Katalog

CUMHURİYET/2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER de boyle bu kadar çok sozcuk olamayacağı .çın Arapça ve Farsça sozcukler kullanmak zorunda kalmıştı ustat Kasıde kalkınca bovle bır gereksınme de kalmamış. dılınuz kurtulmaya başlamıştır Osmanlı dmcı sınıfı, devletin sadece dını korumakla gorevh bır kurum olduğu duşuncesını kafalara mıhlamıştır Bu yuzden, padışahlar, konuşmalarına hep "din ve devlet" sozu ıle yam dını hep one alarak başlarlardı Devletin aksayan yanlarmı ve orneğın orduvu ıyıleştırmek ıçın alınan kararlara, "Din elden gidiyor" naraları ıle karşı çıkılırdı Bu ayaklanmalann başlatılmasında yabancı parmağının buyuk rol oynadığına kuşkum yok Ama bızımkıler bu oyuna gelebılmışlerdır Topçuluğur muzun ıslahı ıçın Fransa'dan çağnlan Ba on de Tott, namlulann ıçını domuz kılından fırça ıle yağlıyorsunuz, dıye olay çıkarmak ısteyen bır devletlıyı nasıl susturduğunu anılannda anlatır Dılımızı yazmaya en az elverışlı olan Arap abecesını (alfabesını) kutsal kıtabımızın abecesı dıye baş tacı etmemız, halkımızın okumasız yazmasız kalmasında buyuk rol oynamıştır Kutsal kıtabımızın düı dı>e Arapçayı hep öne almanuz, devletle halkı, bırbmnı anlamaz hale getırmıştır Yabancı devletlenn hemen hepsının İstanbul'da elçılerı bulunduğu ve bunlar ulkemızde olup bıtenlerı hukumetlenne gunu gunune rapor ettıklen halde Osmanlı böyle bır gereksınme duymamış, bu yuzden de, dışışlenmız vabancı elçılenn, Rum ter.umanlarının entnkalanna alet olmuştur. Çunku, yabancı dıl öğrenmek \e hele yabancı bır ulkede, bır "gâvur ülkesınde" vaşamak dınden çıkmakla aynı anlama gelıyordu tik, fizık, kımya, biyoloji, jeoloji, psikoloji, sibernetik anlamına değıl, dın bılımlen anlamına geldığını bugun hep bılıyoruz Adlarım yazdığım bu bilimler 1400 yıl once yoktu, son 200 yıl ıçınde kuruldu ve gelıştırıldı Şurde kullanılan "aruz" veznı de bılım sayılır "ılm'ı aruz" denırdı Ancak, ispatlı bılımlen kaldırmayı başaramayan fanatıkler, sessız ve dennden gıtmeyı yeğleyerek, ortaokul ve lıselerımıze Arapça, dın ve ahlak derslermı sokmayı başardılar Felsefe derslenm de yok ederek Laıklığın önce fîılen, sonra hukuken devlet ılkesı yapılmasından sonra, "Dın elden gıdıyor" naraları gene yukselmıştı Ama 60 yıl sonra bugun ne görüyoruz'' Dınımız, elden gıtmek şöyle dursun, gereğını yerıne getırenler gıttıkçe artıyor. Bugun halkımız, Osmanlı donemındekı gıbı sopa ıle değıl, ıçınden gelerek camılenmızı dolduruyor Ama ıçten manmışların yanında, gösterış ya da dın tıcaretı yapanlar da epeyce Bu tıpler laıklığe duşman Son 50 yılda yalnız tstanbul'da yapılan camı sayısı Osmanlı dönemınde yapılmışların toplamının kat kat ustunde Daha da ılgıncı, bunlarır. halk tarafından yaptırılmış olması Eskıden camıyı padışah, sadrazam, vezır, paşa gıbı devletlıler yaptırırdı. Dın kıtaplannın, dergılennın, çevırılerının sayısı hıçbır zaman gunumuzdekı kadar çok ^lmadı Dın yapıtlan fuarlannı mumkun kılacak kadar tlahıyat fakultelenmız, yuksek ıslam enstıtulerımız, ımam hatıp uselenmız aydın dm adamı yetıştırmede yanş halındeler adeta Eskı yazıyı kendı çabası ıle öğrenenler pek çok Laikliğin Tanımı Dincilerimiz bir yandan "Bilim Çin'de de olsa gidip alınız" sloganını