Katalog

EKtM 1988 KÜLTÜRYAŞAM CUMIfiJRİYET/5 DÜNYASINDA İNCELEME • ARAŞTIRMA YÖNETEN ŞAHİN ALPAY HAYVANLAR İSMAİL Uçüncü Dtinya'nın durumu lluslartn Yeni Zenginliği / Guy Sorman, Çev. İsmail Yerguz, AFA Yayınlan, Mayıs 1988, 267 s. Guy Sorman, ferdiyetçi, kişi özgürlüğüne, kişisel girişim ve inisiyatife ağırlık veren bir anlayışın, kısaca liberalizmin 1980'lerde heraen tüm dünyada "hâkim rüzgâr", ağır basan ideoloji haline gelişinin nedenlerini açiklamaya çalışan kitaplariyla taıunan bir Fransız iktisatçı vegazeteci. Fransa'da kendi kurduğu bir basm kuruluşunu yönetiyor ve Paris Siyasal Etütler Enstitüsü'nde öğretim üyeliği yapıyor. Çözümleme ve savlarını, kâğıt üzerinde, akademik bir yaklaşımla değil, dünyayı gezerek, görerek; ziyaret ettiği ülkelerde aydınlarla görüşerek, tartışarak, orüarın tarukhğına başvurarak geliştiren bir yazar. Bu bakımdan Sotman'ın kitapları, kuramsal açıdan doyurucu sayılamazsa da içinde yaşamlan değişmeleri ve "ideolojik iklimi", eğitimli bir gazetecinin kavrayiş ve yorumlama gücüyle çözümleyen çalışmalar. bilgi ve gözlemler ışığında giinümiizde Üçüncü Dünya'ın "durumunu" tartışıyor. Sorman'ın bu kitapta savunduğu temel görüşlerden biri şu: Uçüncü Dunya ülkeleri, çoğu Batılinın sandığı gibi hareketsiz, değişmeyen, durağan toplumlar de' ğildir.. Üçüncü Dünya hareket halindedir; kıpırdanan, değişen ve kendini yenileyen bir dünyadır. Üçüncü Dünya ulusları için yoksulluk bir "yazgı" değildir. Yoksulluk ve gerilik önemli ölçüde yanlış fikirlerden kaynaklanan kötu politikalann ve otoriter, çoğu kez yoz yöneticilerin eseridir. Temel yanlış şu anlayışta yatar: "Siyasal yöneticiler ve onları değerli kılan her şey güçlü devlet, tek parti, ordu, ulusal girişimlerilerleme etkenidir. Birey, özel olan her şey, görüş ayrılıkları, eleştirel düşünce ise geriletici unsurlardan da dünya pazarına açılarak gelişmiş ülkelerle rekabet edebilecek a/ice ulaşan Pasifik Havzası'nın yeni sanayileşmiş ülkeleri, doğru ekonomi politikalan ile çok şeyin başanlabileceğini gösterdi. Sorman'ın kitabı bu konuda zengin bilgiler veriyor. Üçüncü Dünya'nın geri kalmışlığında, bu ülkelerin devraldıkları sömürge ve yarısömürge mirasının yanında gelişmiş ülkelerin "yenisömurgeciliği"nin önemli bir rol oyna.dığına kuşku yoktur. Ama özellikle siyasal bağımsızlığın kazanılmasından sonra, Üçüncü Dünya ülkelerinin politik ve ekonomik gelişmelerinde söz konusu dış ve yapısal etkenler kadar, bu ülkelerin kendi iç koşullarının ve tercihlerinin, benimsedikleri politikalann da belirleyici rolü olduğunun her zaman iyi kavrandığı söylçnemez. Bu açıdan man'ın renkli örnekleriyle ortaya koyduğu gibi) Üçüncü Dünya ulkelerinde değil, sosyalist ülkelerde de devletçimerkeziyetçi, otarşiyi amaçiayan ekonomi politikalannın girdiği büyük*bunalıma tanıklık ediyor. Başta Çin ve Sovyetler Birliği olmak üzere