Katalog

16 NİSAN 1987 CUMHURİYET/13 ÎSADAMLARI CÜNEYT ARCAYÜREK yazıyor Meclisinde bugün anayasamn gerektirdiği oy oranıyla değiştirmeyi düştinüyor, geçici 4. maddeyi ondan sonra kaldırabileceğini söylüyordu. Ne var ki Özal, ince ayrımlı birpolitika izliyor, anayasa ile iktidar çoğunluğunun dilediği gibi oynayacağı 175. maddeyi halkoylamasına sunmaktan söz etmiyordu.Sorun yasaklann rirken "çok heyecan verici, mutkalkmasına gelince, özal geçici 4. Türktş, AET'ye ilişkin görüşünü özetleyen bir luluk verici bir gün" dedi. maddeyi kaldıntn yasantn halkoylamasına sunulmasmdan kimsenin rapor hazırlayarak, başvuruda geç bile kalındığım AET'ye yapılan tam üyelik kaçmamasmı istiyordu. Bu çelişki, başvurusu ile ilgili olarak a^!ya belirtti. "Her alanda şans eşitliği vaat eden tam Özal'ın kafasında daha başka oyunbir açıklama yapan TÜSİAD üyeliğe evet" denilen raporda, 12 Eylül'den sonra lann hazırlandığım gösterirdi. Başkanı Dinçkök, "Yılardan beri AET ülkelerinin Türkiye'ye 'rezerv' koyduğuna Başbakan özal, Cindoruk'un öne sabırsızlıkla beklediğimiz, iple işaret edildi. sürduğü bu görüşleri kabul etmiyorçektiğimiz gün geldi" şeklinde du. Cindoruk, konu siyasalyasaklartt konuştu. lşSendika Servisi Türklş'in AET'ye ilişkin şörüşünü içeren bir kayınca özal'ın bozulmasına yol rapor hazırlandı. Raporda, AET'ye tam üyelik için gerekli başvuruaçan bir cümle söyledi: Ömer Dinçkök şunlan söyledi: da geç bile kahndığı beürtüerek, "Her alanda şans eşitliği vaat eden "Süleyman Demirei ve ben. yasaktam üyeliğe evet" denildi. "Yapılan araştırmalann solann kalkmasmı sizden beklemiyo12 Eylül 1980 askeri harekâtı sonrası, AET ülkelerinde Türkiye'ye nuçlan Türk sanayiinin büyük ruz ve istemiyoruz" . karşı bir rezerv olduğuna işaret edilen Türktş raporunda, bu konuölçüde AET'yle entegrasyon sağResmi bir toplantıda, yasaklan da özetle şu görüşe yer verildi: layabilecegi yönündedir. kaldırmayt savunagelen bir partinin "Bu menfi tutumnn gerekçesi, 'Türkiye'de demokratik hak ve özlideri tarafından ilk kez bu açıklama DPTnin öncülüğünde yapılan gürlükler, özellikle sendikal haklar'ın kısıtianmasıdır. Bilindigi gibi, yapılıyordu. özal, özellikle DYP'nin, çalışmalarda Türk sanayiinin duAET ülkelerinde çogulcu demokrasi kesinlikle uygulanmıktadır. Aydoğrudan ilgili olduğu için Demirelrumu çok net bir biçimde görtilnca bu ülkeler, demokrasi, insan ve sendikal haklar üzerinde belli in yasaklanmn kalkmasmı kendisinmektedir. kıstaslar otuşturmuştardır. Hâlâ Avrupa kitle örgütleri (siyasi partiden bekledikleri kanısındaydı. Cinler, sendikalar ve benzeri kuruluşlar) Türkiye'nin bn alandaki tutum doruk'un bu cumlesini kuşku yokvt tavnnı eleştirmekteler ve 'Türkiye, bizim kıstaslanmıza uyum sağTÜSİAD Yüksek Istişare en azından yadırgamıştı. lamadığı silrece, Avrupa Topluluğu'nun bir parçası olamaz' tezini yiKonseyi Başkanı ve Sabana HolAET'ye bugünkü siyasal ortamda. nelemekteler." ding Yönetim Kıırulu Başkanı ve kosullarda nasıl kabul edilecekTürklş'in AET'ye tam üyelik savunulurken, acilen yerine getirilİşadamı Sakıp Sabancı da dün tik?.. Eski iki başbakanm adliye knmesi gerekli olgular olarak vurguladığı noktalar ise şöyle Cüşis^yr Koneresi'nin açılış töridorlarında sürundüğü demokratik "Bugün üyesi olmayı düşündüğümüz Avrupa Topluluğu endüstribir ortam, Batının hangi ülkesinde reninde yaptığı kcu.ssmada, yd, sosyoekonomik ve politik alanda beBi standartlara sahiptir. Türkvardı? AETye üyelik başvunısun.; "deiye, tüm bu noksanlan tespit edip denklik saglamalıdır. Aynca yeni SHP, 175. maddenin değiştirilme, vir değiştiren bir karar" olarak teknolojilerin en son sekliyle uygulandığı ve her türlü altyapıya samesine, ama yasaklann kalkmasına niteleyerek, Başbakan Turgut hip Avnıpa Topluluğu ulkeierine karşı, Türkiye rekabet edilebilir düyanlıydı, olabilirdi. Ancak, eğer Özal'a teşekkür etti. Ulusça çok zcye getirilmeUdir. Clkemizin yalnız işgücü potansiyeli ve çok önemözal'ın 175. madde üzerinde somut zahmetli bir yolculuğa çıktığımıli Jeopolitik konumu tam üyelik için yeterli sayılmaz. Rekabette şans düşünceleri varsa, bunlan partilere DYP lideri, "samimi olduğunu kaeşitliği sağlanamadığı