Katalog

11 AĞUSTOS 1988 EKONOMt CUMHURİYET/9 TÜRKİYE'den ALTIMOÖVfc SERBEST PÎYASADA DÜN (sat>ş) 15« Ata Ura (sabş) M . BANKASI'NDA (duviz ahş) (efektif saöş) (dövtz ahş) (efektH satış) İnterbanfc. faizi: BUGÜN 1514.35 1532.52 7N.S5 7MJ2 % 11M İranIrak savaşında ataşkesin sağlanması ile birlikte Türkiye'nin petrol faturası yeniden gündeme geldi. Uluslararası piyasalarda yükselme eğilimi gösteren petrol fiyatları, Türkiye'nin de 1986'dan bu yana geçirdiği rahat dönemi tehdit ediyor. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Türkiye'nin 1986'dan bu yana yaşadığı petrol balayı tehlikeye girdi. tranIrak savaşının sona ermesi olasılığı Ozerine uluslararası piyasalarda yükselmeye baslayan petrol fiyatları 1986 yılında yazüan "pembe senaryo"ları tersine dönüştürebilecek. Ham petrol ve petrole dayalı sanayi kollannın ithalat faturalan şişecek, cari açık büyüyecek. Dolardaki artış, petrol fiyatlanndaki tırmanma ile elele giderse, ihraç fiyatlarımız gerileyecek. DPT tarafından yapılan hesaplara göre petrolün varil fiyatındayor. 1985 yılında ham petrol ithalatına 28 dolar varil fiyatı üzerinden 3.3 milyar dolar odeyen Türkiye, 1986'da ortalama 16 dolara kadar gerfleyen fiyatlarla petrol faturasını 1.9 milyar dolara kadar indirebilmişti. Ancak 1987 yılında "netback" sisteminden yeniden anlaşmalı fiyat a geçen Türkiye'nin petrol faturası program hedefirun 400 milyon dolar üstünde ve 2.7 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. 1988 programında söz konusu ithalat hedefi 1.? milyar dolar olarak konuldu. Türkiye halen petrolünu ortalama 18 dolarlık anlaşmalı fiyat üzerinden cekiyor. Ancak petrol fıyatlanndaki düşüşe OPEC içindeki anlaşmazlıklar kadar îran Petrolde balayı bitti mi? Referandumla Gelen ŞÜKR AN KETENCİ Petrol fıyatlanndaki artış, uzun süre ertelendikten sonra bu yıl yeniden gündeme gelen akaryakıt fiyat artışlannı da sıklaştıracak. Bu gelişme ise elektrik, giibre ve çimento fıyatlarını etkileyecek, ulaştırma maliyetlerini arttıracak. Irak savaşırun yol açtığı da bi'i niyor. Savaş finansmanı nedeniyle kotalannı asacak ölçüde üretime yönelen tran ve Irak'ın savaş sonrasındaki politikalan ve buna bağlı petrol fiyatlanna ilişkin iki olasılık üzerinde duruluyor: 1. Fıyaüar aynı kalır: Petrolden sorurnlu devlet bakanlığı yetkililerinin katüdığı bir olasılık, savaş sonrası imar çalışmalan için gelire gereksinim duyan Iran ve Irak yiıksek hacimli petrol ihracına devarn edecekJer. De\rlet bakanlığı yetkilileri, kapsamlı bir araştırma yapmamakla birlikte, "petrol fiyatJannın yükselecegini sanmadıklanm" soylediler. 