Katalog

GEÇMİŞLE GELECEK Sabahattin Kudret Aksal 2. bası. 1400 lıra (KDV içınde) Çağdus Yaymlan, Turkocağt Cad. 3941 Cağaloğlu tSTANBUL Cumhuriyet 64. Yıl; Sayı: 22551 Kurucusu: Yunus Nadi 150 TL. .6 Haziran 1987 Cumartesi OSMANLI İMPARATORLUĞU'NUN REFORM ÇABALARI İÇİNDE BATIŞ EVRELERİ Ahmet Rastm'ın bu onemlı yapıtını. gunumuzun dılıyle. Hıfzı Veldeı Velıdedeoğlu basıma hazırladı 1800 lıra (KDV nmde) Çagdaş Yavmlan Turkocası Cad 3H 41 Caîaloituhtanbut Ağır ve hak etmediğimiz bir yenilgiye uğrama olasılığı artıyor' Ecevit'e muhtıra DSP'ye dava açılacak Düşük faize Rahşan Ecevit Faiz operasyonu, ÖzaVın yattan verdiği telsiz emriyle donduruldu Başını eski Genel Sekreter Necat Hamzaoğlu'nun çektiği 6 MKYK üyesinin DSP Genel Başktpıı'na verdiği muhtırada, "Sonımluluğunuz ve tam yetkiniz altında yürütülen örgütlenme çalışmalannda belirli bir yöntem izlenmediği, rastlantılara ve örgüt kuracak bir kişi bulunmasına göre, herhangi bir il ya da ilçede örgütün kurulduğu izlenmektedir" denilerek aydınlann dışlanmasınm sakıncasına dikkat çekildi. « eski MKYK üyesi, muhtırada, halkla ilişkiler açısından partinin "yürekler acısı" durumda o/duğunu belirterek, "DSPbasın . Cumhuriyet çekişmesi hâlâ devam Başsavalığı, etmektedir. Herhangi bir kuruculuktan çıkanlan toplantının 20 dakikasınm 18 233 kişi adına yapılan dakikası basına çatmaya suç duyurusunu haklı harcanırsa, basının takmdığı buldu. tavra şaşmamak gerekir. Basın • ANKARA (Cumhuriyet Bubizim yandaşımız olmak rosu) Üyelik işlemlerinı tamamlamadıklan gerekçesi ile zorunda değildir. Partinin DSP üyeliği düşürülen 233 kubasına karşı takındığı haksız rucu içın yapılan ışlemin Siyatutumdan vazgeçmesi gerekir" si Partiler Yasaa'nın 4. maddeşeklinde görüş açıkladılar. ' Arkası Sa. 8. Sü. 3'de) NASAN UYSAL'm fcaberi 10. Sayfada Merkez Bankası'nın 1 yıl vadeli mevduat faizini yüzde 43'ten yüzde 48'e, altı ay vadeli mevduat faizini yüzde 38 den yüzde 42'ye ve üç ay vadeli mevduat faizini yüzde 35'ten yüzde 39'a yükselten, aynca 15 ay ve daha fazla vadeli mevduatın faiz oranlarının bankalarca serbestçe belirlenmesini öngören faiz operasyonu, Başbakan özal'ın Nirvana yatından verdiği telsiztelefon talimatıyla son anda durduruldu. ANKARA (Cumhuriyel Burosu) Ekonomık zirve toplantılannda ahnan karar sonucu Merkez Bankası'nın dun yapacağı faiz operasyonu, Başbakan Turgut Özal'ın Gocek koyunda demirlı "Nirvana" yatından Başbakan Yardımcısı Kaya Erdem'e verdiği telsiztelefon emrı ile donduruldu. Aynca, Başbakanın kardeşi ve DPT Musteşarı Yusuf Özal'ın ekonomık zirve toplantılarına katılmamasıyla başlayan goruş aynlıkları ekonomı yonetımi ile Başbakan Ozal'ı karşı karşıya getırdı. Merkez Bankası Idare Meelısı uyeierinden binnin Jstanbul'dan Ankara'ya gelırken uçağı kaçırması sonucu başlayan dunku aksilikler, Başbakan Turgut Özal'ın "Ben gelmeden herhangi bir karar çıkmasın" bıçimindeki