Katalog

29 EKİM 1988 KÜLTÜRYAŞAM HAYVANLAR ISMAH. M. U,E< BANA i£ DURMAPAN CUMHURIYET/5 Anîika uzmanı Souren Melikian, "Şehname"nin parçalanmasını yorumladv Kültürlü adaııi bunu yapmaz Internatıonal Herald Tnbune'un yazarı Souren Melikian, Doğu ulkelen yasalanmn ve hukumetlerının çalışmalarının tarıhı eserlerı korumaya yonelık olmadığı kamsında Melikian, "Hangı Turk ya da Iranlı 28 mılyon dolar verıp Şehname'yı alabılırdı" dıye soruyor. Sonra da eklıyor: "tşm acı yanı, Doğu ulkelennde parası olanlar da sanatla ılgılenmıyor" kı de bu ılgıye, ozen demek daha doğru olur Iran'da kulturlu, okumuş hıçbır adam bır el vazmasını parçalamayı duşunmez Çunku onun çok zor bulunduğunu bılır Mınyaturlerle metınlerı bırbınnden ayırmayı aklına bıle getırmez Ancak Doğu ıle Batı ulkelerını bırbınnden ayıran çok önemlı bır özellık var Batılılann koleksıyon yapma, aldıkları eşyaları sergıleme alışkanlıkları var Doğu ulkelerinin yasalan, hukumetlerının çalışmaları tanhı eserlen korumaya yonelık değıl Bu, Turkıye ıçın de geçerlı. Bır de bır Doğulunun sanat eserıne verecek parası yok Hangı Turk ya da hangı İranlı 28 mılyon dolar \erıp "Şehname"yı 9 alabılırdı tşııı acı tarafı, Doğu ulkelennde parası olanlar da sanatla ılgılenmıyor Batılılar eserlerınıze ılgı duyarken, bır yandan da onları yıpratıyorlar, sızden uzaklaştırıyorlar İslam ulkelerinin sanat escrlerinin Batı pazarlannda yok edilmesı nasıl onlenebılir? MELİKİAN Her şeyden once yasalann bır sanat esennın alım satımını kolaylaştıracak bıçımde değıştırılmesı gerekir Doğulular, Batılılann sanat pazannda Batılılann kurallanyla oynamayı öğrenmelıler Doğulular muzayedelerde çok duşuk alabıleceklen objelere ınanılmaz yuksek fiyatlar öduyorlar Bırşeylen alıp saklama alışkanlığı yok Ancak Turkıye ıçın ozel bır durum var Turk sanat orneklerınde çok sık Arapça ve Farsçaya rastlarur Oysa Turkı>e'de bu ıkı dılı ve Osmanlıcayı bılen çok az ınsan \ar Onlar da yok olup gıdecekler 200 yaşına kadar yaşavamazlar Bır sure sonra kendı kulturunuzden uzaklasa caksınız Kendı tanhınızı okuyamaz hale geleceksınız Bu dıllerı bilmek, bence Victor Hugo'yu bılmekten daha önemlı tnanın, bu uç dılı bılenler kendı kultuılernıden, tarıhlerınden, eskı duşünce yapılarından şüphe duymayacaklar Kendı geçmışlerıne daha guvenlı bakacaklar KİM KİME DUM DUMA BEHIÇ AK ÇİĞDEM ÖZÜER "Mescitlerinizı, camilerinizı gerin. Muzelerinizdeki el yazmaları inceleyin. Tarihinızi, sanatınızı görsel olarak da tanıyın. Ancak sadece bakmak yelmez. Gormeyı de bilmek gerekir Sadece bir defa bakmakla gormevı ogrenemezsiniz. Bakın bakabddiğınız kadar Bir sure sonra kendı kendinızın hocası olursunuz. Bu arada gorsel larıh malzemesıyle yazılı tanh kaynaklarını butunleştirme>ı UDulmayın..." Bu sözler, dunyanın önde gelen antıka uzmanlanndan ve Internatıonal Herald Trıbune'ün yazarı Souren Melikıan'ın "Islam tarıhınin ve sanatının kıyımına" karşı önerdığı önlem paketınden çıkan ılk