Katalog

EYLÜL 1987 EKONOMİ CUMHURİYET/U ÜRKIYE'den ı&ıtlamadan ıracatçı kazandı TANBUL (AA) trkiye'nm tekstil urünleri r acatı, gelişmiş ulkelerin Iktar kmtlamalarına karşın zla artıyor. Bu yılın ocak mmuz döneminde rçekleştirilen toplam tekstil •unleri ihracatı, geçen yılın • dönemine göre yüzde 28, BD, AET ve Kanada ırafından kısıüamaya tabi ıtulan ürünlerin bu ülkelere önelik ihracatındaki artış ranı da aynı donemler 'ibanyla yüzde 49'a ulaştı. İSO: 100 büyük firmamn kârları 1979'a göre %16.7 geriledi Sanayici 1980 öncesi kârmı arıyor Ekonomi Servisi Türkıyenin en buyuk 100 firmasının kâ. ları 1980'den sonra geriledi. Bu firmaların satış hasılau ve işçi başma elde ettiği verimlilik 1980 öncesine göre artış göstermesıne karşın, kârlannın azaldığı ortaya çıktı. Ayru fırmalann aynı donemde satış hasılaüanndan elde ettikleri kâr oranları da gerüeme gösterdi. tstanbul Sanayi Odası'nın hazırladığı "100 buyuk firmamn satış ve kârtılıktaki değişimleri 19791985" başhklı araşurması yayımlandı. Araştırmada, ISO'nun her yıl yayımladığı "Türkiye'nin en büyük 500 sanayi kuruluşu" sıralamas\na her yıl giren kuruluşlardan seçilenlerin verileri incelendi. İSO araştırmasmda en çok dikkati çeken nokta, 100 büyük firmanın kârlannın 1980'den sonra gerilediğini gösteren rakamlar oldu. Araştırmaya gore, 100 büyük firmamn kârları 1980 öncesine göre reel olarak yüzde 16.7 geriledi. Bu ftrmalar, 1979 yılında 17.5 milyar lira olan toplam kârlannı 1985 yılında 149.7 milyar liraya yukselttiler. Ancak bu miktar sabit fiyatlarla incelendiğinde 14.6 milyar lırada kaldı. 100 firma, satı$larının yuzde 10.7'sini kâr olarak alırken, bu oran 1985'te yüzde 5.9'a duştu. Kârlar açısmdan sektorler tek tek incelendiğinde, yalnızca otomotiv ve toprağa dayalı sanayi sektörünün 1980'den sonra kârlannı artırdıklan anlaşıldı. Aynı donemde kâr artış hızı en yüksek olan sanayi dalı da otomotiv oldu. Incelemeye alınan kuruluşlarda çalışanlann sayısı 19791985 EKONOM NOTLARÎ OSMAN ULAGAY İstcmbul Sanayi Odası'nın hazırladığı bir araştırmaya göre, Türkiye'nin en büyük 100 fırması, işçilerinden elde ettiği verimde yüzde 28.2 artış sağladı. kârlannı arttırabilen iki sektörden otomotivde en yüksek kâr artışı gerçekleşti. döneminde yüzde 14.2 yukselerek 84 bin 966'dan 97 bine yükseldi. Şirketlerin kişi başına elde ettikleri verimde ise, çalışan sayısı artısının iki katı artış gerçekleşti. 100firmamnher işçiden elde ettikleri verimlilik, 1980 öncesine göre yuzde 28.2 yukseldi. 