direktifiyle sonuçlandı. Bövlelıkle serbest faizi savunan ve Özal, Erdem'e faiz karannı Ankara'ya döndükten sonra teknisyenlerle görüşüp kendisinin yereceğini bildirdi ve "Ben gelmeden herhangi bir karar çıkmasın" dedı. Hazıne ve Dış Ticaret Müsteşan Yavuz Canevi, Özal'ın tutumundan yakınarak, "Sayın Başbakan, bu serbest faiz konusunu basına ve kamuoyuna açıklamadan önce en azından beni çağırıp görüşümü alabilirdi" diye serzenişte bulundu. gazetelere de demeç vererek Hazıne ve Merkez Bankası yönetimine karşı muhalefetını açıkça ortaya koyan Yusuf Ozal, ekonomınin dığer kurmaylarıyla gıriştiği mucadelenın ılk raundunu kazanmış oldu. Kaya Erdem başkanlığındaki ekonomık zirvenm mevduat faizlerınin bir yıl vadelilerde 5 puan, uç ve altı ay vadelılerde 4'er puan yukseltilmesini ongoren karan Başbakan Özal'ın vetosu ile sonuçsuz kaldı. Edınilen bilgilere göre, faiz operasyonunun gelışimi ve bu konuyla ilgili olarak Kaya Erdem başkanlığında yapılan ekonomik zırve toplantılarındaki tanışmalar ana hatlanyla şöyle geliştı: 1. Merkez Bankası ve Hazine, enflasyonun hızlanması ve paradan kaçış eğiliminin durdurulabilmesı amacıyla faizlerle ilgili olarak teknik bir Necat Hamzaoğhı Zamlar gündemde Teknisyenler, Kaya Erdem 'e akaryakıta yüzde 1015 zam yapilmasını ve 300 milyarhk gübre sübvansiyonunun aşıldığını söylediler. Hasan Bıyıklt BILAL ÇETİN'in haberi EkonoMide çalışma başlattı. Ancak bu çalışmalar sürerken, Başbakan Turgut Özal 26 mayıs gunu yaptığı bir toplantısında faizlerın serbest bırakılacağını açıkladı. 2 Başbakanın bu açıklaması Hazıne ve Merkez Bankası'nda " ş o k " etkisi yarattı. Uzmanlar bugunku ortamda serbest faizin yaratacağı tehlıkeleri anlatarak, yukseltmeden yana olduklannı, ancak serbest faize geçış için koşuliarın henuz tam olarak oluşmadığını savundular. 3. Faiz konusunda sağlıklı bir karar alabilmek ve ekonomi yönetimi arasında mutabakat sağlayabilmek amacıyla Başbakan Yardımcısı Kaya Erdem, 3 haziran gunu ekonomik zirveyi toplantıya çağırdı. Zirvede konu, ikı gün üst uste tartışıldı. Ancak, ilk gun DPT Musteşarı Yusuf Ozal, bu toplantıya katılmayarak muhalefetinı ortaya koydu. 3 Haziran gunu yapılan ve 6 saat suren toplantıda, teknisyenler serbest faize karşı çıkarlarken, mevcut faiz oranlarının 5 puan civarında arttırılması konusunda anlaşmaya K.rdılar. 4. Kaya hrdem teknısyenlenn vardığı bu sonucu Başbakan Turgul Özal'a ılettı. Ancak, Ba>bakan en azından nısbı bir serbesti petirılmesini istediğinı yineledi. 