Katalog

CUMHURİYET/2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER sarkması ve bır mıktar tütünlenn üretıcılerden S Ç (S>u cürilğu, ıskarta) adıyla bedelsız alınması da uretıcıler adına dıkkate alınması gereklı gelır kayıplandır Daha sonrakı yıllar pıyasalarındakı oluşum Tekel kayıtlanna dayalı olarak asağıda göstenlmışür Ünın ydı Gcrçtk Eafl«syon Olnşan Otepua mattyet % ortalun gerekb (TL.) fiyrtfTL) ortalum ny»t (TL) 1984 760 45 60 730 1276 1985 1100 45 00 1073 1786 40 40 00 1489 2500 96 1986 1595 1987 2200 63 03 2885 4084 06 Göruldüğü üzere, büınen amaç doğrultusunda,' uretıcıler venmsız bır uğraşa terk edılmışlerdır Gıderek azalan üretım buna karşın sürüyorsa, bunun zorlayıa nedenlen vardır Tütünttretımıbır aıle tanmı türüdür Kadın erkek her ya$takı aıle bıreylen üretıme katılabılmektedır Tarlalar genelde üretıcdenn mülküdür Ülkemızde tütün arazılennın bır bölümü salt bu tanmla değerlenebılmektedır Aynca özel teknık bılgı ve guç üretım koşullanna karşılık parite tütunde yüksektır 1988 ürünü ekıcı tütün pıyasalannda uygulanacak fiyatlar gerçekçı bır ortalamayı amaçlayacak mı 9 Bunu sağlayacak fiyat düzenlemesı ne olmalıdıı"1 Verıler ortadadır Tütünde bu yü üretım malıyetı yaklaşık 3 500 TL'dır Üreüm surecınde enflasyon DİE ve hukumete göre °7» 75'ın üstundedır Ekıcı kân ıle ekıcı pıyasalannda ortalama alım fiyatı 7 bin TL. olmalıdır Bu ortalamanın sağlanması, ürunun türsel (nev'ıyat) yapısı ve ekonomık etmenlerın çarpıtılmadan değerlendınlmesıne bağlıdır Yetışme dönemınde ıklım koşullan ürünu olumlu etkılemış, dolayısıyla yüksek nıtelık oluşmuştur Ne var kı satın almaya esas değer saptaması tütün yaprağında olgunlaşma surecının tamamlandığı (fermantasyon) öncesınde yapılmaktadır Bu nedenle kımyasal oluşum ve bıyolojık gelışmelere dayalı fizıksel görunüm, değer tespıtınde, nıtelık belırtısı olarak yetersız kalmaktadır \kpılacakfiyatlamaçalışmalarında, ürünün yapısal ıçenğı bu olgu kapsamında değerlendırılmelıdır Bu takdırde 7 bın TL'bk ortalama ıçın 1 kg A G (Amenkan Grad) tutün fiyatı 10 bın TL, RG (B Grad) 6 5000 TL ve K (Kapa) tütün fiyatı 2 500 TL olacaktır Bu tur fiyatları 1987 ürünu dışsatımında uygulanacağı açıklanan AG 4,85 + 0,63, BG 330 + 0,45 ve K tütunlerde 2,10 + 0,28 dolar, ındıkatıf ıhraç fiyatları + dışsatım pnmı üe ulaşılacak ortalama fıyatlarla da doğrulanmakta ve dışsatımcıva dolar/TL pante nedenıyle aşın kâr marjı da saglamaktadır 1988 ürünü ekıcı tütün pıyasalannda bu fiyatlar venlır mı, verılmez mı, bılınmez. Venlmesı kesınIıkle şarttır Ancak bılınen o kı, venlmeme olasılığı ytıksektır Zıra ANAP'ta (ve hükümette) her konunun kararını Sayın Başbakan vermektedır, uzmanlar değıl' Sayın Turgut özal ıse yetkıyle yönetıme geldığı ük dönemden ıtıbaren, ülke ıç tüketım pazarım yabancı tütün ve sıgaraya açmanın kesın kararlılık ve çabasıyla dıkkat çekmektedır 1980 öncesı son hukUmet başbakanlık musteşandır Konu, hükumet programında ılk kez resmı kımlıkle gündeme gelmıştır 1177 sayüı 'Tütün ve Tütün Tekelı Yasası"nın, ıç pıyasayı özel kesım ve yabancı sıgaraya kapalı tutan raaddesı değışıkLk gınşımıne konudur Ancak lyı nıyeüı