100 buyuk firmamn kârları ne oldu? Yıllar Foplam KSr (ırtyoıTL) Kartıhk oranlannda artış Kar/satışlaı Çalışan başına (Bin TL) (<*>) 10.7 207 402 10.3 ı \\\aı 19791985 döneminde 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 Sabit KSiA&HfrayB fiyaöarla fiyatlarla (%) 17.5 462 17.5 341 15.8 56.8 421 14 8 47.5 35.7 485 131 17 3 53.1 865 117.7 36.7 16 5 149.7 14 6 31.3 Cari 8.7 6.4 7.8 508 569 6.9 5.8 1255 952 1.544 Emisyon yeniden 3 trilyonu aştı 4NKARA (AA) Emisyon miktan, eylüiun ilk haftasında vine 3 trilyon sınırım aştı. Piyasadaki kâğıt para miktan 1 trilyon 40 milyar lıra iüzeyine ulaştı. Ağustos sonunda 2 trilyon 943 milyar lira düzeyinde bulunan emisyon hacmi, ay başındaki ödemelerle beraber, 96.6 milyar lira genişledi. Böylece ağustos ayı başmda oiduğu gibi, eyltil başmda da emisyon 3 trilyon lira sınırım aştı. Ağustos ayı başmda önemli ölçüde artan emisyon ay sonuna doğru aşağı çekilmışti. ISO'nun araştırmasında, 100 la ise yüzde 57.0 oldu. B'iraclan büyük firmanın üretimden saıış 19791985 döneminde. 100 ba larının 1980'den sonra reel ola yukfirmanınsatışlarım orulania rak yuzde 46.3 yükseldiği kayde her yıl yuzde 6.6 artırırken, elde dildi. Aynı donemde üretimden ettikleri hasılatın yuzde 57.0 arsatışların yıllık artış hızı da sa tış gosterdiği, aradaki farkın da bit fiyatlarla yuzde 6.6 olarak fiyat artışlanm yansıttığı angerçekleşti. Bu hız, cari fiyatlar laşıldı. Aynı firmaların 1979 yılında 38 milyar lira olan toplam oz ser•nayeleri de 1985 yıhnda 477 milyar liraya yukseldi. Bu firmaların 1979 yılında yuzde 46.2 olan reel oz sermaye kârlılıkları, 1985 yıhnda yuzde 31.4'e geriledi. Ana metal, gıda, ıçkı, tuıun, kâğıt, kâğıt ürunleri, lastik \e plastik sektorlerı de, üretimden satışlarım en çok artıran sektörIeı oldular. Arasurmava alınan firmaların toplam hasılatları da reel olarak yuzde 51.6, cari fiyatlarla da yuzde 1451.1 artış gösterdi. 1979 yılında toplam 163.8 milyar liralık satış yapan 100 buyuk firma, bu rakamı 1985 yılında 2.5 trilyon liraya çıkardı. imdi Ekoıtoımye Boşver, ukDjş Seçimden Sonra. Efendim, dolar Tah*akale'de 960 lirayı geçti, 1000 lirava gU ' diyor, Merkez Bar.kası fiyatıyla fark açılıyor... Canım bunu büyütmeyin. Seçim öncesi falan diye biraz dalgalanma olabitir... Efendim, Cumhuriyet Altını 102 bin liraya fıriadı... Canım o da dolara bağlı tabii. Seçime kadar olabilir böy le şeyler. . Efendim otomobil firma/arı, lastikçiler, ilaççılar zam üstüna'z zam yapıyor. Bu gidişle yıllık zam oranları yüzde 50'leri de ge*I Canım biliyorsun biz piyasa ekonomisi uyguluyoruz, ce*> sareti olan zammı yapar. Yapsın bakalım, ben bunları secirrv 1 den sonra da göreceğim... * Efendim, emisyonu çok zor tutuyoruz. Seçime kadar da > harcamaları pek kısamayacağımıza göre... .J! Canım seçime kadar emisyona falan fazla bakmayacalĞ; sınız artık. Bu Amerika da bile böyle olur. **„ Efendim bütçe açığı da yedi ayda trilyonu aştt, geçen yıF~~ dan yüzde 58 fazla bu ytlki rakam. Sonra dış borçlar... , Kardeşim demindpn