Katalog

CUMHURIYET/2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER kımseve hıçbır ger°ksemesı olmadığını hıssettıren, kendıne >eterlı (bu, bır erınçtır), ıç dunyasının puruzsuzluğu ıle mutlu, doymuş ve crdığı yerı bılen kışılığı ıle a<,ıklaciığımı anlarım Baş>azarlıktakı ustun yerı de, bu ırasal nıtelıklerın urunudur Dıldekı açıklık ve sadelık, cesaret ve denge ıle guzel bır uvum sağlamıştır bu başvazılarda, kışısel bır tavTi one çıkaran nesnellık, hıçbır zaman aşı rılıkta karar kılmaz, uyarıcı \e duşundurucudur Onun ajirıhğa karşı vanı ıle ılgıh bır anımı anlata>ım Yıllar önce Cumhunyet'te çıkan bır yazımda, "bır duşuncenın, bır edımın kendısı ıyı ıse, aşırısı da ıyıdır" goruşunu savunmuştum Benı bu goru' şe getıren, o gunler faşıst, ırkçı akımlara "aşırı mıllıvetvihk" derulmesı ıdı Oysa ben faşızmı ve ırkçılığı mıllıyetçılığın en uç çızgısı olarak gormuyor dum, bunlar bence mıllıyetçıhkten apayrı, hatta mıllıyetçılığe karşı eğılımlerdı, ışte bu yuzden duşuncemı yukardakı bıçımde açıklamayı denemıştım Ovsa, orneğın "aşırı demokrat" sözunde bızı tedıifun edıcı bır anlam bulunamazdı NıtekımA Gıde, "Ben aşırı ılımlıyım" demıştı Yazı çıktıktan sonrakı karşılaşmamızda Nadır Bev "Bence doğru değıl" dedı \e "Içkı ıçmek ıyı bır şevdır, ama Doğan Nadı gıbı aşırısına kaçmak ıyı değıldır" dıye ekledı Sohbetınden bunca erınç duyduğum pek az ınsan tanımışımdır Çocukluk aruları konuşmalannda oldukça buyuk bır yer tutar ve dıkkat etmışımdır, sık sık babası gırer bu anılara, belkı de bu katıl madan oturu çocukluğunu bunca canlı tutmuştur belleğınde Baba ve çocukluk, e\de ıçıçedır Bunun bır mutluluk yaşant sı olduğu sık sık ortaya çıkar ve baba, Nadır Nadı kışılığının oluşmasında bellı kı başlıca etmendır "Dostum Mozart"ta anlattığı keman çalışma oykusu de yıne babaya bağlanır Nerdeyse bır "baba kultu"dur bu Muzık Nadır Nadı'nın kışılığınde sanıldığından çok daha buyuk bır yer tutar "Gazetecı olmasaydım kemancı oiurdum" dedı televızyondakı konuşmasında Bu ıkı uğraşıyı bağdaştıramayanlar olduğunu duşunmuşumdur, oysa bız bu ılışkıden, Nadır Beyı ote kı meslekdaşlanndan avıran çok onemlı kımı ozellıklere gelebıhrız Başka turlusu olamazdı Sadece "composıtıon" kavramı uzerındedurmak bıle, aydınlatıcı sonuçlara varmamızı sağlayabılır sanırım Bıze gereksızlıklerden annmış, tema çevresınde çok yonlu ılk başvazı orneklerını veren Nadır Nadı'dır Bu yazılarda, her şevden once çok seslı duzenın getırdığı dunya goruşu uzerınde durup duşunmek açıklayıcı olur Batı kulturu, Nadır Nadı'de, oğrenılmış değıl, ozumsenmış bır "tefekkur" mavasıdır Daha onemlı olarak, bu tur duşunme ozellığı, onun yaşama bıçımınden avrılamaz artık Duşunmevaşama bırlığı, sağtorenın en ıyı tanımı değıl mıdır 7 Demek bız onu, çeşıtlı duşuncelerınde de, duşuncelen ıle yaşama bıçımı arasındakı ılışkıde de, herhangı bır çehşık durumda yakalayamayız Ama eğer o, kendısın boyle bır durumda bu luvermışse, tanığı olmasa bıle (kı bu çok onemlıdır) bunu açıklamaktar. çekınmez Başka konular açmak nıyetıyle zıyaretıne gıttığı Cumhurbaşkanı Celâl Bayar'a "Allah sızı