takdirde, Türkiye, AET ülkelerinin hir tukezı benimsememiz ve AET mesemtlaması için Özal'ın 'inisiyatifi' ele duyurmalıydı. Tanışma açılmalt, hertim pazan durumuna düşebilir. lesinde hızlı hazırhklar içine girkesfıkrini söylemeli, olumlu ya da almasmı" öneriyordu. Türk tsçüerinin AET ülkeierindeld konumuna geünce: Türklş, mevmemiz gerektiğini kaydeden Saolumsvz bir yol bulunmalıydt. SHP Cindoruk'a göre özal, AET'ye cut ortaklık »nlaşmasında yer aldıgı gibi, hem işçilerimize hem de bancı, değişen dünya şartlarına lideri Erdal tnönü ile DSP lideri Rahbaşvuruda da içtenlikle davranmaailelerine her alanda şans eşitliği talep etmektedir. tsçUerimizin bir şan Ecevit, karşılıklı sürüp giden bu uyum sağlamak gereğini hamıştu "olağanüstü koşullar yasayan 'rezerv işçi ordusu' gibi görünmelerine asla izin verilmeyecektir." konuşmayı dinliyor, başlanyla onayülkede dikkatleri başka yönlert çektırlattı. Türklş raporunda aynca, Türklş'in geçmişten bu yana AET ko. Ityorlardı. mek için" AET'ye alelacele başvuru nusuna yaklâşımının bir özeti sunularak, 1963 ortaklık anlaşmasıyapıyordu. Cindoruk, Basbakanı Cindoruk, "Burada tarihi bir topnın ilk çalışmaları aşamasında da Batılı bir toplum olrna yolundaki eleştirir, içtenliğine kuşkuyla baktıklantı yapıyoruz, Tarihi bir saptama adımlann Türklş tarafından desteklendiği vurgulandı. Türk işçilelannı söylerken, kimi vurgulamalar yapmak amacıyla bunlan söylüyorine uygulanan vizeler ve serbest dolaşım hakkı konusunda Türklş'in yapıyordu: nım" diyor, "Başbakanm sonımsuz kesin tavnna ilişkin çalışmalara yer verildi ve "Serbest dolaşım, Türk (Baştarafı I. Sayfada) davramşlannı yüzüne söylemeyi Başbakan AET'ye başvuruyla birtsçOeri için bir hakür. Bu hak hiçbir şekttde pazariık konusu edilemez" ve çalışmalarına adımlar, seçimlikte, inceliği henüz kavranmayan ye yeğlediğini" ekliyordu. denildi. Serbest dolaşım hakkından taviz koparmaya çalışan ve bazı ni bir siyasal manevmya girişiyordu. Başbakanla, Cindoruk arasında, den oniki ay önce attldı mı, geç kaAET Ulkelerinden gelen alternatif tekliflere karşı çıktlması istendi. Anayasamn 175. maddesini Millet anayasamn değiştirilmesinde gerekhnmış sayılıyor. Bu nedenle biz seli olan miUetvekili sayısı üzerinde de çim çalışmalarına, yani tahminlekonuşmalar geçti. DYP lideri anayare ve araştırmalara başladık." sa değişikliğini neden 201 milletveBu ilkeden hareket eden Biilent kiline bağladığını Özal'a soruyordu, Tanla ve ekibi "kolları sıvamış" Başbakan da, "imza sayısının 201 yegörünüyor. önümüzdeki haftalarrine 225 de olabileceğini, daha başda, yeni seçimlere doğru giden yolka bir saytya da oturtulabida, PİAR ve SÎAR'ın ilk anketleleceğmi"söylüyordu. Anayasa deği" ri "yeni tabloyu" sergilemiş şikliklerinde Özal'ın partiler arasmtn olacak. da bir noktaya varmaya yanlı olduğu gözleniyordu. < » Peki, acaba şu anda seçim yapılsa, kim ne kadar oy alabilir? Siyasal çevreler, bu konuşmalaf% Konunun uzmanlanna göre. siyaöncekigece tartışırken, özal'ın anasal partilerin oy dağılımı şöyle göyasa değişikliği için söyleyegeldiği 20L.^ rakamını kolaylıkla değiştirebileceğfi' rünüyor: ni, 175. maddeyi önemli olan bu nofr*, ANAP yüzde 3235, D YP yüztayla "pazariık masasma ^ de 2530, SHP yüzde 2223, DSP istediğini" belirtiyorlardı. yüzde 910. Rakam tartışmasu Cindoruk'un Bu rakamlar, alnnı çizmekte yaBatı anayasalarında imzacı sayısının rar var, "henüz sonuçlaır tamış 240 olduğunu söylemesinden sonnr' bir anketin oy dağılımı değil ve fabaşlamıştı. özal'a göre nefark eden' r kat ilk anda edinilen izlenimlerin di, üç aşağı beş yukarı. 