Katalog

CUMHURİYET/6 4MAYIS 1988 Bilgi toplumu için eğitinıe yatırım Japon Eğitira Reformu Konseyi'nin aldığı "egitimi çeşitlendirme, bireyseHeştirme ve özerideştirme" kararlan yalnız genel ilkeler çerçevesinde kalmıyor. Pratiğe yönelik bir dizi onlem de konseyin kararlan arasında. llk ve orta öğretimde yapüması önerilen değişikliklerin en ilginç olanlarından bazılan şunlar: • Ders kitaplarının bakanlık tarafmdan denetlenmesi sisteminin kaldınlması amacıyla bu denetimin ilk aşamada hafifletilmesi. • Lise giriş sınavının zamanla kaldınlması için ortaokul ve liseyi kapsayan altı yıllık orta öğretim okullan kurulması. • Liseye devatnın kolaylaştırılması (okullaşma oraıuıun yüzde 94'ten yüzde 100'e çıkanlması) için "kredi" usulüyle öğretim yapan liselerin kurulması. Konseyin en kapsamlı reform önerileri, yüksek öğrenitni konu alıyor. Bu önerilerden başbcalan şunlar: • Yükseköğretim kurumlarırun kendilerine özgü eğitinı programları ve araştırma sistemleri kunnak ve gebştirmek konusunda tamamen serbest bırakılması. • Üniversiteye girişte yoğun rekabetin yol açtığı istenmeyen sonuçların önlenmesi amacıyla, tum üniversitelerin öğrenci seçme usullerini gözden geçirmeleri ve eleme sınavlarında alınan puanlara aşırı ağırlık tanınmasından vazgeçilmesi. • Kamu üniversitelerine giriş için zornnln olan Birinci Aşama Eleme Sınavı yerine, tum üniversitelerin öğrenci seçmede ihtiyari olarak yararlanabilecekJeri bir "Ortak Sınav"ın getirilmesi. • Üniversitelerde temel araştırmalann ilerletüebilmesi için bilimsel araştırma birimlennin daha esnek statülere kavuşturulmaları; devletin sağladığı fonlann önemli ölcude arttınlması ve yetenekli araştırmacılara doktorasonrası burslar verilmesi. Uluslararası işbirliği ve alışverişin geliştirilmesi. Bu amaçla daha çok sayıda Japon bilim adamının yurtdışına göndeBat bMimı ve teknoiojısinı uygulayarak cağı yakalayan Japonya. sımdı bılım ve teknolojıde yaratıcılıkla dünyaya öncülük etmeyı amaclıyor rilmesi ve daha çok sayıda yabancı bilim adamına Japonya'da çalışma olanaklanmn saglanşarırun hayatta başannın ilk koşulu olduğu fikde 11 olan bu pay, 1986'da yüzde 5,6'ya kadar mü, Japonya'nın başanlanndan çıkanlabilecek ğimiz gibi, 19. yuzyılın ortalannda "yukandan ması. rini kazandıran eğitim kurumlan kurmayı baindi). Eğitim alanındaki sonınlanmızın, bir fıderslerdir; biı bölümü de başansızlıklarırtdan aşagı" çağdaşlaşmaya giriştiklerinde, gerek • Yüksek öğretime ayrılan kaynakların art sosyoekonomik ve kultürel yapılan gerekse je alınacak dersier. Bu derslerin başlıcalanna bu şarmış olması. 1980'ler Türkiyesi'nde okullanansman sorunundan ibaret olmadığı açıkça tınlması. Bunun için üniversitelere devlet yar opolitik ve diğer özelliklen açısından Türkiye yazı dizısinin elverdiği sınırlar çerçevesinde diknmızın büyük çoğunluğunun bu noktadan uzak görüldü. Yine 1980'lerde eğitimde reform adı dımının genişletilmesi; üniversitelere yapılacak ve Japonya'nın çıkış noktaları çok farkhydı. olduğunu söylemek yanlış olmaz. Toplumda baaltında yapılanlar ülkemizde eğitim ve bilimin kat çekmek istiyorum. bağışlan teşvik edici önlemlerin alınması; ka Türk ve Japon modernleşmecilerinin hareket şannın temel koşulunun eğitimde başan