5. Oncekı gün yapılan ıkıncı toplantıda ıse, serbest faiz tekrar gündeme geldı. Toplantıda Hazıne ve Dış Ticaret Musteşarı Yavuz Canevı, Başbakanın tutumundan yakına (Arkası Sa. 8, Sü. 4'de) Mjniseçim Beferandum kimin için? sınavı yann Anayasa Mahkemesi'nin son kararından sonra siyasiler tartışıyor ILO: Hükümetin 2. mektubu yetersiz INÖNÜ Sosyal demokrat iktidar şart Yolsuzluklar yoğun biçimde sürüyor. Enflasyonun patlamasma bakın. Demek ki hesap bilmiyor. Verdiği rakamlara inanmayın. BARIŞ KUDAR'ın haberi 7. Sayfada 8 5 köy ve kasabada yann yapılacak belediye başkanlığı seçimlerine ANAP her yerde katıltrken SHP 55, DYP 74, RP 49, DSP 18, IDP de 5 beldede katılacak. ANKARA (Cumhuriyet Burosu) 85 beldede yann yapılacak belediye başkanhğı seçimi için propaganda dönemi bugün saat 18.00'de sona eriyor. Seçira yapılacak beldelerdekı yaklaşık 200 bin seçmen yann saat 08.00'den 17.00'ye kadar oy kullanacak ve saat 17.00'den sonra sandıklar açılarak, oy ayrun ve sayınu yapılacak. 85 köy ve kasabadaki belediye başkanlığı seçımlerinin tümune iktidar partisi ANAP kaulırken, SHP 55, DYP 74, RP 49, DSP 18, IDP de 5 beldede seçime girecek. Başlangıçta 57 beldede aday gösteren SHP'nin 2 beldedeki adayı daha sonra partisinden aynlmıştı. 12 Eylül'den sonra yapılan 6 kasım genel, 25 mart yerel ve 28 eylul ara seçimlerinin ardından 7 hazıran seçimlerine onceleri bir "referaadum" gözu ile bakılıyordu. Başbakan Turgut Özal'ın erken genel secim karannı vermek için gereklı görduğu unsurlann arasında 1. Anayasa Mahkemesi, eski MSP'li Abdülkerim Doğru 'nun beraat ettiğini, siyasi yasaklı olmadığını açıkladı. 2. Hukukçular ve MSP'İHer, kendileri ile MHP'lilerin geçici 4. madde kapsamında olmadığını, yalmzca mahkum olan Türkeş'in yasaklı olduğunu söylüyorlar. 3. Eski başbakanlardan Süleyman Demirel, "referandum kapsamına girmeyenlerin ilan edilmesinde yarar olduğunu" söyledi. DSP Genel Başkanı Rahşan Ecevit, "Başbakan referandumun sadece AP ve CHP yöneticileri ile genel başkanlan için yapıldığını ilan etmeli" dedi. FARUK BİLDİRİCİ "halkoylamasııun'yalnızca C H P >e AP yöneticileri için yapılacağını, MHP ve MSP'lilerin ka.ınldıgını " belirterek "Başbakan açıklama yapmazsa, kamuoyunu aldatmak istiyor demeklir" dedi. Necmettin Erbakan'ın siyasi yasaklı olmadığını savunan MSP'liler, onumüzdekı hafıa toplanarak izleyeceklerı tavn belirleyecekler. Abdülkerim Doğru'nun siyasi yasaklı olmadığı yolundakı idare mahkemesi karan, Anayasa Mahkemesı'nce de tekrarlanınca, MSP ve MHP yöneticilerinin siyasi yasaklı olmadığı yolunda tanışmalar başladı. Anayasanın geçici 4. maddesinin 1 urkıye giıvenı kötüye kııllaııth' Aplikasyon Komitesi işçi grubu başkanı Belçikalı Houthuys, Türkiye'nin geçen yıl ILO'ya sunduğu niyet mektubu için "Bekleyelim, gelecek yıl ne olur" diyerek ılımlı davrandığım, ancak bu yılki mektubu görünce "geçen yıl hata yaptığını anladığını" söyledi, "Türk hükümeti güvenimizi kötüye kullandı" dedi. Nisan ayında Ankara'da Türk hükümeti ile görüşen ILO temsilcisi Simpson, kendisine gösterilen mektupla ILO'ya sunulan mektup metinlerinin farklı olduğunu ileri sürdü. Demirel yasakları ile ayrı bölümde itade ettiği, bunlardan binncisinin "11 Eylul 1980 tarihinde iktidar ve ana muhalefet partisi durumunda olanlann genel başkan ve yonetkileri hakkındaki yasaUar" lartışılamayacak denlı açık olduğu savunuluyor. Buradan hareketle Süleyman Demirel ile Bulent Ecevit'in siyasi yasak kapsamında oldukları belirliliyor. Ancak iktidar ve ana muhalefet partisi durumunda olmayan pani yöneticileri için konulan siyasi yasaklann, "devlete karşı suçlardan haklannda dava açdmış olması" koşulu getiriliyor. Bu madde nedeniyle hukukçular, haklarında dava açılmasına karşın beraat edenlerın yasa kapsamı dışına çıkacağını kaydedıyor. Bu nedenle MHP ve MSP yoneticılennden beraat edenlerın yasağının kalktığı savunuluyor. Alpaslan Tıirkeş hakkındaki mahkumiyet karan, halen Askeri Yargıtay'da incelenıyor. Necmettin Erbakan ve öbür MSP yöneticileri beraat ettiğinden, yasağın kalktığı savunuluyor. Böylece yasağın sadece CHP ve AP yöneticileri ile genel baskanları Bulent Ecevit ve Süleyman Demırel'i ılgilendirdiğı kaydediliyor. Referandurnda da sadece Ecevit ıle Demirel' ClNDORUK Hükümei sandala bindi Don Kişotlar gidiyor. Yeni bir devir açılıyor. Bu bir sirktir, sirk çadırları uçtu gidiyor. Bunlar pazar gibi. ANKARA Anayasa Mahkemesi'nin, MÇP Genel Başkanı Abdülkerim Doğru'nun siyasi yasaklı olmadjğı yolundakı karan, tanışmalara yol açtı. Anayasanın geçici 4 maddesindeki yasaklann sadece Suleyman Demirel ve Bıilenl Ecevit'ı kapsadığı öne süruluyor. Bu arada, Süleyman Demirel, geçici 4 maddenin kapsamında AlpasJan Tıirkeş ve Necmettiu Erbakan'ın bulunmadığına işaret ederek "referandum kapsamına girmeyeceklerin ilan edilmesinde yarar bulunduğunu" soyledi. DSP Genel Başkanı Rahşan Ecevit, (Arkası Sa. 8, Sü. 3'de) BETÜL UNCULAR'ın haberi 7. Sayfada (Arkası Sa. 8, Sü. 3'de) tRAN HEYETİ BUGÜN DÖNÜYOR 8. Sayfada t5 yıl hapsi istendi Faruk Taşarla Şiyubi tutukkuna Vnadolu Bankası Gaziantep şubesini 7 milyar ira dolandırdıkları gerekçesiyle Faruk Taşar ve ırtağı ile banka yöneticilerinin yargılanmasına nışlandı. GAZİANTEP (Cumhuriyet) Lnadolu Bankası Gaziantep Şube'nin 7 milyar lira dolandınlmayla ilgili olarak açılan davanın ün Gaziantep 1. Ağır Ceza Mahemesi'nde yapılan duruşmasında, lustafa Taşar'ın kardeşi Faruk aşar ile ortağj M. Asım Hamamoglu ve olayda sorumlu görülen ınka mensubu sanıklann 1 ile 5 1 arasında, banka müduru Suat zoğuz'un ıse 9 yıla değin hapisle •zalandınlması istendi. Savanın ı istemi üzen'ne, bankamn eski üdürü Suat Özoğuz fenabk gecirdi. Mahkeme kurulu, duruşmada aynca bir başka suçtan lstanbul'da tutuklu bulunan M. Asım Hamamcıoğlu ile Faruk Taşar hakkında gıyabı tutuklama karan veriken, diğer sanıklann tutukluluk hallerinin devamıru kararlaştırdı. DOnkü duruşmada ifade veren sa HERKES MUTLU Göl kurtuldu, flamingolar yaşadt, köylüler memnun. (Fotoğraf: RIZA EZER) Seyfe Gölü'nün kıyısında, flamingolann peşinde Flamingolann uğrağı olan Kırşehir Seyfe Gölü'nün kıyısındaki Badıllı köyünden birinin tüccara borcu varmış. Tüccar gelmiş, borcunu