'sonucu." Bu nedenle, belirtilen oy Bizeanlatılanlardaabartmalı, ek>' dağılımına bakıp da hiçbir siyasal sik ya da yanlış yanlar yoksa, Baş • parli ya da poliukacı "yu yadabu bakanhk Konutu'ndaki toplann, biryönde herhangi bir yoruma, den AET Konutu'nda partilerarası; eleştiriye"girmesin. Çünkü, bunsorunlara atlamış, beklenilenden da, ha "sıcak" bir ortamda sonuçr^ lar "henüz ham veriler. "Ama, Uk lanmıştı. sonuçlar niteliğini de taşıyor. Kulislerde özal'ın en kısa zaman' Başbakan Turgut Özal'ın "Biz da liderlerle bir araya geleceğini, sori yüzde 32 ile 227 miUetvekili 4. Türkiye Bilgisayar Kongresi dün Istanbul OTt\Tde başladı. Açtlış törenine Ankara'dan videobir haftadır irdeleyen haberler, AET1 çıkannz" demesinin altında bir konferans sistemiyie katılan Özal, AET'ye başvuruyu tarihi bir adım olarak niteledi." ye başvuru nedeniyle yapılan bu topmantık yatıyor. Pek yabana atılır lantıyla gerçekleşmişti. bir mantık değil. Şöyle: "Deneyimli" veyasaklı birsiyaset' "Aslmda oylarm seçim sonraçi, Özal'ın kafasmdaki uzun süreli sındaki dağılımı yüzde yüz üzerinplanlann giderek anlaşılır hale get~.: den hesaplanmayacak. Yüzde 90, diğini söyledi. belki de yüzde 8687 üzerinden he"Özal, 4. madde için halkoylaması saplanacak. Çünkü, yüzde 10 sekoşulunu getiriyor, fakat nedenst çim barajmı aşamayan birkaç par175. madde gibi önemi büyük bir görevli olduğu yıllarda, bu ülkede işlerin hemen hemen eşit olduğu ti ortaya çıkacak. Barajı asamayan maddeyi halkoylamasından ZAFER ARAPKİRLİ dükkânlarda çocuklann bilgisayar belirlenmiştir" dedi. partilerin alacaklan oy toplamı kaçırıyor" diyen "deneyimll oyunları oynayarak büyüdüğünü Bilgisayar Kongresınin açılış töre siyasetçiye" göre, başbakanm uzun yüzde 1415'i bulur. Dolaytsıyla, Başbakan Turgut Özal, AET'ye gördüğünü de anlatan Özal, "Daha nine katılan TÜSİAD Yüksek Istişavadeli planı şu olabilirdi: yüzde 8586 üzerinden yapılacak tam üyelik girişiminin uzun yıllar çocukluktan bunlara başlayan ülkere Konseyi Başkanı ve Sabancı Holbeklenen önemli bir adım olduğunu hesaplama ve bu oran üzerinden "Başbakan konuttaki roplanttdt lerin. digerleriyle arasındaki farkın ding Yönetim Kurulu Başkanı işadabelirterek. "Bu, Atatürk'ün idealinda yasaklarla 175. maddeyi yan yü • yüzde 3235 alınacak oy, bizi iktiçok büyük olacağını kabul etmek mı Sakıp Sabancı da yaptığı ilginç de olan. Batıyla daha yakınlaşmak, na getiriyordu, çünkü: dara getirir". gerekir" diye konuştu. konuşmayla hem TV ekramndaki ileri Batılı ülkeler arasına girebilmek Özal, 175. maddeyi çözdükteh Özal'ın mantığt doğru, ancak Başbakan Özal'ı hem de salondaki için atılan adımlardan biridir" dedi. sonra yasaklan 198Tde kaldıracak, "tek bir varsayıma" dayamyor. Başbakan özal, "2 kanal televizkonukları bol bol güldurdü. 1988'de seçimlere gidecektt Yasaklan yonumuz var. Vayın saatleri uzamış. Başbakan Özal. dün 4. Türkiye "En yüksek oyu ANAPUn Konuşmasında Batılı ülkelerde halkoyuna götürecek, ama 'eskiyi elektrik kesintisi olmadığı için yayın Bilgisayar Kongresi'nin İsıanbul alacağı" varsayımına. Yoksa, sisyaptığı gezüerde gördüğü elektronik anımsatan propagandalarla' ya da etkilenmiyor, uydulardan alabildigiOTtM'de yapılan açılış törenine Antematik açısmdan Özal haklt. Gerteknolojisindeki akıl almaz gelişme eski siyasetçilerin yasaklannı kaldırmiz 4 kanal var, televizyona 3. eğikara'dan "videokonferans" sistemi çekten, bu seçim sısıeminde "bumamak gerektiğini dolayb yoldan yayi hayretle karşıladığını da belirten tim kanalı ilave edeceğU" diyerek, aracılığıyla katıldı. Houston'dan rajm altında kalan oylar en yükSabancı, Belçika'daki bir anısını ak pacağı ya da yaptıracağı çeşitli giribunlarla diğer ülkelerle aramızdaki Türkiye'ye yapılan iki video konfesek oy alan partinin ekmeğineyağ farkı kapatabileceğimizi sö>'ledi. Bu tanrken, "Adamlar bir bilgisayar ek şimlerle j'aygınlaştıracakn. Asl atrimranstan sonra, ilk kez yurtiçinde sürer". Ama, en yüksek oyu acaa, yasaklann kalkmasına halkın karramndan bilgi bankalanna bağlanagün Türkiye'nin doğusuyla batısı aıakentlerardsı bir bağlantıyla gerçekleşba kim alacak?.. ANAPmı, DYP rak, her türlü bilgiyi anında alıyor şı çıkmasını sağlamaktı. Son konuşsında elektriklendirme açısmdan fark tirilen açılış konuşmasında, Türkiye' mi?.. Kim?.. kalmadığım da söyleyen özal, "Oto lar. Ben de bizim Sabancı kompani malanndan sezilen planı buydu." • nin AETye başvurusuna geniş yer Şu anda Türkiye'de seçim yapıl verdi. Bu başvuruyu •'tarihi bir adım yi sorayım dedim. Ama acaba çıkKonutta siyasal yasaklarla anayasa matik telefon köylere kadar yayıldı, mazsa mahçup olur muyum diye de sa, nasıl bir sonuç çıkar?.. Başba olarak" nitelendirdi. "Geçireceğimiz değişikliği konusunda özal'la arasın. her isteyen leleks