Katalog

CUMHURÎYET/2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER Kındı, ilk Arap usçusudur. Ona göre varlık duyularla, kendılik (mahıyet) usla bilinir. Farabi, Platon'la Aristoteles'i ve böylelikle felsefe ile şeriatı uzlaştırmağa çalışarak Meşai felsefesini kurrnuştur." Meydan Larousse ise Gazzali maddesinde diyor sayısındaki "îslam Dünyasında DinFelsefe tlişkisi ki: "Gazzali, akla dayanan felsefeyi benimsemez. ve lbn Rüşd" başlıklı yaayı da işte bu merakla oku Ona göre akıl insanı yanıltır. Bir çok yanlışhkladum. Hacettepe Üniversitesi tarih bölumunde araş rın kaynağı akıldır. Akıl insanı hakikate göturecek tırma görevlisi olan sayın Oktay Özel, yazısma şöyle bir guçte değildir. Her türlu şüphenin ötesinde, kebaşlıyor: sinliğe varacak tek yol imandır. Iman hakikate ulaş"lnsanın duşünce ve inanç yönlerine hitabeden manın temel ılkesidır. Duyu verılerinin kesın olmafelsefe ve din, tarih boyunca birbırlennin karşısın dığıra ileri suren Gazzali, imanda kesin ölçunun buda veya birbirlerini inkâr eden pozisyonlarım sur lunduğu sonucuna varmıştır." dure gelmişlerdir!' Çatışan yanların durumlarına böylece değındikUs ile inancın çatışmasıdır bu. Şurada hemen be ten sonra, konumuzun en önemli yeri olan, Meşalirtmek gerekecektir kı, Meşaıyye felsefesinin ku iyye'dekı "felsefe" kavramı uzerinde durmamız gerucuları ve güdücüleri, Tanrı inancından yoksun, rekiyor. Bizim dilimizde daha çok "bilinmeyen Tann inancına karşı kişiler değillerdi. Onlann is neden" anlamında kullanılmış olan "hikmet" söztediği, kısaca, bu inancı us yolundan da perçinle cüğü, Arap'ta da, Osmanlı'da da "felsefe" anlamekti. Avrupa'ya Aristoteles'i tanıtan bu filosof mına gelir, ama bizim bildiğimiz felsefeden çok başlar, amaçlan yolunda Aristoteles'in mantığını ve kadır. İşte sayın Oktay Özel, lbn Ruşd dolayısiyle metafiziğini kullanmışlardır. Ama metafizikçi de yazdığı bu yazıda, "hikmet" uzerinde durmakta olsalar, usçuluk yöntemını uyguladıkları ıçın, Gaz ve Gazzali'nin yasak ettiği "hikmet"in felsefeden zali gibi yalnızca "vah>"den, inançtan yana olan aynmlannı açıklamaktadır. Yukardada söylediğidüşünürlerce tehlikeli sayıldılar. mizgibi, Meşaiyyun, Tann'ya, vahye, imana karFelsefe Ansiklopedisı adlı yapıtında sayın Orhan şı değildı; dini (şeriatı) us yolundan desteklemek Hançerlioğlu Meşaiyye maddesinin başlangıcında çabası içindeydi. Düşıinelim ki, Gazzali, "us"a şu bilgileri veriyor: "Îslam felsefesinde Aristote bdyle bir yardımcı görevini bile çok (fazla) görmuşlesçi akım... Meşaiyye, Ortaçağ Hıristiyan skolas tür. Hikmetçiler (hakimler) dinin (şeriatm) sıradan tik Aristotelesçilerine Arapça'da ve Osmanlıca'da insanlar için yeterli olduğunu söyluyor, hikmet anverilen