oldukundaklandığmı duşündürecek kadar olumsuz Japonya'mn verdiği en büyük ders, kuşkumu üniversitelerinin kuracakları vakıflar yoluy alanım sınırlayan koşullar ayrıydı. tki ülkenin gelişmeler oldu. Japon eğitiminden alabilece ğu düşüncesinin geçerhği çok kuşkulu bir hale suz ki, çağdaşlaşma çabasında eğitime verilen la rnali özerkliklerini guçlendirmeleri. gelmiştir. Okullarımızın eğıtımden çok, diploğimiz tek bir ders varsa, o da eğitime ve genel dünyaya açılmak, ekonomik gerilikten kurtu büyük önem. Çağdaşlaşma çabalarırun ilk yılma veren kurumlar olduğunu söylemek abartolarak kültüre gereken onem ve önceligi vermek lup Batı'nın önculuğünü yaptığı çağdaş uygar larından başlayarak, hemen her dönemde eğima sayılamaz. olsa gerektir. hğı yakalamak iradesini paylaşan iki Asyalı top time yapılan "aşın" yatırımlar, "Japon muciMerkeziyetçilik yerine lum olmak ötesinde bir ortak yanları yoktu. Japonya, eğitimde fırsat eşitliğinın sağlanmaAmaçlar yalnızca ekonomik kalkınma ile sızesi"ni açıklayan temel etkcnlerden biridir. ademi merkeziyetçilik Şimdi, 20. yuzyılın sonuna yaklaşırken de korurlansa bile, eğitime yatınmın en değerli yatı sı ve hemen hemen aynı kalitede bir zorunlu öğEğitimin getek bireysel gerekse toplumsal gerım olduğu unutulmamalı. Bu yatırımlann kı retimin tüm yörelere yayılması açısından, dünlişmedeki yerinin tarihimizde pek iyi anlaşılmaEğitira Reformu Konseyi'nin eğitim sistemi şullarımız çok farkh. Japonya Batı'yı yakaladı yanın en başanh ülkelerinden biri; bu bakımsa dönemde, elle tutulur ürünleri olmasa da, dığını söylemek bir abartma sayılamaz. Gününin yönetimi ile ügili olarak önerdiği reform ve birçok alanda geçti; ekonomide ABD'den dan gerçekten ders alınacak bir örnek. Herke1uzun dönemde tayin edici bir rol oynadığım en müzde de durum farklı değil. Özellikle lar da dört temel ilkeye dayanıyor: 1) Eğitim sonra gelen dünyanın iki numaralı super devleti olmayı başardı. Biz ise hâlâ, "Bab'yı se eşit kalitede zorunlu öğrenim, gerek demokiyi Japonya örneği gösteriyor. 1980'lerde eğitim ve genel olarak kültür alanınsisteminde birörneklik yerine "çeşiüilik", 2) Kaü yakalarnak" çabasındayız. ratik gelişmemiz gerekse ekonomik kalkınmada çeşiüi boyutlarıyla bir gerilemeyi yaşıyoruz. kurallar yerine "esnek düzenlemeler", 3) MerKaliteli eğitim mız açısından belki en önemli meselemiz. keziyetçilik yerine "ademi merkeziyetçilik", 4) Eğitim sorunlan siyasal iktidarlann öncelikler Ne var ki, koşullarımınn farklılığına karşın, Japon eğitiminın tüm dünyaya örnek olduJaponya'mn ders alınacak başka bir başarıMerkezden denetim yerine "özerklik". sıralamasında çok gerilere düştü. Bütçeden eğibaşka ülkeler gibi biz de Japonya'mn deneyimsı, başanh öğrenciler yetiştiren ve okulda ba ğu bir başka alan da, yüksek eğitimli, ehliyetli time aynlan pay yarı yanya azaldı (1983'te yuzBu ilkelerin hayata geçirilmesi için önerilen lerinden ders alabiliriz. Bu derslerin bir bölüsomut önlemlerden bazılan şu noktalarda toplanabilir: • Öğretimde yüksek kalitenin sağlanması için devletçe konulan asgari koşullara uyma zorunluluğu dışında, gerek kamuya gerekse özel kuruluşlara ait eğitim kunımlannın yaratıcı vc yenilikçi düşünceler ve uygulamalar konusunda tamamen