savunurken bır yandan da lıseyi kilise sayarlar: Oralarda ispatlı bilimler okutulduğu için! Slogandakı bıiım sozunun matematik, fizik, kunya, biyoloji, jeoloji, psikoloji, sibernetik... anlamına değil, din bilimleri anlamına geldiğini bugun hep biliyoruz. Adlarım yazdığım bu bilimler 1400 yıl önce yoktu, son 200 yıl ıçınde kuruldu ve geliştirildi. Şiirde kullanılan "aruz" vezni de bilim sayılır "ilm'i aruz" denirdi. PENCERE 7 71988Qdde 12 TEMMUZ 1988 llhan Selçuk yıllık ıznının bır bolumunu kullanacağından yazılarına bır sure ara vermıştır. UMUT CAN'ın Doğumunu tüm dostlanmıza mujdeleıiz. HALE HÜSEYÎN SELİN ESENERGÜL VEHBİ BELGİL 65 yıldır fiüen ve hukuken uygulanan laıklığın bugune kadar tam bır tanımı yapılmamıştır "Laıklık dınsızlık değıldır, dın ışlen ıle devlet ışlennı ayırmaktır" bıçımındekı bır tanım, do>urucu olmamıştır Bu yüzden, gundelık yaşamında dının zararını değıl, yararını gören ıçten Muslüman, ayırım yapılmamasının devlete nasıl bır zarar getırdığını ve getıreceğını bır turlu anlayamamıştır. Bunun gıbı, laıklık ılkesını uygulamak zorunda olan yönetıcılerın ıçtenlıkiı olanları da tanımsızlık vüzunden, neyın dın, neyın devlet ışı olduğunun sınırlarını bır turlu çızernemışlerdır Ilkeyı ortaya atıp uygulamasına geçen kadro başta olduğu surece tanıma pek de gereksınme görülmemıştır Çunku, Ataturk ve arkadaşları, uygulamada çıkan guçluklerı, aldıkları kesın kararlarla hemen çozmuşlerdır Kaldı kı aşagıdakı gıbı bır tanımın o zaman ıçın yararlı olup olmayacağı da pekâlâ sorulabıür. Değıl genış halk kıtlelen, devrımcı kadronun en yakınlarının bıle ılkeyı gereğınce değerlendıremedıklennı, hatta benımsemedıklennı bugün artık belgelerı ıle öğrenmış bulunuyoruz Bo>le bır olaya Sovyet devnmınde de tanık olunmuştur Yepyeru bır ıktısat ve hukuk duzenı getırme amacı ıle yapılmış olan devnmde, neyın devlet lehıne, neyin * '* aleyhıne suç sayılacağının ancak uvgulamaurla ortaya cıkacağını duşunen devnmcıler, "yasasız suç ve ceza oV ı?" " ç"v bır sure askıva almışlardı İlkenin tanımı Laıklık şovle tanımlar>' lır "Devletin yuksek çıkariannın, bilimsel gerçeklerin ve çagdaş yaşamın kutsal hukumlerle çabştıklan ballerde bu hukumlerin değil, devlet çıkariannın, bilimin ve gun>Vv ddik yaşamın gereklerinin uygalanmastdır laiklik." Bızde de laıklık ılkesını benımsemış uygar dunyada da bu böyle olmuştur Batı, Rönesans'tan sonrakı gelışmesını sadece buna borçludur İlkenin dayanağı şudur Devlet, halkının en genış anlamda mutluluğunu sağlamak ıçın kurulmuş sıyasal, ekonomık ve sosyal bır kamu altyapı kurumudur Dın ıse hukuk, sanat, dıl gıbı bır ustyapı kurumudur Altyapı kurumu aynı kaldığı halde üstyapı kurumları değışebılır Nıtekım Osmanlı de\letı, 1839 Tanzımat Fermaru ıle başlamak uzere Batı hukuk düzenını benımsemıştır Çunku, butün kurumları ıle çağdışı kalmış Osmanlı hukukduzenı, varlığını surdürmek zorunda olan devletımıan gereksınmelennı artık karşılayamaz hale gelmıştı Turkun Muslümanlığı benımsemesı de en çok son bın yıllık bır geçmışın olayıdır Orta Asya'daHanta yapmak resım yapmakla, yanı kutsal kukı soydaşlarımızın bambaşka dınlerden olduklan rallara aykın hareket etmekle eşanlamb olduğu ıçın nı çok ıyı bılıyoruz devlet adamlanmız Baltık'tan yola çıkıp Cebelutarık Boğazı'ndan geçerek Çeşme'de donanmamıİlkenin açıklaması zı batıran Rus donanmasının nasıl olup da oraya Tanzımaüa, sanaümızın butun alanlannda da de geldığıne bır turlu akıl erdırememış, bu ışte Vener * . ' " L ^r • ,r\> Başlıca amacı büyüklere yağ dık elçısını suçlamışlardır Bu olaydan 191 yıl sonra 1964 güzunde, Addcılık olan kasıdelerle, sevgılıye dalkavuklukla aşk dılencılığı olan gazellere dayanan dıvan edebıyatı namız müthış bır yağmur felaketıne uğramıştı (kı kendı türunde çok başarüı örneklerle doludur) Kımbüır kımlerın etkısı ıle Amenkan \e Sovyet başJu >crın. Batı >ar teknık'ennebıraknuştır Roraaıı, konsoloslukları önunde gösten yapıldı Ikı ulkenın *. " oyun düz\azı Edebıyatın değışraesı dılın uzay çalışmalan sırasında goğu deldıklerı suçlaması J^ cjn "fiın değışmesını vanı dılımızın Arapça ıle' ve Farsçanın öldürücu etkısınden kurtanlmasını zorunlu kılmıştıı Nedım, Üçum " Ahmet'e yağ çek Bilim düşmanlıgı mek ıçın yazdığı 152 mısralık Sâdâbat Kasıdesı'nDıncılenrruz bır yandan "Bılım Çin'de de olsa de, bunvanuıa, canına, Turanma, yanına, nahlıs gıdıp alınız" sloganını savunurken bır yandan da tanına, eyvanına, çevganına, perranına gıbı aynı se lıseyi kılıse sayarlar Oralarda ispatlı bilimler okusı (kafıye) veren 77 sözcük kullanmıştır Hıçbır dıl tulduğu ıçın' Slogandakı bılım sozunun matema GÖK DİLDE ÖGRENİÜR, YAZ DÖNEMİ KAYITLARI SÜRUYOR İNGİLIZCE AO1ANCA SSü Sf&ırsUtrı DENEMEYE, BEKLEMEYE VAKTİNİZ YOKTUR! Akıl çivisi yumruk ister Şımdı soruyomm Hanı laıklık dınsızlıktı Hanı bu ılke butün bunlara engeldı? Bır kez daha, altını yeşıl çızgılerle çızerek vurgulayayım. Halkımız, tanhımızın hıçbır dönemınde, şımdıkı kadar ıçten 1 dındar olmadı. O halde gurultuyu kım koparıyoı ' Orumcek dedeler; ulkemızı, eskı bır fılmı bır daha oynatır gıbı, 1400 yıl öncesının çağdışı yaşamına döndurmek ısteyenler Dünyanın hıçbır ülkesınde böyle bır şeye rastlanmamıştır, rastlanamaz Yanı, butün ulkelerde ulkü hep ılen gıtmekken bu adamlar ıçın ulku 15 yuzyıl genlere gıtmek Böyle bır şeyı amaç edınmesı ıçın, ınsanın ya kafadan sakat ya da vatan haını olması lazım Ama bunlar, Türkıye'mn, bır sakal, şalvar, cüppe, entarı, mestlastık, çarşaf, başörtusu, kaçgoç ulkesıne dondurulemeyeceğini bır turlu anlayamıyorlar Ne demış Arnavut atasözu, "Akıl insanın kafasında bir çividir, yumruk yeraejince içine girmez." 7 DIL Takslm suDesı laıe Sjoes BaK rvov Su^es Kao kov Suoesı Tatesım cao No ? i Teı 1 5 0 4 7 4 7 1 3 0 5 3 4 9 K j r u tav So« \ c ' C B e v a z t T e ı 52" 1 1 4 1 » ? 5 2 7 6 2 " . t a n D j i cao Daeıac So* \ n Te 5 n 27 83 585 6E < « 0 >a caa • ı « nan 67 Te 553 03 47 345 ' 8 96 Can kardeşımız, agabeyımız, Hollanda Türkıyeli lşçüer Bırhğı HTİB Genel Başkanı NİHÂTKARAMAN özgürlük, eşıtlık, bagımsızlık, demokrası, banş ve üerleme savaşımında alçakça katledıldı Acunız sonsuzdur tnanıyonız kı onun gıttıgı yoldan, aydınhk, guzel yannlara varüacak, anısı, sımsıcak ınsan sevgısıyle hep yasayacaktır. ASLL, DENtZ, UZAY, GÜLSER, ALİ KAYNAK HESAPLAŞMA BURHANARPAD OKURLARDAN tabıı bitkı ortu olarak getirmiftir. Ladin orman ağacınm Trabzon Uimizin Maçka hektardaki serveti 650700 ilçesint çok yakın köyu m"tur. Turkıye'de