Katalog

CUMHURİYET'2 OLAYLAR VE GORUSLER \ence \e haklanndan yoksun bırakıldığı gıbi, i^ı;i hak \e ozgurluklerınden de yararlapamayacaktır. So/leşmelı personel. siyasal iktidarın gozunde de\eku!)ljndır. Bo>lc bır göruş \c anlayış, en basıt mantığa ve adaleı du>gu<;una karşi olduktan başka, Turkiye Cumhurıyetı'nın denfbkralik sos>al hukuk devleti nıtelıklerine de a\kırıdır. Yırminci yuzyılın sonuna yaklaşıldığ! bır donemde, bu nıteliklerı ta^ıdığı savlanan bir devletin kamu kesiminde ı;alışan yüz bınlerce \atandaiina, bu denlı haksız ve aşağılavıcı bır rejimi. ustelik kesinlikle savunulamaz bır aınav ıığıuna dayatmaya kalkması onaylanaına/. 12 ARAL1K 1988 Devlet MemurUrı Kanunu (1965 No 657), I975'te 1897 sayılı kanunla değiştırilinceye kadar, sözleşmeli personelin ancak zorunlü hallerde ve çok sıkı kayıt ve koşullarla sadece geçiei işlerde v'alıştırılabıleceğinı kabul etmiştir. Bugun de yururlükte Türkiye'nin "henüz devletçiliği bırakacak durumda" olan bu değişik duzenlemeye göre, kalkınma plan bulunmadığınm, Devlet Başkanı 'nca dahi beyan ve kabul edilmesi ve programlarında ongörulen projeler içın zorunlu ve ayrık hallerde ozel uzmanlık gerektıren geçi(Cumhuriyet, 9 Kasım 1988, s. 13), KİT'lerin gerek anayasada gerek ci işlerde sozleşme ile çalıştırılmasına karar veriülke ekonomisindeki yerlerini ve önemini daha uzun süre koruyup len kımseler, "isçi savılmayan kamu hizmeli gösürdürecekleri aniam ve sonucunu îaşır. Devlet ve toplum yaşamında revlileridir." Ne var ki, aynı hukmun parantez ieensındeki bir ibareMnde "leknik hizmetler sınıfınbu kadar önemli ve etkili işlev ve yerleri olan KİT'lerin yönetimi, da helirlilen gorevlerde" çalıştınlanlar ıçın "işin Amerikan usulü sözleşmeyle çalıştırılan kimselerin eline herhalde j»evk'i"lik koşulu aranmayacağı benimsenmiş olduhırakılmamahdır. ğundan, bu sınıfta yer alan bakanlık musteşarlaİdare ajanlan rından şantiye şeflerine kadar tum devlet memurProf. Dr. LÛTFİ DURAN Turkiye'nın yonetim gelenek vedüzenlemelerın ları sözleşmeli personel arasma sokulmaya başlande, devlet hizmeıinde çalışanların hukuki durumu mıştır. Daha sonra, Bakanlar Kurulu'nca çıkarıTürkıye'de "serbestiyet" (!) şampıyonu sıyasi ik ve kökten değiştirildi. Yeni duzenleme uyarınca KİT personeli, anık hep kanıııi! veya nizaıni statuler biçimınde kabul lan bir kararname ile bu sözleşmeli personele uytidar, Kamu îktisadi Teşebbusleri'nı (KİT) ozelleşnrmeye başlamadan once, bu işi kolaylaştırmak ve "Karma ekonomi şartlan içinde çalışaıT'lann kad edilmiş, sadece yabancı uyruklular sozleşme ile ge gulanacak usul ve kurallar saptanarak yenı bir kaoncelik'.e yabancı sermayeye çekicı hale gctirmek rolu memurlara ozgü, "ozluk hakları sisleminde" cicı olarak ıstihdam olunmuştur. Osmanlı donemın mu gorevlisi grubu yaratılmıştır. amacıyla. tum personeli ozelleştirme çabasındadır. değil. tıpkı Amerikan ozel kesiminde olduğu gıbı de tckdu/e devleı memurluğu statusu geçerli olduAncak 1975'te Devlet Memurlan Kanunu'nda Askeri yonetımin 1983 yılındaçıkardığı KİT Ka "bir hizmet sozleşmesi ile çalı^an ve işçi slalusuıı ğu gıbı, Turkı\e Cumhuriyetı rejımınde, belediye yapılan bu değışiklığe karşı dava yoluyla da itiraz de olmayan" salt "sözleşmeli personel"den ibaret ve iktısadi devtet teşekkulleri personeline ayrı, fanunu'nu