasyonda ayda bir nan tahminler karar verici biNitrozaminler genleri de etkileyegün, Asya yakasında 9 istasyon rimlere ve sorumlu kişilere yol rek kansere neden olabiliyor. tsda ayda 2 gün kükürtdioksit ve gösterici ve uyancı olabileceği tanbul Üniversitesi Cerrahpaş* duman konsantrasyonu ölçüm için önemlidir. Tıp Fakültesi Onkoloji Bölümünleri yapılmıştır. 1986 yılından örnek olarak "Aksaray"isden Prof. Dr. Bülent Berkarda, itibaren ise dört yerel istasyon tasyonunda 1986 yüında 66 nitrozaminlerin hayvanlar üzerin(Aksaray, Şişli, Kartal, Şaşkın mikrogram / m' ve 1987 yılınde yapılan deneyler sonucunda bakkal) seçilrniş ve bu istasyon da 87 mikrogram / m' ölçulen pek çok kanser türüne neden ollardan her gün ölçümler alın duman konsantrasyonu, gelişduğunu söylüyor. Prof. Dr. Bermıştır. 1988 yüında Şaşkınbak tirilen modele dayanarak 1988 karda, "Dogal gazdan böyle bir kal istasyonu iptal edilmiş, di yüında 120 mikrogram / m 1 , tebJ&e gdebflir mi?" sorusuna ise ğerlerinde çalışmalar ise devam 1989 yüında 160 mikrogram / şu yanıtı veriyor: edilegelmiştir. m' ve 1990 yılında 206 mikrog Konuk yazar artacak Istanbul şehrinin hava kirliliğinin değerlendirilmesi birikmiş verilen kullamlarak burüan anlamlı hale getirmekle mümkündür. Boğaziçi Üniversitesi ram / m 1 seviyesinde tahmin edilmiş tir. Aynı çalışmada meteorolojik faktörlerin hava kirliliğine olan etkisi araştınlmaktadır. " Dogal gazdan bir tehlike gelecegmi sanmıyoınm. Bnnlann esas tehUkesi, sosis, salam gibi yiyeceklerde konıyucu madde olarak knfauulan nitritlerden kaynaklanıyor."