ad (Meşai Arapça'da Yürüyenler anlarru larrundaki felsefenin ise, zeki, bilgili, üstun duzeyli, nadır, Fransızcası aynı anlamda peripateliciens; düşunen kişilere özgülüğunü belirtiyorlardı. Bu da Aristoteles'in derslerini Likeon'da gezinerek ver hoş görulmedı. Us ve inanç birbirinin karşısında mesinden türetilmiştir) olmakla beraber, Meşai dü yer alıyordu, birbirini yatsıyordu. Meşaiyye ne denli şunce Islam düşüncesinde ayrı bir özellik taşır. El uslu davramrsa davransın, "us"un kokusunu alan Gazzali, onu "tekfir" etmekten, "küfür" saymaktan geri durmuyordu. Arapça "te'vü" sözcuğu, o zaman, dinin felsefece guçlendırilmesi anlamında kulanılıyordu ki, tbn Ruşd'e göre, şeriat ile hikmetın arasını açan, birtakım yanlış te'villerdi. Sayın özel şöyle diyor: "Felsefe, Îslam dünyasında adından metafizık boyutu ile (Platon ve Aristoteles metafiziği) ve bu metafiziği temellendiren Aristoteles'in mantığı ile söz ettirmiştir. Tek tannlı dinlerin ortaya çıkıp felsefenin varlık sahasının tümune el atması, aslında bağımsız felsefemn, özgur düşuncemn sonu olmuştur. Çünku ona gerek kalmamıştır. Din açısından zaten 'küfur' demek olan maddeci bir doğa felsefesi ile insanı esas alan ahlak ve devletin sözunu etmek bile yasaklanmıştır. Metafızik ise, Aristoteles yorumu ile Îslam filosoflannın elinde kendisinin, İslamın insanlara sunduğu 'hakikat' ile çatışmadığını ispatlamağa çaba göstererek varlığını sürdürmeğe çalışmış, bunu yaparken de şeriattan (Kur'an'dan) bazı nass'ları kendıne meşruıyet kaynagı yapmıştır." Bu anlamı ile metafizik "tanrı bilim" demek olur, ama ne denli tanrı bilim olursa olsun, felsefeye hiç alışık olmayan Arap toplumu, Meşaiyye elindeki bu metafiziği, ustan korktuğu için yatsımış, suçlamıştır. Oysa Eski Yunan'daki doğuş karakteri ile felsefe, söylenler dışmda düşünmek nitelığinı taşımıştır. Bu niteliğm Platon ve Aristoteles elinde ne gibi biçimlere büründuğu sorunu bizi konumuzdan uzaklaştınr. Bugün toplumumuzda nasıl güçlenmekte olduğunu görduğümüz "şeriatçılık"ın özniteliğini işte burada tanılamak doğru olur; bu öznitelik, usa, özgur duşünceye, eleştirel mamığa karşı olmakla biçimlenmiştir. 19 AĞUSTOS 1988 Hikmet ve Şeriat MELIH CEVDET ANDAY Bir bilım adamı arkadaşım (rahmetli oldu) bir gün Atatürk'u suçlayarak, "Bizi geçmiş kültürümüzden koparmış" diyordu da, hangi konuyu, kimi okumak isteyip de okuyamadığını soıduğumda, bana "Gazzali'yi" yanıtını vermişti. Gazzali, 1058 ve 1111 yılları arasında yaşamış kelâmcı bir îslam düşünürudur; "us"un yarulttığıru, doğru yolun "vahy"e inanmak olduğunu söylenıiş ve bu konuda Farabi, lbn Sina gibi Arap filosoflannı sertçe eleştirmiştir. Gazzali de ıçlerinde olmak üzere, Farabi, lbn Sma ve onlardan sonra