hektardaki Çatak'ta, 23.6.1988 tarihinde ağaç serveti en çok olan orman meydana gelen arazi kayması, yurdumuzu gunlerce acıya gark ladin ormanıdır. Ladın ağaçlan etmiştir. Karadeniz bölgemizde sathı kokut olmasından ve hektardaki miktanmn da gayet arazi çok meyilli ve dik çok olmasından dolayt toprağı yamaçltdır. Meyilin çok yerde % 100'un uzerinde olduğu adeta ağ gibi orer ve tutarlar. açıkça gorulmektedır. "AUah, Ne kadar çok yağmur yağarsa dağına gore ktş verir" yağsın, ladin ormanlarında atasozunde bir nebze olsun once dallar vasıtasıyla yağmur gerçek payı vardır. Çunku taneleri daha kuçuk zerrelere Karadeniz 'm asli orman ağacı ayrüır ve dusus hızı çok ladmdir. Ladın ağacınm yavaşlar. Bu dusen kuçuk kalknğı veya tahrip edıldıği tanelenn adeta keçe gıbi yere hemen orman gulu denen k >klerle orülmuş toprak bıtkı gelmektedir. Tabiat sathında herhangı bır tahribat kendını bızun gıbi ınsanlarm yapması mümkun değildır. tahribatından ve arazıyı gelışi Ladin ormanlanndan sonra guzel hor kullanmasından tabiat, kendısını garantiye doğacak zararlara karşı bu ıki almak ıçın bu defa erozyonu bitkıyi Karadeniz bolgemıze onlemede ladınden sonra gelen Çatak Atatürk ve Müzik Istanbul radyoevının dış kapısından gırınce sağlı sollu ıkı merdıvenle karşılaşırsınız Sol merdıvenın ak duvannda şunlar ya"Bır ulusun yenı değışıklığınde ölçü, musıkıde değışıklığı alabılmesı, kavrayabılmesıdır " (Kemal Atatürk, Kasım 1934) Ataturk'un devrımcı özdeyışlerınden bın olan bu seslenış açıktır, derındır, düşundurücudür Devrım kavramında çokseslı muzığe ne denlı önem verdığını göstenr Balkan Savaşı'ndayenıkdüşmuş Osmanlı Imparatorluğu'nun askerı ataşesı olarak Sofya'da görev yapan Mustafa Kemal Bulgar Krallığı Operası'nda ızledığı Carmen'den otele dönmuştur Operayı bııiıkte ızledığı Şakır Zümre de aynı otelde kalrnaktadır Bulgar meclısınde Varna (Turk) mılletvekılıdır Bır türlü uyku tutturamayan Mustafa Kemal, sonunda "Şakır, gel bıraz konuşalım1" dıye odasına çağınr Çok heyecanhdır Gerçek bır devrımcınııı toplum olaylannı butünüyle düşunmesı gerektığıne ınan(4rkasıl3 Sayfada) orman gulunu araziye hemen yerleştırmektedır. Ladin ve orman gulu sahalanndan yağmur sulannın erozyon yapması çok az gorulen bır durumdur. Ben 3 sene Giresun 'da Orman Bolge Mudurluğu yaptım. Bır ormancı olarak muşahademı bir nebze olsun aktarmak istertm; Karadeniz 'de son 2025 senede orman tahribatı çok hızla artmaktadır. Bu tahribatta hukumetlerin, ormancılann, ıdarecılerin, vatandaşın, herkesin hissesi az çok vardır. Orman yetistırmek kulturle eş anlamdadır. Toprak kayması yalnız Çatak koyunde olan bır durum değil. Toprak kaymalan Ordu, Giresun, Trabzon, Rize ve Artvm'in butun dik yamaçlı yerlennde her an olan ve beklenen hadısedir. Bugun Çatak 'da oldu diye feveran etmeye gerek yok. Yann Ünye'de, obur gun Korgan'da olması beklenmelidir. Çunku toprağı tutan ortuyu insafsızca tahrip edip toprak koruma yonunden çok zayıf olan ftndık dıkimıni tesvik eden zihniyetin bunu beklemesi gerekir. Trabzon Karayollan Sayın Bolge Muduru'nun yaptığı açıklamaya göre, Çatak köyundeki kaycn toprak miktarı 500 bin m' (1 milyon ton) ıntis. % 100 meyilde 1 milyon ton ağırlığımn onunde hıçbir