alabiliyor. leleleks korkuyordum, ama baklım ki daha da geçen tanışmalarda, DYP lideri, kan Özal bu tahmini sadece yurve videoteks sistemlerini ve otomo810 yılhk zoriu dönemde. teknisyenismin son harfi biler bitmez eknan"halkoylamasından kaçmmadıklan' billerimizde mobil lelefonlan kullalerimu, sanayicilerimiz ve ihracalçııiçindeki kuruluşlara değil, aynı da göriındu. Şaştım kaldım" şeklinnı" vurgulamış, ancak hemen her kpnabiliyonız" şeklinde konuştu. lanmızla çok çahşmalıyız ki, Avruzamanda "bazı Amerikan firmanuda halkoylamasına gitmenin kısu de konuştu. pa ile aramızdaki mesafeyi kapatalartna da ısmarlamış" durumda. Özal'dan sonra söz alan Devlet Baaralıklarla genel seçim yapmakla işSakıp Sabancı, sanajide araşurma, bilelim" şeklinde konuşan Başbakan "Seçim olursa, sonuç nasıl çıkanı Ahmel Karaevli de bilgisayar değer olduğunu belirtmiş, halkm sitÖzal, son yıllarda özellikle elektrogeüştırme çalışmalannın önemine de kar?" sorusuna ANAP açısmdan kullanımmın işsizliğe etkisi konusurekli seçim tansiyonu içine sürıikte* nik alanında gerçekleşen gelişmelen değinerek bu alanda dünyada yanıt arayan Amerikan firmalan na açıklık getirmek amacıyla yapüan neceğini söylemişli. Cindoruk'a gö: anlattı. 64'üncü olduğumuzu ve bunun çok da harıl hartl iz sürüyor. araştırmalardan alınu yaparak, "Yeni re halkoylaması demokrasilerde degeride olduğumuz anlamına geldiğini Hemen eklemek gerek. Özal buteknolojilerin yaraltığı ve yok ettiği Amerika'da Dünya Bankası'nda ğerini yitiren bir yöntemdi. söyledi. nunla yetinmiyor. Samyoruz, yiAna çizgiteriyle siyasal odaklardn • ne Türkiye'deki fırmalarla da işanlatılan konuttaki bu toplantıdan , birliğini yürütüyor. Hep aynı sosonra, Özal'ın siyasal davranışlarımn runun karşılığtnı arıyor: "Seçim nasıl olacağını kimse kestiremiyor. bir envanter çalışması yapması gelandırılmalıdır. (Baştarafı 1. Sayfada) olursa, kim, ne sonuç alır?" Siyasal sorunlara çözüm getirecek rektiği belirtiidi. Tarife indirimleri • Enflasyonist gelişmeleri önleme Tabii, bu arada tüm gözler Büya da bugünkü çarpık durumun sürşu noktaya dikkat çekildi: " / sorunu, sanayi politikalan, tarife dışı amacıyla kamu harcamalan daha yalent Tanla'nm vurguladığı "yüzmesine yol açacak günlere giriyorüz. \ Topluluğu'nun bugüne kadar cıkarsorunlar, tantn politikası, tnali uyum kından denetime alınarak. gerek dode otuz kararsız oylarda." Her zudıgı mevzuatın yeterince hazmedilsorunlan, para politikalan, devlet viz ve gerekse TL. ile olsun, bütün man olduğu gibi, seçimi belirleyemeden müzakerelere başlanması, yardımlan, teknik standartlar, karyatınm harcamalan tek bir merkezcek olan bu "kararsızlar." Şu anmüzakere marjını aleyhimize daralteller birleşmeler, devlet alımlan, den yönlendirilmeli ve uygulamalar da "kararsız oylarm" yüksek çıktabileceği gibi sanayunize sağlanacak devlet tekelleri, işgücü akımları, serprogramlar dahilinde yapılmalıdır. birçok olanaklann kaçırılraasına da maye akımları, yerleşme akımları, ması doğal. Seçim tarihi yaklaştık• Avrupa Topluluğu'na katılma neden olabilir. Kalılma müzakerelehizmeüer, ulaştırma, enerji, geri kalça, "yüzer vegezer oylardaki" behalinde, ekonomik yönetimin yeni mış bölgeler, sosyal politikalar ve dış lirliliğin artacağım eklemeye gerek rinin önkoşullan sayılan demokratik amaçlan, temel makro ve sektörel İslanbul Haber Servisi Türkiçerçeve, insan haklan, sendikal ilişticaret ilişkileri. büyüklükler asgari 10 yılı kapsayayok. ye'nin AET'ye tam üyelik başvurukiler konulannda yapabileceğimiz cak şekilde yeniden hazırlanarak iş Avrupa Topluluğu ile müzakeresunu önceki gün yapan AET işlerinBu arada, seçim tahminlerine hususları kısa sürede gerçekleştirâlemindeki kararsızlıklar süratle gilerın yürütülmesi sırasında kolayhk den sorumlu Devlet Bakam Ali Boilişkin "ilginçbirgözlem"önceki mek. meselenin ekonomik cephesiderilmelidir. sağlanması bakımından 1987 yılında zer "Bugün bizim AET'ye başvurugün Başbakanlık Konuıu'ndaki ne bir an önce gelmek bakımından yeni bir enflasyonla savaş programı muz, yann AET'ye tam üyeliğimiz Türkiye gibi büyük bir ülkenin katoplantıdan sızıyor. Türkiye'nin özel bir önem arz etmektedir..." hazırlanmasına