serbest btrakılmalan. • tlk ve ortaokullann ders programlarıru belirlemede olabildiğince özgür kıhnması. ğüm Fizik Bölümü Başkan YarJaponya'da bilimsel araştırma • özel okul ve üniversitelerin kuruluşunun faaliyetlerinin gelişmesi, bu alandımcısı Prof. Dr. Fumihiko Takakolaylaştırılması ve teşvik edilmesi. da disiplinlerarası işbirliğinin guçno'ya göre, Tsukuba Bilim Kenti • Okullann kişiliklerini geliştirecek ve özerklendirilmesi amacıyla "bilim deneyinden, çeşitli araştırma merliklerini güçlendirecek önlemler alınması. kentieri" kuruluyor. Bunlardan ilkezieri arasında işbirliğinin sağlanEğitim Reformu Konseyi'nin önerdiği ve başki, kuruluşu 1980 yılında tamammasıyla genellikle olumlu sonuçhcalanru yukarıda özet olarak vermeye çalıştılanan Tsukuba Bilim Kenti. İki lar alındı. Ancak, yine de, "Araşğımız reformlann uygulatnaya konması bazı yaüniversite, çeşitli bakanlıklara tırma merkezlerinin farkh bakansalarda değişiklikler yapılmasını gerektirmekbağlı 46, özel kuruluşlara bağlı 8 lıklara bağlı olmalan nedeni)le dote. Eğitim Bakanlığı bunlar üzerinde çalışıyor. araştırma ve egitim merkezi ile giğan bürokratik engeller işbirliği Şubat 1988'den itibaren parlamentoya getirilderek artan sayıda teknolojiaçısından çeşitli sorunlar >aratımeye başlanan yasa değişikliği önerilerinin 23 bağımlı şirketleri biraraya topyor." Takano'ya gore, Tsukuba yü içinde gerçekleşmesı ongörülüyor. Reform luyor.a Bilim Kenti'nde sosyal yaşam giönerilerinin buyük bölumünün 1995 yılına kaTokyo'nun 60 km. kuzeydoğuderek duzeliyor. Ancak, insanladar uygulamaya konması bekleniyor. sunda, 120 kilometrekarelik bir nn sadece çalışacaklan düşünüleReform önerileri konusunda toplumda farkh alana yayılan Tsukuba Bilim Kenrek planlanmış olan bilim kentintepkiler var. Radikal görüşleriyle tarunan ve hüti, 1963'te parlamentonun aldığı de yaşayan bilim adamı ve öğrenkümet çevrelerince "aşırı solcu" sayılan^ Öğbir kararla kurulmaya başlandı ve ciler arasında ruhsal bunalımlartn retmenler Sendikası, eğitim reformu çalışmatoplam 1,300 milyar yen'e mal olyaygın olduğu biliniyor. Tsukulannın Japonya'da yeni bir tür müliyetçiliğın yadu (1 yen'in yaklaşık değeri 10 ba'daki binaların damlarından yılmasma hizrnet edeceği göruşunde. Sendika TL). 1985'te Uluslararası Bilim ve aşağı atlayan araştırmacı ve oğrentemsilcilerinden dinlediğim yoruma göre, LibeTeknoloji Fuan'na evsahipligi yacilere ilişkin haberler sık sık basıral Demokrat Parti iktidarı büyük şirketlerle el parak, adını bütün dünyaya na yansıyor. ele, Japonya'yı "hegemonyacı ve emperyalist" duyurdu. Japonya'nın ıkınci bilim kenti bir güç haline getirmek istiyor. Eğitim reforTsukuba Bilim Kenti'nde 6500 de tarihi başkent Kyoto'nun günemu bu emellere hizmet için daha milliyetçi bir dolayında araştırmacı çalışıyor. yinde kurulmakta olan Kansei Bitoplum yaratmaya yöneliyor. Bu sonuca nasıl Bunlar, Japonya'daki araştırma lim Kenti. Kyoto valisinin, yeni bir varüdığı konusundaki soruma, sendika temsilmerkezlerinde çalışanların yüzde kültür yaratmak, yüksekteknoloji cilerinden tatmin edici bir yamt alamadığımı 40'ını oluşturuyor. Tsukuba'nın, alanında araştırmalan teşvik etbelirtmeliyim. ülkenin toplam araştırma harcamek, teknolojik