beğenrneyen ya da yeterlı bulmayan iktiyolu ile de anayasaya aykırılık iddiası ile Anayasa dar, 1984 yılı sonlarında yayımladığı 233 sayılı ka olacaktır. Sözleşmeli persoudin sozleşme \e çalış kat devletinkine benzer statuler uşgulanmıstır. Bi Mahkemesi'ne başvunılmamış olacak ki soz konunun hukmündeki kararname (KHK) ile bunları ye ma koşullarının genel kural \e usullerinı du/enle rınci ve ikinci cumhunyet donemlerinde 1965 ya da su sözleşmeli personel hukmu yururluğunu ve geniden duzenledı. Bu KHK'ya gore KİTIer, esas iti meye Yüksek Planlama Kurulu O PK) yetkilı olup, 1970 vılına kadar kamu personelinın genel statüsu çerliliğini korur gorunmektedir. Oysa Anayasa barıyle memurVar (kadrolu personel), ayrık olarak YPK veya teşebbüs ve bağlı ortaklık yonetim ku mteüğinı tasıvan "Memurın Kanunu'"nda ongoru Mahkemesi daha once ekim 1969 tarihli bir kararda sözleşmeli personel elivle yonetilir. KtTlerin rulları bunları her yıl iş programı ile yeniden belir len '•muslahdem" (hızmetli) dahi sözleşmeli per la, 933 numaralı kalkınma planının uygulanmasıozelleştırilmesi yolunda yapılan inceleme ve araş leyecektır. Bu hizmet sozleşmesinden doğaeak her sonel sayılmamıs, >asal ve jonetsel duzenlemelere na dair kanunun, standart ve kalite kontrolu gotırmalarda, personel rejiminin kimi guçlükler ve en turlu uyuşmazlık, adli yargıda gorulup çözumlenc bağlanmıştır Bu sureler içerisindc cıianlan ozel ka revlerinde mukaveleli personel çahştırılmasını ongeller oluşturduğu sonucuna vanlmış olacak kı 233 cektir. Bu demektir kı KİT'lerin >onetim kurulu nunlarla, esas itibarıyia yabancıların ve çok ayrık gören hukmunu (m. 2/E), bu hizmetin asli ve susayılı KHK'nın "personele ilişkin hukumler"i, 5 üyeleri ile genel mudur ve yardımcılarından en ku hallerde yurttaşların sozleşme ile kamu işlerindegeOcak 1988 tarihli ve 308 sayılı KHK ile tümü ile Cük kâtibine kadar butün çalışanlan. memurluk gu çici olarak çalıştırılması yetkisı tanınmışlır. (Arkası 12. Sayfada) Sözleşmeli Kanıu Personeli CÜMHURIYETTEA OKURLARA... OKAY GÖNENSfrs Kısır Döngü B OKTAY AKBAL EVET/HAYIR Kitaplar Arasında... Önce gözluğümı>taktım. Olmadı. Sonra pertavsızı arayıp buldum. Başladım ilk sayfayı okumaya: "Temmuz Yayınları Birinci Baskı 1988. Yaşar Işıkhan. Adı Can Olsun. Bu kitap, kâğıt zamlarına bir protestodur." Mınicik bir şıir kıtabı. Boyu uç buçuk, eni iki buçuk santim. Bır kesme şeker tanesı kadar! Şoyle girmiş genç şair kitabına: "Önce ekmekler küçüldü, sonra insan beynı ve ınsan yüreği, şimdı de kitaplar." Ne yapsın genç şair Işıkhan, şıir kitabı bastırmak kolay rnı? Tanınmamış bir gencın şiirlerini kim kitap yapar? Olsa olsa kendisi... ilk kitapların yazgısı budur, şahin, yazarının cebınden ödediğiparaylayayımlanması... Işıkhan da bakmış olacağı yok, minicik kitaplarla bizlere ulaştırmış 'Adı Can Olsun' başlıklı şıitierini ve 'Sığınaklarda Hüzün Sarkıları'nı; iki minik kitap olarak bastırmış. Işıkhan, kitaplarının önsözünde şöyle diyor: "Emperyalızme bağımlı olarak gelişen kapitalist biçim kâr, zulüm, baskı, işkenceler. sömüru ve hapıshaneler dışında her şey küçüldü. Emeğiyle insanı bile. insan beynı, insan yüreği, ekmek, şarap. kitap, evler ve sömürülen tüm insanlar. Küçültemediği, salt bu aşk ve sevdadır. Biraz Bedreddın, bıraz Nâzım, bir karanlık ve şafak