Katalog

6 OCAK 1988 KÜLTÜRYAŞAM CUMHURİYET/5 MÜZİK FtLtZ ALt Jascha Heifetz'in ölümüyle müzik iarihinde birsayfa kapandı HAYVANLAR İSMAIL GÜLGEÇ TUM \ GAHULA9. ) Kemanı Heifetz gibi çalmak sonra, o zamanlar dünyanın en sevilen, en beğenilen kemancısı olan Fritz Kreisler, konuklara dönerek "Evet beyler, artık kemanlanmızı kırmanın zamanı geldi gaiiba" dıyor. Çoğumuz Beethoven, Brahms, Mendelsshon keman konçertolannı Heifetz'den dinleyerek büyülendik gelişme yıllanmızda. Bir kemancıyı çok beğendik mı "Heifetz gibi çalıyor vallahi" derdik. Heifetz gibi çalmak müzisyenliğin doruğuna ulaşmaktı. Kemancı Itzhak Perlman ise, "Hatırladığım ilk keman sesi Heifetz'indi. Kimse onon gibi çalamazdı. Akıp giden, guçlu ve renkli bir keman sesiydi bu. Hiçbirimizin onun düzeyine erişebilecegimizi sanmıyorum" diyerek Heifetz'in tekliğini vurguluyor. Heifetz, dünyanın dolaşmadık yerini bırakmadı hayatı boyunca. 1917 yıhndan başlayarak keman repertuarının neredeyse tumünu plağa aldı. Yıne de hiçbir zaman kendini "tepe"de hissetmedi. Hatta bir konuşmasında der ki: "TınnanabUecegim en yuksek noktaya ulaştım diyemem hiçbir zaman. Tırmanmaya bep de>am edivorum. Donığa ulaştım dediginizde gidebileceginiz tek yön aşagıya dognı inişe geçmek olabüir. Başannıza inandıgınız zaman sıradanlaşmak tehlikesiyle burun bunına gelirsiniz." Heifetz, klasik ve romantik repertuarm ustası olarak bilinse de uzun ömru boyunca çağdaş bestecilere keman konçertolan ısmarlamış ve bu eserlerle, bestecilerini tanıtmak ıçin çaba göstermiştir. Dıskografisınde William Walton'un, Louis Gruenberg'in, Erich Wolfgang Korngold'un, Mario Castelnuovo Tedesco'nun keman konçertoları yer alır. Sibelius, Glazunov, Prokofiev, Çaykovski, Mendelssohn, Beethoven ve Brahms konçertolarının plakları ıse bu eserlerın unutulmaz yorumları olarak tarihe geçecektir. Çoğumuz Beethoven, Brahms, Mendelssohn keman konçertolarım Heifetz'den dinleyerek büyülendik gelişme yıllanmızda. Bir kemancıyı çok beğendik mi, "Heifetz gibi çalıyor vallahi" derdik. Heif etz gibi çalmak, müzisyenliğin doruğuna ulaşmaktı. Nicolo Paganini'den bu yana hiçbir keman ustası Heif etz kadar hayranlık toplamamıştı dünyada. Kemancı Jascha Heifetz'in ölümüyle müzik tarihinde bir sayfa daha kapandı. Jascha Heifetz (d. 2 Şubat 1901, Vilna, Rusya Ö. 10 Arahk 1987, Los Angeles, ABD) 86 yaşındaydı öldüğünde. Son birkaç yıldır artrit yüzünden keman çalmayı bırakmak zorunda kalrruştı bu unlü kemancı. Nicolo Paganini'den bu yana hiçbir keman ustası Heifetz kadar hayranlık toplamamıştı dünyada. Yeni yetişen kemancılann tek amaçlan ve surekli gördukleri düş, Heifetz gibi çalabilmekti kemanı. "New York Times" gazetesinin 12 Aralık 1987 tarihü sayısında ünlü muzik eleştirmenı Harold Schonberg, Heifetz'le ilgıli yansında, sanatçırun başka ünlü kemancıları nasıl etkilediğiru anekdotlarla gayet açık ve esprili biçımde anlatıyor. Anekdotlann ılki, Heifetz'in 27 Ekim 1917'de Camegie Hall'da verdiği ılk ABD resitalinde