Katalog

16 OCAK 1988 KÜLTÜRYAŞAM CUMHURİYET/5 "Dallar Yeşü Olmalı" oyununu yaratanlann ortak inancı HAYVANLAR ÎSMAÎL CÛLGEÇ Dallar yeşilse. lıiç korkma \edat Türkali'nin bir gazete haberinden esinlenerek yazdığı oyunda, kızı Deniz Türkali de oynuyor. 1968 yılında yazılan oyunun yönetmeni Hakan Altmer, "Dallar Yeşil Olmalı"nın güncelliğini, bir satır bile yitirmediğini söylüyor. ANNA TURAY Vedat Türkali "Dallar Yeşil Obnalı" adlı oyunu tam 20 yıl önce yazmış. Esin kaynağı, bir gazete habcri. "1962,1963 yıUarmda obnah. Gece keat içinde anuna yap»n potis ekipteri İDÖaa Stadymmu yoresinde aftaçlar arasuda 1820 y*$Jannda bir çift jvkalamışlar. Bovunlannda aah Mıw btçak v»rmış. Ankara'dan «iMerindcn kacıp gddüderini birbirlerfnJ dcH gttri sevdJldatai, vaşamboy ayntanayacakbuT, içterinden biri atdatmaya kaHtana, ötekinin boynuIM asta btçafım aldıtanın juregine aapiayaca{ıaa dair yemin ettiklerini aöyleinifkr. Gazeteterde oknr okumaz kafama taloldı bu Uginç olay." O sıralarda yoğun sinema çaüşmalan içindedir Vedat Türkali. Senaryosunu hazırladığı bir filmin çekimi için Yalova'da Termal Oteli'nde kalmaktadırlar. Otel yönetiminin filmcilere gösterdiği kolaylıklar üzerine birlikte çahştığı yapımayönetmen, konusu otelde geçen bir senaryo daha ister Türkali'den. Ve böylece gazetelere yansıyan iki gencin öyküsü "Dallar Yeşil Olraalı' adı aJtında bir fOm senaryosu haline gelir. Ancak ne KtM KİME DUM DUMA BEHİÇ AK K t A T N P J T İ Y A T M H ' M M Vedat Türkali'nin "Dallar Yeşil Otmalı" adlı oyununu, Istanbul Şehir Tıyatroian sanatçılan, Reşat Nuri Tiyairosu'nda sergiliyor. Oyunun başlıca rollertni (soMan sağa) A l Ûzturk, Yalçın Boratap ve Deniz Türkali ustleniyor. o günlerde ne de daha sonralan Vedat Türkali çok sevdiğj bu öyküyü sinemacılara benımsetemez. 1968 yılında ise bu kez bir tiyatro oyununa dönüşlürür ilginç öyküyü. "Dallar Yeşil Olmah", oyun olarak da pek ilgı çekmez, ara sıra bazj isteklilerin çıkrnasına karşın sergilenemez, "e»de kahr". Ta 1986 yıhna kadar. Bir akşam Şehir Tiyatrolan'nın Mudürü Hakan Alüner, Harbiye Muhsin Ertuğrul Tiyatrosu'nun ön bölümündeki kitap satış reyonunu kanştınrken henüz basılmamış, tekst halinde bulur oyunu. Hemen o gece okur ve heyecan içinde Genel Sanat Yönetmeru Gencay Güriın'e telefon eder. "Dans Eden Eşek" adlı çocuk oyunundan sonra Şehir Tiyatrolan'nda ikinci yönetmenlik denemesini böylece gerçekleştintıe fırsatı bulur Altmer. Sanatçı "bu teksti ben keşfettim diye övünebilirim" diyor. "Oyun gunceiügim bir satır olsun yiürmemiş. Giderek yazann bunca yıl önce soyledikleri geçen zamao içinde 'doğnı çıkan öngörüler' niteliği de kazanmış. Biz 'Dallar Yeşil Olmalı1 yı eriştigi bu 'zaman aşan' boyulta ele aldık ve onun 'kahramanlannı' tnm gözellikleri, çirkİBİikleri; umutlan, umutsuzluklın; sevinçleri, düş kınkhklan ile sahne üstune taşımaya çalıştık. 