sözler Souren Meiikıan, Yıldız Sara>ı Sılahhane'de duzenlenen "Antıka >8"ın konukları arasındaydı Azerbaycan Baku doğumlu Melıkıan, Iranlı Turk olduğu ıçın Turkıye'ye karşı farklı bir duyarhhk ıçınde olduğunu belırtıyor Souren Melıkian'la, kaidığı Sheraton Oteh'nde konuştuk Ilk olarak Firdevsı'nın 10 \uz>ıldayaz dığı, Şah Ismail'ın buyruğuyla 16 yüzyılda lranlı mınyatur sanatçı.ları tarafından suslenen "Şehname"nın resmı kaynaklarca açıklanmayan yönlerınden söz ettık "MesnevT turunde 60 bın dızeden oluşan "Şchname", dört bolüm hahnde yazıldı Bırıncı ve ıkına bolumde Fırdevsı, Jran tanhırun baslangıç, masallardan oluşan dönemım anlatıyor Uçuncu bolumde ınsanustu başarılar gösteren lranlı >ıgıtlerı, İranlılar ıle Turanlılar arasında yapılan efsanevı savaşları varı tarıhsel, yarı masalsı bir anlatımla konu edıvor Son bolumde ıse Fırdevsı, Iran'ın bıhnen gerçek tanhınden söz edıyor Melikian, "Şehname"nın sayfa sayfa müzayedelerde satılmasını (bunun en son orneğı 13 Ekım 88 günu Londra'da Chrıstıe's muzayede salonunda yaşandı) "bir İran şahesennm tahribı, İran tanhınin bir parçasııun >ok edılışı" olarak tanımlıyor Souren Melikian resmı olmayan bazı tran kavnaklarına göre Rothschild'ın 1959'da Arthur A. Hougbton'a "Şehname"yı 500 bın dolara sattığını belırtıyor Y ıne aynı kaynaklara göre 1974 yılında Nevv York Metropotıtan Müzesı'nde bulunan "Sehname"nın 72 savfası 28 mılyon dolara geçıcı olarak Şah Banu Farah Diba'ya venlmek ıstenmış Donemın tran Kultur Bakaru Yahya Zokar 18 mılyon dolara 72 sayfayı alabıleceklennı sovlemış Ancak önerdığı fiyatı muze yetkılılenne kabul ettırememış 1981 >ılında Harvard Unıversıtesı'nın "Houghton Şehnamesi" adıyla yayımladığı "Şehname"nın tarıhı ozelhklerıru ka>bettığını soyluyor Melikian "Çunku 'Houghton Şehnamesi'nde minyalurlerı anlatan kaligrafik metınler yayımlanmadı. Ornek olsun dıye sadece en suslu olan metınlere kıtabın sonunda yer verildi." Melıkian'la ıkıncı olarak son yıllarda sayıları artan "İslam sana( uzmanlan" uzerıne konuştuk MELİKİAN Böyle bir tdnımlama olamaz Bazı sanat tanhçılen kendılennı "İslam sanatı uzsıanı" kabul edıyor Oysa "ts nnn n SAYFA SAVFA SATIUYOR Gunümuzde sayfa sayfa satılarak tahnp edılen Şehname' Rotschıld tarafından 1959 da 500 bın dolara Arthur A Hough ton'a satılmıştı 1974 te Metropolıtan Muzesı nde bulunan "Şehname nın 72 sayfası 28 mılyon dolara Sah Banu Farah Dıbaya venlmek ıstenmıstı Done mın İran Kultur Bakanı nın önerdığı 18 mılyon dolar kabul edılmemıstı lam sanatı" ka\ ramı o kadar ge lan, külturlen bırbınnden çok nel bir tanım kı ve tslam dünya farklı sında tanhıyle, sanatıyla bırbırın Batı ulkelennde İslam ulkeden farklı o kadar çok bötge var leri sanat eserlerine dnyulan Ugı kı, bu kavram söylendığınde hıç her gecen eun artıyor... bır şev ıfade etmıyor Kımse "HıMELİKİAN Hayır, bu görüristiyan sanatı"ndan söz etmıyor şe katılmıyorum Doğu ulkelenn Çunku Hınstıyan ulkelenn sanat de