2. Fiyatlar artar: Uluslararası spot piyasalarda petrolün varil fıyatı 15.80dolara çıktı. Spot fiyatlardaki yükselişin sünnesi, anlasmalı fiyatları da tırmandırabilecek Türkiye petrol anlaşmalarını, eğer daha önceden gözden geçirme zorunluğu doğmazsa, yıl sonunda yineleyecek. Anlaşmalı petrol fiyatlannın 18 dolann üzerine çıkması Türkiye'nin genel ithalat faturası ile bazı sektörleri şöyle etkileyebilecek. • Örnefin petrol rıyatlanmn 20 dolara çıkması feam petrol fatnramıza 260 milyon dolar ekleyecek. • Petrole dayalı nafta ve atnonyak fıyatlanndaki yüzde 10'luk bir artış ithalat faturamıza 135 milyon dolar düzeyinde yansıyacak. • Kauçuk sanayiinde yine yüzde 10'luk bir artış ithalat faturamızı 3540 milyon dolar yükseltecek. Petrol fiyatlarındaki artıs uzun Ateşkes ha&erleri üzerine hafsüre ertelendikten sonra bu yıl ye ta başında varil başına 60 cent birniden gündeme gelen akaryakıt den artan petrol fiyatları önceki zamlannı da sıklaştıracak. Bu ge gün geriledi. lişme ise elektrik, gflbre ve çimento fıyatlarını etkileyecek, ulaştırma maliyetlerini arttıracak. tran ve Irak'ın yükselen petrol fiyatları ile birlikte artacak gelirlerinin Türkiye'nin bu ülkelere yönelik ihracatı v? dış müteahhitlik hizmetleri üzerinde olumlu etki yaratacağı umuluyor. Ancak Amerikan Dolan'nın uluslararası piyasalardaki hızlı değer artışı sürerse, ihraç bağlantılannı dolar üzerinden yapan Türkiye zararlı çıkacak. Çünkü iç fiyat dengesini konımak isteyen komşularımızın yükselen dolara karşı, ihraç fiyatlarında indirim talep ettikleri bili niyor. ISCEVIN EVRENINDEN Sanayici ihracatı sevdi tSTANBUL (AA) Istanbul Sanayi Odası (İSO) iiyesi ihracatçı firmalann sayısı, geçen yıl bir önceki yüa göre yüzde 24.3, bu firmalann toplam ihracat tutarlan da yüzde 34.4 oranında arttı. İSO tarafmdan yayımlanan "1988 Sanayici Ihracatçılar Rehberi"nde yer alan verilere göre önceki yıl 658 adet olan sanayiciihracatçı fîrma sayısı, geçen yıl 8J8'e yükseldi. Bu firmalann geçen yıl gerçekleştirdikleri ihracat tutarlan toplamı da 1 milyar 922 milyon 310 bin dolardan 2 milyar 583 milyon 793 bin dolara ulaştı. Yumurtahk Termik Santrak'nda start ANKARA (Cumhuriyet Biıroso) Yumurtalık'ta yılda 9 milyar kilovatsaat elektrik üretecek termik santralın yapım sözleşmesi dün Başbakan Turgut özal tarafından imzalandı. tthal kömüre dayalı olarak kurulacak termik santrahn imza töreninde özal, "Yapişletdevret formülü dünya literatürüne geçti" dedi. Özal, 13 orta ve küçük boy hidroelektrik santral yapılacağıru, Ankara metrosu ile Atatürk Havaalanı genişletme ve ticaret merkez projelerinin de yakında sonuca bağlanacağıru söyledi. yüzde 481ik bölümü Japon Eximbank kuruluslanndan sağlanıyor. Proje finansmarunın ytlzde 4'ü F. Alman Hennes, yüzde 10'u Avusturalya kredi kuruluşu Efıc tarafından, yüzde 26'lık bölümü ise ticari kredi olarak temin AdanaYumurtalık termik sant ediliyor. ralının yapımı 54 ayda tamamla26 yıl yapımcı fırma tarafından nacak ve yüda 9 milyar kilovatsaat elektrik üretecek. Türkiye'nin it işletildikten sonra TEK'e devredilhal kömüre dayalı ilk termik sant mesı planlanan santralda