uyanlar sonucu çalışmalar askıda kalmıştır 12 Eylül'ün ılk hukümetımn Başbakan Yardımcısı Sayın özal'dır Değışıklık gınşımı yınelenmıştır Ne var kı bır öncekınde olduğu gıbı olayın gerçek yönu bütün boyutlarıyla ügıulere sunulmuş ve sağduyunun etkınlığınde, tasanya ıç pazara yönelık sıgara harmanlanrun salt Türk tütünlennden hazırlanması hükmu konulmus, bu değışıklık son gınşımı de engellemıştır 15 EKIM 1988 1988 Piyaşalari ve Y abaneı Tütıin • Sigara TURHAN ARAL Tütün Eksperi Ege bölgesınden başlayarak açılacak ekıcı tutün pıyasalannda, uretıcı lutle emeğının gerçek anlamda değeriendırılmesı, konjonkturel tüm gelışmeierın duyarlıkla gözetılıp uşgulanacak fiyatlara bağlıdır Ayrıntısı aşağıda açıklanacaktır ANAP ıktıda n bu konuda, baştan berı tıitun üretımını caydırıa uygulamalaı sürduregelmıştır Aslında tuketımı, genel olarak, tek yanlı ve üretım teknığı ıle ekolojık koşullar bdkımından ötekı tarırasal urunlerden önemlı aynlık taşıyan tutün, ülke ve uluslann sosyal, sıyasal ve ekonomık yapılannda önemlı etkınlığe sahıptır Bu nedenle üre tıcılerın kapsamlı bır destekle korunması zorunludur Ekıcı tütun pıyasalannda fıyatlann tüm bu öğelen kapsayan butunlukle saptanması gerekırken, ANAP hükümetlen dört yılhk ıcraat boyunca, fiyatlarda aldatmaca göstenmlerle yetınmış ve Turkıye'de tutun üretımını azalma eğırnıne suniklemışür Ülkede, gecımı tütun uretım ve fabrıkasyonuna dayalı 45 mılyonluk kıtleyı dışlayıp genel ekonomıyı temelden zorlayan bu tutumun nedenı bellıdır Amaç, yabana tütün ve sıgaraıun ıç pazara tarn egemenlığıne elvenşlı ortam yaratmaktır Dışalımla serbest bırakıian ulkeyegınş \e genış çaplı reklamJa yayılan alışkanhk, talep potansıyelını hızla büyutmüştür Bununla yetınılmemış, yayılmada yaşanan gelışmeierın getıreceğı acı gerçeğe gösterılecek bı bnçlı dırencın etkısızleştınlmesı ıçın, dırenen kesırulenn parçalanıp lokalızasyonuna gerek duyulmuştur Geçen dört yılın oluşumlan yavaş da olsa, bu erekle uyum ıçındedır Sırasıyla Marmara, Karaderuz, Doğu ve Ege bölgelen uretıraı bu dönemde görünur bıçımde gerılemış ve seçenek üretıme elverışsız, değerlı tutun arazılen genel ekonomıde devre dışı bırakıldığı gıbı, uretıcıler de ışsızler ordusunun yenı katılanları olmuştur Tekel venlenne göre 1983 yıhnda 418 842 olan uretıcı sayısı 1987 yılında 401 054 sayısına, 1983 yüında 220 556 hektarhk alan 1987 yüında 190 000 hektara ve 1983 yılında 233 843 ton olan üretım, 1987 yılında 175 000 tona düşurulmüştür Uygulanan fıyat ve alım polıtıkalannın ürünü olan bu sonuç, Türk tutuncülüğü ve tütün üretıcılerının bıtışıne açık göstergedır Tütünde nıtelık kavramı değışkendır Ürün doğa koşullanna açık ve çok duyarbdır Tarlanın toprak stnıktürü ve coğrafi konumun, nıtelığe tek ve önkoşul yargısı, kesın yanılgıdır Fıdehkten ıtıbaren, yetışme dönemınde özellıkle yağış, güneşlenme, sıcaklık ve nem oranı gıbı etmenler, ürünun nıtelık ve mıktaruu önemlı ölçude etkılevıp belırler PENCERE Satırbaşlanyla... "Ikâme" Arapça bır sözcüktür, Turkçede "bır şeyın yenne ayru ıse yarayacak bır baska şey koymak" anlamına kullanılıyor ekonomı dılınde çok geçıyor 1961 den 1980'e kadar