gelen lbn Rüşd, Osmanlıcaya çevrilmemiştir. Bu bakımdan Atatürk'ün geçmiş kultürle ilişkimizi kesmiş olduğu savının yarüışbğı ortaya çıkmaktadır. Osmanlı, Arap filosonarını kaynaktan tarumamıştır, çunkü tanırnak istememiştir; bunun nedenı de Gazzali'ye inanraası ve Aristoteles'e dayalı büyük Arap felsefesini sapıklık saymasıdır. Meşaiyyun diye anılan bu duşünurler, kısaca, felsefe ile dıni (hiİcmetle şeriatı) uzlaştırmak için çâhşmışlar, fakat Gazzali'nin ağır eleştirileri karşısında silinmişlerdir. Bunlartn sonuncusu olan tbn Rüşd, EndUlüs'e girmiştir. Osmanlı ise böylece çözurne varan tartışmada GazzaJi'den yana olmuş, ama onun yapıtlarını çevirmeği gerekli bulmamıştır. Osmanlı medresesinin uzak kaldığı Araptslam felsefesini, kendi dilimizde okuyamamış isek, bunda Atatürk'u suçlu görmeğe kalkmak anlamsızdır. Bu konuya değinen bir kitap, bir yazı buldum mu, okumadan geçemem. Felsefe Dergisi'nin 88/3 PENCERE Bir Gönülde Iki Sevda?.. ARADABIR BERİN TAŞAN Emekli C. Savası Uyan Ey Yaralı Aslan Bugünlerde en önemli güncel konu anayasa değişikliği ıçın yapılacak referandum Bu yaz sıcağında nıçın referandum, niçın üç aylık bir süre ıçın anayasa değışecek? Işın aslını elbette ana muhalefet liderınden dınlemek gerek. Ama ana muhalefet liderıne Mecliste söz verılmez, TV'de hıç verılmez. Haberlerde yasak savma şektinde Erdal Inönü'nün bir resmı gösterilip, sipiker tarafından konuşması özetlenerek en etkısiz yerlerinden bırkaç cümle okunup geçiştırılir. Ana muhalefet lıderi TV'de yok gibi.ama ana sermaye lıderlerı akşam sabah TV'de Son günlerde Sakıp Sabancı "Bir Dakika" programının da konuğu oldu Bırden ekranda görünce bir şeye yoramamıştım, meğer vergı konusunda konuşuyormuş "Hükümetlerimiz ne güzel işler yapıyor. Yollar yapıyor, okullar açıyor, hastaneler yapıyor. Vergımızi verelım de daha çok okul açılsın, yol yapılsın.." Çok doğru Allah hükümetimize zeval vermesin de yollarımız da okullarımız da büyük holdıngler tarafından yapılsın. Hem daha çok yapılır hem daha çabuk iş bitirilir!... Bu sıcaklarda ne kadar da çok ıçme suyu tüketiliyor? Bir holdingin en küçük boy suyu 350 TL İçme suyunda Türkiye üçe bolünmüş; Güney Anadolu'da Sabancı Holding'in Hayat suyu, Ege Bölgesi'nde, Orta Anadolu'da Yaşar Holding'in Şaşal suyu, Doğu Anadolu'da, Karadeniz Bölgesi'nde Asıl Nadir'in Niksar suyu satılıyor. Elbette şişe suyu yerıne çeşme suyu içmek serbest. kımse kımseyı zorlamıyor. Lıberal ekonomiyı sen seçtın. İster Balçova Barajı'ndan verilen filtresiz suyu ıç ıshat ol, ister CocaCola iç neşenı bul. Şişe suyu yerine çeşme suyu içen ey mutsuz çogunluk, harama uçkur açmayanlar, yazlığa gıdemeyenler, güneş altında terleyenler, başını ellerının arasına al da düşün