üretileralı olması planlanan Yumurtahk cek elektriğin satış fiyatı dolara termik santralı için sağlanan 1.3 göre her yıl yeniden saptanacak. Yumurtalık termik santralında milyar dolarlık kredinin yüzde 12'lik bölümü ABD Eximbank, 1400 megavat gücünde dört ayrı Başbakan Özal, dün düzenlenen imza töreninde yaptığı konu$mada, "yapişletdevret" formülü ile Türkiye'nin elektrik gereksiniminin karşılanmasımn olanaklı hale geldiğini belirtti. üretim ünıtesı bulunacak ve yılda 3.3 milyon ton ithal kömür tüketilçpek. Japon ve ABD firmalarının liderliğini yaptığı ve TEK'in yüzde 30 ortağı olduğu Yumurtalık termik santralını gerçekleştirecek olan konsorsiyuma üye firmalar ve payları, "Chiyoda (Japon) yüzde 26, Westinghouse (ABD) yüzde 15.5, Liman (F.Alman Avusturalya) yüzde 15JS, Seepac (Avusturalya) yüzde 5, IFC yüzde 5, GamaGürişTokar( yerli) yüzde 3, TEK yüzde 30" şeklinde sıralanıyor. İthal kömüre dayalı termik santralın yapım sözleşmesi imzalandı. NATO ühalatı fona tabi değil ANKARA (ANKA) NA TO ortak enfrastrüktür programlan çerçevesinde Gümrük Vergisi'nden muaf olarak yapılacak ithalat, Toplu Konut Fonu ile Destekleme ve Fiyat tstikrar Fonu'na tabi olmayacak. Türkiye Emlak Bankası'ndan ihracata büyük kaynak This announcement appeaıs as a mfltter ofrecordonly U.S. $50,000,000 Bir kapris uğruna gündeme gelen referandumun genel olarak halkımıza ve ekonomiye çeşitli yükler getireceğinde, siyasal yaklaşımları ne olursa olsun uzmanlar birleşiyor. Ancak sorunların çok boyutlanmasından, nabzın tümü ile ellerinden kaçmasından yılan profesyonel sendikacılanmız, işe nereden başlayacaklarını bilemedikleri için, yapay bir tatille sorumluluktan kaçan sendikacılanmız için bulunmaz bir fırsat. En az iki buçuk aylık bir süredir, sendikaları nerede ise işlevsiz kılacak boyutta faaliyetten uzaklaştıran kaçışın ardından vicdanlannda birazcık sızıntı duyan lar ya da sendikacılıkta kalmak isteyenler için bir yerlerden başlayabilme şansı doğdu. Türkİş yeterliliği, sendikalarının katılım ve desteği çok tartışılır olsa da, bir önceki referandum kampanyası ve seçimlerde, hiç değilse sendikal ışlevle ters düşmeme anlamında olumlu sınav vermişti. Bu bazın üstüne bu referandumda da sözü ve ışlevi olabilir. Olayı çok uzun süren işlevsizlikten, bunun yarattığı demoralizasyondan sıynlmak için bir araç olarak kullanabilir. Referandum kampanyasının ve ardından gelecek yerel seçimlerin, sendikacılar iyi değerlendirmek isterlerse. yaz aytannda yaşanan çok tehlikeii uzun kış uykusundan uyanma, sitkinmeden de öte pek çok yönlü işlevi ve yararları da olabilir. Dünkü Hürriyet Gazetesi'nin manşetini okudunuz mu? Özal'ın işçiye, çiftçiye, memura, "seçim balı" hazıriığı içinde olduğundan söz ediliyor. Özal'ın iktidarını oluşturan, dayandığı güçlerin çıkarlan, uygulamada kararlı olduğu ekonomik model dururken, gercekten geçim sıkıntısı