ülkemızde temel ekonomı polıtıkası ' ıthal ıkamesı" ıdı Nedır ıthal ıkamesı'' Bır örnek 1950 lerde Türkıye'nın otomobıl pazarında ıthal malı yabancı araba kullanılıyordu, bunun yerıne yerlı malı araba koymak' ıkame" e*mektır Buzdolabı, elektnk süpürgesı, utüsü, ocağı vb nın yerlı üretımı, sanayıleşmeyle eşanlamlıdır 27 Mayıs'la gırdığımız planlı kalkınma dönemınde yapılan ış buydu Amaç ulusal endüstn kurarak dışalımı en aza ındırgemek, bu yöntemle dış ödeme dengelerını de kurmaktı Bu kapsamda devlet planlaması kamu kesımı ıçın zorunlu, özel kesım ıçın özendırıcı olacaktı ama "ıthal ıkamesı" bır süre sonra yuksek gumruk duvarları ardında ıç pazarın bellı bır çevre adına sömürülmesı surecıne dönüştu ekonomı rayından çıktı Ancak bu süreç sonunda Türkıye'nın ıflasa sürüklenmesını yalnız ıç nedenlere bağlamak da yanlış olur Dünya kapıtalızmı 1970 lerde nefes darlığına duşrruştü, petrol bunalımları bırbırını ızlıyordu, yenı bır denge arayışının zorlamaları başlarnıştı • 1980'de parasal ekonomı polıtıkasının ' dışa açılma ' modelıyle Turkıye'de başlatılması ıç sıyasette bagımsız bır yönelış değıldır, bızım dışımızda verılmış bır karardır, dışandan ıçerıye, yukarıdan aşağıya topluma dayatılmış askerı yönetımle ömrü uzatılmıştır ABD kapıtalızmın tıkanıklıklarını aşmak ıçın gündeme getırdığı "yenı lıberalızm" Uçüncü Dunya'nm sırtına bunalımın yükunü vurarak ' zengınler kulübü"nü daha da zengın edecektı Parasal ya da moneter denılen ekonomı sıyasetı, yalnız Türkıye'yı çıkmaza süruklemekle kalsa, bıze özgü bır olgu sayılabıhrdı Oysa bugun IMF'yı zorlayan bır durum var Üçüncu Dünya ülkelerının borç toplamı 1 trılyon doları aşmıştır uygulanan ortak reçete sanayıleşmemış ve bağımlı ekonomılerde toplam yeteriı gücü yaratamadığı ıçın borçlar ödenemıyor, dünya fınans sıstemı zorlanıyor ABD başta olmak üzere, ılen endüstn ülketenyle yoksullar arasındakı uçurum derınleşmıştır Bır kez daha ortaya çıkmıştır kı, Turkıye gıbı sanayıleşme yolunda yuruyen bır ülke ıçın devlet planlaması gerekır Bu plart(Arkası 15. Sayfada) Ülke çıkanna aykın amaç Tutun ureümıru ekonomık mudahaleye konu, fiyat hareketlerıyle yönlemek, gerçekte uretımı caydırma ve dışsatımcıya pnm sağlamaktan öte bır anlam taşımaz Bu nedenle, düşuk fiyat uygulamasına, kalıteyı düzeltme gerekçesı gülünç bır savdır Bu savunmayı ınandıncı sanıp ısrarla sürdurenler, çevresel değerlendırme ve doğrulan gönnek ıçın ka falarını kumdan çıkarmalıdırlar Ekıa tutun pıyasalannda ureOcı vc ulke çıkartennı lyı niyette dengdemenın teraelı, fîyadann gerceklert ayumadur. Duzenienecek barem, ortalama fıyatta yeterlılık ılkesını amaçlar Bunun ıçın uygulanan yöntemlerden bınsı, ürün malıyetı + ekıcı kân + enflasyon oranı ıle sonuca gıtmek, bır ötekı ıse, dışsatım ortalamalarmı esas alıp üretıcıye verüecek ortalamaya ulaşmaktır ANAP ıktıdar dönemı ekıa pıyasalannın bu yaklaşımla ırdelenme tablosu, fiyat düzenlemelennde olumsuzluğun somut ızlennı sergılemektedır 1983 ürunü tutünlerde gerçek üream malıyetı genelde 595 TL ve o yılın enflasyonu % 28 dolayın dadır Uretıcı kân °7o 15 tanındığında, 1983 ürünu tütünlenn genel yapılanmasına göre