artık. Yerel seçımler üç ay önce yapılsın dıye bir anayasa değışiklığine gidiliyor. Anayasa değişikliği için sana sorulacak Anayasa değişsin rnı, değişmesin mı dıye Anayasa 'Duşunceyi açıklamak suç olmasın", "Ûniversıte Özerk olsun", "Hâkımler savcılar bağjmsız olsun", "Memurlara da sendıka kurma hakkı verılsin", "Omur boyu kimseye ayrıcalık tanınmasın" diye değil, yerel seçimler üç ay önce mi olsun, sonra mı diye değiştırilrriek isteniyor. Bu pahalılıkta, bu kadar yapılacak işın arasında seçimin üç ay önce yapılması senin yaşantına ne katar? Olumlu riıçbir şey katmaz ama bir referandum senın yasantından 15 milyarı alıp götürecek. 15 mılyar ne demek, 15 mılyara neler yapılır? Bak, bir dökumunü yapmış Yenı Asır gazetesr "60.000 öğrencının okuyabileceği 125 ılkokul, 480 yataklı 15 hastane, 150 köye sağlık ocağı, orman yangınlarına karşı 15 helikopterlik filo. Gençler için 100 adet bin seyircı kapasiteli futbol alanı". Referandum ıçtn ayrılan 15 milyar lira ile ulus hayrına bu kadar olumlu ış yapmak varken niçın referandum, niçin anayasa değişikliği şımdı anlıyor musun? Tanrı'nın bir bardak suyu nasıl 350 tıra olur diye düşünme, bankaları mılyarlarca lira dolandmp metreslerıyle Fransa kıyılarında eğlenenlere, Isviçre'de geceliğı bir milyon lira olan otellerde sefa sürenlere kafanı takma, Hilton'da 500 milyon lıraya düğün yapanların bu parayı nasıl kazandıklannı düşünme dıye, cam kırıkları ile dolu sandıklar için krıstal dıye devlet hazinesınden 15 milyar lira vergı iadesi alanları sorma, soruşturrna, araştırma dıye. Uyan, doğrul da senin adına senin kesenden hovardalık yapanlara, otuz milyon seçmenın oyunu cebınde bılenlere bir ders ver, yaşadığını kanıtla. Onlar da bilsinler ki: "Halk sıllesinın sadası yoktur/Bır vurursa da devası yoktur." VEEAT Levazım Malıye Okulu ve Eğitim Merkez Komutanı Tuğgeneral Temel Şahinoglu'nun annesi VEFAT Çok sevgili kardeşimiz, değerli dost NAZMIYE ŞAHEVOGLU 18 Ağustos 1988 günu vefat etmiştir. Merhumeye Tanrı'dan rahmet, ailesıne başsağlığı dıleriz LEVAZIM MALİYE OKULU PERSONELİ RIFAT AKAL'ı (1962) kaybetmenin derin üzüntüsünü yaşıyoruz. ANKARALIDARÜŞŞAFAKALILAR YAKASAN YAPIŞKAN KAĞIT SANAYİ VE TİCARET A.Ş.'den DUYURU 10 Ağustos 1988 tarihli olağanüstü genel kurul kararıyla şirket sermayesı 550.000.000. TL.sından 1.210.000.000. TL.sına iblağ edilecektir. Arttırılan sermayenin 550.0D0.000. TL.sı nakten tahsil edilecek, 110.000.000. TL.sı ise yeniden değerleme fonundan hissedarlara hisselerı oranında bedelsiz verilecektir. Rüçhan haklarını kullanacak hissedarların hısse tutarlarının 1/4'ünün 22 Ağustos 1988 tarihinden itibaren 15 gün içinde 6 Eylül 1988 tarihine kadar şirket merkezine başvurarak ödemeleri ilan olunur. Her