Katalog

5 MART 1987 KÜLTÜRYAŞAM CUMHURİYET/5 ÎSMAİL GILGEÇ YAYIN DTITVY4SINDA SANAT EDEBIMT HAYVANLAR 'Bir Dönemin Tanıklığı' mı, bir dönemin yargılanması mı? madan okumak, en azından bızler için mümkün değil. "Tevfik Fikret" diyor üstat, "Sağ olsaydı acaba Milli Mücadele'ye katılır mıydı, yoksa onu da bir ilMüzehher VâNu, tihatcılık hareketi sayıp fildişi KİM KİME DUM DUMA BEHİÇAK amlannın adını "Bir kulesinin içine çekilip kalır mıyDönemin Tanıklığı" dı? Bu sonılannın öniinde teredkoymuş. Ama bir dönemin diitten tereddüde düşuyorum. "tanıklığı"ndan çok, bir Doğrusunu söylemek lazım gelir ise, ikinci ihtimal bana daha dönemin yargılanması, bir kuvvetli görüniiyor." Tevfik dönemle hesaplaşma var Fikret yaşasaydı Milli Mücadebu anılarda. Çünkü her le'de yer almazdı gibisinden deşeyden önce siyasal bir dikodu düzeyinde tahminler yüdönem söz konusu burada rüten Karaosmanoğlu; Fikret'in, Tek parti dönemi Polisin Milli Mücadele'nin önderine soluğunu ensenizde önemli bir esin kaynağı olduğuduyduğunuz; yazılmayan, nu nedense unutmuş görunüyor söylenmeyen, yukarıdaki satırlan yazarken... düşünülmeyen; bunlann Unutkanhk insana özgii bir şey. Yakup Kadri'nin unutkantersi olunca da suç sayılan Iığı belki bağışlanamaz, ama bir dönem. Yaşanılanlann Müzehher Hanım'ın bir unuthesabım sormak, MÜZEHHER VÂNÛ Tek parti döneminin gadrint uğramış dükanlığı var ki, okurunu gülümkaçımlmaz bir tavırdır. şünct ve edebiyat adamlannm yaktn dostu. setecek turden: Kemal Tahir'le ilgili bölümün 202. sayfasında, Ölesi Degil', Yakup Kadri'nin çekten, o "bir dönem" diye niDinamo'dan "rahmetli" diye NECATİ GÜNGÖR ve Edebiyat telenen yıllann aydın kuşağı, bir "Gençlik söz ediyor... Ashnda kitabın en avuç sanat ve düşünce adamı Hatıraları" adlı anılarıyla MüMüzehher VâNu, geçen ay zehher Hanım'ın kitabını peş pe zehir zemberek bölümü de buraiçinde adı anılan biri. Vâlâ Nuyayımlanan anılanrun adını "Bir Dönemin Tafııklıgı" diye koy rettin'in hayat arkadaşı; birçok şe okudum. Taner'in amacı, anı sı. Yani Kemal Tahir'le ilgili bölüm. Öiümünün üzerinden bunmuş. Bir alçakgönüllülük olsun olayın eksen kişilerinden... Tek larını anlatmak değil elbet. Birdiye sanki. Belki, öyle iddialı ad parti döneminin gadrine uğramış takım insanları anlatırken, dola ca yıl geçmiş olmasına karşın, lardan hoşlanmayan biri olduğu düşünce ve edebiyat adamlannın yısıyla anılarını anlatıyor. (HU ona karşı belirgin bir "huşunet" içinde. Ama yalnızca ona karşı. için, bilemiyoruz. Ama bir "ta yakın dostu. Bu nitelikleriyle, mi Yavuz'un saptamasıyla da nıklık"tan çok, bir dönemin yar anılarını kaleme alması biraz da Taner, alttan alta kendi özyaşa Yoksa, Haldun Taner'deki sevecenlik, duyarlı yaklaşım, Müzehgılanması, bir dönemle hesaplaş yayıncı Oğuz Akkan'ın ısrarıy mından çizgiler veriyor ki, doğher Hanım için de geçerli. O kama var bu anılarda. Çünkü her la olmuş. Kuşkusuz iyi de etmiş. ru bir saptama.) Taner'in çok tiPİKNİK PİYALE MADRA şeyden önce, siyasal bir dönem Gerçi anlatılanlar, öyle fazla bi