kesin ihtiyaç olduğubulü konusunda bazı engeller olabi anlamında değildir" dedi. A vrupa Topluluğu 'na başvurusuBugUn "Hangi sanayi yaşar, hanna işaret edilen TÜSİAD raporunda, leceğine ve koşullar yeterli olsa bile Brüksel'de önceki gün Türkiye'nin nu kendilerine anlatmak amacıygisi yaşamaz" tartışmalarmın şimdibu program çerçevesinde şu talepletopluluğun bu üyeliğe direnç göslerAET'ye tam üyelik başvuru mekıula Başbakan Özal'ın Başbakanlık !ik bir yana bırakılması serektiğini re yer verildi: meyi bir çözüm olarak görebileceği bunu Dönem Başkanı Leo TindeKonutu'na daveı ettiği SHP, ifade eden TÜSİAD, Avrupa'da sane işaret edilen TÜSİAD raporunda, • Avnıpa Topluluğu da dahil bümans'a veren Devleı Bakanı Ali BeDYP, ve DSP Genel Başkanlart nayicilere tamnan bütün kolaylıkla"Törkiye'nin üye olması halinde, tün ekonomik sorunlann tek bir bazer. bu arada Frar.sa'daki temaslqtnönü, Cindoruk ve Bayan Ecevit nn (faiz, devlet yardınu, pazar araşAET'ye ne gibi menfaaller sağlaya rını da tamamladıktan sonra Türkanlıkta toplanması ve bu bakanlı"seçim zamanlamasına ilişkin bir tırma yardımı, ihracat sigortası vb.) cağı Türk literatüründe yeterince ele kiye'ye döndü. ğın önemli ic ve dış merkezlerde ofiBakan Bozer, gözlem, bir izlenim" elde ediyor Türk sanayicisine de en kısa sürede alınmanuşUr. Bu konuda aynntılı bir sinin bulunması sağlanmalıdır. AET'ye girmenin avamajlan yanıntanınmasını istedi. Avrupa Toplulular. Bu izlenime göre: çalışma kısa sürede yapılmalı ve so• Bütçede giderler ve gelirlerini da dezavantajlarımn da olabilecegi ğu ile ilgili hiçbir karann, özel seknuçlan Avrupa kamuoyuna açık"Seçünlerin 1988 haziran ayındenk hale getirecek, kısa vadeli iç yolunda sorulan bir soruya şu,yanıtör kuruluşlarına bilgi verilmeden ve lanmalıdır" denildi. da olması kuvveıle muhtemel". borçlanmayı azaltacak radikal bir tı verdi: görüşleri sorulmadan alınmaması geBöyle bir izlenime rağmen, sebütçe reformu yapılmalıdır. Üyelik başvurumuzun müzakere"AETye lam üyelik için başvururektiği savunulurken, TÜSİAD raçim tarihleri için hazırlanan çalış• Özelleştirme çalışmalan hemen si sırasında Türkiye"den büyük çapda bulunurken bunun kabulu halinporunda AET Koordinasyon Bakanbaşlatılarak, sermaye piyasası canmalara rağmen, biz "Özal'ın ta bilgi ve istatistik isteneceğine dede ortaya çıkacak avantajlar, dez». hğı'na, kam J ve özel sektör ileri gelandınlmalıdır. ğinen TÜSİAD, DPT bünyesinde çakendisinin" seçim zamanma ilişvanlajlar değerlendirilir. Şimdidnt lenlerinin temsil edileceği bir Yüksek • Sermaye piyasası ve banka mo lışan Avrupa Topluluğu ünitesinin daha bn safhada dezavantajlar var,. kin bir karara henüz vardığmı sar.AET Danışma Konseyi oluşturulmadernizasyonu ile ilgili olarak alınayeterli bir kadro ile takviye edilmesi dırşekiindc lanışma orlamı yaralılmıyoruz. Bu da çeşitli sohbetlersının uyç,un olacağma işaret edildi. masının gerekliligini lakdirinizc MI cak tedbirler, topluluktaki gelişmeve bu kadronun süratle eğiıilmesi geden çıkardığımız "bizim izlenimiKonseyin ilk iş olarak şu konularda nanm." ler de nazara alınarak süratlc sonu, rektiğini de vurguladı. Tüm yapı yenilenmeli Türkiye'nin, AET'ye tam üyelik başvurusunu değerlendiren işadamlan, bunu memnunlukla karşıladıklarım belirtirlerken, Türkiye'nin ekonomik, sosyal ve kültürel yapısım yenilemesi gerektiğini ve bunun için çok çaba harcanması gerektiğini söylediler. Haber Merkezi Türk işadamlan, AETye tam üyelik için yapılan başvuruyu memnunlukla karşıladıklarım, fakat ekonomik sosyal ve kültürel yapımızı yenilememiz için kısa sürede çok büyük çaba gösterümesi gerektiğini söylediler. TOBB Başkanı Ali Coşkun, "Bu karann Türk milletine mal edilrnesi gerekir, Türk toplumuna büyük sorumluluklar düşmektedir" derken, TÜSİAD Başkanı Ömer Dinçkök de, "çok heyecan verici, rautluluk verici bir gün" şeklinde konuştu. Işadamı Sakıp Sabana da başvuruyu "devir değiştiren bir karar" olarak niteledL Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Başkanı Ali Coşkun, dün lstanbul'da bir basın toplantısı düzenleyerek AET'ye başvuruyu değerlendirdi. Türkiye'nin kısa sürede gereken tedbirleri alması gerektiğini vurgulayan