üretıcıden ortalama alım fiyatının 876 TL olarak gerçekleşmesı gerekır Oysa yapılan göstermehk düzenlemeyle o yüın ortalama alım fiyatı (Tekel kayıtlanna göre) 421 TL'dır Bunun nedenı, ANAP ıktıdannın, üretımı caydırma pohtıkası uyumunda, uıetım, malı yet ve enflasyon oranlanndd yaptığı bılınçh çarpıtmalardır öte yandan satınalmada tütünlerm tesellüm ve bedel ödemelennın yasal müddetten çok genlere Sonuç Turk tütüncülüğü ve türüncüsünün felaketli sonunu hazırlavacak kapsamlı gayretlenn, ancak Sayın özal'ın Başbakanlık dönemıyle doruğa ulastığı ve amaçlanan gelışmeierın bu dönemde sağlandığı görulmektedır Kacakçılığa etkılı önlem yerıne, dışalımın başlatıbp yabancı ıçım zevkı alışkanlığıyla talep potansıyehmn büyütülmesı Gıderek artan dışalım bedehmn dış ödemeler dengesıne olumsuz etkılennı gerekçe alan, yabancı sıgara yapımalanyla ortaklık oluşturma çalışmalanna yönehşler tç pazarı yabancı tütün ve sıgaraya sunma olgusu Tum bu evreler, aslında dünyamn 3 büyuk sıgara tekelını oluşturan çokuluslu firmalann yenı pazarlar ele geçırmede uyguladıklan yöntemın stratejık aşamalandır Ekıa tütun pıyasalannda ıçtenlıkten uzak, ınandıncı olmayan gerekçelerle, fiyat ve alım pohtıka uygulamalan, ıç pazann sömürülmesıne kılıf hazarlamaktır Bu, Türkıye'nın dışa bağımlılığına atılan yenı bır adımdır ve cıddı devlet kavramıyla bağdaşmaz tutumun yenı bır örneğını oluşturmaktır Yüzde 35lık tabanla 55 mılyonluk Türkıye'nın yazgısına vurulacak bu damganın vebalı herhalde çok ağırdır ANAP dışı tüm partılenn karşı olduğu yabancı sıgara olgusunun guverulırlığı, bu konuya yatırım yapacak ve dışandan ve ıçenden tüm katılacaklar ıçın epeyı duşündünicü olmak gerekır EVET/HAY1R OKT4YAKBAL Hak Verilmez, Alınır... "Adtos General, Adıos Karnaval" Bır Arjantın gazetesı halk oylamasından sonra bu başhğı atmış "Güle güle Paşam1 Güle güle soytanlık*" On altı yıldan ben süren bır soytanlık1 Guldurucu bırtrajedı 1 Kanlı bırfestıval' Halka karşı bır eğlence 1 Şılı'de General Pınochet'ye, sekız yıl daha ıktıdarda kalma olanağını sağlamaya yonelık halkoylamasında Hayır' denıldı Hayır, sekız yıl daha ışbaşında kalamazsın1 Demokratık seçımler yapılacak Gırersın o seçıme, boyunun ölçusunü alırsın' Sılah gücune dayanarak ışbaşına gelen dıktatör generallerın sonu gelıyor Dayandıklan ABO bıle bırer bırer bırakıyor onları Kendı yazgılanna terk edıyor Zıya Ul Hak, anlaşılmaz bır kazadayaşamınıyıtırdı Pınochet halkoylamasında yenık düştü Danst ötekı dıkta yonetımlerını sürdürenlerın başına' Anlaşılmayan bır yan var Şılı olayında General Pınochet'nın halkoylamasında yenık düşmesıne karşın yıne de ıkı buçuk yıi iktıdarda kalabılmesı1 Böyte oylama mı olur? Yenılmışsen, halkın güvenını yıtırmışsen nasıl olur da ıkı buçuk yıl daha ışbaşında kalabılırsın7 Dıyeceksınız, bızım Özal da halkoylamasında yenık düştü hem de Pınochet'den daha az oranda oy aldı 'Halkın güvenını yıtırırsem görevden ayniınm' dedığı halde ışı ptskınlığe vurdu, yerındekaldı Ozal '92'ye kadar seçıldım, guvenoyu aldım" dıyor Pınochet "Benım de 90'a kadar görevım sürecek" dıyor Ne fark var aralarında? Hıç Ikısı de oturduğu kottuğu, halkın