de çok buyuk bir ılgı var Bel PİKNtK PhALEMADRA NEEELERDEŞIN ? SAATLERDtR SEMI BEKU/ORUM Sotheby's yetkilisi Carswell'e göre "Şehname" satışı: •Antıka 88' fuarı fı dolayıstyla Istanbul'a gelen "Sotheby's" İslam Sanat Eserlerı Bolumu Başkanı John Carswell de "Şehname"nın parça parça satılmasını yalmzca tran tarihine değıl, dunya tarihine bir "darbe" olarak nıtelıyor. Dünya tarihine darbe HIZLI GAZETECl VECDETŞEA ICIMPS ClKTtölMDAM #£<?/ ILK f/ff/A SOYLUYORUM 9 L/M AM6 &ILEMIYORUM S>ü PUYĞU Knltur Servisi Yıldız Sarayı Sılahhane Bması'nda bir haftadır devam eden "Antika 88" fuannın konuklarından bırı de dunyanın önde gelen muzayede kuruluşlanndan sayılan "Sotheby's"tı "Sotbeby's"ın ust duzey yetküılen Istanbul'a "gorucu" olarak gelmerruşlerdı "Antika 88"de daha önce sattıklan antıkaların fotoğrallarını ve 1015 sterlıne (3040 bın Türk lırasına) sattıklan sanat tanhı konulu kıtaplarını sergıledıklen bır stand duzenledıler Fuar süresınce "Sotheby's"ın bölumunü gezenlen hoş bır surpnz de beklıyordu lstanbullu fuar zı>aretçılerı "SothebyV'in gundelık hayatını anlatan ve ünlü şarkıcı Elton John'la yapılan bır söyleşının yer aldığı ıkı fılmı vıdeodan ızleme olanağı buldular Elton John'un "Sotheby's" ıçın önemı var' Elton John 40 yaşında, gende kalan 40 yılı hıç yaşanmamış kabul edebılmek ve kendıne yenı bır hayat kurabılmek ıçın neyı varsa neyı yoksa "Sothebj's"te yapılan bır açık arttırmayla satmış. Ne kadara mı' 4 5 mılyar Türk Lırası'na Sadece John'un eşyaları nın satışlan değıl, 16 yuzyıl yapımı 8 karo lznık çımsının 429 mılyon Türk Lırası'na, Van MRMOİA AMA, 01LEMORVM KESKE KURUNTU OLSA NEPENSE COK BUCLU Bİ PUY6U &U SE.Z6U.ERIMI UuFlFE Aıtfâ ÇİZGİLİK KÂMİL MASARACl AMTİKA 8 8 1 BİR ADIM John Carswelle gore Antıka 38 de vurgulanma sı gereken tek şey var, o da fuarın İslam ulkelerinin antıkayı yakından tanıma sında bır adım oluşu Gogh'un "Insler" adlı tablosunun dunya rekoru sayılan 91 mılyar 630 mılyon Turk Lırası'na gerçekleşen satışlan son yıllarda "Sotheb>'s"te yaşanan ve "Sothebys" ın adından sıkça söz ettıren ola>lar arasında Istanbul'a gelen "Sotheby's" ust yetkılılen arasında, 12 yıl once kurulan Islam Sanat Eserlen Bolumu'nun başkanı John Carswellde bulunuyordu. Carswell'ın tslam sanatı örneklerının bundan sonrakı "yaşamı" konusunda şuphelen var, bu şuphenın en buyuk nedenı olarak da tslam ulkelerinin ' endı tarıhlerıne, kulturlenne sa hıp çıkmayışım gostenyor "Bu durum Turkıye ıçin de geçerlı. Siz de kendi tarihinızi, sanatınızı yakından tanımıyorsunuz. Bır sure sonra kendı oz kulturunuze uzaktan bakmak emınım sizın ıçın çok acı olacak. Bıze getınlen Osmanlı donemı sanal eserlerının hıçbınnın sahıbı Turk olmuyor. Antikalannız Batılı koleksıyonculann elinde. Turklerde bır Batı merakı var. Zaten bu nedenle de muzeleriniz 'bomboş.' Alım satıma açık olmayışlan ıse koleksıyonlannı zengınleştırmeyı engellıyor. Yeni tarihı eserlerınızı bu nedenle yakından