vaktinde dağlara akan ırmaktır." Işıkhan'ın açtığı yolu başka ızleyenler de çıkar mı bilmem! Ama ilginç bır başlangıç olduğu kesın... Genç şairin demokrasıyle ilgıli kısa bır şiirıni birlikte okuyalım: "Ey demokrasi. senden nefret / Ediyorum / Bana hep çirkin kızlarını / Verdin" Doğrusu ya 1946'dan berı oy kullanarak yöneticılerimizi seçıyoruz, ama her zaman da en güzel, en başarılı olan kişileri değıl de daha cok cırkınlerını. Isıkhan'a hak vermemek olası mı? * Kâğıt pahalı, kitap okuru az diyorlar, gerçekten boyle, ama yayınevlerı durmadan yeni yeni kitapları piyasaya çıkanyor. Bu arada yenı yayınevlerı kuruluyor. Bunlardan biri de Aybay Yayınları. Aybay kardeşlertn doğrusu ya kazanç sağlamak amaçları yok. Bugüne kadar çıkardıkları kitaplar bunu gösteriyor. Özdemir Arkan'ın 'Beyoğlu'su. Murat Sarıca Armağanı' hep yararlı yapıtlar. Şimdi de Dr Selçuk Erez'in gazete ve dergilerde çıkmış yazılarını bir araya getıren Aklımızın Ambargoları'nı yayımladılar. Selçuk Erez önsözde şöyle diyor: "Askeri darbelerı, onları ızleyen haksızlıkları, sansürleri, kısıtlamalan, işkenceleri, duşünce suçlarını, pasaport yasaklarını, bürokrasinin zart zurtlarını, 147 olaylarını, 1402 ayıplarını seyrede ede büyüdüm, bu yaşa geldim, ruhumu teslim etmeden bu güzel vatanımın hak ettıği eksiksiz demokratik bir ortama kavuşacağı günu görebileceğim konusunda kuşku duymaya başladım." Bu kuşku kımde yok kı! Erez'in kıtabında hepsı ilgiyle okunan değişen konularda yazıları yer almış İçinde yaşadığı topluma, dünyaya bakan, olup bitenlerı kendince yorumlayan bir aydının düşünceleri... Onyargıdan uzak bir bakış, bir anlayış... Erez, olayları kaldınmın kenarında durup seyredenlerden değil. "Benim mezhebımde gunde beş oğün demokrasiden bahsetmek ibadetlerın en yucesidır. Her yazımın özü, 'demokrasi gereği: nin vurgulanmasından ibarettır" diyor. Ümit Zilelı, askerlik hizmetini komando subayı olarak Doğu1 da yapmış. 'Vur öldür' emrıni alan subaylardan. Pusulara gitmiş. Sonra da bu gizli emirleri basına açıklamış. Yürekli bir yurttaş. 'Bir Asteğmenin Tunceli Anılan' Kaynak Yayınları'nda çıktı. Kitabın adı Vur Emrı.' Zileli çok rahat bır anlatışla askerlik serüvenıni sergıliyor. Herkes bilir, askerlik döneminde yaşananlar yaşamın en unutulmaz anılarını oluşturur. Kimi acı, kimi tatlıdır bu anıların. Zaman geçınce bu anıların acı yanları, üzücü yanları silınır. Ne var kı Zileli'nın Vur Emri'ndeki gozlemlerı öyle zamanla 'tat' kazanacak türden değil! Doğu Perınçek kitaba yazdığı önsözde şöyle diyor: ...Vur emrinı alanlar, o yoksul mezra evlerinı arayanlar da ınsandır. Takibe yollanan erlerin resımlerini gösterrniştı bana Ümıt. Kucağında kuzuyu sevıyor örneğın. Evet, insan vurmaya yollananların hayvanlara duyduğu o sıcak sevecenlikte ne müthiş bır paradoks var. O kuzunun tüylerinın okşandığı o anda, 'emir demırı kesemiyor' işte.. Zileli'nın anılarını okuduğum zaman her çarpıcı sahneyı bır sinema olarak da canlandırmaya çalıştım hayalımde. İnsan insana gelmelenn titreşiminı duydum.'' 