Katalog

3 MA YIS 1988 * * HABERLERİN DEVAMI CUMHURÎYET/13 Evren: Liderlerî dînlemeyin (Baştarafı 1. Sayfada) etti: "Bir memiekette demokrasi varsa, herkes muhakkak ki kendi fikrini söyleyecektir. Bu soylenenler sizleri şöyle etkiler, 'Dinlersıniz. hangisi doğrudur, hangisi eğridir, ona göre karar verirsiniz'. Diğer yerlerde de soylediğim gibi, herkes kendini haklı görur, ama buna karar \erecek olan millettir, millelin çoğunluğudur. Onları dinleyip aman bu kardeşliğinizi, birlik ve beraberliğinizi bozmayın. Eskiyi bir düşunun, 1520 sene evveli, seçimlerde olan olaylan şöyle bir düşünün. Ne kavgalar, ne bıçaklamaİar, ne öldürmeler olurdu. Ama o dönemleri atlatük. Şimdi 1980'den sonra kaç tane secim geçirdik. Hiçbirisinde öyle bir hadise olmadı. . Demek ki vatandaşımız demokrasiyi benimsedi. Kavga, güriiltu dönemi kapandı. İnşallah bundan sonra datia da iyisi olacak." Evren, demokrasinin geçmişte yanlış anlaşıldığını, demokrasi ile kavganın özdeş tutulduğunu kaydederek şöyle devam etti: "Sonradan doğnısunu öğrendik. 12 F.ylül'iin hiç faydası olmamışsa, yegâne faydası belki de budur. Valandaşlar artık birbirleriyle ka\ga etmiyor. Gidiyor. oyunu kullanıyor. Kahvehanelerini ayırmıyor, camilerini ayırmıyor. Eskiden bunlar hep ayrıydı. İnşallah bundan sonra bir daha olmaz." Cumhurbaşkanı Evren, saat 12.30 sulannda Giresun'a ulaştı. Evren daha sonra valilik binasına giderek Giresun Valisi Sami Oytun ve diğer yetkililerden bilgi aldı. vatandaş kendisi bulmalı" dedi. Evren, kendi soylediklerine de siyasi parti yetkililerinin yanıt verebileceklerini, bunun da olağan olduğunu kaydederek Trabzon \e Rize konuşmalanna ilişkin siyasi partilerin tepkilerine şu yanıtlan verdi: "Ben konuşmalanmda 12 Eyliil'e bir daha dönmeyiz, o gıinlere dönmeyiz dedim. Sonra ama Türkiye arzu edilmemesine rağmen, o noktalara lekrar dönerse, ondan kurtaracak olan Silahh Kuvvetler olur dedim. Bunu söyledim diye askeri darbeleri davet ediyormuşum dediler. 12 F.ylul'den evvelki donemi aynen yaşamayalım demek, o günkü dönemin yalnızca anarşi ve terör olaylarını yaşamayalım demek degil. Tiimiiyle yaşamamak istiyoruz. O dönemde parlamento çalışmıyordu, kanunlar çıkarılamıyordu. Altı ayda Cumhurbaşkanı seçemediler. Bunlar 12 Eylül'den evvel yaşanan dönemdi. Yalnız anarşi ve terör olduğu zaman memlekette darbeler olmaz. Biz iki büyuk parti birleşsin, memleketin içinde bulunduğu acıklı duruma bir hal çaresi bulsun dedik. Ama anarşi sürekli tırmandı." Cumhurbaşkanı Evren, 12 Eylul öncesinde tum bu durumlar yaşanırken kendilerinin siyasi partilerin bir araya gelmelerini beklediklerini de belirterek "Ama bakhk ki yapacaklârı yok. islemeye islemeye arzu elmemize rağmen, bu harekâtı yaptık. Zaruret karşısında yaptık" dedi. reğine inanmasaydı. bunu yapmamız mümkiin olmazdı." Cumhurbaşkanı Evren, 12 Eylül harekâtı "yapılmalı mıydı, yapılmamalı mıydı?" tartışmasına artık bir son verilmesi gerektiğini de bildirerek "Buna vatandaş karar verecektir. Tarih karar verecektir. tarih bunu ilerde yazacaktır" dedi. Inönü ve Demirel (Baştarafı I. Sayfada) şu