beri söylüyorum, seçimi alabildiğk , miz kadar erkene aldık. Seçimden sonra bakacağız bunlara,'" Şu bürokrat karamsartığından bir türiü kurtulamadınız gitti. E k o : nomide iyiye gıden hiçbir şey yok mu? r^ Var efendim var. Ağustosta ihmcatımız geçen yı/a gore yüZt •. de 54 artarak 805 mityon doları buldu, ithalat 1 milyar dolann" altında kaldt, dış ticaret açığı 194 milyon dolara indi. Yılın ilk se' • kiz ayı sonunda ihracatımız geçen yıla gore yüzde 22 artarak, 5.7 milyar dolara dayandı... İthalat ise yalnızca yüzde 13 erftı ve dış ticaret açığımız azaldı... Peki, ödemeler dengesinin diğer kalemleri nasıl gidiyor, cari işlemler dengesinde durum nasıl? Çok ıyi efendim, geçen yılın ilk altı ayı sonunda 1.1. milyar dolara yaklaşan cari işlemler açığını, bu yılın ilk yansında 450 milyon dolara kadar indirdik... Bak bunlar güzel gelişmeler. Zaten şu anda benim için asıl önemli olan da bunlar. Ben ihracatı arttırıp cari işlemler açığını kapattım mı bu seneyi de kurtardım demektir. Seçimlerde de umduğum neticeyı alırsam, dışarda hiçbir problemim olmaz. O sizl ürküten dış borç ödemelerini falan da rahatlıkla yapanm... Haklısınız efendim, tabii bunlar bizim için çok önemli de, ekonomide bozulan dengeler, aşırı ısınma badisesi benı ve arkadaşian biraz kaygılandırıyor. İpin ucu kaçacak gibi geliyor... Bak şimdi bu endişeler hepımizde var, ama bir yandan da polıtikanın gerekleri var. Enflasyonda hedef tabii tutmayacak, ama ben sana bir şey söyleyeyim; halk buna alıştı. Ekonomidekı ısınmaya gelince, seçimden sonra öyie bir soğuk duş yaptırırız kı herkese... Ekonominin ateşini de düşürürüz, biraz can yakarak Sız şırndi bunları fazla dert etmeyin de seçim sonrasının hazırlığına başlayın. Seçime kadar ekonomideki getişmelere biraz boş verebiiiriz. önemli olan seçim sonrası. Soğuk duşun şokuyla kurarız yeni dengeleri... özal hükümetinin son zamanlardaki yaklaşımından ve son, t bir haftanın ekonomik göstergelennden esinlenerek böyle bv,] diyaloğun geçebileceğıni düşündük. Tüm ışareller ekonomideki aşın ısınma ve dengesızliklerin seçim sonrasına kadar süreceğini, bunu önlemek için o zamana dek hiçbir şey yapılamayacağını gösteriyor. Seçim sonrasında ise Ozal'ın umduğu sonucu alıp, tek başına yeniden iktidara gelmesı halınde hetm kesin esaslı bir "soğuk duş "a hazır olması gerekiyor. ti SERMAYE PÎYASASINDAN Dünya borsalarında geçen hafta NEW YORK Borsası yaanmcılan iüm haftayı cuma günii açıklanacak temmuz ayı ABD dış ticaret açığı rakamlarım bekleyerek geçtrdi.