sosyalist ülkeler, ekonomilerini giderek daha buyük ölçüde dışa açarak; kişisel girişime ve piyasa mekanizmalarına giderek daha büyük bir yer vererek, karşılaştıklan güçlükİeri aşma çabası içindeler. Başta Çin ve Sovyetler Birliği olmak üzere sosyalist ülkelerde ve pek çok Üçüncü Dünya ülkesinde giderek daha iyi anlaşılmaya başlayan başka bir konu, ekonomik gelişme açısından olduğu kadar, demokrasi ve insan haklan açısından da çoğulcu ve özgürlükçü bir siyasal sistemin taşıdığı can alıcı önem. Sorman kitabında Meksika'nın ulusal şairi ve Latin Amerika'nın önde gelen aydınlanndan Octavio Paz'ın sözlerini aktarıyor: "Bir halkın Üçüncü Dünya'dan olup olmadığının belirleyicisi siyasal sıstemdir. Üçüncü Dünya otoriter ve totaliler güçlerin, sozcükleri ve kurumlan istediği gibi çekip çeviren siyasal kastlann egemenligindedir. Üçüncü Dünya yalnızca kiUderin yoksıdlugu demek değildir. Üçüncü Dünya aynı zanıanda güçlülerin zayıflara karşı sürekli her düzeyde zaferi, hüküm süren çılgın ideolojiler, siyasetin iktisada, hiyerarşinin yeteneğe baskın çıkması, insan haklannın tanınmaması, eleştirinin yasaklanması ve insanın hor gönilmesi demektir " (s. 20). Gerçekten, denebilir ki, günümüzde bir ülkenin Üçüncü Dünya'da olup olmadığının başta gelen ölçüsü, kişi temel hak ve özgürlüklerini güvence altına alan bir rejime sahip olup olmadığıdır. Sorman'ın kitabmın belki en zayıf yanı, Üçüncü Dünya'da olup bitenlere daha çok ekonomi açısından yaklaşması. Bu açıdan ve başka açılardan kitaba birçok eleştiri yöneltilebilir. Yine de Ulnslararası Yeni Zenginligi, Uçüncü Dünya'ya ilişkin önyargılan sarsan, dunyamızın "Güney"den de değiştiğini gösteren, okunmaya değer, yararlı bir kitap. Ş.A. KİM KİME DUM DUMA tıruU; tk AFA 21 r u ı y l a Do§ru O121S1 5 Guy Sorman Liberal riizgâr Yazarın dilimize çevrilen ilk kitabı, Batılı kapitalist ülkelerde lkinci Dünya Savaşı ertesinde hemen tüm partilere egemen olan "devletçi" öğreti ve politikalann, 1980'lerde yerini kişisel girişim ve piyasaya ağırlık veren politikalara bırakmasını konu alan Liberal Çözüm (La Solution I.iberale, 1984) adh yapıttı. Yazgülü Aldogan, Hüse)in Avcı ve Erol Koç tarafından Türkçeye çevrildi ve 1987'de Türk Sanayicileri ve Iş Adamları (TÜSlAD) yayınlan arasında, ciltlenmiş teksir biçiminde basıldı. Bu nedenle de Sorman'ın yapulannın bu daha önemli olanı, ancak söz konusu derneğin dağıtım listesinde olanların eline ulaşabildi. Yazarın ilk basımı 1987'de yapılan son kitabı, lluslann Yeni Zenginliği (La Nouvelle Richesse des Nations) de bu yü AFA Yayınlan arasında çıktı. Amerikan Muhafazakâr Devrimi (1983) ve Asgari Devlet (1985) başhklı öteki eserlenni izleyen bu dördüncü kitabında Sorman, on sekiz ülkeye yaptığı ziyaretlerde edindiği ülusların Yeni Zenginliği 1960'larda yaypn olan, siyasalekonomikkültürel her alanda dış