anda Sayın Özal'ın grafiği hızla duşuyor. İktidara yöneltilen eleştirileri durdurmak ve Turgut Özal'ı desteklemek için bu sözlen söylemiş olabilir. Ama onemli olan. hangi olasılıkla söylerse söylesin, burası önemli değil... Önemli olan, söylediklerini duzeltmesi gerekir. Aksi halde yerinde kalamaz. DYP Genel Başkanı Süleyman Demirel de aynı yöndeki sorularımızı şöyle yanıtladı: Sayın Demirel, basın toplantısında sergilediğiniz göruşlerin dışında, Sayın Cumhurbaşkam'nın son konuşmasını nasıl değeriendiriyorsunuz? DEMİREL Bu tutum devleti felce uğratır. Çünkü, devlet başkanı demokratik anayasa devletinde olmayan ve olamayacak bir soz soylemiştir. Anayasanın 122. maddesi, devletin güvenlik güçlerinin Millet Meclisi tarafından ne zaman goreve çağrılacağını göstermiştir. Ama şimdi durup dururken, demokratik rejimin güvenlik güçlerini müdahalenin kuvveti haline getiremezsini/a Boyle bir söz söyleyip rejimin kuvvetlerini müdahalenin kuvveti haline getirirseniz, artık 'egemenlik kayıtsız şartsu milletindir' diyemezsiniz. Çunku bu tutum devleti felce uğratır. Sizce Sayın Evren neden bu tiir sözler söylemiş olabilir?.. DEMİREL Soylediğimi tekrarlıyorum, Sayın Evren 12 Eyliil lıderi gibı konuşuyor. Sivil ve demokratik rejimin Cumhurbaşkanı olduğunu unutuyor. Aslında bir şeyi daha unutuyor. Kendisi 12 Eylül öncesinin Genelkurmay Başkanı'dır. Sanırız, Millet Meclisi tnönü ve Demirei'in gündem dışı konuşmalarıyla bugün hareketli bir oturum geçirmeye aday görünüyor. Burada ilginç nokta, Başbakan Özal'ın ısrarla suskunluğunu koruması. Çünkü, buna benzer sözler söylendiğinde, geride kalan birkaç yıl içinde ilk tepki Özal'dan gelirdi. Darbede CIA parmağı Cumhurbaşkanı Evren, 12 EyluPe bazı sataşmaları'n da "12 Eylül'ü kışkırtan ABD'nin CIA teşkilatı" şeklinde yoneldiğine de işaret ederek şöyle konuştu: "Hani ben bu işin içinde olmasaydım, inanırdım. 12 EyluTden 10 giin önce Tahsin Şahinkaya Amerika'ya gidecekti. Önceden programlanmış. Bana dedi ki, 'Gıtmeyevim, 12 Eylul'de harekât var". Ben de, 'Hayır gıt. 11 eylülde don' dedim. Oraya gitti geldi ya, sözde Amerikalılar'la iş yapmış. Sureti katiyetle böyle bir şe> yok. Ama dilin kemiği yok demişler, ben butun bunlan reddederim. Hiçbir zaman, hiçbir ulkeden yardım değil, böyle bir durumun haberini bile vermem." Cumhurbaşkanı Evren, konuşmasının son bolümunde de bugune kadar kendisine birçok sataşmaların olduğunu kaydetti ve "Ama hamama giren terier derler. Biz de terliyoruz. ama bir an evvel de o hamamın içinden çıkmaya çalışıyonız" dedi. Cumhurbaşkanı Evren oğleden sonra da Giresun'daki Fiskobirlik Entegre Tesisleri'ne giderek incelemeler yaptı. Evren, daha sonra Trabzon'un Tonya ilçesine geçerek Atatürk anıtının açılışını yaptı. Cumhurbaşkanı Evren, bugun özel bir uçakla Trabzon'dan Ankara'ya donecek. Cumhurbaşkanı Kenan Evren öğleden sonra Trabzon'un Tonya ilçesine geçerek buradaki Atatürk anıtının açılışını yaptı. Açılıştan önce konuşan Evren, Tonya'lı gençlere "Atatfirk'ün izinde yürüyün" öğudunde bulundu. Cumhurbaşkanı Evren ile birlikte Tonya'ya