Çarşamba gunu küçük çapta puan kazanan endeks perşembe günii 26.78 puan kazanarak 2576.05 puandan kapandı. TOKYO BORSASI hafıanın ilk yarısım carth geçirdıkten sonra ikincı yarıda hısse senedi fiyatlarında duşuşyaşadı. Telekomunikasyon şirketlehnin hisse senetlerine yoğun talep nedeniyle salı gunu 25.204.09 puana çıkan ' NikkeiDow endeksi çarşamba gunıi yeniden 25 bin puanın altına düştu. Perşembe günü ABD'nın temmuz ayı dış ticaret açığına ılışkin beklentiler nedeniyle NikkeiDow endeksi 24.795.24 puandan kaoandı. FRANFVRT BORSASI hisse senedi fiyatlarınm süreklı Jeğer kazandığı bir hafta yaşadı. tstikrarlı dolar ve yoğun talep nedeniyle Commerzbank endeksi salı gunıi 1930.40 puana çıktı. Borsada canlanmaya doğru Borsada canlanma umudu doğdu. Üç haftadan beri özelleştirme tartışmasıyla krize giren Borsada hisse senedi fiyatlarında görulen duşuş, geçen hafta durdu ve cuma günü yeniden artmaya başladı. Borsa 1. pazarında geçen hafta işlem gören 59 hisse senedinden 4O'ı değer yitirdi, 16'sı arttı, 3'u ise aynı kaldı. Haftanın en yuksek primini yuzde 89'luk artışla Polylen (Y) hisseleri yaptı. Geçen hafta en fazla değer kaybı ise yuzde 39 ile Anadolu Cam (Y) hisselerinde gorüldü. | J Ş B t L HAFTAMN Akpmento |BU" Akfanemo (MM) AnaMu Cwı (E) Anadolu Cam 0 0 »ymar BaofK Bokı Çıranto |BK) ptMHaUt &msa(BU) CufcurtM EHM* (E) Çukurova BMHt (Y) Oencf Cam Dogusan oakta$ EcacHnç. Vıknm EoeKnoMı EoeGubre Enka HoMıng EfaJlıDemCO GoodYear Gubte Firtnötı GuntyBınahk HeH«(E) Isnr Dem» CM* (E) Izmr Ocmr Ç«* (Y) Imcam Kartonun(E) KOMzEUdr* KoçH«Mng(E) Koç HoHSng (V) Koc Yatmm (E) Koç Yaurıra (Y) Kon)sa(E) KordsafY) Koruma Tınm (RHU) Konıma Tarm (E) Lassa Makıne Tatam Mensucat Satıim Metaş Mktvı 510 380 5 275 1325 590 980 350 4090 50 2140 435 3 710 3750 75 50 100 2400 210S0 1620 100 9617 90 7.775 2 450 200 800 5375 4100 $00 13020 3120 8140 170 7890 3195 1930 3 240 360 1375 2 810 375 1 110 7225 4 275 640 23875 14 250 175 380 500 27 725 4 620 4150 980 3800 700 2600 325 6300 650 E* 95 000 35 000 7500 6800 12 500 13 800 6900 23 000 37 000 17 200 55 000 19 000 19 000 5150 5100 24 000 4900 3050 9500 7000 4750 180000 6300 3625 6800 6300 3800 4 075 18.300 10000 16900 14 900 13 700 9900 9 500 21000 20 000 10 000 6150 28 000 4600 17 100 5000 5150 21000 6400 3 875 4900 9000 7000 7900 11500 10500 12400 12 500 12 400 5000 55 00(1 6550 2850 YlkHk ftnt 100 000 35 000 8200 7 100 14 500 14 500 7000 25 000 37 000 19 000 21000 20000 5400 5100 24 000 6750 4 075 12 000 7500 5900 180 000 7450 4000 6800 6 600 5175 5125 19 800 11400 20 500 16 500 15 000 10 350 10 500 25 000 22 000 10 000 6 750 31000 5600 19 500 5250 6200 24 000 7450 4500 4900 IOOOO 7000 9200 12 600 12 000 15000 15900 13 700 6350 62 000 7800 3500 (IN) 95 00 82 35 87 21 10072 11111 92 31 71» 83 55 Gelir payı ödemeleri bugün ASKARA (AA) Istanbul 1. Boğaziçi Köprüsu ve Keban Barajı ile, Karakaya Barajı'na ait gelir ortaklığı senetlerine, gelir payı ödenmesine bugun başlamyor. Senet sahiplerıne toplam 61.5 milyar lira ödenecek. cıooo mita Dövian Cirai < lotokopi makinaları BILGITAŞ A.