güçlerin, emperyalist devletlerin denetimi altında "geri ve bağımlı kalmaya mahkum" Üçüncü Dünya anlayışmm son yirmi yılın gelişmeleri karşısında bir hayli açık verdiği bir gerçektir. dır." Oysa, Sorman'a göre, Sorman, (ülkemizde "geri 1960'lardan bu yana Üçüncü bıraktınlmışlık" kavramıyla en Dünya'nın tüm deneyimleri bu aşırı biçimlerine bürünen) Üçünnun tam tersini kanıtlamakta. cü Dünya'daki yoksulluk ve geri~T\ ~ .. pv. li&n sorumluluğunu tümüyle varUÇUI1CU L l u n y a h ^ u m k e t e T e yükleyen görüş ve te1960'larda yaygın olan, siyasal orileri sorgular ve eleştirirken ekonomikkültürel her alanda dış haksız değildir. güçlerin, emperyalist devletlerin Sorman'ın haklı olduğu bir denetimi altında "geri ve bağım başka nokta, Üçüncü Dünya üllı kalmaya mahkum" Üçüncü kelerinin ancak ekonomilerini tüDünya anlayışmm son yirmi yılın müyle dışa kapayarak, kendi kengelişmeleri karşısında bir hayli dine yeterliği (otarşiyi) amaçiaaçık verdiği bir gerçektir. Sorun yan; mülkiyetin ve ekonomik kaların devam etmesine, deneyimle rarlarm devletin elinde toplandırin kıtadan kıtaya, Ulkeden ülke ğı; kişisel girişimin ve piyasa meye büyük farklar göstermesine kanizmalarının tasfıye edildiği karşın, (bazı istisnalar dışında) merkeziyetçidevletçi ekonomi Üçüncü Dünya'nın hemen tü politikalan ile azgelişmişlikten rnünde azımsanmayacak sosyal ve kurtulabileceğini savunan görüşekonomik gelişmeler sağlandı. lerin uğradığı yenilgiyi vurgulaBir yandan ekonomilerini d\ş ması. Son yitmi, özellikle on yılrekabete karşı korurken, bir yan da yaşananlar, yalnızca (Sor PİKNİK PİYAIE M.4DRA HIZLI GAZETECİ \E(DET $E\ fVİME SMİH KAPAR Bâ&İMSlZ PlfM ANLAMMDSUN TürkiyeAT üzerine araştırınalar Türkiye'nin tam üyeliğe başvurusu üzerine F. Almanya'nın dışişleri ve ekonomi bakanlıklan kendilerine bağlı kurumlan "Türkiye ve AT" kpnusunda araştırmalar yapmakla görevlendirdi. Özellikle Bilim ve Politika Vakfı'nm araştırmalanndan çıkan sonuçlar Türkiye'nin beklentisini pek destekleyen içerikte değil. ekonomisinin özellikle 198187 yılİKV lan arasında gösterdiği gelişmeden Araşttrmalartnda başlayarak ve Türkiye ile AT'de Türkiye'nin Arrupa beklenen gelişmeleri göz önünde Topluluğu tutarak, ülkenin AT karşısındaki Karştstndaki rekabet gücüne de ışık tutmayı amaçlıyor. Türkiye'nin, AT'nin üç Durumu I tküsadi Kalkmma Vakfı Yayınlan, yeni ülkesi olan Yunanistan, tspanya ve Portekiz ile yapısal Haziran 1988, 187 S. karşılaştırılması, calışmanın diğer FARUK ŞEN durumu, AT'deki küçük ve orta büyüklükteki işletmeler, toplulukta 1992'den itibaren gerçekleşecek olan tek iç pazarın önemi, ele ahnan önemli konulardan sadece bazıları. İKVnin bu konuda yaptığı tüm araştırmaian ve neticelerini 187 sayfada bilimsel bir şekilde ortaya koymak oldukça güç bir girişim. Araştırma, Türkiye'de kamuoyuna sunulduğu zaman ekonomi sayfalannda geniş bir