dinleyiciler arasındaki bir komışmayı naklediyor. Heifetz 16 yaşında o zaman. DuüeyicileT arasında piyanist LeopoM Godowsky ile kemana Mischa Elman da var. Konser ilerledikçe Mischa Elman'ı ter basıyor. Mendiliyle alnını silerken Godowsky'ye "salon amma da sıcak" diye fısıldıyor Elman. Godowsky'nin yanıtı kısa ve acımasız: "Piyanistier icin o kadar da sıcak degil..'1 PİKNİK PlYALE MADRA KİM KİME DUM DUMA BEHİÇ AK Ç&/rend6kt ıtyanlar 11 arkodailartnve. f Ünlü Alman fotoğraf ustası Altred Eisenstaedt, bir dönemin çok tanınmış sanatçılarını ve ünlülennı fotoğraflayarak bir aJbümde toplamışt) Özellıkle "Life" dergısındekıfotoğraflarıylabılınen Eisenstaedfin obıektifine Jascha Heıfetz de 1932de Berlın'de yakalanmıştı. Heifetz keman öğrenmeye uç yaşında başlamış. ük hocası babası. Beş yaşında Vilna'daki Krallık Muzik Okulu'na giren Jascha uç yıl sonra bu okulu bitirmış. Babası, oğlunu St. Petersburg'a göturup orada unlu keman pedagogu Leopold Auer'e dinletmeyi aklına koymuş. Auer'i ilk başta çocuğu dınlemeye razı etmek epey zor olmuş. Evlatlannı harika çocuk sanan ana babalardan illallah demis anlaşılan Auer. Ancak Jascha'yı dinlemeye sonunda razı olunca hayretinı hiç gizlememiş unlu pedagog. "Şimdiye kadar böyie bir yetenek duymadım" diyen Auer, Heifetz'ı hemen koruması altına almış. İlk defa 1911'de 10 yaşında Berlin'de, Berlin Filarmoni Orkestrası'yla ciddi konser hayatına başlayan Heifetz, o tarihten başlayarak Rusya dışında tanınmaya başlarruş. Schonberg'in yazısında anlattığı ikinci anekdot Berlin konserleriyle ilgili. Zamanın unlü muzik kritıği Arthur Abell, Heifetz'i bu konserlerde dinleyerek hayran kalıyor ve bir akşam e\ine yemeğe çağınyor. Yemeğe o sırada Berlin'de bulunan başka unlu kemancılar da davetlı. Heifetz yemeğe yanında kemanıyla bırlikte geliyor. Istek üzerine hiç nazlanmadan bir şeyler çalabileceğini, ancak piyanistinin olmadığını söyluyor. Konuklardan bıri hemen "Ben size eşlik edebilirim" dıyor. Bu konuk Fritz Kreisler'den başkası değil. Birlikte (yani piyanoda Kreısler, kemanda Heifetz) Meodeissohn'un Keman Konçertosunu çaldıktan İDSO'yu PiroUi yönetecek Bu haftasonu tstanbul Devlet Senfonı Orkestrası'nın Atatürk Kültür Merkezı'nde vereceği konserlenn solistı pıyanist tdil Biret. Konserterde orkestrayı ttalyan şef Antonio PiroUi yönetecek. Istanbul Devlet Senfoni Orkestrası'nın haftasonu konser programında Rossini'run Giyom Tel Uvertürü, Chopin'ın tkınci Piyano Konçertosu ve Çıykovski'nın Beşınci Senfonisi yer alıyor. Konuk orkestra şefi Antonio Pırollı, 1 9 5 9 ^ Roma'da doğdu. Roma Santa Cecilia Konservatuvan'nda Scrgio Pertkarolli'yle piyano, Irma Rarinaie'yle koro yönetımı ve kompozisyon, Bruno Apprca'yla orkestra sefliği çahsan PiroUi konservatuvan 1985'te bıtirdı. PiroUi, 1980'de LametiaIerme kenundeki piyano yanşmasında bırincılık aldı. 1986'da Assısı'de ünlü Macar orkestra şefi Zoltan Pcşko'nun orkestra yönetimi kursunu başarıyla bıtıren sanatçı, Verona'nın Arena Operası'nda korrepetıtör olarak "Andrea Chealer" ve "L« Botacme" operalannı hazırladı. 