Katalog

5 NÎSAN 1987 KÜLTÜRYAŞAM CUMHURİYET/5 "Theater an derRuhr" Büchner ve Woody Allen'dan iki oyun sergiledi HAYVANLAR ÎSMAIL GÜLGEÇ Dtişgücüne alabüdigine olaııak tanıyan çağdaş iki oyıın "Theater an der Ruhr," öykünmecilik geleneğinin dar kahplanm kırmaya çalışan bir sahneleme ve klâsik oyunlara yeni yeni yorumlar getiren bir tiyatro anlayışı sundu. ZEHRA İPŞİROGLU 1910'Iardan sonra resim sanatından müziğe, şiirden tiyatroya değin tüm sanat alanlanm kapsayan yenilik hareketi, gelmiş geçmiş değer yargılanna, inançlara, geleneklere kar$ı çıkıyordu. Dadaizm, sürrealizm, fütürizm gibi akımlar, sanatta öykünmecilik geleneğinin çoktan tükenmiş olduğunu haber veriyorlardı. Bugün o dönemin tüm değer yargılarını altüst eden bu akımlar geçmişte kaldı. Ne var ki, ektikleri tohumlaı, gün geçtikçe daha ilginç, daha olağanüstü bıtkıler \ererek filizlenmekte. Bunun en çarpıcı örneklerini çağdaş Alman tiyatrosunda sahneleme atanında goruyoruz. Öykünmecilik geleneğinin dar kalıplarını kırmaya çalışan bir sahneleme anlayışı, klasik oyunlara yeni yeni yorumlar getirdiği gibi düş gücune alabildiğine olanak tanıyan çağdaş tiyatrodan da ilginç ömekler sunuyor. daki kuru. soğuk Robespierre (Volker Roos), "Tann"da aramızda oturan sıradan bir izleyiciye, erkekliğini kanıtlamak için sahneye fırlayan coşkulu bir askere ve en sonunda grotesk bir kadına dönüşüyordu. KİM KtME DUM DUMA BEHIÇ AK Danton neden bağınyor? Özellikle topluluğun suııduğu ilginç "Danton" yorumu, izleyicinin kafasında rster istemez bir surü soru uyandınyordu. örneğin, oyunda müziğin işlevi... Yabancılaştıran bir yorumda neden atmosfer yaratmaya yönelik bir muzik kullanıhyordu? Monologların hep belli bir ritmle ve mekanik biçimde sunulması, oyunu yer yer çok sıkıcı yapan bu yöntem, boşa dönen bir devrim mekanizmasını mı sergiliyordu? Oyunda birbirini izleyen ağır ve hızlı, tekdüze ve devinimli sahneler devrimcilerle, halk arasındaki ikılemi mı vurguluyordu? Eğer öyleyse, yönetmen bu yorumuyla Danton \e Robespierre arasındaki çatışmadan çok, devrim mekanizmasıyla halk arasındaki kopukluğu mu beünmeyi amaçlıyordu? Halk sahnelerinin tam bir kukla oyununa dönüşmesinin nedeni, ilkel içgüdülerin tutsağı olan halkın bilinçsizliğini mi vurgulamaktı? Danton'un çok bağırması, onun çaresizliğini mi dile getiriyordu? Dramaturji çalışmasında (metinde yapılan kısaltmalarda) ne gibi ölçütlerden yola çıkılmıştı? Maskeye döniişen yiizler Geçenlerde "Theater an der Ruhr" topluluğundan izlediğimiz iki oyun Büchner'in, "Danlon'un Öİüraü" ve Wood> Allen'ın "Tann"sı buna çarpıcı birer örnek vermekteydi. "Danton'un Ölümü"nde oyunun dramatik gerilimini oluşturan temel öğeler, Danton'un çelişkileri, korkuları, psikolojik bunalımr lan, kişile arasındaki çatışmalar yok olmuş, yerini en küçük aynntılarına değin hesaplanmış