içindeki kitlelerı rahatlatacak düzeniemeleri planladığına inanmaya kalkışmak, akıl almaz bir saflık ve düş görmek olur. Yine de geçen seçim dönemlerinde hep yaşandığı gibi, bilinçsiz, ezilen coğunluğu güncel oyunlaıia kandırmak için hep yaşanan ve bilinen bir oyun sahneye konur. Kısacası, "seçim ekonomisi" denen bir paket uygulanır; yapılacak zamlar ya bir süre ertelenir ya dozu düşürülur. Çalışanların gelirlerinde köklü olmayan, gümük aldatmacası güçlü bazı iyileştirmeler yapılır. Geçen yılki seçimlerin ardından, ardı arkası gelmeyen şok zamlarta neye uğradığını şaşıran halkımız, ücretlen ile geçinenler oy vermişlerse, yaygın bıçimde ANAP ıktidanna oy verdikleri için kendi kendilerinı de lanetliyoriardı. Önümüzdeki referandumda, seçimlerde, şok zamlarla gelen ayılmanın kalıcı olup olmadığını, yoksa yeniden bilinen oyunun kurbanı olarak, kendi çıkarlarına, işçi sınıfı olarak da sınıftarının karşıtı iktidara oy verip vermeyeceklerini göreceğiz. Bu noktada elbette sendikalara, sendikal işlevin sorumluluğu ve geregi olarak, işçıleri çıkarları doğrultusunda uyandırma ve işçi sınıfının yandaşı bütün emeği ile geçinenlere de yol gösterici olma görevi düşuyor. Referandumda ve gelecek seçimlerde izlenecek politika, alınacak kararların doğru olması da yetmez. Sendikaları n sendikal işlevlerini yerine getirmiş olmaları için, alınacak karar ve kampanyaların, oylama sonuçlannı etkileyecek boyutta etkili, ışlevsel olması da gerekir. Sendikalar işçi gözünde ve kamuoyunda yitirdikleri saygınlığı, sendikal işlevi birazcık olsun yeniden kazanmak istiyorlarsa, varlıklannı, işçi çıkarları doğrultusunda işlevlerini ortaya koymak, kendilerini kanıtlamak zorundadırlar. Bu gerçeği, işçi tabanında değişen nabzı, öfkeyi ve sabırsızlığı algılayamamış sendikacılar, gelecek yılın genel kurullar zincirinde. sendikal yaşama veda etmek zorunda kalabileceklerini de göz önünde tutmak zorundadırlar. Referandum ve ardından gelecek seçimler ortamında sendikalar lehine, işlev yapabilme yönünde ortaya çıkan çok yönlü yarar noktalarından en önemlilerine gelince: • Toplu pazarlığın devam ettiği sözleşmeler için. ister kamu, ister özel sekiörde, sendikalar için işlevli, etkili olabilme şansı, tabii niyetli ve kararlı olabilirierse, artmıştır. özal'ın "seçim ekonomisi" içinde "seçim balı" olarak kafasına yerleştirdiği aldatıcı rakamları, Özal'ın vereceğini almak, sendikal işlev değildir. Sendikal işlev, sendikal ağırlığı koyarak bu rakamı tırmandırabilmek, 12 Eylül sonrası hemen hemen hiç gerçekleştirilemeyen, sendika ağırlığını duyurabilecek toplusozleşmeleri imzalayabilmektir. • Gelecek yıl toplusözleşmesi olan yığınlar için, bu yıla ait olmak üzere bir şeyler yapılması zorunluluğu vardır. Acımasız fiyat artışları, Özal hükümetinin uyguladığı ekonomik model karşısında, 1986 ücret artışı fiyatlar karşısında gülünç kalmış