Coşkun, "Eğer bunu yapmazsak, biz AETye gireliın diye beklerken bir de bakmışız ki, AET Türkiye'ye girmiş" dedi. Türkiye'nin Müslüman bir ülke oluşunun ve tslam ülkeleriyle yoğun işbirliğinin AET üyeliğiyle çelişmediğini dile getiren TOBB Başkanı Coşkun, Odalar Birliği olarak hükümetin karannı desteklediklerini, ancak bugünden başlayarak ve zaman kaybetmeden AET üyeliği yönünde gerekli çalışmaların yapılmasının zorunlu olduğunu vurguladı. Gerek içte, gerekse dışta Türkiye'nin AET üyeliğine karşı olan kesimlerin bulunduğuna işaret eden Coşkun, hükümetin çeşitli kesimleri AET konusunda aydınlatması ve olayı bilmemekten kaynaklanan tereddütleri ortadan kaldırması gerektiğini dile getirdi. Odalar Birliği olarak kendilerinin de her ilde meslek kuruluşlannda AET ile ilgili bilgi verici açtklayıcı toplantılar düzenleyeceklerini kaydeden Coşkun, "Bu olay Türkiye'nin geleceğini sadece ekonomik açıdan değil, sosyal ve kültürel açüardan da büyük ölçüde etkileyecektir. Yaşantımızı tümüyle degiştirecektir Türk toplumuna büyük sorumluluklar düşmektedir. Bu yüzden bu karann Türk tnilletine mal edilmesi gerekir. Geçmişteki deneyler milletimize mal edilmemiş kararların uzun vadede yarar yerine zarar getirdiğini göstermiştir" dedi. AET konusunun yeni yetişen gençlere de iyice anlatılabilmesi için üniversitelerde Ortak Pazarla ilgili uzmanlık dalları oluşturulmasını isteyen Coşkun, " E n önemli sorunlardan biri de AET için yetişmiş elemanımızın azlığıdır. Bu açığı kapatmak için ivedi olarak tedbir alınmalıdır" dedi. Ekonomik alanda da AET ile rekabet edemeyecek sanayilerle ilgili önlemlerin zaman geçirilmeden' ahnmasını isteyen Ali Coşkun, sözlerini şöyle sürdürdü: "Tüm kuruhışlarda yeniden yapılaşma gerekmektedir. Hatta malını sadece mahallesinde satan bakkal bile kendini boy aynasında görmeli, ve kendine çekidüzen vermelidir. Çünkü AET'ye tam üye olduktan sonra Arrupalı tiiccar ve çahşan da Türkiye'de serbest dolaşım hakkını kazanacak ve dilediği gibi Türkiye'de her istediği işi yapabilecektir." Türk Sanayicileri ve İşadamlan Derneği (TÜSİAD) Başkanı Omer Dinçkök, Türkiye'nin önceki gün AET'ye yaptığı tam üyelik başvurusunu değerlendi AET'ye tam üyeliğe evet (Baştarafı 1. Sayfada) sonuç verebilirdi. Oysa, Başbakanlık Konutu'nda AET'den söze girilmis, çözüm bekleyen siyasal sorunlarda tartışmaya varan konuşmalar yapılmıştt. Özal'ın ANAP Gnıbu'nda, bastn toplantısında yaptığı açıklamalara benzer bilgiler sunmasından sonra, AETnin belli başlı koşulu olan "demokratik ülke" niteliğinin Türkiye'de ne kadar geçerli olduğur.u irdeleyen söyleşiler başlamışlı. Erdal Inönü, grubunda, Mecl'ıs kürsüsünde dile gelirdiği bu kosullan Başbakan Özal'la yapılan toplantıda yeniden açmıştı. tnönü 'nün konuyu açmasıyla sözu alan, yarım saat süreyle konuşmalan Özal'la ikili bir diyaloğa dönüştüren DYP lideri Hüsamettin Cindoruk, Başbakana "açmazda görünen siyasal sorunlarda 'samimi' olmadığını" söylüyordu. Tarlışma diye nitelenebilecek bu konuşma, anayasa değişikliği, tabii geçici 4. maddenin kaldırılması üzerine yoğunlaşlı. Cindoruk, Başbakan Özal'ın samimiyetsizliğini vurgularken, kimi Ornekler veriyor, SHP DYP işbirliğiyle hazırlanan, yasakları kaldırtmayı hedefalan yasa önerisindeki imza'an geri çektirmek için özal'ın elinden gelen her şeyi yaptığını beiirtiyordu. Özal, yasakların kalkmasmı içtenlikle istediğini öne sürüyor, hatta yasaklt kardeşi Korkut özal'ı gene örnek gösteriyordu. Cindoruk, "\fadem ki Başbakan bu konuda samimiydi, öyleyse parlamentoda çoğunluğu elinde tutan bir lider olarak yeni bir yasa önerisi için neden girisimlerde" bulunmuyordu? DlŞ BASIN Türkiye'nin yolu uzun Haber Merkez Türkiye'nin AETye tam üyelik başvurusunun yankılan Avrupa ülkelerinde sürüyor. AET üyesi ülkelerde gazeteler, Türkiye'nin tam üyelik başvurusunu çoklukla birinci sayfalarından büyüterek veriyorlar ve üyeliğin "genelde hoşnutsnzlukla karşılandığı" görüşlerine dikkat çekiyorlar. tSPANYA Madrid muhabirimiz Nilgün Cerrahoğlu haberinde şöyle diyor: îspanya'nın en çok satan ve en ciddi gazetesi El Pais, Türkiye'nin AET üyeliği için yaptığı başvuruyu 1. sayfadan gUnün en önemli haberleri arasında veriyor. Içerde de konuya iki tam sayfa ayıran El Pais, baş makalelerinin birinde de bu konuya işledi. Topluluk çevrelerinde genel kanının Türkiye'nin 2000 yılından önce AET'ye giremeyeceği şeklinde olduğunu yazan gazete, bu arada İspanya'nın da bu üyelik talebi karşısında henüz nasıl bir tutum alacağının belli olmadığını belirtiyor. "Asya Avrupaa" başlığı taşıyan gazetenin başyazısında özetle, "AET kapısını çalmak için bu kadar uzun yol katetmiş birine ihtiyatla, fakat küçük hesaplar içine düşmeden cevap vermelidir" diyor. F. ALMANYA Bonn'dan Ulya Üçer ise Federal Almanya'daki havayı şöyle özetliyor: Avrupa Topluluğu'nun kapısını yumruklayan başı fesli, ayağı çarıklı, şalvariı, cepkenli, kara bıyıklı bir adam. Alrnanya'nın en yüksek tirajlı günlük gazetelerinden Frankfurter Allgemeine Zeitung, Türkiye'nin Brüksel'e tam üyelik başvurusunu bu karikatürle yorumluyor. "Brüksel'e pek hoş gelmedi", "Türk müracaatı istenmeyen başvuru" Alman basınmda diğer başhkları oluşturuyor. Die VVelt gazetesi, yorumunda "Türkiye'nin üyelik başvurusu Avrupa Topluluğu'nu zor dunımda bıraktı" görüşüne yer veriyor. Türkiye'nin topluluğa girmesinin demokrasi gelişimine yararlı olacağını yazan yorumcu Bernt Conrad, asıl sorunun ekonomik ve sosyal olduğu görüşünde. FRANSA Paris'ten Sabetay Varol da Fransız basınını şöyle özetliyor: Le Figaro gazetesinde Türkiye'nin AETye başvurusuyla ilgili olarak çıkan yazıda "Avrupa savunmasının vazgeçilmez ülkesi Türkiye'nin AET dışı bırakılması düşünülemez" ifadesi kullanıldı. Yazıda, Türkiye'nin Yunanistanla arasındaki anlaşmazlıklar anlatıldıktan sonra Ortadoğu'daki stratejik önemi anlatılıyor. tNGİLTERE Londra'dan Ragıp Duran şunları haber veriyor: Üyelik başvurusu tngiliz basınında da geniş biçimde yer aldı. Financial Times gazetesinde yer alan yazvda Türkiye'deki demokratikleşme süreciyle ilgili olarak şu görüşlere yer veriliyor: "Askeri yönetimin 12 Eylül'de yönetime el koymasından sonra sivil iktidara geçişin ardından bazı şeyler düzeldi. Ancak insan haklan pek çok Avrupa ulkesine kıyasla hâlâ çok kısıtlı. Bu noktalarda Türkiye'nin hiçbir koşulsuz üyeliğe kabul edilmesi konusunda güçlü tartışmalar olacaktır. §unu da belirtmekte >urar var. Üyelik başvurusu işleminin incelenmesi uzun zaman alır. Bu da Türkiye de hükümetlerin liberalleşme hızını teşvik edecekleri anlamına gelir. AET üyeliği Yunanistan, Ispanya ve Portekiz'de demokrasiyi tstikrarda tutmaya yardımcı olmuştur. Bu Türkiye için de geçerlidir." Guardian gazetesi de AETnin Türkiye'nin başvurusunu reddetmesinin mümkün olduğu görüşünü savundu. Guardinan, AET üyesi birçok ülkenin Türkîye'nin üyeliğine doğrudan karşı çıkmayacaklarmı, Yunanistan'ın vetosunun arkasına sığınacaklarına işaret etti. tngiliz lşçi Sendikaları Kongresi (TUC) hükümete bir çağrı yaparak Türkiye'nin AET üyeliği başvurusuna karşı çıkmasını istedi. AP'nin haberine "göre TUC'un genel Sekreteri Norman VVillis, Dışişleri Bakanı Sir Geoffrey Howe'a bir mektup yazarak, "Türk rejimi yasalarını ve uygulamalannı demokratik bir toplumun değerierine uygun hale getirinceye kadar Türkiye'nin üyeliği kabul edilmemelidir" dedi. İngiliz Dışişleri ise Türkiye'nin başvurusu konusunda hiçbir yorumda bulunmayacağını bildirdi. Atina muhabirimiz Stelyo Berberakis de şu haberi geçti: "Yunan gazeteleri Türkiye'nin AET'ye tam üyelik başvurusunu yorumsuz olarak verdiler. Ancak gazeteler, Türkiye'nin başvurusuna karşı Yunan Dışişleri Bakanlığı'nın hazırladığı açıklamanın son anda alınan bir kararla yayımlanmadığını haber veriyorlar. Haberlere göre, Yunan Dışişleri'nin açıklamasında Türk başvurusunun neden kabul edilmemesi gerektiği yolundaki Yunan görüşleri yer alıyor. Bunun nedeni olarak da Başbakan Özal'm Ege bunalımıyla ilgili olarak Lahey Adalet Divanı'na gidip gitmeme konusunda hâlâ kesin bir yanıt vermemesi gösteriliyor. ANKARA'dan YALÇIN DOĞAM B G AA K N RS İ İ Y R O G Eİ L S • • • Ozal: 810 yıl çok çahşahm 'Tanzimat Aybar'dan AET değerlendirmesi hafasî' Tam tiyelik başvurusu sonrası HADt ULUENGtN BRÜKSEL Türkiye'nin AET'ye yaptığı tam üyelik başvurusunun ertesinde, Ortak Pazar başkentleri "ihtiyatlı" davranarak, genel