gelen Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fahrettin Kurt da törende kısa bir konuşma yaptı. Kurt'un isminin anons edilmesinden sonra kimi Tonyalılar alkışlarken kimi Tonyalılar da "yuh" diye bağırdılar. Kıirt, konuşmasında Cumhurbaşkanı Evren'e teşekkür ettikten sonra Tonya'nın özellikle son 45 yıl içerisinde "lafın tam manasıylaçağ atladıgını" ifade etti. Kurt'un bu sözleri üzerine meydandaki halktan "oooo" sesleri ve gülüşmeler yukseldi. Daha sonra Tonya'daki Atatürk anıtının açılışını yapan Evren, karayoluyla Trabzon'a döndü. Evren, bugün özel bir uçakla Ankara'ya dönecek. CUNEYT ARCAYUREK yaz.yor (Baştarafı 1. Sayfada) Evren'e müdahale olasılığına Cumhurbaşkanının başlartığı muhalefet liderlerinin karşı çıkışmüdahale tartışması da kamuo ları ilk bakışta TV'den veriiiyor izyu doyurucu noktaya gelmedik lenimi doğuyordu. Fakat çok inçe durmaz, durulmaz. Evren ola ce hesapla TRT, örneğin SHP lisı müdahaleyi neredeyse müjdederınin Evren'in taşıdığı "Cumlerken 1980'de darbeyle işbaşıhurbaşkanlığı sıfatını adeta ununa geldiği günlere oranla ülkenin tarak kargaşa dönemlerini bugün değişik ortamda yaşadığı TSK'nın müdahale ile önleyecenı hesaplamamış galiba. "Kadıri ği sözlerini hiçbir şekilde kabul mutlak" Evren 1980'de ne söy edemeyeceğıni, bunlann yersiz. lerse söylesin, halktan da basın tutarsız, son derece yanlış ve dan da "tıs çıkamazdı". Ne par yanıltıcı" olduğu yoJundaki önemlamento vardı, ne parti. Ama bu li vurgulamalarını doğası gereği gün toplumun ağzını bağlayan es geçmişti. İnönü, Evren'in müfermuarlar açılmış, konuşan dahale sözlerini ciddiye alınırsa Türkiye'de "olası müdahale" kor altından kalkılamayacak bir sav kutmacaları sağın bir bölümüyle diye nitelemiştı, yetkilerini kullasolun tümü tarafından sert söz namayacağıni açıklayan bir Cumcüklerle yanıtlanabiliyor. Cum hurbaşkanını eleştirmiştı. Tabii hurbaşkanı Boğaziçi köprüsünün eleştırinin özü olan bu sözler altından 1980'den 1988'e çok su TV'de yer almıyordu, alamazdı. lar aktığını niçin bilmemezlikten Cem Duna yönetiminde hani geliyor. • TRT, günün olaylarına haber niBugün salı. Siyaset daha can teliğı ile yaklaşacaktı? Gazeteciler Ozal'ın peşinde Evren'in irdelanacak. ANAP grubunda kuzu gibi insanlar olabilir, ama muha lemesine yanıt ararken güçlu TRT habercilık yaparak neden lefet kanadmda yeni silah.lar cepbaşbakandan özel bir açıklama heye sürülecek. Evren'in yine "sabrını taşıracak" ağırlıklı ko istemiyor veya Özal'ın konuya nuşmalar Meclis kürsüsüne ge yan çizen kısa cümlelerini niçin lecek. Demirel daha önce açıkla ekrana yansıtmıyordu? Ama dı. Evren'in talihsiz konuşmala TRT'yi liberalleştireceği öne sürını gündemdışı söz alarak "tarı rülen, ingiltere ile hısım akrabalığı olan Cem Duna'nın. kurumu he geçirmeye" kararlı. Sorduk DYP liderine, Evren'in dünkü Gi BBC'ye benzeteceğini kamuoyuna sindirebilmek için kimi yayın resun konuşmasını izledikten planları üzerinde çalıştığı habersonra millet kürsüsünde söyleyeleri duyuruluyordu. Mayısta, haceklerinı biçimlendirecek. ziranda toplanacak üç partinin