'Vur Emri' bir öyku. Ama yaşanmış bır öykü. Düşte, hayalde değil, Tunceli dağlarında, her an ölumle karşı karşıya, her ölume, öldürmsye gönderilen insanların içinde, ortasında yaşanmış. Bıze, Doğu insanının acılar, baskılar ve direnmeyle geçen yaşamından çarpıcı sahneler sunuyor. Bence son günlerın en ilginç kitaplanndan bırı... ir okurumuz telefon ediyor: "Bu ara TV'ye herhangi bır duyuru vermeyi düşünüyorsanız aman sakın yapmayın. her gece gazete reklamlarından ınsanın başı dönüyor." Bir başka okurumuz mektup yazmış: "Bızler gazetenızi yapıştırıcı vermesenız de okumaya devam edeceğiz. TV'de reklamı venlmese de okumaya devam edeceğiz.,. Yeter ki doyurucu haber verin, kimsenin değinmediği konulara değinin.." Televızyon reklamlannı uzun uzun dolduran, basındaki hediye ve karton oyuncak rekabetı bu boyutuyla çok geniş kesimlerin ilgi kaynağı oldu. Basındaki rekabet bir süredir, haberler, diziler, araştırmalar gibi gazetecilik işlevlerinın dışında sürüyor. Ârmağan rekabeti kasım ayında 6 buyük gazete arasında doruk noktasına çıktı ve halen kesilmedi. Satış Servisimiz geçen ay bu altı gazetenın dağıttıklan armağanları topladı. Sonuç çarpıcı: 1 otobüs, 4 minibus, 33 otomobil, 13 daire, 2 market, 257 fırın, 666 fop, 1.000 kumaş, 1.001 sweetshirt, 500 mont, 10 çamaşır makinesi, 10 buzdolabı, 5 mobilya takımı, 5 tencere seti, her gazete ile bedava dağıtılan 32 tür ayrı karton oyuncak, 2 ansıklopedi, 1 dil seti, bulmaca çözümü karşılığı para armağanları. Bu promosyonların duyurulması için de televızyonda 14 bin saniye, yani yaklaşık 4 saat tutannda reklam filmi yayımlandı. Bu kampanyalar için 6 gazetenın TV'ye ödediği miktar 1.5 milyar lira dolayında (Basına, TV reklamlarında %50 ındirim uygulanmaktadır). Altı gazetenın kasım ayındaki toplam günlük satışı 2 milyon 300 bin. Sonuçta bu gazeteler kasım ayında her okuyucu için 640 71 tutannda reklam harcaması yapmışlardır. Basılan her nüshaya 21 liralık reklam maliyeti binmiştir, ki bu da gazetelerin fıyatında yüzde 5 ile 10 arasında değişen bir paya sahiptır. Dağıtılan armağanların maliyetini hesaplamak ıse olanaksız. Bu tuhaf rekabetin son örneği bugünkü Tercüman'da "Biz de uçak veriyoruz" diye ortaya çıktı. Tercuman da bu kısır döngünün farkında kı bu lotaryasının üst başlığını "Basındaki yarış inanılmaz boyutlara ulaştı" diye vermiş... Aralık ayının bilançosunun gerek loiarya gerekse reklam olarak kasım ayını aşması çok doğal bir öngörü olacak. Yukanda kabaca çerçevesi çizilen kasım tablosunu tamamladığımızda ise karşımıza şöyle sonuçlar çıkıyor: 6 büyük gazetemiz kasım ayı içinde toplam 3.500 değerli armağan ve 4.5 milyon karton oyuncak dağıtmışlar, bunların duyurusu için de TV'de 1.5 milyar liralık reklam yapmışlardır. Bu gazetelerden biri, günlük net satışını arttırmış, biri yerini korumuş, diğer 4'ü ise 300 bine yakın günlük okur kaybetmişiir. Hareketli kasım ayının bütün gazeteler için günlük net okur kaybı ise 322 bindir. Gazetelere göre kasım 1988in günlük net satışları şöyle: 400 liralık gazeteler 109.203 5.421 554.455 153.333 537.492 57.942 441.199 + 13.960 107.081 57.638 162.238 16.023 304.931 87.121 53.767 240.701 137.198 22.825 +812 3.323 39 27.122 8.463 7.423 Cumhuriyet Hürriyet Sabah Mılliyet Güneş Türkiye 300 liralık gazeteler Günaydın Tercuman Yeni Asır 200 liralık gazeteler Gazete Tan Bulvar 1979 YILI ICRA PL467 TEDBIR UYARIMCA SIGARA SAĞLIĞA ZARARLIDIR Dün gece TV'nin ikinci kanalında basın sorunları üstüne olduğu söylenen bir program vardı. Cumhunyet adına yer aldığımız program, TRT adına yenı bır ibret konusuydu. Basının