yankı buldu. Genel yaklaşım 2000 yıhnda Türkiye'nin AT ile arasında olan büyük farkın sanayiden tanrna, işsizlikten sosyal guvenliğe kadar büyük ölçüde kapanacağı şekliude idi. 2000 yılında erişilmesi beklenen 41,2 milyar dolarhk ihracatın ve 1,3 milyar dolara inmesi beklenen dış ticaret açığının ne ölçüde gerçekçi olduğunu bugünden tartışmak çok güç. Diğer taraftan AT konusunda İKVnin başını çektiği araştırmalara Türkiye'de yavaş yavaş ağırlık verilmesi sevindirici bir gelişme. Türkiye'nin tam üyeliğe başvurusu üzerine bu konuda araştırmalar hazırlanması işini üstlenen F. Almanya'nın Dışişleri ve Ekonomi Bakanlıklan, kendilerine bağlı kurumlan "Türkiye ve AT' konusunda araştırmalar yapmakla görevlendirdi. Merkezi Ebenhausen kentinde olan "Bilim ve Politika Vakfı", özellikle Türk demokrasisi, insan haklan, tslam dininin Türkiye'de bugünkü konumu, TürkYunan ilişkileri ve azınhklar konusunda araştırmalara ağırlık verirken; Berlin'de bulunan "Alman Kalkınma Poliükası Ensritüsü" daha ziyade tarım, endustri ve turizm gibi ekonomik konularda araştırmalar yapıyor ve ilgili Alman bakanhklannı ve Brüksel'i bilgilendiriyor. ÇİZGİLİK KÂMtl MASARACI bir bölümü. Türk tanmının AT karşısındaki durumu, rekabet olaTürkiye'nin \vropa Topluluğu nakları ve yapısı, ülkenin tarım na tam üyelik için yaptığı başvu politikasının dışında, sanayiinin ru, gerek Türkiye'de gerekse Avrupa'da bu konuda yapılan araştırmalara belirli bir hız getirdi. Uluslararası Girne Konieransları Özellikle F. Almanya'da Alman hükümetinin teşviki ile birçok Alman resmi araştırma kurumu Türkiye'nin tam üyeliği konusun"Türkiye'nin Avnıpa'daki Yeda kapsamlı araştırmalara başlarri"nin tartışıldığı 4. Üluslararaken, Türkiye'de bu konuya en fazsı Girne Konferansı'na sunulan la ağırlık veren kurumların başınbildiriler bir kitapta toplandı. da İktisadi Kalkınma Vakfı gelKACE "Middle East Business and Banmektedir. king Magazine tarafından TurTurkiye'de bu konuda araştırkey's Place in Europe (1988) başmalar yapan bazı özel kurumlar hğıyla lngilizce olarak yayımlayanmda üniversitelerimizde Prof. nan kitapta Türk ve yabancı yaDr. Gülten Kazgan, Prof. Dr. Erol zarların katkıları bir araya getiManisalı, Dr. Halis Akder gibi az riliyor. Geoffrey Levvis'in "Tasayıda bilim adamı, AT konusurihsel ve Kültürel Açılardan na riddi bir şekilde eğilmiş bulunTürkiye'nin Avrupa'ya Yaklaşımaltadırlar. Bu alanda Türkiye1 nu", Udo Steinbach'ın "Türkidekı en güncel yayını tKV'nin yeyeAT İlişkilerinin Kültürel Boni kitabı oluşturuyor. yutu", Erol Manisah'nın "Türkiye ve Ortak Pazar" konulu yaBugüne kadar AT konusunda zılan katkılardan bazıIan. bircok küçük araştırma yapmış olaî İKV, bu son yayınında Türk »v Türkiye'nin Avrupa'daki yeri AĞAÇ YAŞKEN EĞİLİR KEM4L GÖKHAS Almanya'daki araştırmalar Özellikle vakfın araştırmalanndan çıkan sonuçlar Türkiye'nin