bir "yabancılaşbrma tiva(rosu"na bırakmıştı. Danton ve çevresindekilerin kulaklarda çınlayan çığhklarıru ve yer yer inanılmaz bir tekdüzelik içinde uzayıp gidep monologlannı alabildiğine hareketli ve devinimli halk sahneleri izliyordu. Oyunculann aşırı makyajla maskeye dönüşen yUzleri, mekaaik konuşmalan, yapay kahkahalan, "DantoıT'u grotesk bir kukla oyununa çevirmişti. Aynı topluluktan W. Allen'ın türlü fantastik buluşlar ve sahne etkileriyle dolu olan "sabun köpügü" dünyasmı da izledikten sonra, oyunculann esnekliğine ve değişkenliğine hayran kaldım. örneğin, "Danlon" Kültürel birikim? Işte bütün bu sorulann tartışılıp konuşulacağını umduğumdan, basın toplantısına sevinerek gittim. Topluluk üç dört kişılik bir televizyon ekibi ve birkaç gazeteciyle toplantıya katılmıştı. Amaçlan, Türk eleştirmenleri ve tiyatrocularıyla ilginç bir söyleşi ve tartışma ortamına girmekti. Ama beklenen olmadı. Ne yazık ki, toplantıya katılan çoğu kimse "Danton"u görmemişti bile. Gören birkaç eleştirmense daha önce hangi ulkelerde ne tür "Danton" yorumlannı izlediklerini uzun uzadıya anlatarak, geniş kükürel birikimlerini sergilediler. Topluluğun sunduğu "Danlon" yorumunu ise öyle iyi anlamışlardı YABANCILAŞTIRMA TİYATROSU Topluluk, en küçük aynntılan ustaca işleyen bir oyunculuk sergiledi. lann yuzlerini çirkinleştirmesine ki, sadece oyunu övmekle kalmayıp, üzülen" eleştirmenimiz karşı çıktı. daha da mukemmelleşmesi için Bu, hiç de yenilik değildi, bizde de oyunculara bazı ıpuçları bile verdibu türde sannelemeler vardı. Alman ler: "Oyunculannıza bakıyorum da, oyuncularsa bıyık altından gülüyorhepsi de birbirinden genç ve güzel inlardı, çunku son birkaç gun içinde sanlar. Neden yuzlerini boyavıp, çeşitli gruplara dağılarak. çeşitli keadilerini boylesine çirkinleştiriroyunları izleme olanağım bulduklaler!", "Oyuncular çok bağınyorlar, rından, bizde ne olup bittiğini iyice daha hafif olsun maeslro, daha hakavramışlardı. Ve biz her ne kadar fif!", "...Georg Büchner gibi çagaksini iddia etsek de, çok büyük bir daş bir yazann..", "Gerçekten de eksikliğimizin, yönetmen yokluğutam bir profesyonel ekip çalışması, nun farkına varmışlardı. Şimdi de oyunculann her biri birer star niteyeni bir eksikliği fark ediyorlardı: liginde!" \b. Eleştirmen yokluğu... "Theater an der Ruhr" iki ilginç Eleştirmen yokluğu gösteri sundu bize. Biz de "zekâ fışkıran" konuşmalanmız ve sorulaKonuşmanın bu beklenilmedik genmızla onlan eğlendirerek karşılığını lişmesine şaşıran yönetmen Roberto vermişizdir herhalde. Basın loplanCiulli, çağdaş tiyatro antayışınm tısım duzenleyen Goethe Enstitüsu'ozelliklerini ve kendi tiyatrolannın nün de iyi niyetli, ama ne yazık kı bu bağlamda ne amaçladıklannı yetersiz organizasyonuyla, bu topaçıklamak gereksimini duydu. B6ylantımn son dakikada haber