olarak rcsmi tepki vermekten kaçımrken, topluluk danışma organı Avrupa Parlamentosu'ndan ve Batı basınından geien yorumlar olura&uz olmaya devam ediyor. "Avrnpa Sendikalar Koafedcrasyoan", "Dflaya Hür tşci Sendlkalan KoBfederasîonu" ve Avnıpa Parlamentosu Sosyalist Grubu Başkanı Rodi Amdt'ın ülkedeki demokrasi şartlanndan dolayı Türkiye'nin AET başvurusunım "K«ale olınınaması" için önceki gün yaptıkîari çağnlardan sonra, dün de Avrupa Parlamenıosu'nun radikal üyeleri ve öteki sosyalist miUetvekilieri ayru yönde görüş bildirdiler. Üç İtalyan radikal parlamemer, Emm» Pooino. Parco Panneila ve Roberto Cfcdomessere dün yayunladıklan bir bildiride, Torkiye*nin Avnıpa Parlaraentosu'nun Ege sorunun çözümlenmesi için Laney Adalet Divanı'na gidilmesi için yapüğı ^ğnyı bOe reddettiğini vurgvlayarak, "Bu durumda Ankanı'nın tam üyelik başvurusu yapBustoın sebebiai aalayaaıadıklannı" duyurdular. Aynı üyeler, "Elknodeki oötün imkmalarla Türkiye'nin bn şanlar «lünd» AET'ye tam üye olmasıaa kaifi çıkacakianm" du>urduiar. tngüiz îşçi Partisi miUetvekili Rich«rd Balfe de ayn bir bildiri yayunlayarak şu görüşü dile getirdi: "Eger Ankara gdecekteki geîisme perspektifieriyle iyi niyetli bir bstsvuru yapbysa, Avrnpa Parlan»t«tos« bu bsşvunıyu dikkaüi bir biçimde ioceicyecektir. Ancak, bugiin mevcut şarttar alanda Türkiye'nin üytügi soz konusu otomaz." Bilindiği gibi, Richard Balfe, Avrupa Parlamentosu'ndaki Türkiye raportörü durumundaydı. Öte yandan, Batı Avnıpa tdevizyorüan önceki aksamki haber boltenlerinde, gazeteler de dOnkü nushalannda TOrkiye'nin tam Üyelik başvunjsuna geniş yer ayuduar. Hemen her milletten bütün radyo, televizyon ve gazeteler, Türkiye'nin Ortak Pazar'a tam üye otaasının "çok uzun bir hayal" olduğunu ifade «tiler, fakat AET ülkelerinin "jeostrate}ik ocdenierden" dolayı bu asamada Ankara'nın başvurusunu hemen gers çevirmeyerek bekleteceklerini bildirdiler. Bu yayım organlannın hepsinin üzerinde durduğu noktalar ise, Turkiye'nirt esas olarak bir Mya ülkesi olması. halkm büyük çoğunluğunu Müslümanlarin oluşfurması, AET ölçülerinde demokrasinin mevcut olmaması, Türk ekonomisinin kalkınmakta olan ülkeler ekonomisiyle benzerlik gostennesi ve Yunanistan'ın Ankara'ya karşı uyguladığı siyasçt oldu. ' Diğer taraftan, Brüksel'deki gözlemcilerin genel kaıustna göre, Avrupa Parlamentosu önUmuzdeki haftadan itibaren Türkiye'nin başvurusunu gUndeme alacak ve 11 mayısta başlayacak olan oturumda bu başvunınun bugürıkü şaıtlar altında gerçeklesmeyeceğine dair bir karar çıkartacak. Istanbul Haber Servisi TİP ve SDP eski genel başkanlanndan Mehmet Ali Aybar, Özal'ın AET'ye başvurusunun tanzimat kafasırun hâlâ değişmediğini bir kez daha kanıtladığını öne sürdü. Aybar, Özal'ın Tanzimatçılardan farklı olarak samimi olmadığını bildirdi ve "Amacı başka zaten. Demokrasi, uygarbk umunında değil. Onun amacı licaret" dedi. Tanzimatçıların, Avrupa'nın üst yapısım taklit ederek, devletin çöküjünü durdurabileceklerine inandıklannı, Özal'ın ise Tanzimatçılardan farklı olarak samimi olmadığını ileri süren Aybar, şunları söyledi: "Oysa Ozal, demokrasiye, düşiin özgiirlüğüne. gösteri özgürliiklerine, sendikal özgürlüklere, « n i kısaca Batı uygarlığına inanmıyor. 141142 için referandum yapılır diyor. Oysa referandum demokrasi içinde bir anlam taşır. Vani Türkiye'de önce demokrasiyi knrmak, temel hak ve özgüriükleri sınırlayan yasalan yürürlükten kaldırmak gerekir. Bay ÖzaJ ise buna yanaşmıyor. Ve Takriri Sükun Yasası ile faşist yasalarla, kafaIar 60 yıldır sola karşı kışkırtılarak oluştunılan kamuoyunu, 141 ve 142'nin kaldınlıp kaldınlmayacağı konusunda hakem yapmak istiyor. Hep aynı alaturka kurnazlıklar. Şu rastlantıya bakın ki, Başbakan AET'ye başvurusunu televizyon ekranlannı saatlerce işgal ederek kutlarken, lstanbul'da öğrencilcr dipcikleniyor, yeıierde süriiklenerek gözaltına abnıyoıiardı. Bu gerçeklcr, alaturka kurnazhklaria örtiilebilir nu?" Aybar, elbet Türkiye'nin çağdaş uygarhğa ulaşması gerektiğini belirtirken, "Ama AET bize bunu saglar nu?" diye sordu ve Avrupa'nın başvuruya tepkisinin hiç de umut verici olmadığını vurguladı. TÜSİAD: AET için önce demokrasi Ali Bozer döndü