Erdal İnönü kısa söyleşide büyük kongrelerıni TRT'nin kaANAP yandaşı liberallerden Cem muoyunda adları bilinen üç gazeDuna'nın TRT'deki son haber teciyle yerinde izleyerek Batı tipı oyunlarından sonra. Meclis'te yayıncılığa geçeceğıni sindirmesöz alabileceğini söyledi. "Arkaye yöneliyordu. Hatta daha başdaşlan ile görüştükten sonra" kaka programlara daha başka isimrar vereceğini başlarda dokunler düşünüyordu. Sonunda, "İşdurdu, fakat TRT aklına gelince te arada sırada hükümeti eleştisonunda Evren'i bugün kürsüye ren gazetecilere ekranı teslim getireceğinı açıkça belirtti. ediyorum" mantığıyla liberal görüşün TRT'ye egemen olacağını Cem Duna'ya kimi iyımserler kanıtlamak istiyordu. Bilenler bigibi inönü de olumlu gözle bakıyor olmalı kı, TRT'nin pazar gü lir, basından olsun olmasın onaylanmayan isımler hiç TV'de gönü basın toplantısında Evren'i rünebilir, programlar yapabilir eleştiren önemli sözlerini yayıma almamasını hayretle karşılıyordu. mi? Neyse, bu ayrı bir "fasıl". Demirel, müdahale konusunu kafasına takmış bir kez, üstüne yürüyecek. Geçen gece söyleşiyorduk, "Anayasanın 122. maddesi açık. Müdahalenin şartlarını belirtiyor. Üstelik Evren'e müdahale olur mu olmaz mı diye soran var mıydı? İhtimallerden bahsedince müdahale yapmayı düşleyen şu ya da bu rütbelınin arzularına yol açılmıyor mu?" dıyordu. Bir ara güldü, "ANAP, 196165 CHP'sine döndü" dedi, açıkladı: "O zaman rejimeordu + CHP denilirdi. Şimdi baskalaştı, Evren + ANAP'ın ordu nüfuzunu kullanma hevesıne dönüştu." Askeri yönetımın anarşi ve terörü durdurma amacıyla geldiğini, ama parlamentoyu kapattığını ve "anarşiyi önleyemediğinı" söylüyor. Fırsatını bulursa örnekler, rakamlarla bu kanısını seslendırecek. Öteki sağ yanı ANAP önde gıdenleriyse "öğrenci olaylarından, tabii söylemedikleri bir gerçek var, halkın enflasyona duyduğu öfkeden sonra tırmanışı durdurmak çabasıyla Evren'in konuşmasına dört elle sarılıyorlar". Muhalefete, topluma karşı ellerıne almayı düşledikleri kurtarıcı, sindiricı değnek, Evren'in "uyarıcı sözleri." İnönü, ülke çıkmaza girerse "ıktıdarmuhalefet elbırliğıyle" çareler bulunacağını söylüyor *12 Eylül uzantısı damgasını yiyen ANAP'ı amaçlamıyor herhalde. Bir dostun dediği gibi bugün "sağın bölünmüşlüğü rejımın güvencesi " oluyor. DYP ile SHP geçmişin tersine demokratik yollardan müdahale gerekmeden bunalımlara çözüm bulunacağında birleşip anlaşıyor. Kuşkusuz asıl ilacın, demokratik rejimin bunalımlarda da işlerliğini sürdürebilmesini sağlayacak son ve tek yolun "hemen seçime gitmek" olduğu bilincine ıçtenlikle sarılarak... ANKARA (Cumhuriyet Biirosu) Başbakan Turgut Özal, Cumhurbaşkanı Kenan Evren'in Trabzon'da askeri mudahalelerle ilgili yaptığı konuşmasına ilişkin ısrarlı sorulan "Açıklama yaparsam yann (bugün) yapanm" diyerek yanıtsız bıraktı. Başbakan Turgut Özal, TMMOB Mimarlar Odası'nca 1. Ulusal Mimarlık Ödulleri'nin dağıtımı nedeniyle duzenlenen törenden sonra gazetecilerle gorüştü. Başbakan Özal'a yöneltilen sorular • yanıtları şoyle: « •' Cumhurbaşkanı Evren'in askeri mudahalelerle ilgili