verilmelece, karşılıklı bir iletişim ve lartışsi, bu nedenle ışin içinde olan birçok ma olarak gelişmesi gereken basın kimsenin gelememesi, toplantıya aytoplantısı, bir "ders"e dönüştü. Durtlan sürenin çok kısa olması ve bu rumu kurtarmak için söze karıştım, surenin konuşmacıların kendilenni bizde genellikle dramalik tiyatro antanıtma amacıyla yaptıkları uzun kolayışının geleneksel anlatım biçimlenuşmalarla büsbütun kısaltılmasının rine bağlı kalındığmdan, böyle bir vb. buna katkıda bulunduğunu sozyorumun bir yenilik olduğunu söylerime eklemeliyim. leyecek oldum. Ama "güzel oyuncu P t K N t K PİYALE MADRA HIZLI GAZETECÎ NECDET SEN ÂAA. 8İ T/Ş6/er SENİ ÇOK UEPİYE ALMlSlZ, ÇOK MU.9 / ..! &£N/M SÖYLEPİGİM "0UNPÂN İÖKf 5Ö2ÜNÜ Y&ULlŞ 8İ ÇULSUZU 6'tYP/Ç/P'KuŞâTlP 5EVİNPiRMEK ISTED'HER AHL»Ş1LAN KİTAP/YAYIN 750 LIRA DUŞUN AYUK DERGİ OZİCAfNAK Basın l Yayın / Dağıtım Pazarlama ot Ticaret LtdL Şti. • Kitap ve Ansiklopedide insan emeğine saygı • Güzel ve doğru işimizle, güçlü bir ekonomik yaşam. EKO\O>Iİ.SİYASET.HIKIK.DEGINMELER. SADUN AREN ulusal olmak ya da olmamak/ALİ TAYGUN açıkhk/OYA BAYDAR çantan neden ağır postacı?/ŞÜKRAN KURDAKUL dü|ünme ve yaratma özgürlüğümüz/NECATİ GÜNGÖR dreyfus davası/NURCAN AKÇA bir suçlu yaratmak/ BIRGITTA GUSTAFSON (Çev. GÜRHAN UÇKAN) palme cinayetindeki karanlık noktalar/ CELAL A.KANAT abd iran'dan neden vazgeçmek istemiyor.VSEROL TEBER 1923 izmir iktisar kongresi'nden 24 ocak kararlarına... %40'a VARAN PRİM ÇİZGİLİK KÂMtL MASARACI • Başlangıç primi • Güvence karşılığı aşağıdaki il ve ilçelere acente ve temsilcilikler verilecektir. Adana Adapazarı Antalya Artvin Balıkesir Çanakkale Edirne Erzincan Erzurum Eskişehir Gaziantep İskenderun tzmit Kars Konya Ordu Rize Samsun Trabzon Tekirdağ Zonguldak TLRK SINEMASI özel bölüm ATIF YILMAZ/AYŞE ŞASA/BÜLENT ORAN/ HALİT REFİĞ/HÜLYA KOÇYÎĞİT/IŞIL ÖZGENTÜRK/LÜTFÜ AKAD/TARIK AKAN/ YUSUF KURÇENLİ EDEBIYAT...KLLTIR...SANAT FETHİ NACÎ eleştiri günlüğü/SABAHATTÎN ALt "miUiyetçi"nin tarifi/ATİLLA ÖZKIRIMLI sabahattin ali'nin gerçekçiliği/A.HAŞİM AKMAN sabahattin alinihal atsız: tartışmadan şiddete.../ ÖZDEMÎR ÎNCE ile söyleşi» ENVER ERCAN/ YAKUP ŞAHAN etik ve estetik ilişkisi üzerine/D. LİHAÇOV (Çev. SÜMEYRA ÇAKIR) kültürsanat ve eleştiri/YURİ USTİMENKO amerikan kültürüyakıp yıkmanın ve vahşetin yükselişi/G.LUKACS (Çev. YAKUP ŞAHAN) ozaneleştirmenin durumu/ GÜRHAN TÜMER (öykü) tutuklu/ROBERT BARLTROP (Çev. H.OKAN ALKAR) jack london: bir tutam nietzsche saldırganlığı ve marx. KITAPLAR ATAOL BEHRAMOĞLU vedat türkali'nin son romanı üstüne kendimle konuşmalar/F.