'Dallar Yeşil Olmah' dort insanb bir çerçeveden görünen bir yajam perspektifi." Fatih Reşat Nuri Tiyatrosu'nda sergılenen "DaOar Yeşil Olmah "nın ilginç bir özelüği daha var. 'Vedat Türkah'nin yazdığı oyunda, kızı Deniz Türkali, başlıca rollerden birini üstleniyor. Istanbul Belediyesi Konservatuvan'nda ve tngiltere'de bir tiyatro okulunda bir süre egjtim gören Deniz Türkali, ilk kez başka oyunculann da olduğu bir oyunda rol alıyor. Daha önce hep tek kışilik oyunlar sergileyen sanatçıya bu oyunda rol almasımn babası tarafından nasıl karşılandığını soruyoruz. Hakan Altıner gülerek söze kanşıyor ve Vedat Türkali'nin o sırada Amerika'da olduğunu hatırlatıyor: "Babası Amerika'ya kaçtı. Ama artık onnn oynayacagını duyunca mı, yoksa oyunu benim sahneye koyacagımı duyanca mı bilmem." Deniz Turkalı ıse "Yıllar önce bile benim gozıim şimdi oynadıgım kadın rolundeydr diyor. "O zaman babam hiç de öyle duşunmedi ama son yıllarda ben tek kisilik oyunlar oynamaya başladığımda 'Bu oyun sabnelendigi zaman kadın rolü senindir' diyordu." "Dallar Yeşü Olmalı "da Deniz Türkali dışında Yalçın Boratap, Arif Akkaya ve Hikmel Kormukcu rol alıyor. Bir otel odasında geçen oyunun temeünde, sevgı, kadınerkek ilişkileri sorgulanıyor ve aralannda 20 yaş fark olan iyi ayn çiftin birbirleriyle olan hesaplaşmaları konu edıliyor. Dalların yeşil olması dıleğı, yazann gençliğe olan umudunun bir ıfadesi. Yönetmen Hakan Altıner de perdenin "Dallar Yeşil Olmah" için açılmasından önce yazann, yönetmenin ve oyuncuların arzulannın tek bir odakta yoğunlaştığını söylüyor: "tki baçuk saatin sonunda oyuna kalılsa da katılmasa da seyircinin şu iaancı yüreğinde duyması: Dal dedigin yapraklı olacak, yemyeşil... O zaman korkma, nasıl olsa tatlı bir esinti verir..." GÖRÜŞEMEVECE N, G\2 AY PONÜŞÜ ) AUT1K. MLJDDErNİ ff MASlL IM? GIDECEKSIM? A / >OK Kİ / \ ) i • ' fflZLI GAZETECÎ NECDET ŞEN (P4REII MÛ*?ÇT4I?PW &uf?ASl \lK ÜMAM ÖhlÛMUZPE UZUN 0iR YOL ve L1MAM VAR •. f Ü \ \( 1 1 C t t u T o m o n i " R o v f İ l t C A I t l î n İ ' n i l n E r t e n Kırai'ın yeni filmi " Av Zamanı'', şubat ayı ffW & a H M I I I D C I I I I I y V H I I I f l I I U C içinde yapılacak Berlin Fılm Şenlijı'nin resmi yanşmalı MMmunde yer alacak. Senaryosunu kendi yapıöanndan Ferit Edgu'nün yazdığı, goruntü yönetmenliğini Kenan Ormanlar'ın usttendiji "Av Zamanı "nın muzidKiı Sarper Oszan hazırladı. "Av Zamanı "nın başlıca rollenni Aytaç Arman (soMa), Şerif Sezar, Zlmi Kuçumen, Nüvit Ozdo0ru(saOda) ve Dtlaver Uyanık paytaştı. •H3İ dan yönlendirilmesini asla kabul etmeyeceğim. Tam tersine, yapmamız gereken, yaratıcılığı denetlemek değil, geliştırmek olmalıdır. Geçmiş, benim sorunum değil. Beni ilgilendiren, UNESCO'nun gelecekteki rolü. UNESCO'yu teknokrat bir hizmet örgütüne dönüştürmek niyetinde değilim. Bizim barışa katkımız yalnızca cehalete karşı mücadele etmek değil, aynı zamanda insanlığın yeni düşüncesine katkıda bulunmaktır. Bellibaşlı ideolojiler tükenmiştir, bizim yeni türden bir duşunceye, bir dayanışma devrimine ihtiyacımız var. Bazılan da. sizin çok tutuco oldngunuzu söyliiyorlar. Sizin boşanmaya ve kürtaja karşı olduğunuzu öne sıiriiyor ve bu gorüşte bir insaoın UNESCO'nun başında düşunıilemeyecegini belirtiyorlar. MAYOR Bir kere ben boşanmaya karşı değilim, boşanmanın çok kolay bir hale getirilmesine karşıyım. Ama kürtaja tamamen karşıyım. Kurtajın, insamnen temel hakkına, yaşama hakkına karşı olduğu kanısındayım. Eski Genel Direktör M'Bow'un çahşmalannda eleştireceginiz noktalar var mı? M.\YOR Hayır. Üçüncü Dünya için çok büyük işler yaptı M'Bow. Çok sıkı çalışan, çok akılh bir insan M'Bow. Birçok olumlu iş yaptı. Kuşkusuz, her insan gibi bazı hatalar yapmış olabilir, ama eminim benim yerime geçecek kişi de benim hatalar yaptığımı söyleyecektir. UNESCO'da reform dönemi Murokratlan çok seviyorum. Eğer etkinseler, onlara ihtiyaamız var. Yaratıa etkinliğin hükümetlerce yönlendirilmesini kabul etmeyeceğim. Yapmamız gereken, yaratıcıhğı denetlemek değil, geliştirmek olmalıdır. Melli başlı ideolojiler tükenmiştir. Bizim yeni türden bir düşünceye, bir dayanışma devrimine ihtiyaamız var. Kürtaja karşıyım. Kürtajm, insanm en temel hakkına, yaşama hakkına karşı olduğu kanısındayım. Koltıir Servisi Geçen kasım ayında UNESCO Genel Direktörlüğtine seçilen 53 yasındaki Ispanyol biyokimya profesörü Federico Mayor, kurumun "reform dönemi" olarak nitekdiği yeni dönem çalışmalarına ilışkin görüşlerini "Newsweefc"e açıkladı. Bilindiği gibi, özellikle ABD ve tngiltere gibi ülkeler, UNESCO'nun eski Genel Direktörü Senegalli Amadoa Muhtar M'Bow'a karşı bir kampanya başlatmışlar, M'Bovv'un "kötü yönetim"ini, "aşın" giderlerini ve ideolojik yönden "yanh" programını eleştirerek UNESCO'dan ayrılmışlardı. UNESCO'dan aynlmış bulunan ABD, tngiltere >e Siogapur gibi ülketeri yenklen kablmaya ikna etmek için ne yapmayı doşıinüyorsunnz? MAYOR Birçok reform yapacagım. Ama aynlan ülkeleri geri getirmek amacıyla değil, kurumda kalan ülkeler için. Umanm, üye ülkelerin son genel konferansta yaptıklan "Lötfen, geri dönün" çagnsına, ayrüınış bulunan ve henüz katılmamış olan ülkeler duyarlılık gösterirler. Ne gibi refomriar düşiinüyorsnnuz? MAYOR Üç alanda: Koordinasyon, konsantrasyon ve desantralizasyon. Birlejmiş Milletler sistemi için de çok fazla tekrar ve üst üste binme var. Bu önlenmeli. Ötekı örgütlerce çok iyi yapılan birçok inceleme var, biz onlarla koordinasyon içinde ve birlikte çalışmalıyız. Sonra konsantrasyon geliyor: Bugün dağuuk durumda olan programlan birlestirraemiz gerekir. LWESCO'nun rolfi, eğjtim, biUm, kültür ve iletişim aracüığıyla insanlar ve ülkeler araanda barıştır. Ve son olarak desantralizasyon: Yetkinin desantralizasyonu. Daha şimdiden, genel direktörün elinde loplanmış olan birçok yetkiyi UNESCO'nun öteki yönetcüerine aktardım. Desantralizasyon, UNESCO'nan dcv börokraUar kadrosunda kınnta yapacagınu anbunına geliyor mu? MAYOR Eğer insanlan çıkanyorsak, bilmelisiniz ki, programlarda da kısıntı yapıyonız demektir bu. Banlan, "Şu UNESCO burokratbrla dolu" diyorlar. Ama size şu kadarını söyleyeyim: Ben bürokratları çok seviyorum. Eğer etkinseler, onlara ihtiyacımız var. Bizim etkinliklerimiz, gözle görükneyen etkinliklerdir. Benim sorunum şu: Afrika'da ve Asya'daki birçok ülkede eğitim alanında neler yaptıklarımızı görmenizi nasıl sağlayabüirim? Özellikle kitle iletişim organlarıyla daha iyi ilişkiler kunnalıyız. UNESCO'nun temel direklerine, yani bilim, eğiüm, kültür ve iletişime geri döneceğiz. llkemiz bu. Kimikrince "Urtışmah" sayılan etldnlerinizde kısına yapacak mısınız? UNESCO yu elestirenler, banş egitimi ve yeni haber duzeoiyle ilgtti programlann, bukumetlerin gazetecileri yöndendimıesine yol açabflecegui ve ideolojik bakımdan sakiBCalı oldugnnn söyliiyorlar. MAYOR Barış eğıtımınde ve özgür haber akışında kısıntı konusunda hiçbir şey yapmayacagım. Yaratıcı etkinliğin hükümetler tarafın UNESCO'nun yeni Genel Direktörü Federico Mayor görüşlerini açıkladı ÇİZGtLÎK KÂMtL MASARACI Alev Ebüzzîya, çanaklarını s^vunuyor FERRUH YILMAZ KOPENHAG Kendineözgü çanaklanyla dunyaca tanmmış Türk seramikçisi Alev Ebüzziya Siesby, kendisine ün kazandıran çanaklarının özgunluğu yüzunden, mahkeme kapılarını aşındınyor şu sıralarda. Alev Siesby"nün çanaklarını tanıyanlar bilirler, çanaklann ağızlannın çapı yanm metreyi gecse bile, tabanlannm çapı 23 santimetreyi geçmez. Bu yuzden de, eğih'p altına dikkatlice bakılmadığı sürece, hiçbir yüzeye değmiyormuş, havada asılıymış gibi dururlar. Işte Alev Ebüzziya Siesby'yü mahkeme kapılarına sürukleyen de, bu biçimin özgünlüğü ya da ne kadar özgün olduğu konusu. Siesby, 197585 yıllan arasında birlikte çalıştığı Danimarkalı seramikçi Per Börglum Knudsen'a karşı dava açmış bulunuyor. Geçen yılın ağustos ayında başlayan ve henuz karar aşamasına gelmeyen davada, Alev Ebüzziya, Per Knudsen'i kendine özgü biçim ve