açıdan öncü sanamalarındaki payı da yüzde 50 doReform önerilerinin gizil bir muhalifinin de yilerı geliştirmek ve tum bunları layında. bizzat eğitim bakanlığı bürokrasisi olduğunu "insan doğasına uygun bir kent tahmin etmek güç değil. Reformların tam ola1973'te kurulan Tskukuba Üniortamında" gerçekleştirmek için rak uygulanması halinde bakanlığın eğitim sisversitesi, Bilim Kenti'nin kalbi dukurulduğunu söylediği Kansei Bitemi üzerindeki güç ve denetimi çok büyük ölrumunda. Çeşiüi olanaklanyla 21. lim Kenti, Tsukuba'ya rakip bir çüde azalacak. yuzyıla model bir üniversite olarak proje. Tamamlandığında 120.000 kabul edilen Tsukuba'nın on bin araştırmacı ve oğrenciyi banndıröğrencisinden yuzde 6'sı (çoğu ması beklenen bilim kentinde çaJaponya'dan ahnacak dersier Uzakdoğulu) yabancı öğrenciler. lışanlann önemli bir bölumünün Eğitim alanında Japonya'dan öğrenecekleriTsukuba Üniversitesi'ni ziyareyabancılardan oluşması tasarlanımiz var mıdır? Japonya'ntn deneyimlerinden tim sırasında kendisiyle görüştü6500 araştırmacının çalıştığı Tsukuba bilim kentinde 2 üniversiteyie 54 araşbrma merkezi bir arada bulunuyor yor. ders alabilir miyiz? Yazımızın başında belirtti Japonya, 21. yüzyüda "tarımsanayi toplumu" bölünmesinin yerini alacak "sanayibilgi toplumu" ayrımında yerini almaya hazırlanıyor Eğitimde 'Japon mucizesi' ŞAHİN ALPAY gitti, gördü, yazdı Japon eğitiminden alınabilecek bir ders varsa, o da, eğitime gereken önem ve önceligi vermektir. Eğitime yapılan yaürımların kısa dönemde elle tutulur ürünleri olmasa da, bunların uzun dönemde tayin edici bir rol oynadığım en iyi Japonya örneği gösteriyor. ve görevine tutkuyla bağlı bir öğretmen kadrosu yetiştirmiş oluşu. Japonya'mn bu konudaki başansı, öğretmenlere üstlendikleri sonımluluğa yaraşan ekonomik ve sosyal haklar ve olanaklar sağlanmasıyla yakından ilgUi. öğretmenlerin Japon toplumundaki konumunu 1947'den bu yana sahip olduklan sendikalarını dikkate almaksızın değerlendirmek de raümkün değildir. Öğretmen sendikalan üyelerinin sosyal ve ekonomik haklanm savunmada olduğu kadar, ademi merkeziyetçi ve özgürlükçü tutumlanyla resmi makamlann bürokratik ve tutucu eğilimlerini dengeleyici; eleştirici önemli bir rol oynamıştır. Japon eğitiminın örnek olacak bir yönü de özel okullann eğitim hizmetlerindeki yeridir. Kâr amacı gütmeyen kunıluşlarca işletilen özel okullar çağdaşlaşma çabalannm ilk dönemlerinden bugune eğitim hizmetleri yükünun çok önemli bir bölümünü üstlenmiştir. Kâr amacı gütmeyen kuruluşlara ait okullann yaygınlaştınlmasına yönelik teşvik önlemleri, Türk eğitiminde geıçek bir reform olabilir. Japonya'da özel okullann varlığı, devlet okullanmn eğitim ve bilimsel faaliyetler açısından geri kalması anlamına gelmemiştir. öte yandan Japonya'da özel okullar ve özellikle üniversiteler, militarizm ve faşizm dönemleri dahil her dönemde özgürlükçu ve demokratik düşflncenin odakları olmuştur. Ömiir boyu eğitim Japonya'mn 21. yuzyılda doğacak ihtiyaçlara yönelik reform hazırlıklan da bizim için anlam taşıyor. Japonya Eğitim Reformu Konseyi'nin "ömıir boyu egitim" kavramıyla ifade ettiği, yeni bilgi ve becerilerin örgün öğrenimden sonra da yayüması ihüyacı, hızlı bir sosyoekonomik değişme