karşı çıkmasını, 'senı artık ıstemıyoruz' demesını hıçe sayarak bırakmak ıstemıyor Pınochet sılaha dayanarak, Özal da türlu oyunlarta Ama Şılı halkı buna katlanacak değıl Bılınçlı, uygar haklannı bılen, koruyan, savunan bır ulus Baskıya çaresızlıkle boyun egıyor, ama yerı gelınce başkaldırmasını, 'artık yeter demesını, oylannı kendı çıkarları çızgısınde, demokrasıyı yenıden kurmak, yaşatmak amacıyla kullanmasını bılıyor On altı yılhk dıktatör bır generale 'Bır asker, bır devlet başkanı olarak halkın ıradesıne saygılıyım Yenılgıye uğradtğımı kabul edıyorum' dedırtebılıyor Ya b ı z ' Bız ne yapıyoruz? Halkımızın yuzde 65'ı, yanı 15 mılyon ınsan, Özal a 'hayır senı ıstemıyoruz' dıyor Üstelık Bay özal da bu halkoylamasını kendısı ıçın bır güven sorunu yapmış Ama yüzde 35'ı fevkalâde tatmın edıcı' buluyor, görevını bırakmıyor Bırakacağmı da hıç degılse en kısa sürede bırakacağını bıle söylemıyor Pınochet gıbı o da görevını son gününe dek sürdüreceğını bıldırıyor Hem de yüzde 35'ı bır üstünlük, bır zafer sayarak* Hıç degılse Pınochet 'yenıldım' dıyor, bızımkı ıse oralı bıle olmuyor' Ya halkımız ne yapıyor' Hıçbır şey" Özal'a protesto telgrafları mı çekılıyor yurdun dört bır yanmdan, mektuplar mı yağdınlıyor, yer yer toplantıtar mı düzenlenıyor? Hayır Yüzde 65 yurttaş, 15 mılyon seçmen hayır' dedığı, 'sana güvenmıyorum' dedığı kışının dört yıl daha egemenlığını surdürmesıne karşı çıkmıyor Söylenıyor, kendı arasında sövüyor, bağırıyor, çağırıyor Ama hıçbır davranışta bulunmuyor* Dıkta yönetımı saydığrmız ülkelerde, Potonya'da, Macarıstan'da, Yugoslavya'da, Cezayır'de halk haksızlıklara karşı dırenıyor Pahalılığı protesto edıyor, yönetımlerı değıştırmek ıstıyor seçımlere zorluyor Ama bızde yok öyle şey' Anayavru muhalefet yetkılılerınde bıle ufak tefek eleştırıler, yapaylığa kaçan ıçtenlıkten uzak karşı çıkmalardan ote bır şey yok1 Mıllıyet te Samı Kohen pahalılığın sonucunda Yugoslavya'da, Cezayır'de patlak veren halk öfkesını anlatan yazısını şoyle bıtırmış "Ama dedığımız gıbı halkın sabrı tukendı bır kere Alarm zıllennı zamanında duymamak çok kötü ' Bızde zıller çala ça1 la bozuldu, koptu dağıldı Ama sağır sultanlar ne duyuyor, ne görüyor, ne de duymak görmek ıstıyor' Ne de sabırlı ınsanlar 7 mışız Böyle sabırlı ınsanlara ne yapılsa azdır demek gucume gıdıyor On beş mılyonun hayır' oyu havaya mı uçup gıttı? Oyle galıba, öyle' Hak verılmez alınır' demışler Hakkını aramayan, almasım bılmeyen yığınlara ne ad verılır? Dılımın ucunda, ama söyieyemıyorum' TURKTYE CUMHURÎYETİ ZÎRAAT BANKASI 14 Ekim 1988 saat 14.00'den itibaren uygulanan yeni faiz oranlan Vade Yıllık Brüt Faiz Yılhk Bileşik Net Getiri ceyahir üze DEYİŞLER BU YOLUN SAHİBİ ALİ DEGİL Mi ? KASETI ÇIKTI İ526 10 49 • 5 2 7 55 93 . 1 yıl vadeli 6 ay vadeli 3 ay vadeli 1 ay vadeli Vadesiz % 48.74 °/o 22.40 96 72.24 °/o 71.68 °/o 70.21 GUNER PLAK Evlennızın, bıirolannızın ve otolannızın camlannı renklendırelım 163 76 09 Ingıltere de AU PAIRLIK organızasyonu TEK 362 39 59 362 40 96 (İSTANBUL) Adoı vctpuru 2 kez A/lutlu olsun/ar. arkadasları ...PEKYAKINDA.BEKLEYİN! T C ZTRAAT BANKASI G Ü C Ü N E E R İ S İ L M E Z