ınsanın bir anlamı vardır; en anlamsız görünen kişinin anlamsızlığı bile bir anlam taşır Insan bu dunyadan göçtu mu, gerıye anlamı kalır. Pakistan Devlet Başkanı'nın uçağı patlayınca Ziya ÜlHak havada paramparça oldu, bedenı dağıldı, gerıye kalan ne?.. Nasıl bir adamdı Ziya ÜlHak? Bu soruya yanıt vermek ıçın kişının yaptıklarına bakılır, tarihsel kapsamda yerinın nerede olduğu belirlenir, uygarlık açısından katkılan araştınlır. * Uygarlık tanhınde akıl ile bağnazlığın, din ile bilımın çatışması belirteyıcı bir ağıriık taşır. Batıda "Uyanış"ve "Aıydmlanma" çağları bu çatışmanın anlamını yansıtır Demokrasi, Tanrı adına siyasal iktidarı elinde tutan kral ya da sultandan bu yetkınin tarihsel süreç içinde alınması ve halka verilmesi demektir. İnsanoğlu ancak aklını kullanmaya başladığında özgürlük ışıyabilmiştir. Batıda gerçekleşen "Aydınlanma" İslamda olanaksız görünüyordu Atatürk olmazı oldurdu, laik cumhuriyetı kurdu. Şeriatın yerine çağdaş hukukun oturtulması kolay değildi. Laikliğin devlet düzeninde benımsenmesı Hıristiyan Batıdan sonra islam dünyasında Ortaçağ'ın yırtılması demektir. Cumhuriyet devnmınin Türkıye'ye özgü anlamı budur. * Pakistan bir İngilız sömürgesıydi Ziya ÜlHak sömürge ordularında yetışmiş ve hizmet görmüştur Bu ülkenın talıhsızlığı, ölen Devlet Başkanı'nın yaşam öyküsünde yazılıdır. 1977'de zamanın Başbakanı Zülfikar Ali Butto'yu bir askeri darbeyle devırerek iktidarı eline geçıren Ziya, o günden sonra ulkesını karanlığa gömmek için elinden gelenı ardına koymadı. 11 yıllık diktatörlüğu süresınde "dev/eft dini temellem oturtmak" ve "yasalan şenata uydurmak" ıçın adım adım yürüdü. 1984 yılında yaptırdığı referandumla bu amacına ulaştı; ama muhalefete gore halkoylamasına katılım yüzde 10'du Ziya, muhalifterim astırdı, tutuklattı, yok ettı. Pakistan Halk Partısı, diktatörü, "dını kişısel amaçlanna alet etmekle" suçladığırv da haklıydı. Atatürk Türkiye'de ne yapmışsa, Ziya Pakistan'da tersini yapmıştır Uygarlık tarihinin gidişi, akla, bılıme, özgürlüğe dönüktür. Ziya'nın yuzü, iktidarı boyunca Ortaçağ'a dönük kaldı. Ziya ÜlHak'ın tarihsel kapsamda anlamı budur. • Pakistan dış politikada (ABD'nin hoşgördüğü ölçüde) Türkiye'yı desteklemiştır. Ziya UlHak çoğu eskı İngilız sömürgesinde olduğu gıbı zamanla Londra'dan uzaklaşıp Vaşington'a yaslanmıştı 12 Eylül'den sonra da Türkiye ve Pakistan devlet başkanları arasında dayanışma ve sıcak dostluk ılışkılerı kuruldu. Cumhurbaşkanı Evren, Pakistan'a çektiğı başsağlığı telgrafında bu duygularını dıle getiriyor ".. Mumtaz devletadamı, azızkardeşim Başkan Ziya ÜlHak'ın elım kaybını derin bir teessürie öğrenmiş bulunuyorvm" Devlet protokolünü aşan bu yakınhk nereden doğuyor? Ziya, Sayın