tizlikle uyduğu bir ilke var: Kes dar ki, aralannda siyasal görüş söz konusu burada: Tek parti linmedik konular değil; Nâzım kin gözlemlerle sergilediği kişi aynlığı bulunan Fenik'leri, hiçbir zaman sağcı kimlikleri içindönemi. Polisin soluğunu ense Hikmet, Sertel'ler; nice yazıya leri eleştirirken bile, sevecenliği nizde duyduğunuz; yazılmayan, konu olmuş insanlardır; ama eğ elden bırakmıyor. Anlattığı in de ele almıyor. Tan Matbaası'nın yıkımına yol açan "Kalkın söylenmeyen, düşünülmeyen, ri ile doğrunun çoğu zaman bir sanları seviyor en başta. Oysa Ey EJıli Vatan" yazan Hüseyin bunlann tersi olunca da suç sa birine karıştığı bu sayısız anı Yakup Kadri'de geçerli değil bu yılan bir dönem... Yaşanılanla içinde, Müzehher VâNu'nun ilke. Olmüş, artık kendini savu Cahit'i bile olumlu, insani yanlanyla vermeye çalışıyor Müzehnn hesabım sormak, kaçımlmaz anlattıklan, ayrı bir anlam taşı namaz insanlan yargılarken, maktadır sanırız. bir tavırdır bazen... adeta onların arkasından konu her VâNu. Ancak Nâzım'ın başını yakanlardan diye bildiğimiz Müzehher VâNu, okurların Bir rastlantı, Haldun Taner' şuyor gibi. Sözgelimi, Tevfik Şiıkrii Kaya ile ilgili satırlan yabancısı olmadığı bir ad. Gerin "Ölerse Ten Ölür, Canlar Fikrel'le ilgili anılarını yadırga okurken şaşırmadığımızı söyleyemeyeceğiz... "Kendisi Fenerbahce'de otururdu, biz Kalamış'ta. Tramvaylarda, gece \apurlarında sık sık rastlaşırdık. Nâzım'dan haber sorardı: "Kurlaramadık gilli" diye eseflenir HIZLI GAZETECİ NECDET ŞEN di. Bana öyle gelirdi ki içten eseflenirdi." O içtenliğe inanmak, o dönemi yalnızca anılardan okumuş, o insanların yüzünü bile görmemiş olan bizler için yaratnu; şürmı .. Ance / Berin Taşan'ın şiirleri. / Kendi bile çok güç. Çünkü Atatürk'ün Ma\i Bir Kapak Ustunde Yiroti Dokuz Yıl" şıırı yayını. / 118 sayfa. bu konuyla ilgili bir sözünü Taşan'ın özyaşamından ipuçlan taşıyan bir şıır. Hem unutmak mümkün değil: "Şiikyaşammdan hem de burıa bağlı olarak şıırınden ıpuı,rii Kaya, Miişiri de yanına almış, ları venyor. Yirmı dokuz yıl savcı olarak göre\ >apREFİK DURBAŞ mış. "Işçi Kunımu'aa kaytlsu, guvtnctsiı. primsiı, Nâzım'ın başını yakmaya çalışı"Ktsip bir deftere yapıştırmı?ım ozenle / Bir derseııdikasu agjr işçi" bir şair. Işine bir gun ara veryor!" gide çtkan Uk şiirimi Mavi bir kapak usiunde t Şu memış, rapor almamış, kaytarmamış Ama hep a>nı Bu tür ayrmtılar, Müzehher b«l 1946 / Alt sıralara dogru yaznuşlar adıım." yere inrniş yumrıığu Ne şaşma. ne yanılma Af dıleVâNu'nun içtenlikli anılarına meden, özur göstermeden bir luğla düşürememış beltlk şiiri 1 Şubat 1946 yılında Varhk dergisinde çıfcgölge düşürecek nitelikte değil. ki. Belki desökememış sıvayı Ama yırmı dokıu >ıldır mı; Bcfis Taşaa'ın 40 yılhk şıır btrikimmin karşılıOnu da hemen belirtelim. Bir Nurduğu yerden bir toz kaldırmışsa eğer. ı>ıe bu \e| ı iki kitabına ad olmuş: "EHcrim. Göderim. dönemin ınsanlarını, siyasal orter. YaregiBi" (1960) ve "Yuzunun Bir Vtnında" (1969). tamını, gazetecilerini, hatta bir Berin