içinde olan toplumumuz açısından da şimdiden gündemdedir. Okullara ve diğer eğitim kurumlanna bu alanda giderek daha büyük bir rol düşeceği görülüyor. En güçlü sermayenin mali sermaye değil, bilgi sermayesi olduğu bir çağa doğru gidiyoruz. Bu alanda şimdiden görülen eğilimin 21. yuzyılda egemenlik kazanması bekleniyor. Gelijmiş ülkeler üretimi insanlann değil, robotlann yapacağı bir topluma doğru ilerliyor. Dünyada ge r' lişmişlerle azgelişmiş ülkeler arasındaki iş bölumünün, sanayitarım toplumları aynmı olmaktan çıkıp bilgisanayi toplumları ayrımına dönüşeceği anlaşılıyor. Bu gelişmeleri karşılamaya hazırlanmak; eğitimde geleceğin ihtiyaçları üzerinde duşunmek zamaru bizim için de çoktan gelmiştir. Japonya'nın eğitim alanındaki deneyinüeri yalnızca başanlardan oluşmuyor. Japon eğitiminin önemli sorunlan da var. Farklı ölçülerde olmakla birlikte, bu sonınlann bir kısmı bizde de yaşanan sorunlar. Bu konularda, sorunlara konulan teşhislerden ve çözüm önerilerinden alacağımız dersier olabilir. Ortak sorunlann başhcası, eğitim sistemindeki aşın merkeziyetçilik ve birörnekliktir. Yukarıda aynntılanyla görduğurnüz gibi, tektip, standartlaştınlmış öğretim, belirli bir sımnn ötesine götüruldüğünde, öğrencilerin farklı ihtiyaçlanna yamt vermede yetersiz kaldığı gibi, araştıncı, yaratıcı ve eleşürel düşünen bireylerın yetiştirilmesi açısından başansızlığa uğramaktadır. Japonya'daki son eğitim reformu tartışmalan içinde en çok vurgulanan konulardan biri budur. Henüz daha kitle eğitimi sorununu halledememiş olan Turkiye'de, merkezden belirlenen ve denetlenen birörnek ögTetimin eğitimde fırsat eşitliğinin sağlanması açısından ilk ve orta öğretimde bugun için kaçınılmaz olduğu savunulabilir. Ancak görevi, toplumun felsefı, düşünsel ve bilimsel gelişmesine önculük etmek olan yüksek öğretim kurumlanmmn, YÖK düzeni ile kurulan merkeziyetçi ve tektipçi yapıdan kurtarılmaları eğitim alanında öncelikle halledilmesi gereken sorunlanrruzın başında geliyor. Japonya'daki eğitim reformunun temel hedeflerinden biri, ilkokuldan üniversiteye kadar bütun okullann kişiliklerini geliştirmelerini ve özerkliklerini guçlendirmelerini sağlayacak önlemlerin alınmasıdır. ^. Japonlann dünyaya örnek olduğu bir alan da, yüksek eğitimli, ehliyetli ve görevine tutkuyla bağlı bir öğretmen kadrosu yetiştirmiş oluşu. Bilimsel arastırmalann gelişmesi için Japonya'da özel yerleşim alanlan kuruluyor Dünyanın ilk 'bilim kentlerT Ezberciliğe hayır Japonya ile ortak olduğumuz bir başka sorun, özellikle ilk ve orta öğretimde buyük ölçüde ezbere dayanan öğretme yöntemleridir. Japonya Eğitim Reformu Konseyi, bu yöntemi araştıncı, yaratıcı, eleştirel ve bilimsel düşünen beyinlerin yetiştirilmesine en büyük engel olarak görüyor ve terkedilmesini istiyor. Aynı reforma Türkiye'nin de şiddetle ihtiyaç duyduğu ortadadır. Japonya'da ezberciliği teşvik eden etkenlerin başında, öğrencilerin akademik başanlarının test usulü sınavlarla olçülmesi sayıhyor. Bu olumsuz durumun ülkemiz açısından da büyuk ölçüde geçerli olduğu açıktır. Japcnya gibi biz de eğitimi, birtakım bügilerin ezberienmesi olmaktan çıkarıp araştırmayı ve duşünmeyi öğrenme eğitimi haline getirmeliyiz. Orta ve yüksek öğretimde giriş