Katalog

/ HAZİRAN 1987 EKONOMİ CUMHURtYET/U. Mutfakta 5 aylık enflasyon yüzde 17,8 4 kişilik ailenin mutfak harcaması 120 bin 525 Uradan 125 bin 790 iraya yükseldi. Ekonomi Servtsi Mutfak enflasyonu patlamaya devam ediyor. istanbuTda yaşayan dört kişilik bir ailenin aylık mutfak harcaması mayısta son beş ayın en yüksek artıs hrana erişerek yüzde 4.4 arttı. Dört kişilik bir ailenin mutfak harcaması, bu artışla, 120 bin 525 Uradan, 125 bin 790 liraya yukselirken, yübaşından bu yana 5 aylık artış oram 17.8'e ulasü. Mayıs ayında özellikle et, sebze, meyve, patates ve soğan fiyatlannın büyük artışlar göstermesi, mutfak harcamasının kabarmasına yol açtı. Soğanın fiyatı, bir ay içinde yüzde 77 gibi astronomik bir oranda artarak 155 liradan 275 liraya çıkarken, patatesin kilo fıyatı yüzde 25 artarak 300 uradan 375 liraya yükseldi. Soğan ve patatesi, yüksek oranlı fiyat anışlannda meyve izledi. Meyvenin ortalama kilo fıyatı yüzde 10.4 artış kaydederken, dar gelirlinin mutfagına artık gramla giren sebzenin ortalama kilo fiyatı da yüzde 5 yükseldi. Bu arada et fiyatlanndaki artış, mayıs ayında da sürdü. Etin kilosu mayısta yüzde 6.2 zam gÖTdü ve 2670 liradan 2835 liraya çıktı. Böylece yılbaşında kilosu 2500 lira olan et, beş ay içinde yüzde 13.4 zam gördü. Listemizde yer alan 22 üründen 8'inin fıyatı, mayıs ayuıda değişik oranlarda artarken, 11 ürünUn fiyatı aynı kaldı, sadece üç ürünun fiyatı düşüş gösterdi. Yumurtanın adet fıyatı yüzde 10 ucuzlarken, ayçiçek yağının kilo fiyaü 10 lira, zeytinyağının ise 40 lira geriledi. Piyasa çevreleri, t fıyatında önümüzdeki aylarda da artışlar görülebileceği, sebze ve meyve fıyatlannın ise büyük oranlarda ucuzlarnayacağı görüşündeler. llgüiler, 1986'da üretici köylünün ekim alanını küçültmesi sonucunda patates ve soğanda başlayan fıyat artışuun önümüzdeki aylarda da devam edeceğini belirtiyorlar. İstanbuTda vasavan 4 kişilik ailenin mayıs ayı mutfak gideri (TLI Ûrânun adı reyniı Zeytlı Şeker Çay H Ekmek Sut tumurta Yojurt Un Makarna PMnç Bakttyat Patates Soğan 29Mtean 2000 2535 300 1800 2670 100 280 58 550 265 365 550 715 300 155 410 335 900 760 1290 3400 2390 27 Mayıs 2035 2535 300 1800 2835 100 230 52 550 265 365 550 765 375 275 430 370 900 750 1250 3600 2390 Aylık miktar 4 kg 1.5 kg 6 kg 0.8 kg. 15 kg. 72 adet 15 lıt. 90 ad 15 kg 3kg 2kg. 4kg. 4.5 ka. 8 kg. 6kg. 30 kg. 30 kg. 2 kg 1kg. 1kg. 0 5 kg 1 adet. Mtean tırtarı 8000 3800 1800 1440 40.050 7200 4200 5220 8250 795 Mayıs tutarı Son 5 ayın en yüksek oranlıfıyat artışı mayısta: Yüzde 4A EKONOMINOTLARI OSMAN ULAGAY Sebze Meyve Margarin Ayçiçek yağı ZeytJnyağ, Tereyağı Tipgaz 12 kg. TOPLAM 730 2200 3220 2400 930 10 300 10 050 1800 760 1290 1700 2390 120.525 8140 3800 1800 1440 42 525 7200 4200 4680 8250 795 730 2200 3440 3000 1650 12 900 11.100 1800 750 1250 1800 2390 125.790 Asgari ücret ve mutfak Ekoaomi Senisi 1 Ekim 1985'te belirlenen brüt 41 bin 400, net 28 bin 037 liralık asgari ücret 20 aydır aynı kalırken, mutfak harcamaları aynı donemde yuzde 60 dolaylannda arttı. Bizirn belirlemelerimize göre asgari ucretin son olarak saptandığı 1 Ekim 1985'te dört kişilik ailenin mutfak harcamalan 79 bin 270 lirayken, bugün bu rakam 125 bin 790 liraya yükseldi. Bu rakamlara göre asgari ücretlinin eline geçen net 28 bin liralık aylık gelir, 20 ay önce mutfak harcamalarmın yuzde 35'ini karşılayabiliyordu. Bugun ise ancak yuzde 22'sini karşılayabüiyor. Bir başka de>işle asgari ucretb bir işçinin ev kirası vermese, ulaşım harcaması yapmasa bile bugunku hayat pahaklığında karnını doyurabilmesi artık mümkun değil. Sıra Merkez Bankası'nın Yozlaştınlmasına mı Geldi? Halkın tasarruflarını emanet ettiği bankalar her şeyden önce "güven" oğesine dayalı kuruluşlardır. İyi yönetilmeyen ve halkın güveninı kaybeden bir bankanın ayakta kalması mümkün değildir. Bankaların bu duruma düşmemesi için pek çok ülke; de bankacılık faaliyetleri oldukça katı kurallara bağlanmış; hal^ kın tasarruflarının çarçur edilmemesi ve en iyi biçimde değer" lendirilmesi için çeşitii önlemler alınmıştır. Bir anlamda "bankalann bankası" konumundaki merkez bankası ise, bankacılık sisteminin bütününü denetleme işlevinin yanı sıra, pek çok ileri ülkede para politikasını da belirleyen ve uygulayan kilit kuruluş olarak büyük önem taşımaktadır. Bu çok önemli görevin belli iikelere göre en iyi biçimde yerine getirilebilmesi için merkez bankalarına geniş yetkiler verilmek' te; merkez bankası başkanına geniş bir özerklik alanı tanına^ rak görevini politik iktidariarın saptırıcı etkilerinden uzak biçim' de sürdürmesi amaçlanmaktadır. ı İşte bu konumu, merkez bankası başkanını ekonomide en çok söz sahibi kişilerden biri haline getirmekte, bazen bir mer < kez bankası başkanının kişiliği, bir ülkenin ekonomik performansının simgesi olarak değertendirilebilmektedir. Bir ülkenin ' dış kredi itibarını etkıleme açısından da merkez bankası baş' kanının konumu ve saygınlığı belirleyici olabilmektedir. Örneğin ABD Merkez Bankası nitelığindeki Federal Rezerv Banka • sı Başkanı Paul Volcker'in bir sözü, dünya borsalarında dola rın değerini etkileyebilmektedir; örneğin uzun yıllar Macar Mer •• kez Bankası'nın başkanlığını yapmış olan Fekete'nin ülkesinirvj dış kredi itibarını sağlamakta oynadığı rol hatırlardadır. Türkiye'de de banka sisteminin işleyişi ve denetimi oldukça '• kapsamlı ve ayrıntılı kurallara bağlanmış; 1980 sonrasında ya' şanan bazı serüvenlerden de ders alınarak sistemin aksama' dan işlemesi için çeşitii önlem ve yaptırımlar getirilmiştir. Bu çerçeve içinde Merkez Bankası'nın banka sisteminin işleyişini yakından denetlemek için elinde geniş olanaklar bulunmak, ta, sistemin verilerinin kompüterize edilmiş olması, bu olanak, ları daha da genişletmektedir. Öte yandan. Türkiye'de Merkez Bankası'na ve başkanına özel statü tanıyan ve böylece pek çok ileri ülkede olduğu gibi görevini politik iktidariarın etkilerinden korunmuş olarak yapması' na olanak veren bir siyasal çerçeve de yıllar önce çizilmiş bulunmaktadır. Bazı Merkez Bankası başkanlarımızın yurtiçinde ye dışında saygınlık kazanmasında ve itibar görmesinde kişiliklerinin yanı sıra bu yasal statünün de önemli payı olmuştur. Türkiye'de banka sisteminin sağlıklı işlemesini sağlayacak;. Merkez Bankası'nın gerek bankalan denetleme işlevıni gerekse parakredi politikasına yön verme görevini gereğince yapmasına olanak verecek yapı mevcutken, yaşanmakta olan olaylar kaygı vericidir. Özetlersek. • Banka sisteminde "şeffaflık'ian ve 'fcjo'o'ıyenen söz etmek giderek zorlaşmaktadır. Pek çok bankanın resrni bilançolarında beyan edilen kârlann gerçekçi olmadığı bilinmektedir. Örneğin 1986 bilançosunda kâr gösteren TÖBANK, iki ay sonra batma noktasına gelmiş ve kârlı görünen bilançonun en az 60 milyar liralık bir zararı gizlediği anlaşılmıştır. • Varlıklarıyla yükümlülükleri arasındaki denge bozulmuş olan bazı bankalar, dövizli mevduata ve TL. mevduata açıktan ve gizli olarak anormal faizler vererek para toplamaya devam etmektedir. • Geçen hafta görevden ayrılan bir banka genel müdürünün itirafları, "holding bankacılığı"nın nasıl sürdürüldüğünün bir işareti olmuştur. • TC Merkez Bankası'na aylardan beri bir başkan atanamamıştır ve bu çok önemli görev, halen vekâleten yürütülmektedir. • Ve nihayet Merkez Bankası başkanının özel statüsünü kal ' dırıp bu görevi üstlenecek kişiyi "iktidann memuru" haline getirecek bir kararnamenin hazırlandığı anlaşılmaktadır. Faız politikasını yüzüne gözüne bulaştıran; "enflasyonla mücadele ve istikrar" gibi kendi savunduğu ilkeleri oile çöpe atan; hemen her konuda ilkeleri degil, keyfitıği yeğleyen bir iktida'; rın, banka sistemini disipline almakta gösterdiği aczı gidere' cek yerde bu kez Merkez Bankası'nı acze sürükleyecek bir adım " atmak istemesi, aslında çok şaşırtıcı değildir. Güdümlü bir Mer ' kez Bankası'nın başına atanacak bir "piyon başkan"\n bankaların kural dışı uygulamalanna göz yumması ve para musluklarını hükümetin emirleri doğrultusunda kullanması sağlandığında herhalde maksat hasıl olacaktır. "Uydu" bir Merkez Bankası. •Mi^HMMHBiMiMBB başkanı belki hükümetin işine . yarayacaktır, ama bu yöndekii bir gelişme, banka sistemimizin * ye Merkez Bankamızın iç ve dış: itibarını herhalde arttırmayacaktır. 130 000 120000 110 ooo 100 000 90 000 Mutfak harcaması tırmandı asgari ücret yerinde saydı 80 000 70 000 60 000 50 000 41.000 28.037 E K AıO S M N Uy Hi I l* E mm ) Mutfak harcaması Asgari ücret (Brut) Asjjari ücret (Net) K Aı H O S 1t 1I 1 1987 1 1985, 1986 Borsa yatırımcıları uyardı İSTANBLL (a.a.) tstanbul Menkul Kıymetler ' Borsası Başkanı Muharrern Karslı, I hisse senedi fıyada! nnın son dönemde hızia yukselmesin j de, borsanın d a h a l geniş çevreierde tanınmasının yanı sıra psikolojik etkinin de payı bulunduğunu söyledi. Bazı bankaların yatırım fonu kurmaya hazırîandıkîauna dikkati çeken Karslı, sözlerini şoyie sürdürdu: "Bankalann kuracaklan yatırua fonuna alınaeak hisse ienetlerinin >ergi sonınu çözüm beklryor. İşte bu etkea de, borsadaki fiyat artışlarinda psikolojik elfci >apıyor. Bö>le dpnemlerde gelecege dönuk tahmin yapraak zordur. Fiyatlar vukscl•neye devam eder mi? Voksa bir yere kadar yukselip istikrara ka>Bşurmu?BuBuz»naflg6sterir." patkunası İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nda geçen hafta rekor üstune rekor kırıldı, hisse senedi fiyatlan buyük patlama gösterdi. tMKB endeksı 72.58 puanlık sıçramayla 394.79 puana fırladı. Birçok kâgıdın fıyatı dört gunlük kısa haftada yuzde 67'ye varan yükselmeler kaydetti. Borsa Başkaru Muharrem Karslı'nın salı gunü İMKB Genel Kurulu sırasında da üzerinde durduğu ve borsa üyelerini uyardığı gibi, hızla gelişen talebe karşüık, kâğıt arzının çok geri kalması ardı ardına gelen fiyat patlamalanna neden oldu. Dört gunde ancak 320 adedi el değiştiren Siemens hisselerindeki bir haftalık fiyat artışı yuzde 67 oldu. Arçelik, BaJfaş, Çelik Halat, Çimsa, Kartonsan, Kordsa, Olmuksa, Rabak, Demir Dökum ve Şişe Cam hisselerinin fi Borsada fiyat SERMAYE PÎYASASENDAN BORSANIN İCİNDEN Gecen hafta alımsatımı yapılan hisse senetlerı AKÇİMENTO (MM) AM00LU CAM (E) ARÇabC(E) AYI MGFAS BOLU ÇİMENT0 (*) CEÜK HALAT ÇUKUROVA ELEKTRİK DOKTAŞ ECZACIBAÇI YATIRIM (*) EEE BİRACtUK ENKA HOtDİMfi EREtkl DEMİR ÇELİK GOODYEAR (Y) GÜMtE FABMKAUm tZM. DEMİR ÇEIİK (E) İZM. DEMİR ÇEÜK (Y) İZ0CAM KARTONSAN (E) KAV KOÇ H01DİN6 (E) KOÇ YATIRIM (E) KOÇ YATIRIM (Y) KORBSAfBÜ) KORUMA TARIM LASSA MAKİNA TAKIM NASAŞ OLMUKSA OTOSAN POLYLEN(Y) POLYLEN (MM) RABAK SARKUYSAN T.DEMİR DÖKVM (El T.DEMİR DÖKUM (Y) T.İS BAMKASI (A) T.İŞ BANKASI (B) T.SIEMENS T.ŞİŞECAM (*) Hafta içinde kupon kesilmiş istem Miktan En 1987 En Düstt Yüksek Yıftajı Fiyat flyat 1100) 16.500 16.500 270 2.675 3.175 277,51 2.595 7.350 4.495 9.550 274,82 7.350 2.565 8.450 27,0,40 2.050 1*,48 875 2.100 7.850 6 480 9.950 256\77 17.000 212,50 17.000 310 8.450 10.600 206,03 7.255 1.350 58 000 464,00 46.500 5 800 20 000 267,74 16 000 8400 9 900 264,00 875 108,11 1 100 1200 4 095 145,65 1.475 1675 2 110 126,67 1775 1900 310 96,00 1.175 29.695 1.200 47.000 211,71 100 47.000 7.920 2.775 2.975 152,93 1.335 2.750 3.225 176,23 2.030 2.500 3.000 227,10 154,70 700 1400 1400 1.300 1.300 500 6.000 2.965 8.200 273,79 4.200 6.165 5.250 225,49 10 46.000 278,87 46.000 16.090 6.500 7.900 234,42 2.270 2 400 2 925 191.86 2.000 2400 2 875 129,21 965 20 500 215,79 15.700 3.330 3300 3 500 141,70 6 050 7550 378,95 90 1.250 1250 1500 86,21 1575 1.725 1.595 138,00 5.150 6.450 210,10 785 1.475 1.675 600 191,43 3.125 3.125 148,33 1.725 2.500 1.246 2500. 99,01 2.525 145,95 17.640 1.950 7.950 227,79 2.600 6.350 9.000 326,68 7.5O0 5.770 8 800 355,56 7.350 2.200 13 41.000 41.000 174,47 9.740 3.250 3.750 120,97 320 23.500 25.500 286,52 229,78 13.120 1.450 1.875 yatları bir haftada yuzde 30'dan fazla yükseldi. Geçen yıl ortalama yuzde 86 verim getiren İMKB'de işlem gören hisse senetlerinden 13 tanesinin fiyatlan da geçen hafta yüzde 20'den fazla artış gösterdi. Geçen hafıa, iki hisse senedi değer yitirirken, ikisinin fiyatı değişmedi, diğer kâğıtlardayü'de 20'den az gelir getirdi Geçen hafta, 118 milyon lira ile Koç Holding hisseleri en çok işlem hacmine ulaşan kâğıt oldu. Bunu, sırasıyla Çukurova Elektrik, Çelik Halat, Çimsa ve Demir Dökum izledi. İMKB'nin bilgisayarında meydana gelen bir arıza nedeniyle, borsada işlem haemi aracı kuruluşlarda en çok işlem gerçekleştirenlerle ilgili bilgiler ve tek tek pazarların hacimleri gibi hesaplamalar yapılmadı. HHSAISI Y O R U M MISTAFA YILHAZ DÖVİZ KURLARI Dövizin Cinsi 1 ABD Dolan 1 Avustralya Dolan 1 Avusturya Şilini 1 Batı Alman Markı 1 Belçika Frangı 1 Danimarka Kronu 1 Fin Markkası 1 Franaz Frangı 1 Hollanda Florini 1 isveç Kronu 1 isviçr© Frangı 100 italyan Lireti 100 Japon Yerti 1 Kuveyt Dinan 1 Stertin 1 S.Arabistan Riyali Oöviz Alış 819.00 585.34 64.03 450.25 21.70 119.47 184.67 134.97 389.61 128 93 545.09 62.35 57053 2946.04 1326.37 218.36 Döviz Satış 823.10 588.27 64.35 452.50 21.81 120.07 185.59 135.64 401.61 129.57 547.82 62.66 573.38 2960.77 1333.00 219.45 1 HAZİRAN 1987 Efektıf Ahş 819.00 573.63 64.03 450.25 21.27 119.47 180.98 134.97 399.61 128.93 545.09 61.10 559.12 2887.12 1326.37 213.99 Efektıf Satış 831.29 594.12 64.99 457.00 22.03 121.26 187.44 136.99 405.60 130.86 553.27 63.29 579.09 2990.23 1346.27 221.64 Hisse senedîne hücum Bazı bankacıların, geçen haflanın karşılanamayan taleplerinin bu hafta bir fiyat patlamasıyapacağını sezmeleriyle borsada pazanesi şenligi basladı. Haftanın ilk günu borsa, malını satan amalorlerin uzüntüsü, mal alabilen profesyonellerin sevinci ve tavanı bulan fiyat artışlarıyla kapandı. Salı ve çarşaraba gunleri borsa eksperleri, "açılış fiyatlan" alım emirlerini okumaktan yoruldu. Ancak, bu cazip fiyatlar da borsaya yeterli malı getiremedi ve talepler karşılanamadı. Talep ve fiyat artışı çarşamba ve persembe gunleri de sürdu. Gerek borsa uyeleri, gerekse kapılardan taşan izleyiciler, saatler süren alımsatım işlemlerini. at yanşlarını da geride bırakan bir heyecan ve merakla takip ettiler. Şimdi merak edilen konu, fiyatlarm ciknğı bu sivri noktada tutunuptutunamayacağıdır. Bu ölçüde hızlı fiyat artişlan elbette savunulamaz ve fiyatların ayn: tempoda anması da olanaksızdır. Ancak, borsada fiyatların mehter takımı gibi iki ileri, bir geri hareket ettiği gözönune alınırsa. daha düşük tempoda da olsa fiyat artışlannın sürmesi beklenmektedir. Mustafa Yıltnaz Borsa Komisvoncusu Lavamat sevinci devam ediyor... Mutluluk 100 bini aştı. Ülkemizde AEG Lavamat sevinci kentlere, semtlere.evlere, hızla yayılıyor Türk ev kadını, gerçek tam otomatik çamaşır makinesine AEG Lavamat'la kavuştu! Son 3ytldır, Lavamat, 100 bini aşkın aileye huzur, rahatlık getirdi... Evierde, mutluluk, sevinç kaynağı oldu Lavamat. Çünkü.suyunu kendi ısıtan...yünlülere, ipeklilere, tüllere, beyazlara, renklilere, pamuklulara, sentetiklere ayrı özen gösteren AEG Lavamat, gerçek tam otomatik çamaşır makinesi olduğunu, her çamaşır gününde bir kez daha kanıtladı... Girdiği her evde bayram sevinci yarattı!.. AEG Lavamat gerçek tam otomatiktir! Herşeyi kendi yapar. Yıkar, durular, sıkar ve durup sizi bekler. Islatma, kiri yumuşatma ve ek ön ytkama yapar. 18 ana yıkama programı vardır... Hassas çamaşırlara özen gösterir. Az kirlileri "kısa programı", az çamaşırları 'tasarruf programı'Vla yıkar. Sessiz çalışır. Devletin 5 aylık iç borçlanması 1.7 trilyon ANKARA (a.a.) Hazine , bono ve tahvillerinin faizi yük J selmeye devarp ederken, yılın ük < 5 ayında Hazine tahvil ve bono , lanyla yapılan devlet iç borçlan, malannın tutarı 1 trilyon 736 milyar liraya ulaştı. Merkez Bankası verilerine gö , re, ilk 5 aydaki iç borçlanmala , nn 892.6 milyar lirası tahviller, 843.7 milyar lirası da bonolar yo • luyla oldu. Tahvil satışlarının 112.3 milyar lirası ocak ayında, 163.6 milyar lirası şubat ayında, 193.7 milyar lirası da mart ayında yapüdı. Hazine'nin nisan ayındaki tahvil satışı 159 milyar liraya düşerken,' mayıs ayında 263.4 milyar lira tutarında tahvil satıldı. En fazla bono satışı ise nisan ayında oldu. Hazine, Merkez Bankası aracılığıyla nisan ayında 240.7 milyar liralık bono sat " tı. Bono satışları ocak ayında 215.3 milyar, şubat ayında 115.7 " milyar, mart ayında ise 60 milyar lirada kaldı. 1 AEG'de bayram bitmedi! 5 Haziran Cuma akşamına kadar AEG Lavamat 550, sizi, "özel" satış koşullarıyla bekliyor... 50.000 lira peşin verecek... geri kalanı 49.200 liralık taksıtlerle 12 ayda ödeyeceksiniz. En yakın AEG Yetkili Satıcısfna hemen gidin... Bayram geçmiş olsa bile bayramlaşın! AEG Dolar ; yükselmeye devam ediyor LONURA (a.a.) ABD Dolan, Kanada Dolan dışında, diğer önemn para birimleri karşısında değer kazandı. Altın fiyatlan ise 452 dolann altına indi. Borsacılar,dolann değer kazanmasını, sanayileşmiş 7 ülkenin katılacağı ve 8 lOhaziran tarihlerinde yapılacak Venedik zirvesi öncesine baglıyorlar. Zirvede ekonomik konuların yani sıra, döviz kurlanna istikrar kazandınlması konusu da ele alınaeak. Bu arada, borsalarda, kâr amaçlı girişimlerin de dolann değer kazanmasında ctkili olduğu ifade ediliyor. LAVAMAT "BİR DÜNYA MARKASI" ^ ^ ^ ^ ^ " " ^ *Türkiye'de tam otomatik çamaşır makineleri arasında en çok denenmiş, en çok beğeni kazanmış olanı AEG Lavamat'tır.