1981'den bu yana kompozısyon öğretmenliği yapmakta olan PuoUı, 198687 sezonunda Ankara Devlet Operası'nda Donizettinin "Loda di Lammennoor' operasını, 1986'da da Izmır Devlet Senfoni Orkestrası'ru yönettı. 198788 sezonunda VerdTnın "D TrovMore" operasını yönetmekte olan PiroUi, halen Ankara Devlet Operası'nda "Sonnambuk^ operasını çalıştınyor Bir 'totaP sanat havarisi Bested, şarkıcı, rejisör ve fılm yapımcısı Meredith Monk, ulkemizde az değil hiç tanınmıyor sanınm. Meredith Monk muzik, tiyatro, dans, hareket, ritm ve melodi arasındaki gönlnen ve gorunmeyen sınırlan kaldıran, enstrumanlar arasında esrannı hâlâ koruyan insan sesinin olanaklarını zorlayan, yeni diller yaratan, surekli yenıyi arayan, bir "total" sanat havarisi. Göruntülerın ritmi, muzığin ritmi, dansın ritmi uzerinde özenle duran Meredith Monk, klasik şan ve dans eğitimini bırlikte görerek, bedeniyle yakından tamşmış erkenden. İnsan sesinin olanaklanmn sonsuzluğunu keşfetmiş. Kendi sesiyle deneyler yaparak, kafa ve göğus seslerini geliştirerek, en pesle en tiz ses arasındaki mesafeyı genişletmeyi başarmış. Sonra renk ve doku çalışmalanna geçmiş. Sarah Vaughan ve Billy Holiday gibi caz şarkıcılannın sesleriyle değişik enstnlmanlann tınüarını yakalamalan Monk'ı o kadar etkılememış, o hiçbir enstrümana benzetmeye çahşmıyor sesini. Aradığı ve bulduğu sesler, insan sesinin ve enstruman seslennm bılinen renklerinin dışına çıkan, yepyeni sesler. Sesiyle oynayan bır başka sanatçıyla karşılıklı ve bırlikte çalışmaktan zevk aldığını söyleyen Meredith Monk, 20 Kasım Meredith Monk'un New York konseri olay yarattı denızcilerin yakınlarr ? ^ ölüme Tekn e Pastan çurumuştu sefere çıkması hataydı S a t a Ö n c e d e ^raya oturmuştu F A m h e ı f n z a s ı v a r d 1 ' on anlmal.ydı L Ambar kapakları kapanmıyordu ÇtZGİLtK KÂMİL MASARACI S r a a İ Y L E OYlümUHAR Sesiyle oynayan bır başka sanatçıyla karşılıklı çalışmaktan zevk aldığını söyleyen Meredith Monk, BrookJyn Müzik Akademtsi'ndekj son konsennde cazın ses ustalanndan Bobby McFerrin'le buiikteyrJi 1987'de Brooklyn Müzik Akademisı'nde şarkıcı, dansçı ve enstrumancılardan oluşan topluluğuyla verdiği konserde caz dunyasınm ses ustalanndan Bobby McFerrin'le birlikteydi. Meredith Monk 25 yıldır kendını yeniliyor. Her yeni eserinde ise svfırdan başladığını beürtirken, onu dinlemeye ve seyretmeye gelenlerin her seferinde surprizlerle karşılaştıklan için tepkı gösterdiklerini, bunun da içınde yaşadığımız kulturun insanlan yenıliğe, özellikle sanatta yeniliğe karşı urkekleştirmesinden kaynaklandığını vurguluyor. Insanların alışkanlıklarına, bebeğin emziğine bağlandığı gibi bağlandıklannı, alışkanlıklannı tehdit eden her eylemın onların huzurunu kaçırdığını, ama yine de merak duygusunun henuz ölmedrğine inandığını söyleyen Monk, seyircilenni ve dinleyicılerini şaşırtmaya devam etmeye kararlı. AĞAÇ YAŞKEN EĞİLİR KEMAL GÖKHAÜ HAFTALıK HABER DERGİSİ Son sayımızı mutlaka alın • Yılbaşı hediyeniz bizden 88DE GÜLERYÜZLÜ OLMANIN ANAHTARI DEV ROPORTAJ: GRONLAND DAN GELIYORUM Eskımo baskısı altmda mleyenler haykırıyor TARİHTE BUGÜN MÜMTAZ ARIKAJV 6 Ocak 1987 de cemıyet hayatımız {ormdaydı MERSIN RAFINERISL. A BUGUM, ATILMIÇTI UÇ SUYUkC YA8AMC1 PETZOC ŞtlZK£TtNlN KMRDUSU ANADOLU TASPıYBHANeSl A.