sınavlarının doğurduğu gerginlik ve bunalımlan Japon gençleri ölçusünde olmasa da, bizim genclerimiz de yaşıyor. Eleme ve seçme sınavlarının ifade ve düşünme yeteneklerini de ölçecek biçimde geliştirilmesi; üniversitelere öğrencilerini seçmede kendi ölçulerini de kullanma olanağımn verilmesi; gençlerin "Sınav Savaşı" ve "Sına'v Cehennemi"nden kurtanlması Türkiye'nin de gündemine girmelidir. "Zor girilen, kolay bitirüen" üniversiteler sorunu, Japonya gibi Türkiye için de geçerlidir. Ancak bu durumun bizdeki nedenleri farklıdır. Üniversitelerin kapasitelerini çok aşan sayılarda öğrenci kabul etme zorunda bırakılmaları; farklı statude ve farklı işlevleri olan yüksek öğretim kurumlan yerine tektip üniversite sistemine geçiş son yülarda yüksek öğretimde yaşanan ve olumsuz sonuçlan şimdiden görülen kalite düşüşünün başlıca nedenleri olarak görünmektedir. Japonya Eğitim Reformu Konseyi'nin, üniversitelerde bilimsel araştırma faaliyetlerinin daha da geliştirilebilmesi açısından, araştırmacıların olabildiğince esnek kurallann ve özerkliğin egemen olduğu bir ortamda ve özellikle, rekabet içinde çalışmalannın sağlanması yönündeki tavsiyeleri uygulatıdığı takdirde bizim üniversitelerimiz için de çok yararlı sonuçlar getirecektir. Japonya'mn deneyimlerinden çıkanlabilecek olumlu olumsuz dersier gerçekten çok çeşitli. Bunlar arasında bizim için belki de en geçerli ve gerekli olanı, paramentonun tıpkı Japonya'da olduğu gibi, ihmal edilen eğitim sorunlanmız üzerine, eğitimle ilgili tum kunım ve tarafların katılacaklan genel bir tartışmayı başlatması; eğitimin acil çözüm bekleyen sorunlanna, demokratik bir tartışrna ve genel bir mutabakatla çözüm aranmasıdır. Esenbel: Bakanlık raporu rafa kaldırdı Hisan 1985'te Bakanlığa sunulan rapor 400 sayfa derin ve ayrıntılı bir incelemeydi. Ne yazık ki ur s*i* Esenbei raPor yayımlanmadı. la çok daha aşırı bir Batı uygarlığından yararlanma politikası izlemişlerdir. Eğitimde Batıcı bir sistemin kabulü daha 1872'de gerçekleşmiştir Sonraki yıllarda, örneğin 18901910 arasında geleneksel kültürün yeniden ağırlık kazandığı politikalar görülmüştür. Bugun Milli Egitim Bakanlığı Ekim 1984'te,"Japon 'Batüüaşma' Japonlann pek kullanmadıklan eğitim sisteminin amacı, yapısı ve temel felse bir kavram olmasına rağmen, Batı ve Japon fesi hakkında bilgi sahibi olmak ve bu sistem. kültürünün sentezi her zaman için Japon çağden faydalanılacak bususlann bulunup bulun daşlaşmasının bir sorunu olrnuştur. madığını araşürarak belirlemek" amacıyla bir Japonya'da eğitimin laikleşmesi nasıl uzmanlar grubunu gorevlendirdi. Prof. Dr oldu? Bozkurt Güvenç'in başkanlığındaki araştırmaESENBEL Japonya'da eğitim hiçbir zagrubunun bir üyesi de, Japonya üzerine çalış man Osmanlılarda olduğu gibi dinsel değildi. malanyla tarunan tarihçi Dr. Selçuk Esenbel idi. Meici reformundan önce Budist mabetlerine Boğaziçi Üniversitesi öğretim üyesi olan Esen bağlı olarak çalışan terakoya okullannda bile bel ile söyleşimizin bir özeti şöyle: öğretim din ağırlıklı olmadı. Reformla birlikte Sayın Esenbel, Japonya'nın Batılılaşma de eğitim kurumlarının denetimi devlete geçti. dan çağdaşlaştığı bazı çe\relerce ileri süriilen Japon eğitiminde ahlak derslerinin yer almabir