beklentisini pek destekleyen içer'kte değil. F.Almanya'nın Türkiye'nin AT'ye tam üyeliği konusundaki olumsuz tavnnı pekiştirici nitelikteki araştırma sonuçları hem Bonn'da hem de Brüksel'de dikkat uyandınyor. Ellerindeki pek geniş olmayan verilerle, bu konuda Münih'te ve VVuppertal'de araştırmalar yapmaya çalışan Alman bilim adamları da bulunuyor. Objektif ve bi6 Ekim limsel kriterlere göre yapılacak TARİHTE BUGÜN MCMTAZ ARIKAS araştırmalar, muhakkak ki bu koKANUNf OGLUNU 6OGOURUYOR!. nuda karar verme sorumluluğunu yüklenmiş Avrupalı bürokratlara 15S3 're euGuM oswtA/ı/ UU<IJMDA£< KAMUNİ'SULTAM ve politikacılara ışık tutacaktır. SULEYMAAJ', ŞSHZAOeSl MUSTAFA'rt KArtETT/'/ZM/ÇTf.. Tam üyelik halinde Türk endustMUSTAFA, KANUNÎ'NİN GULSAHAB SUl7AtJ'OAN OOSMUf risinin dinamik pazar gelişmeleri EU gÜYÜK O6LUrDUAMC/İKrHÜfS&E.MSULTAN'lN PAOtŞAH. ışığı altında, hangı alanlarda AT LA YAK/N İLİŞKlYE GifiMESİ {/£ OĞULLA£rN( TAHTA G£ÇrBMEJÇ ülkeleri ile rekabet olanağına saİÇİN rAPrtĞl MÜCAOELE SONUCU GÖZO&J OÜŞÛKOLUvŞTÜ. hip olduğu; sosyoekonomik yaBU KOUU0A, HUeeehA'lfJ KIZJYLA £IAJ OLAAI pısının AT'nin uç yeni üyesi ile GÛS7BM RAŞA 'M/N ENTKıKALAe/ P* ÇOK enKitfYDİkarşılaştırılması halinde Türkiye'8UTİIM BüNLAIZ, AC4/Vİ/A// 'NlM rAHTINDA GÖZÜ OL DUĞUNU SAHPtĞı OĞLÜ İÇ/fJ İPAM KAEAI2.I VER. nin AT Bolge Fonu'na ve Sosyal MESİNE YOL AÇUlÇn. PA0/Ç/İH, NAHCIVAN SEFonu'na ne ölçüde yük getireceği FERI 'A/e ÇttUVZKEN, E/2E6Lİ yAKINLAgtNPA KO^ ve bu yükün AT tarafından kar, ./YA&ErE GELEN ŞEH2APE MUSTAşılanabilecek düzeyde olup olmaÇA&IISA GieİNCE 8AeA£/MfN Y££tNE CEUArdığı araştırmalarda ele alınabilecek konulardan sadece birkaçını &teştLAÇtotÇTr./o s/eAM sş oluşturuyor. Türkiye'nin tanm politikası, GAP'ın bu alandaki ola6 Ekim 1938 sı etkileri, hukuk düzenimizin AT karşısındaki yapısı, Avrupa'daki kısmındaki lokantada da Türk 387 kurusıan 300 kuruşa, ikinci sunar ve mübarek şehitlerin yansız ve bağımsız kurumların ve yemeklerile birlikte Fransız ve mevkide de 244 kurustan 150 ismini rahmetle ananz, Türkiye'deki uzmanların araştırAmerikan yemekleri de kuruşa indirilmiş ması gereken diğer bazı konuları bulunacaktır. bulunmaktadır. oluşturuyor. Aksi takdirde tam Nevyork sergisinde kurulacak Türk sitesinin komiseh Suat anlamı ile uzman olup olmadıkları bcîli olmayan bazı Avrupalı Şakir Nevyorktan DA$ bilim adamlarının raporları Brük memteketimize hareket etmiştir. eo rC .O'n8E 5 3 sel ve Bonn'un tartışma ortamına Nevyork sergisindeki Türk Denizbankın tstanbulİzmir ve sitesinin bir kısmını Türk yön verebilecek. Bandırma yolculuğunu Bugun, Isianbulun kuriuluşu ve çarşısı teşkil edecektir. Bu ucuzlatmak için hazırladığı mütarekeden sonra kahraman Bugüne kadarki yayınlan Türk çarşıdaki dükkanlann bir UİW ordu tarafından ikinci defa çe olan İKV de bu alanda yeni bir kısmında tüiün, esans ve meyva fevkalade tenzılalh tarifenin tatbikine dunden itibaren fethi gününün yıldönümüdür. adım atabilir; yayıniarını, Avru gibi Türk emtiası saiılacak, ^ ^ ^ Bütün tstanbullulann pa'da da tartışılabilmesi için İngi diğer dükkanlarda bakır, pirinç başlanmışttr. lizce ve Almanca yapabilir. işleyen, dericilik yapan, kumaş Yeni tarife ile nakliye vergisi ve bayramım tebrik ederken, bize bu mesud günu de kazandıran pul parası dahil olduğu halde, Dr. Faruk Şen, Türkiye Araşlırma ve halı dokuyan sanatkarlar Ulu Başbuğ Alalürkle şaniı tstanbulBandırma arasındaki lar Merkezi Siudüru ve Essen Üntver bulunacaktır. ordumuza şükranlarımızı tekrar silesi ö&retım görevlısîdir. Türk paviyonunun all seyahat ücreti birinci mevkide Cumhuriyet Kitap Kulübü Genel Katalog1988 Dört dörtlük bîr başvuru kaynagı Cumhu birlikte inceleme olanağı bulunu rarlanmasına yardımcı oluyor. riyet Kitap yor. Ülkemizin önde gelen tüm yaKulübü'nün Cumhuriyet Kitap Kulübü, ka yınevlerinin (sayılan 120 dolayınüyeleri için taloğu sunarken açıklayıcı bilgiler da) mevcut 6000 kitabmın bir kahazırladığı veriyor ve kitapların sınıflandırıl talogda toplanması, kitaba ilgi duGENEL Genel Kata ma sistemini iki yabancı dilde (ln yan herkesin; kişilerin, kurumlaÎATALOG log 1988, gilizce ve Almanca) de açıklaya rın, araştırmacıların ilgisini çekewli v e y y* rak, en geniş okur kesiminin ya cektir. bancı tüm okurlara selenecek bir biçimde hazırlandı. CUMHURÎYET KİTAP KULÜBÜ'NDEN HABERLER Kaalog Türkiye'de satışta bulu HAFTAMN EN ÇOK SATAN KİTAPLARI r ı a hemen tüm kitapları, uluslaraası standartlara uygun olarak 27.9.19884.10.1988 sraflandırarak, bölümler halinde Sıra Kod Kltabın Adı/Yazan Türij ourlann yararlanmasına sunuOykü y<r. Örneğin, "konulara göTe 1 002.349 Nah Kalkınırız/Aziz Nesın Belge ltaplar" bölümünde felsefe, psi2 079.042 Biz Duvar Yazısıyız/Gütay Kutal Belge Moji gibi inceleme dallan ayrı 3 072.083 MİT Raporu Olayı tıdümlerde toplaruyor; şiir, roman 4 126.073 Nâzım Hikmet'in Gerçek Yaşamı4/Kemal • £3İ edebiyat dallan da ülkelere Sülker Belge ^ıre ayrı ayrı veriliyor. Bu bölü5 011.054 Anneme Reklamcı Olduğumu Anı «li, kitapların başlıklanna göre Söylemeyın/Jacques Seugela afabetik sıraya konulduğu ikinci İnceleme 6 066.071 Yeşiller ve Sosyalizm/Der: Tanıl Bora fclüm izliyor; eserin yazarı, yayı7 011.050 Bütün Filmleriyle Yılmaz Güney/Agâh «!\i ve fıyatı belirüliyor. Sinema Ûzgüç 066.070 Çekoslovakya 1968 Kara Kitap/Bilımler 8 Katalog'un Yazarlar Dizini böAkademısi Inceleme îmünde ise, kitaplar yazarlarına 191.015 Nasıl Bir Eğitim Istiyoruz/Server Tanilli İnceleme 9 ^re sınıflandınlmakta. Burada 10 217.009 Türkiye İşçi Partısi Tarıhi3/Mehmet Ali wli ve yabancı tüm yazarlann kiAytar tplan, sipariş kod nurnarasıyla 50 YIL ÖNCE Cumhuriyet Nevyorkta Türk sitesi Denizbankın yeni tarifesi tstanbıdun kurtıduşu iun ;