olarak yaptığı konuşmaya ilişkin bir açıklama yapmayacak mısınız? Ozal suskun ları eleştirileri nasıl değerlendiriyorsunuz? ÖZAL Yarın. Bakarız işte. Cumhurbaşkanı Evren'in konuşması anayasanın başlangıç boliimiine ters duşuyor mu? ÖZAL Ben söylemiştim bir ara. Hatırlıyorsunuz herhalde. Meclis Başkanı ile ilgili bir itirazınız oldu. Dedim ki, 'Meclis Başkanı herhalde 12 Eylül'den bahsediyor, öyle anlıyorum ben. İtiraz edenler anayasanın başlangıç tarafını okusunlar'. Evren'in konuşmasını anayasanın başlangıç kısmı ile aynı paralelde mi değerlendiriyorsunuz? ÖZAL Hayır, hayır. O tarafla ilgili sual yok. Bir konuşmanızda bir daha ÖZAL Yann. Yaparsam ya askeri müdahaleler olmayacak demiştiniz? rın yapanm. Grupta. Yaparsam ÖZAL Bak şimdi. Hiç sual eğer. Siyasi parti liderlerinin Ev yok. Oraları karıştırma şimdi. Buren'in konuşmasına ilişkin yaptık radan laf alamazsınız!' Partiler anayasa değîşikliğî (Baştarafı 1. Sayfada) him Özdemir, Eyup Aşık, SHP Genel Sek'reteri Fikri Sağlar ile Grup Başkanvekili HikmetÇetin, DYP Genel Başkan Yardımcısı Mehmet Dulger ve Grup Başkanvekili Köksal Toptan katıldılar. Toplantı öncesinde konuklara "Hoşgeldiniz" diyen SHP Genel Sekreteri Fikri Sağlar, anayasanın siviller tarafından değiştirilmesinin şart olduğunu son birkaç gün içinde gorduklerini ve Cumhurbaşkam'nın son konuşmalarının bunun gereğini ortaya koyduğunu bildirdi. Sağlar, demokratikleşmeye doğru gidilirken, tum engellerin ortadan kaldınlması gerektiğine dikkat çekerek, anayasalara kişilerin sahip çıkmasının yanlış olduğunu ve anayasalann değiştirilebileceğini belirtti. Sağlar, "Tophıma ters düşen anayasalar değiştirilir. Anayasa değiştirüemez demek, özgür düşüncenin ortaya çıkmasına engel olmaktır. Cumhurbaşkanı da bu anayasa uyannca yemin etmiştir. Yeminine uymalıdır" dedi. Sağlar, DYP Grup Başkanvekili Köksal Toptan ile SHP Grup Başkanvekili Hikmet Çetin'in daha once yapılan göruşmelerin ışığı altında hazırladıkları, çalışma yaşamıyla ilgili anayasa değişiklik taslağını tartışacaklarını söyledi. SHP Genel Sekreteri, toplantıda ayrıca siyasi partiler ve seçim yasalarıyla ilgili düşuncelerin de ortaya konulacağını sözlerine ekledi. ların çözume uiaştınlacağını umduğunu bildirdi. Toptan, çalışma yaşamıyla ilgili anayasa maddelerinde çağın şartlanna gore değişiklikler gerektiğini ve AT normlarına uygun bir çalışma yaşamının Türk çalışma yaşamına geçirilmesini istediklerini kaydetti. SHP Genel Sekreteri Sağlar, bir gazetenin anayasada basınla ilgili maddelerin değiştirilmesi konusunda partilerin ortak çalışma yapmayı düşünüp düşünmediği yolundaki sorusuna yanıt verirken, partiler arasında anlaşma olduğu takdirde basınla ilgili hukumlerin de getirilebileceğinı söyledi. ANAP'lı Tuncay ise aynı soruya verdiği yanıtta anayasa değişikliklerinin Meclisin malı olması gerektiğini söyledi. Bugune kadar askeri harekatlardan sonra anayasalann hazırlandığına işaret eden Tuncay, tum siyasi partilerin anlaştıklan maddeler üzerinde değişiklik yapabileceklerini söyledi. ANAP, SHP ve DYP'li yetkililerin anayasa değişikliği