temsilcileri programda tam anlamıyla "süs" olarak kaldılar. basının sorunları tamşılmadı; iktidarın basına ilişkin görüşleri, eieştirileri, propagandası Devlet Bakanının ağzından aktarildı; nitekim programın sunucusu da görüşleri kuşa çevrilmiş basın temsilcilerini sunmadı, ama programı kapatırken "Bugünkü konuğumuz Devlet Bakanı Mehmet Yazar'dı" diyerek şecaat arz etti. ikinci olarak çok kısa da olsa temel sorunun siyasalhukuksal olduğunu, düşünce ve basın özgürlüğüne yönelık kısıtlamalann Avrupa Topluluğu üyelığine aday bir ülkede kabul edilemez düzeyde olduğunu belirtmiştik. Bunlar tümüyle kesildi. Lotarya sisteminin getırdiği kısır döngüyü de ömeklemiştik. Bu da kesildi. Ama aynı eleştiri Sayın Yazar'ın ağzından uzun uzun verildi. Afe'rin TRT! TAŞINDIK 12. Aralık 1988 pazartesi gününden itibaren, Ankara'daki kendi merkez binamıza taşındık. Lütfen Adresimizi. Posta Kutumuzu,Telefon, Telex ve Faxımızı not edermisiniz. Adres : Gençlık Cad. Işıklar IV Bması No 9 Anıttepe/ANKARA : (94) 231 71 10 (10 hat) 231 40 858687 TEKSTİLVE HAMMADDELERİ İHRACATÇILARINA DUYÜRU AET'na yönelik tekstil kategorilerinde (12922a325665) üyelerimizin 1989 yılı past performans kotalarına ve avans kota dağıtımına esas teşkil etmek üzere, 15.11.1988 tarihine kadar birliklere bildirilmiş bulunan 1988 yılı ilk dokuz aylık fiili ihracatlarını gösteren gümrük çıkış beyannamelerine göre hazırlanan listeler 12.12.1988 pazartesi gününden itibaren ilgili birliklerce ilan edilecektir. Söz konusu listelere itirazlar 19.12.1988 pazartesi günü mesai bitimine kadar yapılabilecektir. Üyelerimize önemle duyurulur. BAŞBAKANLIK HAZINE VE DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIGI'NDAN BİLDIRİLMİŞTİR Hazinece çıkarılan, değışken faızlı 1983 devlet iç borçlanma IV. tertıp tahvillerınin 16.12.1988 tarihinde vadesı gelen 5 No'lu kuponları için yıllık % 75.16 oranında net faız ödenecektir. Faiz ödemeleri, T.C. Merkez Bankası ve T C Ziraat Bankası şubelerince yapılacaktır. Anılan tahvıller ıstenıldiğınde vadesinden önce paraya dönüştürülebılır. Kamuoyuna duyurulur. Santral Ankara Bölge Md. (direkt): 230 07 03 177/06582 Bakanlıklar 441 02 ITUĞ TR 43266 ISHO TR 446 07 !ZOĞ TR Işıklar ANKARA (94) 231 02 19 İLAN ELAZIĞ ASLİYE 1. HUKUK HÂKİMLİĞİ'NDEN 1984/''46 Da'acılar HasaT Bulak vs. ile dav<ılılar blıf Palabıyık vs. aralarındal.ı tapu ıptali ve tescil davasının vapılan açık yargılaması sırasında: Davacılardan Ali ve Şevho Bulak 13.9.1988 tarihli duruşmaya gelmediklerinden HUMKÎnun 409. maddesı gereğince müracaata bırakılmış olup, adı geçen davacıhr 16.9.1988 ve 22.9.1988 tarihli dilekçeleri ile yenüeme lalebinde bulunmuş olduklanndan, davahlar Elif Palabıyık ve Sultan Kaya'ya daha ewelce ilanen tebligat yapılmış olduğundan, Elif Palabıyık ve Sultan Kaya 24.1.1989 gunu saat 9'daki durusmava gelmez \eya bir vekıl tarafından temsıl edılmedıkieri takdırJc, auiarına bu voldan gıyap kararı teblığı edileceği yenileme dilekcesı yerıne kaım olmak uzere ilanen tebliğ olunur. Basın: 35002 CEÇMEU İZ©TUGIA gözeneM ANKARA BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ pazârlama a.s. ışıklar ışıklar PRES TUGLASI barkisan Haar Toz Kireç meytaş Hazır Toz Kırec AKDENİZİSTANBUL TEKSTİL VE KONFEKSİYONEGEULUDAĞ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİKLERİ