Katalog

HAZIRAN 1987 KÜLTÜRYAŞAM HAYVAMAR I>\L4IL CUMHVRİYET/5 Y4YEV DÜNY4SEVDA SANATEDEBİYAT T gnacz Kunos'un derlediği masalları, Gani Yener Türkçeleştirdi Macar Türkologdan Türk masalları rürk Masalları/Ignacz y' »os/Türkçeleştiren: Gani Yener/Sosyal f^ınlar/430 sayfa. tfEHMET RİFAT 1860(2) 1945 yılları arasında aşamış olan Macar Türkolog gnacz Kunos'un derledığı Turk nasallarının bır bolumu, Gani rener'ın gunumuz dılıne aktarnaçabasıvla bellı bır butunluk çmde yenıden yavımlandı On ozunu Arslan Ka>nardag'ın azdığı ("Turk Masal Derlemeen ve Kunos") kıtap, Turk ma allarının en guzel orneklerınden 4'unu ıçerıyor 1 Ignacz Kunos ve Turk Maalları \lamndakı Çalışmalar. "eşıtlı kavnaklarda Turk halkbı ım çalışmalarını başlatan kışı ılarak Macar Kunos gosterılır >madolu ve Rumelı Turklen ara ında gerçekleştırdığı araştırma arla Turk halk masallarını, urkulerı, Nasrettın Hoca fıkra arını, ortaovunlarını, Karagoz lyunlarını, nınnılerı, manılen, ~urk lehçe \e ağızlarını derlevıp ncele>en Kunos, Turk halkbılı ıı çalışmalarını Macarıstan'da urdurmuş, 1925 1926 vılları arainda da Turk hukumetının çağısı uzerıne ulkemıze gelerek îsınbul ve Ankara'da Turk halkıhmıyle ılgılı konferanslar verııştır Derleme çahşmalarına ışkın gozlemlerının ve Turk alk yazınına bılımsel yaklaşımıın yer aldığı "Turk Halk .debıyaıı" (1925) adlı kıtabı dı uıda çeşıtlı derlemelerını de urkçe olarak ya>ımlayan ku os, masal derlemelennı ılk kez lacarıstan'da çıkarmış (1887 889), bunları daha sonra "yıne endısı Almancaya ve Ingılizcee çevirerek yavımlamıştır" (Bkz *ı»coz, s 8) Bu masalların bır nunu de G Yener, "Turkesınden \e İngilizce çevirisınden ararlanarak bugunku dılımıze ktarraış"tır (Bkz Onsoz, s 9) Kunos'un başlatmış olduğu bu. alışmalar sonrakı yıllarda Batılı ılım adamlannın yanı sıra doö jdan Turk araştırmacılan tarandan surdurulmuş, ozellıkle amhunyet donerrunde P. N. Boıtav "Zaman Zaman Içinde" 958), "Az Gittik Uz Gittık" 969), "Turk Halk Edebı>atı" 969), "Turk Folkloru" (1973), Folklor ve Edebıvat" (2 cılt, 1982 1983) başta olmak uzere T. Alangu "Billur Koşk Masalları" (1961), "Keloglan Masalları" (1967), "Turkıve Folkloru Elkıtabı" (1983), V Tezel "Turk MasallarT (1971), E. C Gune> (masalları kendıne ozgu bır yaklaşımla venıden vazmıştır), vb Turk halk masallarını derlemış ler ve değışık açılardan ıncelememışlerdır Bu arada, P N Boratav'ın Alman bılım adamı V*. Eberhard ıle bırlıkte gerçekleştır dığı Turk masallarını uluslara rası kurallara uygun bır bıçımde turlere a>ırarak sıruflandırma ve çozumleme çalışması da 1953'te "Tjpen lurkischer Yolksmarchen" (Turk Halk Masalları Tıplen) adıvla \avimlan mıştır ö t e yandan, masalların derlenmesı ve/ya da ıncelenmesı ünıversıtelenrruzın ban bölumlerınde tez çalışmalarına konu olmuştur Bunların arasında Er zurum Ataturk Unıversıtesrnde 19711973 vıllarında gerçekleştı rılen "Gumuşhane Masalları". "Elazıg Masalları", "Erzurutn Halk Masallan" adlı doktora tezlen sa>ılabılır Turk masallanyla ılgılı olarak vabancı ulkelerde de ıncelemeler >apılmakta, derlemelerın vevnlmesı çalışma ları surdurulmektedır Soz gelımı, Fransa'da P N Boratav'ın gırışımıvle gerçekleştırılen Turk masallannın çevırısı çalışmaları arasında şu ıkı kıtap belırtılebı lır "Contes turcs" (Turk Masalları, 1955), "Conles de Turquıe" (Turkıye Masallan, 1977) 2 Masal Incelemeleri ve Anlatı Çozumleme Yontemlen. Masal ıncelemelerının geneide ıkı ana doğrultuda surdurulduğu ılerı surulebılır Gerçekten de bır \anda masalların kokenlerınc, evrımlenne ılışkın goruş ve kuramlar ılerı surulurken, bır yandan da masailann çozumlenmesı \e Mnıflandırılmasına gırışılmışDunva masallannın kokenle rının ıncelenmesınde 19 vuzvıldan gunumuze bırvok kuram or 'avaaıılmıştır Batılı bılım adamU n, masallan HıntAvrupa uv gaı'ığının bır kalıtımı olarak gor muşier, kımılen bunların Hındıs tan'dc' orta\a vıktığım ılerı surmuş, kımılen budunbılgısel (etnograîık) >aklaşımı benımseverek masJIarı bır ılkel oluşumun kalıntıs bıçımınde değerlendırmış kımiıcrı de Marx'çı bır vaklaşımla masallan bır ustyapı kurumu olarak ele almış ve masalın olusumunu sağlavan uretım dızgelerını araştırmışiır Masalların çozumlenmesı ve sınıflandırılması konusundakı valışmalarsa 20 vuzyılda başlamış ve dunva masallan çozum lenerek turlere gore sınıflandırıl mıştır Bu arada Rus bıçımcısı V. Propp 1928'de vayımladığı ve Turkçeve 198Vte ı,evnlen "Masalın Biçimbihmı" adlı yapıtında halk masalını bır anlatı turu olarak ele alıp vapısını ışlevsel a^ıdan ıneelemışiır Daha sonra bu bılım adamının vapıtını ornek alıp gelıştıren Amerıkalı A. Dundes, Fransız A. J. Greımas ve C. Bremond masallan anlalıbılım ve goslergebılım açısından ınteleme vaklaşımlan ona\a atmış lardır Masallar bu yontemler dı şında Freud, Jung ve Bettelheım'ın goruşlerı doğrultusunda psıkanalız açısından da ınceleme konusu vapılmıştır Turk masallarını çağdas ve uluslararası bır yontemle sınıf landıran kışıyse P N Boratav olmuştur Onun açtığı yoldan gıden Turk halkbılımcılerı gerek Boratav'ın sunduğu yaklaşımla, gerek daha değışık yontemlerle Turk masallannı derleyıp ıncele mışlerdır Ote yandan, anlatı çozumleme yontemlenyle yazınsal metınlerı ıncdeyen bazı araştırmatılar da Turk masallarını gostergebılımsel yaklaşıma gore çozumleme orneklerı vermışlerdır (T. Yucel, M. Rifat) Gostergebılımle ılgılenenlerın gun geçtıkçe arttığı ulkemızde, Turk masallarının da, daha yo ğun bıçımde, anlatı vapılarının duzenlenışı açısından ınceleme konusu vapılmasının yararlı olduğuna ınandığımızı burada ozellıkle belırtmek ısterız tır KİM KİME DUM DUMA BEHlç 4K BL rftmı yaparken HfRttM« norm/arm. v ) PCU "un zenpn kvttvrvnv, bd5'Pnırken, Olcv bv d& kowl\ardan , Kendı kısıhyımı de HIZLI GAZETECI NECDET Kofj nu sonrakı tpirKoç yıi orap \ \}qrom fffütım oifflad1 AruSıra, Cıkarî bır 'kı yozıöon J yada eştan doıttnn ogmndıfym olvyordu, o kudür !< 5V O n&tenk on CâtfbkpAK'tn "jyçar\ duayöyla ıcn dıslı o>ma sj^am MK* yakındun ıılsatğı/nı öto Çakai D> gun, nasu o,âbpc, C/IMBIIPAK MOTUR. C4M&ILP4K tllüstrasyorv Wüly Pogany Çılgın Bediş'in 10 yühk serüveni "ılgın Bediş/Özden Ogruk'un karikatür lbümü/Kendi yayım. >EMAL GOKHAN Çılgın Bediş'ın seruvenı aşağı ukarı on vıl oncesıne davanıyor >zden Ogruk, Gırgır dergısmde hanımlar savfası" Gırgırıye'den oğurup ozelleştırdığı Çılgın Beış'ı o gun bugundur çızıyor \e ıne çızerının seçımıyle ve tama ıen kışısel çabalarıyla Çılgın «dış bu kez album olarak çıktı arşımıza Karakıturcu, çızdığının ardınan yarı mustehzı gulumsermış ıbı Ozden Ogruk'te de Çılgın •edış'le ozdeş olmayan bu guımsemedır Kahraman >aşar»n, çızen ızleyıcı Bediş'tekı ov r oyle fazla derınlemesıne •, {.meden, ınsanlann şırın bulu abılır komplekslerının, tutku ve fkelerının çevresınde gelışıyor Jarın detavlar kımı kez çızerın Js keyfıyle bırleşıvor, ama çounlukla "anlatımcı" olmavı bıncı planda tutan bır çızgı dılıı tercıh edıvor Ogruk. Oncelerı n beş \aş okuyucusuna hıtap jer gozukurken Muku ve Dede e tatlı bır erotızm, okur yaşını a vukselttı Bediş'ın Duşunerek ve tartışarak. "ozelleşmeden" vaşayarak "sıradanlaşan" ınsanlarıyla bır tat olarak zıhnımızde yer edıyor Bır pencere daha \a nı Vebelkıdeoldukçabıldık, tanıdık bır pencere Ogruk'un albumu bence, ıkı açıdan onemlı Bırıncısı, Gırgır dergısı ıçensınde bır karıkaturcu kutlesı ızlenımınden Latıf Demircı'nın "The Selamın Aleykum" (Iletışım Yavınları, 1985) albumuyle ılk kopuş va şanmıştı Kankaturcunun bır an lamda "sivılleşmesi" olarak vo rumlanması gereken bu kopuşa, ıkıncı ımza Ozden Ogruk de ka tılmış oluvor Ikıncısı, kı her album vayımıvla tekrar hatırla dığımız bır sorun, bu albumle de karşımıza çıktı karıkaturcu Turkıye'de album çıkartmak ıstedığınde neredeyse kaderıy le baş başa kalıvor ve yavınevlen album vavımından vebadan kaçarcası na uzak duruyorlar Ancak kışı sel çabası veten, belkı de bırçok ıhtıyacından vazgeçıp v arını vo ğunu bu ışe vatıran karıkaturcu, album sahıbı olabılıvor Ancak dağıtım olanaklan, vb kıtabın satışını etkılıyor ve sonuçta al bum başansız olmuş oluvor Al bumler araştırmacılara derh toplu kavnaklar olarak ulaşamıvo"ıse bunda kışısel ve tabıı kı«amator nıtelıklı çalışmaların otesme geçılememesının payı buyuktur \ ıne de Ogruk'e boyle bır albu mu bıze kazandırdığı ıçın teşekkur edıvorum ÇİZGİLİK KÂMİL MASARACl / X \ AĞAÇ YAŞKEN EĞİLİR KEM4L GOKK4 ÛVYIN R A P O R U \GILIZ EDEBIYATINA r/R/Ş azan Jorge Luıs Borges / e\ıren Celal Usier / Afa ayınlan / 92 Sayfa Geçen yıl olen Arjantınlı vaar Jorge Luıs Borges'ın, "Yolın Çatallanan Bahçe" ve "Olum e Pusula"dan sonra dılımıze evrılen uçuncu kıtabı Borges, ıgılız dılı ve cdebıyatıyla yakınan ılgıh bır yazar Aılesının bır anı da Ingılız kokenlı zaten Ingiliz Edebıvalına Gıriş", bır debıyaı tarıhı olmaktan çok, iebıyat ustune bır deneme nı •lığı taşıyor Çunku Borges bu uçuk kıtabında nesnel olnıakın vok, oznel bır yaklaşımı beımsıyor Sozgelımı, Keats ve helley gıbı Ingılız edebıyatının uyuk ozanlarına az bır yer avır' n, hayranı olduğu Chesterkıtap bovunca anmadan jemıyor Yazarın Ingılız edebıatına "kafasına gore takıldıgı" ıtap, bu yanıvla, Borges'ın ya ıtlarının ıpuçlarını da ıçerıyor ALAV ROMA,\ azan Emıle 4jar/Çe\ıren oza Hakmen Can ayınlan/176 sayfa Unlu Fransız yazar Romaın lary'nın, >ırmı vaşından berı îzdığı, ulkeden ulkeve taşıyarak avatınuı bır parçasına donıısturduğu ve ancak otuz vıl sonra Eraıle Ajar takma adıyla vayım ladığı romanı Romanın baş kı şısı genç bır \azar Insanlann da onlann havatlannın da, dunya nın da gerçek olmadığını, herkesın bır ovun "pseudo" oyunu, "mış gıbı" ovunu ovnadığının "farkına varmış" bır kı^ı Roma ın Garv, olumunden sonra yayımlanan açıklamasında bu romanın bır tur oç alma ınsanla nn vapavlıklannı, değer >argılarının kofluğunu vuzlenne vurma olduğunu vurgulamıştı ÇAĞDAŞ ISPA,\YOL ROWA\'/ Yazan Dr >ıldız Canpolat Hatıboğlu Yavtnevı 152 sayfa Ispanvol dılınde vazan Latın ^merıkalı vazarlar ulkemızde çokça tanınmasına karşın, Ispanyol edebıyatı onde gelen kımı yazarları dışında Turkıve'de eksık ve vetersız tanınıvor Dr Vıldız Canpolat, "Çagdaş Ispanvol Romanı" adlı çalışmasvnda bu yetersız alana bır katkıda bulu nuyor, Ispanvol edebıvatındakı çağdaş akımları temsılcılerıyle ve vapıtlarıvla tanıtıvor Ayrıcaher bolumun sonunda vazarlardan bırkaç sav falık ornekler venlıyor IŞKES'CE OYKULERI Yazan Hasan Kıvafet Habora kıtabevı Yayınlan 127 sayfa "<\lı \lı", "Yaşamak Yasak", "Baraç", "Komunısl Imam", "Radar", "Başlavan Kavga", "Goruş Gunu", "Biam Lıse" adb kıtaplann vazan Hasan Kıvafel'ın venı oykulerını bır araya getırıyor "Işkence O>kulerı." Hasan Kıyatet, "Işkence lanımlanamaz. Romanı, ovkusu de vazılamaz. Işkence ancak vaşanır.. Sozcukler vetersızdır bazen.. Gozbagının, falakada degnegın, elfclvlrıgın. hucrenın ajrı a>rı kokulan vardır. Lşkencenın kokusunun sozluklerde verını bulamazsınız. Bana ışkence yapanların, çocuklarının da ışkence gormeyecegı bir duzenın ozlemiyle!" dıyor TARİHTE BUGÜN MIMT4Z 4RIK4\ 4 Haziran DUZYAZ1LARI 6 7 Hak Dostum Dıve Başladım Soze >ac Boz Tahtast/ Yazan Haldıın Taner'Bılgı \a\ıne\ı Geçen vıl yıtırdığımız vazar Haldıın Taner'ın dıı/\a/ılan dızı olarak Bılgı Vayınevı (arafından yavımlanıvor. "\az Boz Tahlası", aslında Taner'ın "Devekuşuna Mekluplar" başlığı altında toplanan yazılarıtıdan oluşan dı zının de ıkıncı kıtabı Kıtap, Ta ner'ın "Devekuşundan Mekluplar" adlı koşesınde yayımlanan vazılanndan oluşuyor "Hak Dostum Dı>e Başla>alım Soze" ıse, vazarın hepsı de ovku tadı taşıvan vazılannı bır arava getırıyor Taner, kendısıvle vapılan bır sovleşıde "Hak Dostum Dıve Başldvahm Soze adıvla; rahat bır kır kahvesının hasır ıskemlesınden, nargılemı fokurdatırken okura hıtap eder gıbı bır uslup ıçinde venı bır tur tutturduk" dıvor 1tZ3'PA SUGUM, BATAVIA ADLI HOLLAHDA Sl, AVUSr&ALYA'UIM SATI ICIYfS'HDA, 'UOUTMAHS ABR.OLHOS* OEMEU YERDE &V2AYA OTUeDd KAPTAU FR4HCO1S P£L£A££T, lÇBC££ SU BULMAIC AAA4C/YL4, BI& SAUbALLA KARAYA ÇfKTTG/ S/"/e4u4 GSMlPE AYAICLAMMA OLDU JBROME CoeNBUS ADLI BHS. GEMlNIEVNEDERLAND* ClHıKl BAŞL4TT/ĞI OLAVLARDA OTUZ OUXJ ' &IR. S.UR.B SONRA /C4FVA POMUP YEKllDSN YOA/£r/Ml ELE CE, SUÇUJLAe 4SILAZAK IKI ISYANCININ OLAYDAICt PAY/ AZ £Ö£ULUNCE, KAEAYA Çltu4£lL(P O&AP/4 TEetZEOL Dl BU ı£l tü$ı,A\/USTJZALYA DA SUSEKLf yAıJJC SEYyAZLA/S. SAYIL4CA£r/ . AVUSTRALYA'DA ILK BEYAZLAR.. AYTJV E^ ÇOK SAT\]\ KJTAPLARI ÇOCLTC 3.5.19871.6.1987 Sm Kad KNafcn A*. Vum 650 650 700 525 600 600 420 525 700 50 YIL ÖNCE Cumhuriyet itutıırh >firın Islaııbııla f Ankara 3 (Telefonla) Aldığıın malumaıa gore Buvuk Onder Aiaıurk \aıın (bugun) sehnmızden harekeı edetek ve tuınartesı %ıımı şehrımızı şereflendırec ek lır Istanbul Buyuk Ondere Onun zafen olan Haia\ zafennden sonra ılk defa ka\uşata^mdan /•rndısını btnuk te~uhıııaı!a 4 Haziran 1937 ınaruf Bulkomar nıha\et bu ııımartesı gunu akşamı Taksım slad\omunda ılk ınusabakasını \apacakıır O gece a\nca 937 \ağlı zureş ınusabakalarında Tıırkne beşıntılığını kazanan Molla Mehıned, Bulgansıanda maülııb olduğu Hatı yo\anofla \e Tıırkne ucııncıısu Arıf le çev'J" hüjta Bıleııkte \enıldığı Kırofla mlıkaın ınaıi \apataklardır 19371987 2 3 4 5 6 8 9 10 7 1 002 247 021231 021 143 026 022 026 017 002 258 AMb MklİM Slmk/JUb Nesln 086 052 Mr Şettal Blı ŞaftaH/SMMd M r e » f i 086 055 UMM W Ku&uKmmt BrtwI 021155 Bacaksn SMjar» Kacak«w/tlıfat llçaz 002 248 Bı Yurdi Mza V«Mİar/Azb Nniıı terçhı MMdanoKz/Azb Nesifl tocaksa Tatl MytaMKıtat H«az Bacakıu Kanyon Sflr0c«$«mıfıt Ilgaz Hatabaa Swıfı Smftj Kakfc/Mat H|az Hatobaı Smrfi BasfcmdaflMtt llfaz 750 karşıla\at.akıır Şelıır gıındıız başfanbaşa ba\raklarla geıe de elekırıkte ten\ır edılecek \e zaferden sonra Atalurkun gelışı bır ba\ram olurak lesıd edılecek lır inu'rikan hoğıısı ıııha\el fiur*'$iyttr Bırkaç hafıadanberı şehrımıze geldığı halde bır nırlu profesvonel gureşçılerıınızle gureşmek ımkanı bulamı\an Anıerıkan Boeası namıle Tıırk Bııkreş rad\osu bu çece ıçın bır Turk nıusıkısı gecesı lerlıb eıınışıır Bu munasebetle Bııkreş rad\osu ıstasvonunda Turk rnıısiMsı konserı verılecek, mıllı Turk havalanle genç Turk sanatkarlannın eserlerınden seç ılnıış parçalar çalınaıakiır Konser ıkı saal kadar de\am ede<.eKiır