ister, köylü kara kara düşünür. Tüccara ne diyeceğini düşünürken köylü dönmüş, göle bakmış. Göl flamingolardan bembeyaz. Tüccara dönmüş, "Bak" demiş, "Şu gördüğün keçiler var ya, hepsi benim. Onları kırptıktan sonra borcumu ödeyeyim." Tüccar da bakmış adam zengin, "Peki" demiş, "Sonra ödersin." IŞIK KANSU SEYFE/K1RŞEHİR Flamingo yağından romatızma ilacı, Araplann guvercinle şahin avı öyküleri arasında, Seyfe Gölu'nde suzülen flamingoları izliyoruz. Bozkınn ortasında, Kırşehir'in Mucur ilçesine bağlı Eskidoğanlı köyu merası üzerindeyiz. Yoğun kekik kokusu; yukanda kahkahalarla, çığ Flamingolar mı, keçiler mi? lıklarla kanat çırpan angıtlara, kırlangıçlara, yabanördeklerine de ula şıyor olmalı. Eskidoğanlıların, Şerif Taytıs'lı, Konstans'h "Flamingo Yolu" adlı TV dizisinden sonra asıl adlannı oğrendiği flamingolar ise edalı edalı, derinliğı 30 sanıimi geçmeyen suda yurüyorlar. Eskidoğanlı köylülerinin "Bulgar (Arkası Sa. 8, Sü. l'de) MUSTAFA TAŞAR: İDDÎALAR YALAN. 6. Sayfada (Arkası Sa. 13, Sü. 2'de) tşSendika Servisi Uluslararası Çahşma Örgutu ILO'nun Cenevre'de yapdmakta olan genel kurul niteliğındekı konferans çalışmalan çerçevesinde, Türkiye'nin durumuna ilişkin yeni gelişmeler var. Sözleşme ve tavsiye kararlannı gözetmekle görevli aplikasyon komitesinin dunkü toplantısında, Turk hukumetinin göndermiş bulunduğu nıyet mektubu dağıtıldı. Gerek işçi grupları gerekse ILO yetkılileri, mektupta yer alan güvenceleri yetersiz buldular. Aplikasyon komitesinin işçi grubu üyeleri, Türk hukumetinin, geçen yıl. nıyet meütubu uzerine kendisine gösterilen güveni kötu niyetle kullandığını ileri sürdüler İşçi grubu başkanı Belçika delegesı Houthuys, geçen yılki mektupta verilen guvenceler karşısında "Turkive somuı la•hhutlerde bulundu, bekleyelim, gelecek jıl nc olur" demışti. Şımdı ıse "Geçen yıl hala yapmışız, Turk hükümeti güvenimizi kotuje kullandı" şeklinde konuştu. 23 nisanda Ankara'da Türk hükümeti ile göruşen ILO Sendıka Ozgurlukleri Dairesi Başkanı W. Simpson, Ankara'da kendisine gösterilen taslak ile nihai mektup metnı arasında farklar bulunduğuna işaret etti. Simpson, "Mektup geçen yıl gönderilene nazaran daha genel ifadeler taşıyor. Gundeme alınması halinde. hukumetin yapacağı açıklama onem taşıyacaktır" dedi. Turklş temsilcileri, eski Bakan Muslafa Kaleoıfi tarafından geçen yıl gönderılen eski mektubun daha bağlayıcı olduğunu belirterek yeni mektubun yeterli olmadığını söylediler. Turklş Başkaru Şevkel Ydmaz, ILO temsilcisi tarafından genel direktore sunulan raporda, ILO'nun Turkİş'in yasa değişiklığı isteklerini tumu ile paylaştığını belirterek özetle şoyle dedı: "Bu değişiklikler Özal hukümetine 16 Ocak 1986 larihinde dorduncii defa sunulmıışlur. Taşçıoglu'na şabal 1987'de yeniden sunuldu. Hâlâ ILO prensiplerine ve normlanna gore hareket etme niyetinden sbz etmekle yetiniyorlar. Turk işçisinin beklediği, bu çeşit