Ç. YAMl "ATAÇ" TAfZAFfNDAN 6ERÇEKLEŞTtRlLEC£IC OLAU /MÇAAT 1362.'DE TAMAKALAtJACAKTI• TAS.FjyEHANEMiKl GUMDE 9 81*1 TON HAM PETlSOL (ŞUYECEĞI TAHMIfJ EDtLKAEKTE, 8U OA, 1GOO TON OTOMOBlL 8£A/ZıUtNİ, 2.SO TTDN UÇAfC YAICir{Mly 2..2Ç& TOM MAZOTV, 80O VON GAZYA G'Ml Ve 3.?9O 7CW SAfiJAYI YAKir/Atf IÇEK MElCTEYOı., POLıTıH: oeJKMfN ÇOKOI0UGU gıR. POUEMDE, ZAMA APAJAN MEAIl>e£ES, TEMEU ATrilOAU SOK/BA, AICŞAM SAArtEgjHPE PE B'fS. KOUUŞMA VAPARAK MUHALEFETl IĞNELEMlÇTl!. "Nerede Türk varsa..." Gorbaçov'la özel görüşme YeniGündem sosyetenin kokaln partisinde Gızlı ılışkıyı ortaya çıkardık Dolapdere'de bulunan manyetoda Kamura.n Paşa nm tuğrası var Mana'yla Olay Adam Ahmet Var'ar la Golge Adam Hıncal Dçuş'la Osman Şerıt karşı Karşıya. "Za1)ita"da vezir parmağı Gazetecilerin savaşı Asılsız ıhbarlarla 20 yıllık oğretmenı nasıl once verem, sonra kanser ettiler. . Herkesin vılla sahıbı olması içın çareler Solcuların yüzünden villalar pahalanıyor Açıkça taraflı bır dünya değerlendırmesı Bizimkiler ve onlar Muzik Kasetçıler Çarşısı87 Yaşar Hoca'yı nasıl öldürdüler! 50 YIL ÖNCE Cumhuriyet 6 Ocak 1938 Maçlar ıçın yer değıştıren kulüblere deplasman masrafı olarak htanbulAnkara seyahatlerınde yedı yuzer, tzmırAnkara ve Izmirlstanbul seferlerı ıçin de sekiz yuzer lıra verılecektır. Mahallinde maç yapacak kulublerın hasılatı kendüenne kalacaktır. 19381988 Yer değıştırmekten imtina eden kulubler yuz ellişer lıra, kendı şehırlerinde maç yapmayan kulubler de ıki yuz ellişer lıra ceza vermekle hukmen mağlub addedıleceklerdır. Maç esnasmta da sahayı terk eden takımlar, saha hasılatile hısselerını alamıyacaklardır. Kablneden balcanı deviren kadın GIDERAYAK YENILIKLER • T»orUtpr«ttk •oranlaruıuıda dazt ortağı Oüzln Arkadaş • 1988 Falınız Maganda burcundan mısımz Cop burcundan mı 9 • Üttn oynak altı doljun "«yrıntılı Sıktı mı canını? Evet... 11 yaşındakı Belgı'nin zırve ızlenımlerı ' Sevgılı Gorbaçov ve Reagan " • Yamk sesler yarışması. Umudumuz arabesk • Azmı Zencelıim ılk kışıssl sergısı < TRT nın yeni yıla ıdeolo/ık başlangıcr Ezılen Turkler gozde • Başkomıser Ertunç un Yankesıcılık' kttabt uzerıne Milli küme maçları SON S/VYI BAYILERDE Ankara 5 (Telefonla) Futbol Federasyonu tarafından hazırlanmış olan mıllı kume talimatnamesı umumi merkezce tasdik edıldı. Millı kume maçlarına kesin olarak 15 şubatta başlanacaktır. Maçlara tstanbuldan 4 (kuvvetle muhtemeldır ki Fener, Galatasaray, Beşiktaş, Guneş), lzmırden 2 (Üçokla, Alsancak yanı eskı Altınordu ıle Altay), Ankaradan 2 (Harbıye Gucu ve Muhafız Gucu olmalan muhtemel), kulub ıştırak edecektir.