Taşan, bu ıki kıtabıyla birlikte yeni yazdığı şiBir inancın, dırenışın şiirleri. Nukleer denemeledönemin lstanbulu'nu bazen bir irlerıni "Önce" başlı&ı altında yayımladı rin yasak olduğu, ekinlerini dotu vurmadığı bir ul Bu loplama bakıldığında az yazan bir şaır kimlıhüzünle, buruklukla, bazen de kenin Ozlemıyle kan ler ıçmdeki atların. dagda >d ginde görünüyor Berin Taşan. Kimi şiirlerini kııapkılmış aıeşlerin, hiçbir çocuğun bırbırıne kusmedıkeyifle, çağrışımlarla okuma lannın dışında bıraktığını duşünstk bile yine de az gi, yedıveren gullerın, sarmaşıklann. turnaların >urı olanağını buluyorsunuz sayfalar yazaıi bir şair. 40 yılın urünü olarak değerlendirilede denebilir. arasında. Hiç tanımadığınız bir bilecek öncette 45 şiiri var örneğin. Az yazması, onun "Korkn' başlıklı şiirinin sonundakı şu ıkı dıze Ta ortamı ve insanları evinizin içişiirinin değer duşümünün gOstergesi kabul edilebilır şan'm şiirinin bir ozeıı sayılabıhr; "Direnme bu, ne getiriyor bu anılar... Renkli tni? umutlanma bu, aşk bu di>orum Bir ştydtn korkkişilikler, özellikle genç kuşak ÇİZGÎLÎK KÂMtL MASARACI Taşan, keşke "Önce"ve aldığı şiirlerin altına yazımuyoram." lar için merakla okunacak niteItş tarihlerini koysaydı. BOylece ilk şıirinden son yazDirenme, umuı \e aşk. Taşan'ın >iırının kapılannı likte. Aralara serpiştirilmiş mekdıklanna duyartığını hiç eksiltmedıği, söyleyışirun duaçan üç anahur tuplar, gazete yazılan, bu anılara zeyını hiç düşürmediğı, şiinni kurmada dengesini hiç "EdcbiyaUn mutfajır'ndan bunca uzak kalmasasdı yitirmediği daha açık görülebilirdi. belgesel bir değer katıyor. Bir rosanırım "Önce'yı dolduran şiirlerin bir o kadarı daHer şeyden önce Türkiyelı bir şair Taşan Şıirini man, uzunca bir film tadında ha gün yüzune çıkabilirdi. kendi yaşamından, görüp yaşadıklarmdan dammyor. Genç kuşak şaırlerinden kaçı bilır Taşan'ın şıınolaylar ve insanlar gözlerinizin Düşünccnin değil, duygulanr. agır bastığı bir şıır ikni? Sanınm "Once" de Taşan'ın kendisi gibi itgıleönünden geçiyor... Sonunda, iyi liminin renkleriyle bezeli dizeleri. Ceybun Aluf Kanrin uzağmda, kendi küşesınde kozasını örerek yaşa ki yazılmış diyorsunuz; artık yasa'nun deyışiyle "Sesini Şlran'dan, Merzjfoo'dan, Bemasını sürdürecek. şanılması olanaksız geçmiş zay«zıt alaaı ve Sinop kaiesiaden geçirerek agıtla yakBerin Taşan, "Sonra" ya da "Daha Sonm"ların şımanı sizinle paylaşanlara teşekmış, cakmak ttsı üe biteoıiş, bir dagbaşı yeli gibi" ırlerini gun ısığına çıkarmadıkça.. kür borcuyla. Bir Dönemin Tanıklığı / Müzehher VâNu / Cem Yayınevi / 247 sayfa. Once direnmenin, umudınu aşkın adına ı ç ı KARAf&TMA 00 V1£,V'LEK'ETTE HİÇ 8: 5£V leM'.Z Ç1KM&7 LOK LOK LOK LOK LOK !N.' <;' BU MESRUdâJ YAYEV RAPORU EN GURBETTEKtLER Erdoğan Karayel'in karikatür albümü / 48 sayfa. Karikatür çalışmalarını 1976 yılından bu yana sürdüren Erdogan Karayel, geçen yıl Federal Almanya'nın Hamburş kentinde Faruk Çağla ile birlikte açtığı sergide yer alan karikatürlerini "En Gurbetıekiler" adıyla bir albümde toplamış. Bir süre haftalık gülmece dergisi "Çarşaf"ta çizen, daha sonra grafik çalışmalarına ağırlık veren Karayel, "En Gurbettekiler"deki karikatürleri için, "Alman halkının biiyiik çogunluğu Tiirk halkını sadece Almanya'da çalışan işçiler olarak değerlendiriyor. Ben bu karikatürleri, bu yargıyı kırmak için yaptım" diyor. Bu yıl Karikatürcüler Derneği Genel Sekreterliği'ni de üstlenen Karayel'in üçü uluslararası toplam on sekiz ödülü var. ÜLKEMtN ŞtİR A TLASI Abdtilkadir Bulut'un bütün şiirleri / Can Yaymları / 287 sayfa. Can Yayınlan, iki yıl önce Silifke'den Anamur'a giderken bir trafik kazası sonucu olen ozan Abdülkadir Bulut'un bütün şiirlerini "Ülkemin Şiir Atlası" adıyla tek bir kitapta toplamış. Kitapta, Bulut'un daha önce yayımlanmış yedi şiir kitabırun yanı sıra "Direniş Günleri" ve "Ülkemin Şiir Atlası" adlı yayımlanmamış iki yeni şiir kitabı TEVFİK FİKRET Yazan: A tilla Özkırımh / Cem Yayınevi Tiirk Sanatçıları Dizisi / 239 sayfa. 1982'de dört ciltlik "Tiirk Edebiyatı Ansiklopedisi"ni hazırlayan, 1983'te "Edebiyat İncelemeleri"ni, 1985'te "Alevilik ya da gunumuz Türkçesiyle birlikte veriliyor. Öğrenciler kadar, şiirimizin ve düşünce yaşamımızın bir döneminin önde gelen kişiliği Tevfik Fikret'i bütün yönleriyle okumak isteyenler için de yararlı bir kitap. LALE SESİYDİLER VE YOKTULAR Gülseli tnal'ın şiirleri / Broy Yayınlan / 107 sayfa "Sulara Gömiilü Çağrı" adlı kitabıyla tanıdığımız Gülseli tnal'ın yeni şiir kitabı "Lale Sesiydikr ve Yoktular". İnal'ın son kitabında, kendine ozgö şiir tarzının daha belirginlik kazandığı gözlemleniyor. Bireyin yaşamına yürekli bir eğiliş. Aşka. doğaya, günlük yaşamın kaygılarına tanıklıkların çağrışımtarı egemen İnal'ın şiirlerine. "Dalgalar Masalı"nı okursak: "Saçlanma kadar yeşille boğulmuş yatıyor gövdem / gökte ölü yıldız mezarian / geziniyor gümüş kanatlı ay yaşlı ırmağın sularında / dün gece düşümdeydiniz sedir ağaçları, peri Galetea / kuşkum yok birazdan kırda adımları duyulur / doğa lannsının / >ağmur yabansılığıyla dans ederek açar kapıları / eski bir aşk için." AĞAÇ YAŞKEN EĞÎLİR Scn bunı» hisseitin.» kadırrca ftinr5fff^ stni öJdâtyoRckı SUTTd. KEMAL GÖKHAŞ amck 5ana .ama d>. •ismet sana 51 y 01 ... vt su\ efctiti )srnet'ta\ da yer alıyor. Cemal Süreya'nın deyişiyle, "Her şe>i türkii kıvamında, bir türkii tadında eriten kasabalı bir Lorca" Abdülkadir Bulut. Hilmi Yavuz ise, Bulut için, "Anamurlu bir Türkmendi o ve hep öyle kaldı. Üstdik her şe>i \erel olana indirge>erek, yerelle evrensel olan arasında sanki hiçbir ayrım yokmuş gibi yazarak" diyor \e Bulut'u "Anamurlu Aisopos" olarak niteliyor. KtMtN BU SOKAKLAR, ALANLAR, KENTLER Yazan: Cengiz Bektaş / Alan Yayıncılık / 143 sayfa. Edebiyat çevrelerinde ozanlığıyla tanınan Cengiz Beklaş, aynı zamanda bir mımar. İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademesi İç Mimarhk ve Mimarlık Bölumleri'nde ve Munih Teknik Üniversitesi Mimarlık Bölümü'nde oğrenim gören Bektaş, Almanya Şehircilik Akademisi kurslannı da izledi. Yurtiçinde ve