Ş. ISTANBUL 172 80 82166 S7 27 DÖVİZ KURLARI Dftviı 904.35 660.90 71.77 504.40 24.31 130.69 209.90 150.79 447.92 143.09 009.81 «57 637.76 3241.40 1498.96 241.16 1 ABD Doları 1 Avustralya Dolan 1 Avusturya Şilini 1 Batı Alman Markı 1 Belçıka Frangt 1 Danımarka Kroou 1 Fin Markkası 1 Fransız Frangı 1 Hdlanda Florini 1 isveç Kronu 1 isviçre Frangı 100 italyan Lireti 100 Japon Yenı 1 Kuveyt Dınan 1 Sterlin 1 SArabistan Rıyalı Dövız Satış 908.87 664.20 72.13 506.92 24.43 131.34 208.94 151.54 450.16 143.81 612.86 69.92 640.95 3257.61 1506.45 242.37 14 EUfll 1M7 Efektif Alış 904 35 647.68 71.77 504.40 23.82 130.69 203.74 150.79 447.92 143.09 609.81 68.16 625.00 3176.57 1498.96 236.34 Efektif Satış 917.92 670 81 72.85 511.97 24.67 132.65 211.02 153.05 454.64 145.24 618.96 70.61 647.33 3290.02 1521.44 244.78 Fiyatlardaki düşuşe paralel olarak işlem miktan ve işlem hacmi de geriledi. Bir önceki hafta 4022 milyon lira olarak gerçeklesen işlem hacmi, geçen hafta 2.207 milyon liraya, işlem miktan da 367 binden 230 bin adete duştü. Fıyatların "tabana vurduğu" konusunda gorüşbirliğine varan aracı uyeler, cuma günü alımlarını arttırdılar ve 3 haftadan beri ilk kez fiyatı yukselen hisse senedi sayısı duşen hisse senedi sayısından fazla oldu. Hızla değer kazanan 7 hisse senedinin fiyatı serbest bırakıldı. Bu hafta içinde de bazı banLOJ\DRA BORSASJ kaların yatırım fonları için buÇarşamba gunu New York ve yuk miktarlarda alıma geçebileTokyo borsatarındaki belır cekleri belirtiliyor. sizlikten etkilenen endeks 2249.1 puana dıiştukten sonBorsa 2. pazarında ise 10 hisra perşembe gunu biraz canse işlem goıdu. tşlem miktan 24 landı ve 2253.2 puandan kabin 90, işlem hacmi de 51 milyon pandı. lira oldu. , MmfO tea; OMıuksa Otosan PınarSOt Pımaş Polylen (E) PolylefilY) RaMk Sartajysan (E) Sarkuysan (Yı Stfas fti T Dem» Oöküm (E) T Demır Ooküm (Y) T Iş Bankası (B) T Semens TŞışeCam YJS»5 104 97 82 09 94 76 99 50 97 17 102 00 119 37 98 54 74 85 79 60 93 33 62 26 97 30 102 94 85 88 99 27 95 45 ^6 77 83 16 11314 104 59 86 34 11544 100 00 99 04 88 79 95 83 104 76 100 00 86 67 98 36 9189 102 63 104 00 90 00 92 00 108 21 06 85 96 74 85 71 18919 103 61 90 91 »0 48 78 98 113 57 87 32 76 69 100 00 8293 77 55 HEM DEVLET GUVENCESINDE, HEM SÜMERBANKGÜVENCESİNDE •1 Bugün bankamıza uğrayın, yeni uygulamadan yararlanın. 1 yıl vadeli mevduatınıza t^Sümerbank'ın trilyonlarla ifade edilen mal varlığı ve sahibi oiduğu sürekli ve istikrarlı kâr sağlayan güçlü sanayi kuruluşları Sümerbank Bankacıhğf nın güvencesidir.^ 1 yıl vadeli mevduat sertifikasına 56 4 l SÜMERBANK B A N K A C I L I Ğ I "Milyonların kalbinde bu banka var11