goremıyorsunuz. Orneğin bizde satılan Iznik çınılerıni alan bır Turk degıl, bır Ammanlıydı." AĞAÇ YAŞKEN EĞİLİR KEMAL GOKHA\ GLRSES Antika 88 bugün sona eriyor, muzayedeyarın 315 eser müzayedede danışmanlık ve ekspertız luzmetlennı de yenne getıren Raffi Portakal tarafından ustlenıldı Muzayeüeuc yer aJacak escnenn eıı ııguıv olanları Osmanlı padışahlannın ımzalannı taşıyan eserler Sultan Abdulmecit'ın bu levhasına 500 bın, Sultan Abdulazız'ın bır "Hadisi Şerif'ıne ıse 2 raılyon 250 bın lıra muhammen (tahmını) fiyat bıçılmış. Halife Abdulmecit ımzalı bır naturmort ıse 500 bın lıra tahmını bedelle arttırmaya sunuluyor Müzayedenın en önemlı ve pahalı parçaları arasında 19 yuzyıl ortalarında yapılmış, "Soyagaanda Osmanlı Sultanlannın Portrelen" de yer alıyor Oryantahst ressam Arthur Roberts ımzalı "Uskndar ve Mihrimah SulUn Camii" tablosuna 30 mılyon tahmını fıyat konulmuş. Tablolar arasında Ayvazovsky, Douw, Feyhaman Duran, Hoca Ali Rıza, H. Avni Lifij. Çallı İbrahim, Ruhi Arel, Celile Hanım, Civanyan; hat eserlerı arasında ıse Kazasker Mustafa İzzet, Yesari, Hamit Aykaç, Hafız Osman gıbı ımzalar göze çarpıyor Müzayedenın parçalan arasında gazetecıyazar Huseyin Cahit Yalçın'a aıt oymalı yazıhane ve kütuphane takımı, Fikret Mualla'nın Fikret Adll'e yazdığı bır mektup, Sultan Abdulhamid tuğralı gümuş bır sefertası takımı, Rus gumuş semaver, tepsı ve çaydanhğı da bulunuyor. Aynca bronz şamdanlar ve heykeller, yemek takımları ve salon takımları da yarınkı müzayedede açıkarttırmaya sunulacak Müzayedede yer alan 315 eserın, 2 bını aşkın eser arasından yapılan bır seçımle bıraraya getınldığım belırten Raffi Portakal, "Antika ve Sanat FuarT'nın hedefının antıka eserlen genç ınsanlara sevdırmek, antıka ügısıru daha genış kıtlelere yaymak olduğunu soyluyor Portakal, geçmışle gelecek arasında sağlam köprüler kurabılmemn, kultur bağını yaratabılmenın antıka eserlerı tanımakla mümktın olabıleceğını de sözlenne eklıyor Kultar Servisi 4 Uluslararası Antıka ve Sana. Fuarı bugun sona erıyor Bu yıl 17 kuruluşm yer aldığı fuarda, hat sanatı, seramıkcam, ream, dokuma ve maden konulannda çeşıtlı konfeanslar da duzenlendı Aynca Topkapı Sarayı'nda "16. Yuzyıldan 20. Yuzyıla Turk Kumaş Snatı" başlıklı bır de sergı açıldı Antıka ve Sanat Fuarı kapsamında hazırlanan muzayede ıse yann saat 15.00'te fuann yer aldıfeı Yıldız Saray Sılahhane Bınası'nda gerçekleşecek Sayılan 315*ı bulan çeşıtlı antıka eşyalar, Osmanlı sanat esTİerı, tablo ve halıların açıkarttırmaya sunu\a.ağı muza>edenın organızas>onu, fuann genel TARİHTE BUGUN MIMTAZ 4fi/K4\ 29 Ekim H 19. YÜZYfLDA MALD/YADALARl.. C W &OSSET, üL4$Mt$Tr Sü 6BZı /ÇlN 3/1? YfL ONCE HA PIĞI ıÇltyAyLAgCA £EYLAM OA g£KC£MrfT7 "MALbılf ADACAZr A/W g/*ŞfcENrr MALE SON PERECE GUZEL SlS UZE£tMC>£ IGJfZULtoUŞ hlEIZ T#EAF™ H/AJptSTAMC£l//2ı A&4ÇL4& VAS MYrPA BAUKÇl r£KAJEl£ Rl PU&ÜYOR ' "SıetZAÇ GUfiJ SON/SA <S£AJÇ SUL774N VE R /8&WM DEDE,MHA ONCE SEYlAM 'PA TllfSfC ıtX>A/JZOLOSU OLA&İ*: ıÇAUŞMIŞ * VEglLMEDlĞl IÇ(N DlĞEf? 