gosleriler değil. somut sonuçlardır. Anayasanın arkasına sgınmasınlar. Yapılacak çok şey \ardir." Turk hukumetinin çağrısı uzerine 23 nisanda Ankara'da bulunan ILO Sendika özgurlükleri Dairesi Başkanı W. Simpson ile yapılan göruşme ve vanlan göruş birüğine göre. Türkiye adına hazırlanan mektup, 8 mayıs tarihli olarak ILO'ya sunulmuştu. Dün ILO Aplikasyon Komitesi uyelerine dağıulan mektupta, Türkiye'nin ILO ılke ve sözleşmelerine tam olarak uyan yasai duzenlemenin gerçekleşmesi içın gerek duyulan önlemlerın alınması görüşünde olduğu beliniliyor. tşçiler, işverenler \« ILO temsilcisi ile yapılan görüşmeler ışığında. 2821 ve2822 sayılı yasalarda yapılacak değişikliklerin yeni baştan (Arkası Sa. 13, Sü. 2'de) ABD Körfez'e saldırabUir Amerikalı Senatör Glenn, Iran'ın Hürmüz Boğazı'ndaki füze üslerinin imhası için plan yapıldığını doğruladı. Glenn, "Eğer saldırılması gerekirse tek başımıza gideriz" diyerek bu konuda müttefıklerden yardım beklentisi içinde olmadıklarım belirtti. 3. Sayfada **. t *ı >LAYLARIN ıRDBNDAKI ;ERÇEK jayri Siyasi "ür Bakişla... olojik bir yapısımn bulunduğu Türkiye bir askeri yönetimden açıktır. Kişiyi yönlendiren fikir sıyrılışm karmaşık surecini yave inanç örgüsü, davranışlarını şarken, bu iki sözcuğün güncet da etkiler ki bunu doğal saymak siyasal yaşamdan uzaklaştığtnı gerekir. "İnsan düşünen bir ya görmek sevindihcidir. Çiinkü arratıktır." tık ış çevrelerinden işçi çevreler'me ve koyden kente kadar yeni Parlamenter demokrasi, en bir iktidann hesabı yapılmaya sağdan en sola çeşitli ıdeolojile başlanmıştır. rin ve siyasetlerin tartışmasında Bu hızlı değişimin nedeni, oluşur. Bu durumda, demokraANAP hukümetindeki başansızsilerde "alternatifsizlik" ve "depolitizasyon" gibi kavramla lığın elle tutulur duruma gelmerın ve siyasetlerin yeri olmama sidir. Enflasyon patlaması, lıdır. Seçeneklerin varlığı, çok ANAP yönetimindeki kavgayla "Ideoloji" sözcüğünden Tur partili demokrasi için gereklidir; • • * ve'de korkulur. Oysa her irtsa"politizasyon", halkın yönetime n bılinçli ya da bilinçsiz idekatılmast için kaçınılmazdır. (Arkası Sa. 13, Sü. l'de) Kaplumbaga olayı Yumurtalara yakınkonıma Çevre Genel Müdürü Muzaffer Evirgen, Dalyan tztuzu 'ndaki denizkaplumbağalarının, otel inşaatını yapan şirket tarafından korunacağını, şirketin kaplumbaga yumurtalarını korumak için biyolog çalıştıracağını söyledi. 13. Sayfada GOZLEM UĞURMUMCU Yazdık; Oldu... Anayasa yazmanın ne kadar güç bir iş olduğu, gün geçtikçe daha iyi anlaşılıyor. 12 Eylül yöneticileri, anayasanın siyasal yasaklar ile ilgili geçici 4. maddesini hazıriariarken şöyle düsünmüs olacaklar: (Arkası Sa. 8, Sü. l'de) Bilim Güvener Dünyasını TGS Genel Bugün Başkanı oldu Izleyiru Oktay Kurtböke'nin istifasıyla boşalan TGS Genel Başkan/ığı'na Güvener getirildi. 8. Sayfada Güvener Cumhuriyet Bilim Teknik, Bugün ve her cumartesi Cumhuriyet 'Je birlikte.