Evren'in niçın "azız kardeşi" oluyor? Fransızların "söy/e bana dostunu, sana kim olduğunu söyteyeytm" özdeyişinin burada geçerlı olmadığını söylemek gerekir Sayın Evren öyle görünüyor kı ya Ziya ÜlHak'ın kışiliğini yerli yerine oturtamamıstır, ya da Atatürk'ün tarihtekı anlamını yeterince bilmıyor. Yoksa hem Atatürk'u hem Zıya'yı sevemezdi. BAŞSAĞLIĞI Çok sevgılı ağabeyımız kavbetmış olmanın derin uzuntusunu taşıyoruz. Ailesi, yakınları. Daruşşafakalı ve Mulkiyelilere başsağlığı diliyoruz Cumhunyet RIFAT AKAL'ı KıtapKulubu c Cumhuriyet Kitap Kulübü Gülhane Şenliği'nde İMZA GÜNÜ 20 Ağustos Cumartesi saat 16.0020.00 1965 DARÜŞŞAFAKA MEZUNU MÜLKİYELİLERİ ADINA M. HALLK ÖZYURT BAŞSAĞLIĞI İlçe Başkanımız Sayın I. Hakkı Genç'in kardeşi vefatmı derin bir uzuntüyle öğrenmış bulunuyoruz. Merhuma Allah'tan rahmet, aıle efradına başsağlığı dileriz. SOSYAL DEMOKRAT HALKÇI PARTİ SARIYER ÖRGÜTÜ HÜSEYİN GENÇ'in İLHAM SELÇUK Cumhuri PARLAMENTONUN BOYUTLARI Rahmi Kumaş 1000 lira (KDV içinde). Çağdaş Yayınları Turkocağı Cad. 3941 CağaloğluIstanbul Kitap Kulübü Cumhuriyet Kitap Kulübü Gülhane Şenliği'nde FUAR VE SERGİ HİZMETLERİ A.Ş. 19881989 PROGRAMI 913 KASIM 1988 15MART 1989 MUTFAK VE KADIN '88 Muttak Araç ve Gereçlerı Uluslararası Uzmanlık Fuan TERMO'89 IsıtmaSoğutmaHavlandırma ve Yalıtım Gereçlen U.uslararas) Uzmanlık Fuan ' METALURJİ'89 Metalurjı ve Madencılık Uluslararası Uzmanhk Fuan YUTAV89 Yumurta \/e Tavukçuluk Uluslararası Uzmanlık Fuan D0GA89 Doğal Gaz Teknolojısı ve Yan Sanayı Urunlerı Uluslararası Uzmanlık Fuan FITNESS '89 Sağlıklı Yaşam Gereçlen Uluslararası Uzmanlık Fuan DEKOM '89 Kırtasıye ve Okul Malzemelerı Uluslararası Uzmanlık Fuarı GÜNÜ ÜNİVERŞİE ZİHNİ T. ANADOL 21 Ağustos Pazar 16.0020.00 812 MART 1989 29 MART2 NISAN 1989 1721 MAYIS 1989 ırrrs RESTAURANT B • A •R TORBASAHİLYOLUNO.33 B 0 D R UM HASAN İZZETTİPİ DİMAMO Bu kalp senıunuturmu: Bulent OrtaçgılFıkret Kızılok (ÇEKIRDEK yapımtdır DAÖITlM KAVNAK MUZIK TIC Tayyarecı Mehmei Atı Be I 6 4 Sıslı Tel 131 35 74 <*«* 30 MAYIS4 HAZIRAN 1989 711 HAZIRAN 1989 VEFATLAR IÇIN Yurtiçi, yurtdışı cenaze nakledilir, cenaze ilaçlama, malzeme, tabut, butun ışlemler hassasiyetle, suratle yapılır. Işletmede, ayrıca 18 ambulans mc\cuttur. Cenaze ılanlarında hizmet bedeli alınmaz. AYRINTILI BILGI IÇIN FS FUAR VE SER6I HIZMETLERI Tıcaret ve Sanayı A Ş Koöaman Sohak Erbora Apt 128.V Osmanbey Istanbul Tel 14O22 32 Fax 148 34 05 Tetex 26869 ssqjı tr KİRALİK DAİRE Kaloriferli Acıbadem 333 66 34 Yıldız Ünıverbiıesi Muh. Fak. Gemı lnşaatı Muh Bölumu okul kımliğimi ve İETT pasorpu kaybettim, gtçersizdir ÖMER F. ÖZDEMİR kayıtlo İSLAM CEHAZE İŞLERİ 147 20 06 140 68 86 SATILIK VIDEO Sony 3 sistem Tel: 512 05 05'den (499)