isçilere, biraz nefes aldıracak bir şeyler getiren formülierin acilen bulunması gerekir. Evet, sendikal işlevi kıpırdatabilmek için, referandumla gelen bir fırsat var. Yeter ki niyet de olsun. Fırsat DOVIZ KURLARI Dövizın Cınsi 1 ABD Dotarı 1 Avustralya Doları 1 Avusturya Şilını 1 Batı Alman Markı 1 Belçıka Frangı 1 Danimarka Kronu 1 Fin Markkası 1 Fransız Frangı 1 Hodanda Florini 1 isveç Kronu 1 isviçre Frangı 100 İtalyan Lıreti 1 Japon Yeni 1 Kuveyt Dınarı 1 Sterlin 1 S.Arabistan Riyalı Döviz Ahş 1514.35 1210.72 112.42 789.55 37.79 207.05 335 6 3 233.91 699.14 231.70 944.40 107.03 11.26 5328.45 2560.00 Dövız Satış 1517.38 1213 15 112.65 791.13 37.87 207.46 336.30 234.38 700.54 232.16 946.29 107.24 11.28 5339.13 2565.13 404.55 Efektif Alış 1514.35 1190.14 112.42 789.55 37.15 207.05 329.92 233 91 699 14 231.70 944 40 105.21 11 07 5237 87 2560.00 396 88 Efektif Satış 1532.52 1225.25 113 7 7 799.02 38.24 209.53 339.66 236 72 707.53 234.48 955.73 108.31 11.40 5392.39 2590.72 408.58 Türkiye Emlak Bankası A.Ş Floating Rate Notes due 1989 40374 ÇAPRA2 KURLAR S $ $ S 1,9179 B Alman Markı 6,4740 Fransız crangı 2,1660 Hoflanda Ftorinı 1,6035 İsviçre Frangı $ 1414 93 İtalyan LireO $ 134.52 Japon Yenı $ 3.7507 S. Arabıstan Riyalı £ 1,6904 S ALTIN GÜMÛŞ The private placement of these securities has been arranged by the undersigned. Cumhuriyet Reşat 24 ayar attın 22 ayar bilezık 18 ayar attın 900 ayar gumuş Alıs 141 500 145 000 21 500 19 210 16 125 305 SERBEST PİYASADA DÖVİZ ABD Dol?n Batı Alman Markı İsviçre Frangı Hollanöa Flonnı Ingılız Sterkra Fransız Frangı Alıs 1543 80C 948 705 2580 235 Satış 143 000 155 000 21600 20 900 16200 350 Satış 1545 802 950 707 2600 236 Fotokopi makineleri Istmtul 133 03 49 133 03 ' trtan: 117 21 15 I 5 Mt lıalr: M M 53 U ı u : JS3J1 T C ZIRAAT BANKASI 11 AftJSTOS 1988 T M M N K K İ DÖVfc KÖRURI Drexel Burnham Lambert SECURITIES LIMITED DÖVİZİN CİNSİ 1 ABO DOURI 1 AVUSTMLYA DOUUU 1 »VBSTURY» Ş U i l 1 BATI AUUH MAMU IBaÇİKAFRANt DÖVİZ AUŞTL 1521.93 1213.15 112.98 793.50 37.87 207.46 336.30 235.08 702.64 232.16 949.12 107.24 11.28 1237.16 5339.13 217 98 2572.82 404.55 1524.96 1219.21 113.21 795.08 38.05 208.49 337 98 235.55 704.04 233.32 951.02 107.77 11.33 1243.34 5365.82 219.06 2577.95 406.57 EFEKTİF 1521.93 1184.18 112.96 793 50 37.87 207.46 328 27 235.08 702.64 230.54 949.12 104.68 11.01 1207.63 5211.68 212 77 2572.82 394.89 1547.72 1237.41 114.90 806 95 38.62 211.60 343 02 239.06 714 55 236.80 965.21 109.38 11.50 1261.90 5445.91 222.33 2616.43 412.64 SATtŞTl. AUŞTL UTIŞTL 1 BMriMAMU KMNM 1 Ftl BUUHKASI 1 FRAKSİZ FKANI 1 M U M D A aOHİrt 1 bVEÇKMNIU 1 İSVİÇRE FRAB6I 100 İTALYAN ÜRCTİ 1 J A m YEHİ KARAOA DOIARI KUVEYT BİIARI ISTERÜa 1 S. ARABteTAÜ RİYAÜ Sizin için... Türkiye için! ı aoRVEç nonu TÜRKİYE EMLAK BANKASI Lara T.C. ZİRAAT BANKASI "Gücüne erişilmez" G