başımızdan eksık etmesın" dedığını anılarında yazması bundandır Kendımıze dışardan bakmavı başarabılraek' Nadır Nadı'nın, eğer kazanabıldımse, dostluğunu hep bır Batılı aydının, bızde vazık kı sık rastlanmayan, sağtöresı ıle karşı karşıya bulunduğum bıIıncı ıçınde değerlendırdım Ikı Taslak' baslıklı > a z ı m d a B u c h n e r 1 ı n d o g u m vılı 1813 olacağına vanlışlıkla 1913 dıve v >kmış Dıkkaılı okurum Bır kan tn uyarısı ıle duzeltınm Bir Örnek A\ tlııı MELIH CEVDET ANDAY PEN Kulup onur u>ehğıne \e TÜY\P Kıtap Fuan onur konukluğuna seçılen Sayın Nadır Nadı'yı hep örnek bır aydın olarak görmuş \e gostermışımdır Onıın bu kanımı oluşturan nıtelıklerı >alnızca bınm toplumumuza ozgu nıtehkler değıl, duşunebıldığımce çağdaş dunyarun "aydın" örneğıne de uyarlık gostenr Başyazarımız, Ataturk devrımının >etıştırdığı halıs bır >enı Turkıye daşunuru olması yanında, çağdaş uygarhk amacına kendı özunde varmış kışılığı tle cumhurıyetımızın ereğını de ıçeren bır bıreşımı sımgeler Tanzımat aydınımn kesenkes tanhe karıştığını tanıtlayan bır ola>dır bu Bılındığı gıbı Tanzımat'tan Ataturk'e değın suregelen Batılılaşma akımı, cumhurıyet Turkıyesı'nde radıkal çozumune ulaşmış, başka bır deyışle, devrım, eskı seçmecı (6clectıque) kulturu sona erdırmekle, Turk aydımna çağdaş u>garlık ıçmdekı sarsıntısız yennı sağlamıştı Seçmecılık "değışık turlerdekı duşuncelenn keyfe gore seçılmış öğelerını mekanık olarak bırleştırme yöntemı ve bu yöntemle kurulmuş öğretıler" dı>e (Felsefe Ansıklopedısı Orhan Hançerlıoğlu) tanımlandığına göre, gerçek anlamı uygarlık değıştırme olan Turk devrımı ıle bağdaşamazdı Butun öğretılerde hoşuna gıdenlerı seçerek seçmecı bır okul kurmuş olan Iskenderıyelı Potamon'un yerleştırdığı bu anlayış, ılk bakışta herkese ussal görunen, gerçekte kolaycıhktan başka bır şey olmayan kımlığı ıle bızım yaptakçı (bncoleur) aydınlan kendıne boğlamıştı Oysa "Batı'dan ıyı olanı alalım" bıçımınde özetlenebılecek olan Tanzımatçı duşunce, toplumumuzu ıçınden çıkılmaz ıkılıklere atmaktan bajka bır ışe yaramamıştı Zıva Gokalp'm savunduğu kulturuvgarlık ay rımı duşuncesı de bu ıkılığın surup gıtmesınden başka bır anlama gelmez Gokalp'ın ızlejıcılerı, kul turun "ulusal" olduğu anlavışına bağlanarak, ya şammı sona erdırmış bır gelenekçılığın savunucusu olmuşlardır zaman zaman Nevın kultur, neyın uygarhk sayılacağı sorununu ıse herkes kendıne gore yorumlamıştır Ataturk'un bu ayrımı kokunden yatsıdığını bılıvoruz Işte Nadır Nadı, kultur uygarhk eşdeşhğı anlayışının yarattığı bır a>dm olarak, bızı seçmec lıkten kurtaran dunva goruşunu butun gucu ıle desteklemıştır Benım hayranhğımı çeken de budur, onun kışılığındekı tutarlılıktır Bu kışılığı ıle Nadır Nadı, tam bır uygar Turk'tur, Turk'un çağdaş uygarhk cızgısınde olduğunu gösterır, övunulecek bır temsılcımızdır Bu sözcuğu kullanmakla ona resmı bır pave yakıştırmaya kalkıyor değılım, bovle pavelere gereksemesı olmayan ınsanlar vardır, ıstemeseler de temsılcıdır onlar Cumhurıvet aılesı ıçındekı bunca yıllık tanışıkhğımızda ona duvduğum sevgı ve saygıyı duşunurum de, onun guleryuzlu (bu, bır u>garhk gostergesıdır), cıddı, dıkkatlı, hoşgörulu, kıbar (ses ve tavır halıne gelmış ınsancıhktır bu), sevecen ("bılge" de dıyebılırız), guven verıcı, bılgılı (onda kışüığın köşe taşı), ödunsuz, olçulu, bıldıklennın çoğunu kendıne saklayan, takdırı dışında kalanlarla kendını yorma>an, huznunu \a da şıkâyetını bellı etmeyen, ozbenhğını daıma kendıne saklayan (bu bakımdan varılamayan), nezaketını koruyucu kılmış, PENCERE 18 KASIM 1988 EVET/HAYIR OKTAY AKBAL "Ben Orhan Velı Yazık oldu Suleyman Efendıye Mısraı meşhurunun mubdıı Duydum kı merak edıyormuşsunuz Hususı hayatımı Anlatayım Evvela adamım yanı Sırk hayvanı fılan değılım Burnum var kulağım var Pek bıçımlı olmamakla beraber" ' Böyle başlamıştı'Ben Orhan Velı'şıırıne Yıl 1942 Sekız yıliık bır yaşama surecı kalmıştı Ne o bılıyordu bunu ne de bızler Genç bır şaırdı Herkesı şaşırtan, kızdıran, gazetelerın dar anlayışlı yazarlarınca horlanan, alaya alınan dızelerın yaratıcısıydı, kendı dedığı gıbı 'mübdıı' ' Rumelıhısarı'nda yatıyor 1950'den ben Şımdı mezarının ustunde bır de heykelı var Sırtını dayamış. Boğazın karşı kıyılannı, belkı çok sevdığı Beykoz'u seyredıyor Tepesınde 'martı' kuşları Ilk kez bır cumhurıyet dönemı şaırının heykelı dıkıldı Bu, bır başlangıç mı? O zaman umutlanmak gerekır ülkemızde artık yönetım adamlarının sanata, yazına ılgı gösterdıklerını gormekgüzel bırduygudur Istanbul Beledıye Başkanı Bedrettın Dalan'ın şıır seven bır kışı olduğunu bılırım Heykelın açılış torenıne benı de çağırmıştı, ne yazık kı gıdemedım Guzel bır gınşımı başardığı ıçın kendısını kutlamak ısterım Umut ederım, bu ılk adım olur, yenı yenı güzel atılımlar bu başlangıcın ardından gelır Yıtırdığımız buyuk değerler de aynı özenı görür Batı ulkelerınde alanlarda, mezarlarda, parklarda sanatçı heykellerı pek çoktur Bunu herkes bılır Heykel sevgısı çok yaygındır oralarda Azerbaycan'ın Baku kentınde başta Fuzulı. Nızamı olmak uzere bırçok buyuk şaırın heykellerı kent alanlarını süslemektedır Yalnız mezarlıklara değıl, büyük parklara, alanlara dıkılmelı bu heykeller, büstler Şımdıye dek Yahya Kemalın buyuk boy bır heykelı Maçka Parkı'na dıkıldı Tevfık Fıkret'ın, Halıde Edıo'ın, Mehmet Akıf'ın de büstlerı var Şınası'nın de bır (Arkası II. Sayfada) OKURLARDAN Mektupların ızla özgürlüğüme altşnıak istiyorıım surgunlerde haksızlıklara baş kaldırarak on bır \ıl sekız a) on beş gunu tamamla\arak 10.10.1987 gunu tahlne edıldım. katkılarıyla uyum sağlayacağtma ınanıvorum. Dost bır arkadaş arasışı ıçınde olan eskı bır mahkuma yazarsanız seıınırım. Gelen mektuplar kesınlıkle ce\ aplandtnlacaktır. Cumhurıyet okurlarımn durust olduklanna \urekten ınanırım Mektuplarmızı aşağıdakı adrese beklerken sonsuz sevgı ve saıgılar HAYD4R YUKSEL Cuneş/ı Evren Mah Fe\zt Çakmak Cad Barkal Sok \o 49 Şınne\ler tstanbul Orhan Veli Beykoz'a Bakıyor... Yirmı yıldan bu ı ana Cumhurıyet okuru\um. Elımde olmadan adam oldurme Cumhurnet okurlarıyla ne suçundan cezaeune duşıum. kadar o\unsem az bıledır. L zun ) ıllar mahkum \ attım. Cumhurnet okurlarnla dost Mahkum olarak çeşıtlı olmak, mektup