renkleri kopya etmekle suçluyor. Dava şu anda bili'rkişi asamasmda. Bilirkişinin, Alev Ebuzziya'nın çanaklannda kullandığı bicimin, yumurta biçimi olup olmadığına, eğer öyleyse, yumurta biçiminin bilinen bir biçim olup olmadığına ilişkin rapor vermesi gerekiyor. Alev Ebuzziya'nın biçimini kopya etmekle suçlanan Danimarkalı seramikçi F"er Börglum Knudsen ise, suçlamayı kabul etmiyor ve Alev'in çanaklannda kullandığı biçimin en temel biçimlerden biri olduğunu ve binlerce yıldır kullanıldığını söylüyor. 25 yıldır Danimarka'da yaşayan ve özellikle kullandığı biçim ve renklerden dolayı tanınan Alev Ebüzziya Siesby'nün, çanaklarırun özgunluğünu hukuksai olarak da kabul ettirip ettiremeyeceğı önumuzdeki günlerde belli olacak. AĞAÇ YAŞKEN EĞÎLİR KEMAL GÖKHAN TARİHTE BUGÜN MÜMTAZ ARIKAS 1S4?'DE BUGÜM, VOSKOVA PKENStM.il/AM, PİĞBR. ADIYLA İVAN GGOZNf/(tp/ZKUNÇ İVAfj') , ÇAZ OLARAK. 7?tÇ GlYMİfTİ. ÖrEDEM ge& />£REBEyLİK </E P/eEHSUKLe/Z OU/SüA^/A/DA OLAN &jSyA"YI TB< gıR. DEVLET M4UUE 6ETi4SMeK f'ÇfAJ AKILLICA MüCAOEUE €7H4ff l/E 8AŞXeMtŞTI. ANCAK, ISĞO'LA/ecvVJ SOUPA , Ç£l//££StNe PBHŞEr S4ÇAsWK4 KOYULMUŞTIU.. />3DG*aiNÇ İl/AM'tM, SlR HıPPETANtMDAjÖZ OGLUMU BİLE ÖİDÜGDUĞÜ OÜŞÜNÜLÛ/SSE, K.lYtC(LIĞ<N<N A/f BOVUTLAKA 1/AfZOISI DAHA İYİ ANLAŞtLABİLİK.' So/Ja, ünlü Sovyet smevei yö*eh»e*j Serye E(£e*\s+£i*(<4yzençHt>4nYıp *tCoriujjnç İttan"fil rvınde Çerlceısov bafrolje. oynarken Sinenia ybaetmet* Etsensftirt''<*, 'fck Tîçm çiıdiğides&t/er; 50 YIL ÖNCE CumhurİYet 16 Ocak 1938 19381988' bulunacak ve memurlar geceleyin mecbur olmadıkça dışarı çıkmayacaklardır. '. Yeniden Nablusa lngiliz takviye kttaatı gönderılmiştir. Filistınin sark hudutlarmdaki kontrol daha ziyade şiddetlendirilecektir. Diğer taraftan, çetelerin takibinde çok faydalı polis köpeklerinin. sayısı da artırılacaktır. tstanbııl borsası üç sene müddetle kapatılacak Ankara 15 Hükümet, devletin umumi mali itibarı uzerinde ne kadar tesirtı mali rolü olduğunda şuphe olmıyan T B İ « B . ttHSTTto UNESCO'nun yeni Genel Direkttru Federico Mayor. kurumun gerçek islevinin ejjıtim, bilim, kültür ve He^imaracıltfiıyla insanlar ve ülkeler arasında banşa katkıda bulunmak olduğu gorüşönde. Borsamn Ankarada kurulmasına karar vermiştir. Istanbul Borsası 1 nisandan itibaren üç sene müddetle ve muvakkaten kapanacak ve ayni tarihte yenisi Ankarada açılacaktır. Karar Bakanlar heyeti tarafından kabul edilmiş, alakalı fmans ve ekonomi mahvüleri tarafından şevk ile karşılanmışttr. Fiüstinde vaziyet çok tehUkeli Kudüs 15 (A.A.) Filistindeki emniyetsizlik neticesinde Ingiliz makamatı devlet memurlarımn himayesi için bazı tedbirler almıştır. Halkla temasta bulunan her memurun yanında bir tabanca