zirvesinde Cumhurbaşkanı Kenan Evren'in son 3 gündür yaptığı konuşmalar da konu edildi. DYP Grup Başkanvekili Köksal Toptan, bir ihtilaj olması halinde ANAP'lılara dokunulmaz diye bir şeyin söz konusu olmadığıru anımsatarak ANAP'lılardan demokrasiye sahip çıkmalarını istedi. ANAP'lıların yanıtı ise Evren'in o anlamda söylemediği, 12 Eylül'u savunmak için konuştuğu yönunde oldu. Toptan, Meclis Başkam'nm da aynı şeyleri söylediğini ANAP'lılara anımsattı. Zirveden muhalefetin çıkardığı izlenim, "ANAP'ın ipe u>ı serdigi" yonunde. Giresun konuşması Cumhurbaşkanı Kenan Evren, Giresun'un belediye meydanında halka seslenirken, konuşmasının başında turizrnin önemine değindi ve turizmin bacasız fabrikaya benzediğini söyledi. Evren, Karadenız gezisinin birinci amacının turizm mevsimini açmak olduğunu kaydederek diğer necieni şöyle anlattı: "Biz vatandaşlanmızın kamplara aynlmaması. birbirlerine cephe alacak duruma gelmemesini istedik. Bu konu üzerinde hassasiyetle durdum. Bölunme, parçalanma bizi hangi noktalara getirdi, bunu biliyoruz. 1950.60'lı seneleri bir düşüniin. Seçim olduğu zaman birçok vatandaşımız hayatını kaybederdi. Seçimlerde kavgalar, bıcaklar konuşurdu. Valandaşlar aynı camiye, aynı kahvehaneye gitmezlerdi. Bunun acısını çektik. Artık tekrar o noktalara gelecek degiliz. Bunlann doğnı olmadığı anlaşıldı. Acı tecnibeleri geçire geçire dogru yolu bulduk." Evren, siyasi partiler arasındaki çekişmelerın olağan olduğunu da bildirerek "Çünkü demokrasinin gereği budur. Onlar kendi aralannda çekisir, ama doğruyu eğriyi Evren'den Inönü ve Demirel'e yanıt Cumhurbaşkanı Kenan Evren, Trabzon ve Rize konuşmalanna SHP Gene! Başkanı Erdal İnonü ile DYP Genel Başkanı Süleyman Demirel'in gösterdikleri tepkiye karşıhk olarak da şöyle konuştu: "Sayın tnönii, 'Böyle bir durum olursa, biz iktidar ve muhalefet bir araya geliriz, bunu önleriz' demiş. Kendisine teşekkiir ederim. Keşke o zamanlar da bunu yapsaJardı da bu durum olmasaydı. O zaman bir araya gelemedikleri için bunlar oldu. Milli Güvenlik Kurulu'nda neler konuşuldu? Sıkıyonetim koordinasyon toplantılannda neler söylendi? Ne teklifler yapıldı? Bir zaman gelecek, biitün bunlar meydana çıkacakür. Sayın Demirel de konuşmalarımı bir Cumhurbaşkanı olarak mı, yoksa 12 Eylul İideri olarak mı yaptığımı soruyor. 12 Eyliil bitti, artık ben Cumhurbaşkam1 yım. Ancak 12 Eylul döneminin savunucusuyum. Bunun yapılması zaruriydi. Eğer oyle olmasaydı, vatandaş bizi tükrukle boğardı. Eğer millet bizi tasvip etmeseydi, darbenin yapılması ge 1 Toptan'ın açıklaması DYP Grup Başkanvekili Köksal Toptan da basına yaptığı açıklamada, ilk kez parti yöneticüerinin parlamentoda bir araya geldiklerine dikkat çekerek, toplantıda ortak noktalar bulunacağı ve konu .. .havasuıa kapüıyor! " • • .İLlbise alırken insan elinde olmadan modeline, havasına kapüıyor! Sonra?.. Sonra, kumaşı iyi değilse o elbise zamanla değisiyor... canlıhğını kaybediyor. Ben bu konuda 'Yine beğendiğini al, ama Önce kumaşına bak!' diyorum.y, Altmyüdız İyi bir elbisenin sırrı kumaşında gizlidir. \\\ \ \