arkadaşı olmak cezaeılerınde bulundum bana şeref \ erır Bu nedenle Bulunduğum cezae\ lerınde bulunduğum \alnızlık çeşitlı baskdar altında kaldım. donemımde \alnızlığı sızlerle Acılarıyla tatlılanyla bazen pa\laşmak ıstıyorum. Sos\al hucrede, bazen falakada, bazen yaşama ancak sızlerın HALKEVCİLERDEN KAMUOYUNA Ceza ve tutukevlennde surmekte olan insanlık dışı uygulama ve ışkenceler ıçın tutuklu ve hukumlulerin başlatmış olduğu açlık grevleri 32'ncı gunune girmış bulunmaktadır Bizler Istanbul Halkevcıler olarak açlık grevlennı desteklemek ve 1 ağustos genelgesine karşı olduğumuzu kamuoyuna duvurabılmek amacıyla 18 Kasım 1988 cuma gunu saat 14.00'ten ıtıbaren Zeytınburnu Halkevi Şubesi'nde açlık grevıne başlıyoruz. Tum kamuoyunu, devrımci, demokrat, yurtsever kişı ve kuruluşları 1 ağustos genelgesine ve cezaevlerındekı baskılara karşı duyarlı olmaya çağınyoruz. TEŞEKKÜR Eşım Remzıye Ozbek'ın amehyatını gerçekleştıren Bakırköy Devlet Hastanesı Nöroşırurjı Klınık Şef Muavını Op. Dr. HALİL TOPLAMAOĞLU'na, As. Dr. RAMAZAN ATABAYa, As. Dr. BÜLENT KARAKAYA'ya, As. Dr. NACİ BALAK'a, Anest. Dr. NURSEL ELDİLEYMİ'ye, Enst. Hem. HATİCE DEMİRe, Klinik Şefi Op. Dr. ZEKİ ORALa, Baş Ast. Op. Dr. SEMİH BİLGİÇ'e Senıs Heraj Cl LB\H\R TE7tL A^şLPtKtR H4TII.L BtLGIÇ. SEVİM E\LPOĞLl ve SEF\Dt TİLKİye en îvten savgılarımı sunarım ŞEVKI OZBEK İSTAJNBUL HALKEVCILER Adres Zeytınburnu Halkevi Çırpıcı Mah Sefa Sk \o 33 Zeytınburnu/İST Sabah erkenden uyandım Ortalık agarmamıştı Gazetelerı beklıyorum lcımde bır kusku Kotu bır haber var m ı 9 Gece 12'ye değın yokıu Ya sonra ne o l d u 9 Kımse olmedı m ı 7 Cumhurıyet e sarılıyorum En buyuk puntolarla mansette yazıyor 'Açlık grevı 32 Aç Gun" Baslıklara cıkarılmıs tümceler 2000 tutuklu ve hukumlunun 1 Ağustos Genelgesı Protestosu suruyor Eskısehır'de hastaneye kaldınlan 16 kısıden 13 u tedavıyı reddederek gerı dondu Dıyarbakırda revıre kaldınlanlann sayısı 15 ı gectı Ikı kışının durumu ağır Adanada hastanede bulunanların durumu cıddıyetını koruyor Otekı gazetelerın bırıncı sayialarında 2000 kışının açlık grevıne ılışkın tek satır yok Turkıye nın basın tarıhını yazacak olanlar ıcın çok ılgınç bır deneyımı yasıyoruz * Hukuk fakültelerınde cezaya ılıskın derslerde öğrencılere belletılır Tutuklu suçlu değıldır Bır sanık ne zaman tutuklanabılır? Suç ısledığıne ılışkın guçlu belırtıler varsa, kanıtları yok etme ya da kacma tehhkesı bulunuyorsa, onlem ıçın sanık tutuklanabılır Ancak aklanma olasıhğını goz önüne almak gerekır Tutuklu peşın ceza"ya çarptırılamaz Hapıshanedekı yaşam kosullan buna gore ayarlanmalı Hatta tutukluya dışandakı ışını surdurebılecek olanaklar sağlanmalı bır gun aklanırsa yıkıma uğramış olmasın Bır msanı tutukla tek tıp cezaevı elbısesı gıydır kalemını kâğıdını daktılosunu radyosunu yasakla, haberlesmesını kısıtla tutukluya dayak at ışkence yap mahkemeye zıncıre vurarak goturBıryıl ıkı yıl, uç yıl, beş yıl altı yıl sonra çıktığı ılk duruşmada salıverılsın ya da yargılama sonunda aklansın Butun yaşamı boyunca kendıne gelemez o ınsan, hayatı soner kışılığı yıkılır Boyle adalet