ŞUYUN "unutulmaz bir kadın resmi" üstüne birkaç söz. CAN YÜCEL/METİN DEMÎRTAŞ/AFŞAR TİMUÇtN/AHMET ADA/ALt ÇEVİKER SATRANC ULUĞ NUTKU Müracaat: SUmer Sk. 8/5 Tel: 298363308276 KızılayANKARA cem yayınevi HEPÇİLİNGİRLER AĞAÇ YAŞKEN EĞİLÎR KEMAL GÖKHAN çıtocJRdın d pay, bıRHKmâO .. SABAH YOLCULARI 1981 Akademi Kitabevi Öykü Birincilik Ödülü NUKUOSMAIIİYICAD. KARDEŞLffl H A N 1 0 CA6AL0GIU İSTANSUL K A RA m CnropizM • GERİ DÖNÜŞ YOK MU? • TARİHTE BUGÜN MÜMTAZ ARIKAS N İ S A N S A Y I S I KARIKATUR...DESEN NECATÎ ABACI/FERRUH DOĞAN/SEMtH POROY VE FÜTÜRİZM •IÜBERTER DÜŞÛNCE VE KÜBA NE ALEMDE? HAREKETTE DEVRİM KAVRAMI • BAYILERDE REMZI KİTABEVİ DEMOKRATİK MÜCADELE? • "BİREY" OLMAKTAN "BİZİM KAVGA" VE BİZİM KAVGA|«,AHİR ZAMAN PEYGAM8ERİ: YALÇIN KÜÇÜK • BOLŞEVİZM TARnŞMASJNA HARİÇTEN BİR GA2EL 1926 'DE 8U6ÜN, ÜNLÜ SAMATÇt HALPUU PORMEN DOĞPU. AMERİICA'M, YALE ÜHİVEgSITSSİ 77Ht7KO 8ÖUJMÜNE DEVAM eOBZKEA/, HOUyi^oOD'OA SAHMEYE ÇIKACAKTI8. O&U>A, r/yATRO OYUMOJSU VE YÖNETMEHİ OUVZAK /LK DEA/£y/**W/ KA2AMACAK, YU/SDA DÖUOÜĞÜUOE,A<f<JHSİN SŞ7VĞGUL YÖNETİMİNO£la faİÇÜK SAHNE >VE GİISEC£aİI?. İ9S5'TE, OOGMEU TİYATSOSU 'Vü KUKAN UALPUN OO&MFN, f? YTL SOYUA/CA YeeLİ VE YA8AA/C/ 8İEÇOK OYUN SAMELİYECEKTİ&. ÖZEL TİYATKOLAR 4/SAS/NDA ÖNEMLİ BİR YSef OLAN DOÇMEN TİYAmoSU, 19BO'LEK/N OIETHMIStNDA Y£A//t>EU AÇIL4C/)(criJZ T/YATKONUM P/f/NM, SİNEMA rÖNETMENÜĞÎNİ PE OBNEYEA1 SAfJAVÇl/SOZUK bazılart ~8ulrar' miızikalindt: ErolKeskm, Me+m OÜZJEM* VE"GÜZEL8İRGÜN İÇİN* AOU YAPITLAZIYIA Sereıli, TVI'm Oral, UaUun ANTALYA FİLM ŞENÜĞİ'NDE ÖPÛL KAZANACAKTOZ.. Pormen tre AHtm £rbul*k.. HALDUN DORMEN Cumhuriyet Kitap Kulübü Kitap fuarında tstand No: 12) 312 Te 50 YIL ÖNCE Cumhuriyet Hindistanda yeni rejim Londra 1 (Hususi) Büyük Britanya imparatorluğunun birçok rahatsızlıklan arasına bir yenisi daha gelip inzimam etti: Hindistanm vaziyeti. Hindistamn bugünkü vaziyetinin belki her vakitten ziyade ciddi tehlikeler 5 Nisan 1937 umumi valiler bulunan kabineleri, idari ve teşri hakları haiz parlamentoları olacak ve prensler tarafmdan idare edilen "müstakil" devletler hususi bir idare sistemine dahil olacaktır. Bu yeni kanunun gösterdiği idare şekline hazırlanmak için Hindistamn on bir eyaletinde yapılan teşri seçimde "Bütıin 19371987 Hindlilerin Milli Kongresi" namzedleri kazanmışlardır. Bu 11 eyaletten altısmda Bombay, Madras, Bihar, Orissa ile birleşik ve orta eyaletlerinde millici namzedlerin kazandtklan ekseriyet pek kahirdir. Hindistan yeniden beynelmilel alaka uyandıracak bir safhaya girmektedir. Nisan 1987 Tarihlerinde hizmetinizdedir. |. • Kitap siparişleriniz karşılanır, • Yabancı dil dergilere aboneniz yapılır, * ^'°'< ^'taP'arımızdan satış yapılır. n o 61 00 133 05 30 Halaskârgazi Cad. 64/6 HarbiyeİSTANBUL doğurmağa müsaid olduğunu burada söyliyenier pek çoktur. Malum olduğu üzere bugünden itibaren Britanya imparatorluğunun bu geniş arazisinde yeni kanuni esasinin hiikmu cari olmağa başlayacaktır. Yeni kanun, Hindlilere yarım müstakil bir federasyon rejimi vermektedir. Federe eyaletlerin baslannda