gorüş. Bu konuda ne düşünüyorsunuz? sı, bizdeki bazı çevrelerde Japonya'da dinsel eğiESEJiBEL Boyle bir görüş yanlıştır. timin bulunduğu yorumuna yol açıyor. Ancak 1868'de Japon çağdaşlaşmasım başlatan Mei bu dersier başından itibaren milli ve çağdaş külci önderleri, bizim Tanzimat yöneticılerine oran tür değerlerine ve dindışı bir ahlak öğretisine dayandınlmıştır. Bugün Japonya'da ahlak derslerioin amaa nedir? ESENBEL Ahlak derslerinin amacı çağdaş değerlere açık, aym zamanda yurtsever ve demokrat nesiller yetiştirmektir. Japonya'mn İkinci Dünya Savaşından sonraki başanlannı, demokratik ve çağdaş değerlerle yetiştirilen kuşaklara borçlu olduğunu söyleyebiliriz. Bu yetişmede Japon insanının ulusal kültür ve değerlerine bağlüığının da yeri olduğu unutulmamalıdır. Milli Egitim Bakanlığı tarafmdan görevlendirilen Japon eğitimini araştırma gnıbu, raporunu Nisan 1985'te bakanlığa sundu. Bu rapordaki temel tavsiyeleriniz nelerdi? ESENBEL Rapor, 400 sayfalık derin ve ayrıntılı bir ıncelemeyi kapsamaktadır. Temel tavsiyeleri çok kısaca şu noktalarda toplayabiliriz : • Çağdaş Japon ilk ve orta öğretimi bize oranla çok daha ademi merkeziyetçidir. • Japonya uygulamalı öğretimi başanyla icra etmektedir. Laboratuvar, spor alanlan, kutuphane gibi altyapı tamdır. Yatınmsız iyi eğitim yapılamayacağını ispat etmektedir. • Japon eğitiminde imam hatip okullan gibi dinsel eğitim veren devlet okullan yoktur. Devlet, din eğitimine kaynak aktarmaz. • Lise ve üniversitelere giriş sınavlarının yarattığı ağır rekabet ortamınm öğrenciler uzerindeki olumsuz etkileri, ezberciliğe verilen önem, çocuklann kendilerine ayıracak vakitlerinin kalmaması vahim sorunlar doğurmuştur. Bu deneyimler bize nereye doğru gittiğimiz konusunda bir uyandır. • Öğretmenlerin maaşları ve sosyal statüsu bize oranla çok yüksektir. Öğretmenler Sendikası eğitim alanında büyük ağırlığa sahiptir. Bakanlık için sürekli bir uyancıdır. • Japon okullannda eğitim okul idaresi ve öğretmenler ile okul aile birliğinde temsil edilen veliler arasında sıkı bir işbirliğiyle yürütülur. Çocuklara dayak, baskı, vb. olayları yok denecek kadar enderdir. • Japonya'da üniversiteler ödeneklerini Milli Türkiye Milli Eğitim Bakanlığı'nın 1984'te Japonya'da eğitim üzerine yaptırdığı araştırma yayımlanmadı Eğitim Bakanlığı'ndan alırlar, ancak idari ve bilimsel ozerklikleri tamdır. Yöneticileri kendileri seçerler ve bakanlığın onayına sunarlar. Bakanlığın onaylamadığı hemen hiç görülmemiştir. Bakanlığın öğretim üzerinde yaptırımcı bir yetkisi yoktur. • Japonya'da özel okullar 19. yüzyıldan beri çok güçlü bir geleneğe sahiptir. Bazı temel standartlann uygulanması dışında bu okullar tamamen bakanlık denetimi dışında calışırlar; bakanlıktan mali destek görürler. Raporunuz bakanlık tarafmdan nasıl bir işlem gordii? ESENBEL Ne yazık ki baştan amaçlananın aksine rapor yayımlanmadı, rafa kaldınldı. Oysa ABD Eğitim Bakanlığı'nın bizden çok sonra hazırlattığı Japon eğitimi konulu rapor 1987 başında basıidı. Bugün, tabii ki, dunya titeratüründe Amerikan Raporu'nun adı geçiyor. Halbuki çok daha zor çalışma koşullanna rağmen Türk araştırmacılar, bence daha da kaliteli olan bir raporu en az bir yıl önce hazırlamışlardı. BtTTl