istinat duvan duramaz. Yann ıdarecüer, beyanatt hemen venr, "Butun tedbirler alınmıstır" diye acılar unutulur. Birkaç gun sonra bir başka yerde yeni bır toprak kayması olana kadar. HİKMET ALPASLAN Or Yuk Muh MALİYE VE GÜMRÜK BAKANLIĞI'NDAN MALİYE MÜFETTİŞ YARDIMCILIĞI GİRİŞ SINAVI Malıye ve Gümrük Bakanlığı Tefuş Kunılu Başkanlığı'nca, 05 Eylul 1988 Pazartesı günu saat 09 00'da Ankara ve İstanbul'da Malıye Mufettış Yardımcılığı gınş sınavı açılacaktır SINAVA KATILABtLMEK tÇİN a Devlet Memurlan Kanunu'nun 48'ıncı maddesınde yaalı nıtebklere sahıp olmak, b 01 01 1988 tanhı ıtıbarıyla 30 yaşını doldurmamış bulunmak, c Sıyasal Bılgıler, Iktısat, Hukuk, tktısadı ve 1dan Bilimler Fakültelennden, Iktısadı ve Tıcarı Ibmler Akademılennden, (veya eşıtlen olan yurtdışı fakülte veya yuksek okullanndan) bınnden mezun olmak gerekmektedır Sınavlara gınş şartlannı ve sınav konulannı gösteren kıtapçık ıle başvunı formu, yukarıda beljıılen eğıtım kururalarından, Ankarada Teftış Kunılu Başkanlığı'ndan, lstanbul ve lzmır defterdarlıklarında Malıye Müfettışlerınden sağlanabılır Isteklılenn gereklı belgelerle bırhkte, en geç 25 Ağustos 1988 Perşembe günü çalışma saatı bıtımıne kadar Teftış Kunılu Başkanlığına bızzat veya posta ıle başvurmaları (postada vakı gecıkmeler dıkkate alınmayacaktır) gerekmektedır tlan olunur AKTİFBANKACIUK Bu kart hayatnızı değiştirecek... TELE 24 SİSTEMİNİN SAĞLADIGI İMKÂNLARDAN BİRKAÇ ÖRNEK ı Hafta sonu, gece, tatılde, bavramda paraya ıhtiyacınız var En vakın TELE 24 bırımıne gıdeceksınız TELECARD'ınızı kapıdakı kart yuvasına jerleştıreceksınız Kapı otomatık olarak açılacak Işlemınızı kendı başınıza anında yapacaksınız 1 Bu kart cebinizdeyse, bankadaki paranız da cebinizdedir! Hem yılın 365 günü, istedığiniz her an paranızı dilediğiniz gibi kullanırsınız... Hem de paranız Yapı Kredi'de, güven altında olur. Bu kart, Yapı Kredi'nin Aktif Bankacılık Çağı hizmetlerinden TELE 24 sisteminin anahtandır: TELECARD. Bankanızdan 24 saat hizmet almanızı sağlar. Teleİşlemli Yapı Kredi'lerden birinde vadesiz hesabınız varsa, TELECARD'ınız da var demektir. TELECARD'la hiçbir ücret ödemeden; • Hesabınızdan para çekebihrsınız. • Hesabınıza para ve çek yatırabılirsiniz. • Hesaplannız arasmda havale yapabilirsiniz. • Hesap durumunuzu öğrenebilırsıniz. TELECARD ile, Türkiyenin dort bir yanında peş peşe devreye giren TELE 24 birimlerini kendı şubeniz gibi kullanabileceksiniz. Hesabınız hangi şubede olursa olsun... Siz de Yapı Kredi'ye gelin. Hesap açtınn, TELECARD'ınızı alın. TELE 24 avantajlanndan ve Aktif Bankacılık ÇağYnın daha birçok kolaylığından, olanağından yararlanın. Tatıldesınız Bodrum'da Hesabınız ıse Ankara Kızılay şubesınde Paraya ıhtıyacınız oldu va da bır hesabınızdan dığenne para aktarmanız gerekıyor Ya da para yatıracaksınız, hesap durumunuzu oğreneceksınız Bodrum TELE 24 bınmıne gıdeceksınız Istedığınız an. ıstedığınız ışlemı yapacaksınız Bugün "yeni bir hayat" a adım atırı. ı Dukkânınız, mağazanız var Kasanızı geç vakıt kapatıvorsunuz Aldığınız çeklerı, gunun hasılatını ışyennızde bırakmayın, yanınızda taşımayın Sıze 24 saat hızmet veren Yapı Kredı've vatınn TELE 24 sıze bu olanağı sağlıyor YAPI^CKREDi n hizmette sınıryoktur"