dışında 25 kadar yarışmada odul aldı. Mimarlık konularındaki deneme kitaplarından biriyle Türk Dil Kurumu Ödülü'ne değer göruldü. AJKİulLıdirBuiut Bektaşilik ve Edebiyatı' 'nı yayımlayan, Yakup Kadri Karaosmanoğlu ve Sabahattin Ali'nin yapıtlaruıın eleştirel basımlarını hazırlayan Atilla Özkınmlı'nın yeni çalışması. Kitapta Tevfik Fikret'in yaşamı, kişiliği ve şiir serüveni, yaşadığı dönemin toplumsal, siyasal ve kültürel ortamı içinde bir butün olarak sunuluyor. Fikret'in şiirinin aşamaları, yaşanan tarihsel süreç göz önune alınarak nesnel bir tutumla değerlendiriliyor. Şairin şiirinin oz ve biçim özelliklerini yansıtan örnekler, sözlükçeleri TARİHTE BUGÜN MÜMTAZ ARIKAN 5 Mart BOSTON OLAYIL 1?7O'W 8UGUN, AMERIKA'NIM BOSTON KBNrİNPE İNGİÜ2. ASKERLefil UALKA ATEŞ AÇTt! AMeHıKA'UtM İMGİLİZ. KOLOMlSl OLPUGU YIL.lAR.DA, AMEHiKALl'LAR ARTAN GÜMRÜKyeRGİ OD€MELEGtND£N ÇOK YAKINIYORDÜ. SONUNDA SAZI PRJOTBSTOLAK. SAflAMIŞTr. AfJieRİKAAl OeUeıiAIKllH SAŞLANBlCl SAYILAM ÖNEMLl B'R OLAY PA SOSTOAl'PA MBYOAMA GEU/İÇTİ. KIHMIZ/ CEKETÜ (MGİUZ ASKEfZLERıUe KAETVPU ATAN HAIX, ATBŞ eıuieı veeıtMesıyte KUKŞUN YAĞUUR.U İÇİUPe ICAlMtŞrt. BİRÇOfC KJÇiNIH yARALANPlĞı OLAYOA, SEŞ AME/SİK4Lİ ÖLMÜŞTÜ. AMBS.İKAAt DEVeİMCİL£RI "BOÇTON KATUAMl"DEDIKLERI BU OLAYl, PROPAGAUDA /ÇM tUlUAUACAIClAIZDIG. Yandakı resım, olayı izJetjen yurtsever Paul Severe Hırafından çızJmıŞ t>ı reSde reSımden l ç h fl.KKMİN ŞIİRATIASI •:<•"..; CUMHURİYET KİTAP KULÜBÜTVDEN HABERLER AYEV EN ÇOK SATAN KİTAPLARI ROMANÖYKÜ 7.2.19873.3.1987 50 YIL ÖNCE Cumhuriyet Ryatı 840 3500 TfiYYtırv suhudu alınuLük ledbııterle hız 5 Mart 1937 tayyare ınotöru sanayiinin kurulmasma karar verildiğıni bir ınujde olarak bildırebilecek vaziyetteyım. Karabük Demir ve Çelik fabrikasının inşaasını ıtuııeakib tayyare motörü imalatı da milli sanayiimiz arasına girmiş olacaktır. Öğrendiğimize gore ilk olarak Kırıkkalede bir fabrika inşa edilecektir. 19371987 Sn 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 022.229 Ve Zallra «• İ M M M Ş ve Kertata/Beklr YıMa 021.265 GüHa MtfUaherta Eca 281.023 Smi Hak A * M ÖHeM Mahkteı Edlvonm/ 097.106 107 066.050 002 280 021.236 102.004 211.006 002.067 IM KHabm AA^Tnan ınotörü sanayi kıırulavak Ankara 4 (Telefonla) Kısa zamanda memlekeie bin tayyare ve 15 bin tayyareci kazandırmak gayesile yeni bir çalışma merhalesinin açılmış olduğunu buyıik bir sevınç ve iftiharla mujdeleınişiik. Bu yoldaki çalışmalara alakalı her verilecektir. n. VAI^TIHIZ! MHkafiribçm 2100Y6zka«ı Salakattta'iıı Romaı/hhu Satçı* 2000 Yuzba*ı Setakattto'la RMIMIIMİ. Setçvk 1500 VaralmMM Dayamlnaz HamUiUM. KMndera 1500 Gece DffderVLatffe Tekln 1100Bevaz KHe/Ortaı Pamnk 1050 «Urtı/H. Baca 500 Roblanı Ert/rtafceHe Mlenrie 3150 Sevgll Ana ÖNMUtfte Tekia 1300 Memlekeııeki havacılık hareketlerinin göğüs kabariıcı istikamet aldığı her yerde muşahede edilınekıe ve milli kabitiyeıin yurdu havacılıkta da en ileri meriebeye yukselteceği açıkça gorülmekıedır. Bu münasebetle Tiırkivede Miınnınıiı İIUUAIiniZ! HAVAGAZI SOFBEMİ