olmaz Bu bır * Ikıncısı Cumhurbaşkanı Sayın Evren ne dedı Komunıst partısı kurulmalı Artık Turkıye komunıst partı kurulmasının gereğını anlıyor ATye gırışın bır kosulu da bu Avrupalı olmanın gereğı sayılıyor fıkırsel ve orgutsel ozgurluk, cağdas demokrasının temelını oluşturuyor Aclık grevı yapan 2000 kışıden çoğu bugun Batıda suç sayılmayan bır 'fııl' ıçın tutuklannışlardır Eğer Turkıye de Batı demokrasısı olsaydı fıkır ozgurluklerı yuruseydı komunıst partısını kurmak suc sayılmasaydı bu gençlerın çoğu cezaevı duvarları arkasında yasamayacaktı Hem çağdışı bır suçtan oturu tutuklanmışlardır Hem cezaevınde ışkence altında yasatılıyorlar Hayır, yaşatılmıyorlar Olduruluyorlar * Isteklerı nedır 9 ' Tek tıp elbıse kaldınlsın I Sevk zıncın takılmasın I Keyfı ınfaz yanmalara son venlsın / lase bedellerı gunun koşullarma uydurulsun/Her turlu dayak ve ışkenceye son venlsın I Yayınlar ve haberleşmedekı kısıtlamalar kaldınlsın / Anadıl ıle konuşmak serbest bırakılsın I Sağlık sorunlanyla cıddı olarak ılgılenılsın / Aramalarda yağma ve talan yapılmasın / Keyfı sevkler yapılmasın I Radyo, teyp, daktılo yasağı kaldınlsın /Aılelerın getırdığı yıyecekler alınsın I Avukatlarla yuz yuze goruşme olanağı sağlansın I Kantındekı fıyatlar pıyasa duzeyıne ındırılsın " Butun ıstekler bır hukuK devletınde ve ınfaz hukukunda doğal sayılan koşullardan oluşuyor • Cınayet çeşıtlı yontemlerle ıslenır Kımınınyemeğınezehır katarsın kımını bıçaklarsın kımını asarsın Cezaevlerındekı ınsanları ınsan haklarından yoksun bırakarak açlık grevıne surukleyenler bır başka bıçımde cınayet ışlıyorlar Hukukvelnsan... AKTİFBANKACIUK Bu "kredi kartı"nın benzeri Türkiye'de yok! Yapı Kredi VISA, Türkiye'nin ilk ve tek gerçek kredi kartıdır. Sadece bir odeme aracı değil; kredih kredi kartıdır. • Yapı Kredi VISA'yla kredi limitıniz dahilinde, nakit olanaklarınızın ustunde harcama yapabılirsiniz... bırimzayla! İstersenız odemenizi gehr akışınıza göre duzenler, önemli bir bolumunü ileri tarihlere ertelersiniz: Yapı Kredı'den kredi kullanırsınız. • Yapı Kredi VISA\la nakit ihtiyacmızı da karşılarsınız: Yurtiçinde 583 Yapı Kredi şubesinden, yurtdışında VISA sistemıne bağlı 20.000 bankanın tüm şubelerinden ve 28.000'i aşkın ATM'den (otomatik vezne) her an para çekebılirsiniz • Yapı Kredi VISA'yla Yapı Kredi'deki vadesiz hesaplannızı da gunde 24 saat, yılda 365 gün kullanırsınız. TELEBANKA'lardan kendı şubenız gıbı yararlanırsınız. • Yapı Kredi VISA'yla tum bu ayrıcalıklara ve dunyanın en çok kabul goren kredi kartına sahıp olursunuz* Sız de Yapı Kredi'ye gelin. Turkıye'nin ilk gerçek kredi kartına, Yapı Kredi VISA'ya sahip olun. Bu avantajlardan ve Aktıf Bankacılık Çağfnın daha birçok kolaylığından, olanağından yararlanın Bugün "yeni bir hayaf a adım atın. *Yapı Kredi VISA'va nasıl sahip olacaksınız? Bır Yapı Kredi şubesınden YAPI KREDİ VISA BAŞVURU FORMl alın Doldurup şubenıze teslım edın Başvurunuz Bırevsel Bankacılık Merkezı mızdekı bılgısayarlarda objektıf olçulerle degerlendırılecek ve en kısa zamanda cevaplandınlacaktır YAPTCKREDi rr hizmette sınır yoktur"