4DALA&* * BU A&4DA IKI SUÇUJMUM BESEKLE£lMi OLDU&EN S//P ÇlFT, HALK OA/U/VPE ÖMuıe SOYU 29 Ekim 1938 SVA6ACI Raffi Portakal'ın duzentedığı muzayede nren önemlı parçalarından bın de, 19 yüzyılda yapıln; olan "Soyağacında Osmanlı Sultanlannın Frtrelerı" Carswell, islam ulkelen eserlennın bugun Avrupa'da daha çok ılgı görmesının bır pazarlama sonucu olduğunu belırtıyor Carswell'e gore son Mİlarda Fransa'da duzenlenen sergıler, Londra'da ya pılan tslam tarıhı, sanatı, kultunı konulu konferanslar \e özellıkle de dunyayı dolaşan "Kanuni 50 YIL ÖNCE Cumhurıyet Sergisi" bu ılgının başbca kaynakPrens Konoye sefırle Hındıçmı lan Ancak John Carswell Batıyolıle Çıne yapılan sılâh dakı ılgının sadece Islam eserlerınakhyatı meselesı hakkında ne değıl, İslam ulkelen toplumugöruşmuştur na da yonelık olduğunu soyluvor Londra 28 (Hususı) Japon Harıaye Sezaretı namına soz "ChrıstıeV'te açıkartırmayla hukumetı, Hmdıçını'nden Çıne soylemeve selahıvettar bır zat, satılan Firdevsı'nın "Şehnamesi" sılâh naklıne musaade Parıstekı Japon sefırı nın 14 sayfasıyla ılgılı olarak John ettığınden dolayı Fransayı Sugtmura'va hukumet Carswell de dığer sanat tarıhçıle protesto eımıştır Japonya tarafından bu mesele hakkında rınden farkh duşunmuyor "^eh tarafından Fransaya vertlen talımat verıldığını beyan name"nın sayfalar hahnde satışa nota bu vazıyete nıhayet etmıstır Bu lalıınat mucıbmce venlmedığı takdtrde, Tokyo çıkarılmasını sadece tran tarihine sefir, Japon hukumetme gelen değıl, dunya tarihine de yapılan hukumetının mukabıl tedbırler malumatla da leyıd edılen sılâh bır "darbe" olarak nıtelendırıyor almak mecbunyetınde tıcaretının devamını Fransa kalacağını açıkça beyan John Carsvvell'ın son sözu "Anhukumetı nezdınde protesto etmektedır tika 88" üzenne Carswell'e gore edecek ve geçen ılkıeşrınde vurgulanması g^rek bır tek şey var, Fransa sefırı Arsene Henry sılâh tıcaretme tamamıle o da tslam ulkrlerının antıkayı ya Prens Konoye tarafından »uku nıhayet verıleceğı hakkında kından tanım; sında bu fuann bır bulan davet uzerıne bu sabah Fransa tarafından yapılan adım oluşu. vaıdlerı hatırlatacaktır mumaıleyhı zıyaret etmıstır Japonyn Fransayı protesto etti Ha\as ajansının bıldırdığme göre, bu mulâkatm vukuunu teyıd eden bır haber almamış olan salâhıvettar Fransız mahfillen, Hmdıçını yolıle Çme yapıldığı ıddıa edılen sılâh nakhyatı hakkında Japonyamn yemden bır protesto notası gondermesını havretle karşılamaktadırlar Çunku bundan evvel Fransa Harıaye Nezaretı nezdınde aynı meseleye daır teşebbuste bulunulduğu zaman Japon hukumetı kontrol edılen vak'alara daır sarıh evrak ıbraz ve ıddıalarını ıspat edememıstı Ingıllerenın Tok\o elçısı Sır Robert Craıgıe Harıcıve Nezaretme gıderek saat 10.30 dan 1150 ve kadar nazır muavını Savoda ıle Çındekı tngılız menfaatlen ve Sandpıper meselesı hakkında goruşmuşıur IŞ KANkAM