Katalog

JBAT 1987 EKONOMİ c urvın UJ\I M. JRKÎYE'den akaya senetleri bugün satılıyor \kara (an.) Karakaya gelir ortaklığı senetleri bugün atışa sunulacak. 100 milyar liralık tek tertip gelir ığı senetleri üç yıl vadeli olacak. Satış işlemlerini Ziraat ısı yapacak. Ancak, Türkiye öğretmenler Bankası ANK) da Ziraat Bankası adına satış işlemi yürütecek. aya Barajı gelir ortaklığı senetlerinin vadesi 1 martta vacak. Senetlere baraj gelirinin yüzde kaçının lacağı, "tesiste üretim başlamadığı" için belirlenmedi k yeni senetler, Keban Barajı gelir ortaklığı senetlerine ıl bir getiri sağlayacak. Yapılan hesaplamalara göre, telir ortaklığı senetleri birinci yıl yüzde 36.S, ikinci yıl ? 40, üçüncü yıl yüzde 45'ten az olmayan gelir yacak. Karakaya gelir ortakhğı senetlerinin 150 bin i 100 bin liralık, 100 bin adedi 500 bin liralık, 35 bin i de 1 milyon liralık kupurler halinde olacak. Senetlerin paylan eylul ve mart aylannda iki taksitte Odenecek. Hızlı büyüme dış deımeleri alttist etti ANKARA (Cumhnriyet Biirosn) 1986 yılında gerçekleştirilen yüksek oranlı ekonomik büyüme, hükümetin yılbaşında öngördüğü dış ticaret ve ödemeler dengesi hedeflerini altüst etti. Yıl içinde üç kez revize edilerek 8.7 milyar dolardan 7.5 milyaı dolara indirilen ihracat hedefinin de tutmayacağı anlaşıldı. 1986'da 645 milyon dolara indirümesi hedeflenen cari işlemler açığı 11 ayda 1.5 milyar doları aştı. 1986 yılında altyapı yatınmlarının artmasına paralel, büyük ölçüde iç talepteki canlanmaya dayalı olarak gerçekleştirilen yüzde 7.9'luk kalkınma hızı, ihracatı yavaşlatırken, ithalat talebini büyüttü. Yıbn ikinci yarısında ahnan kısıtlayıcı önlemlere rağmen dış ticaret acığmın küçültülmesi mümkün olmadı. DİE'nin verilerine göre, 1985 yılının 11 aylık döneminde 3 milyar 108.7 milyon dolar düzeyinde gerçekleşen dış ticaret açığı, 1986'nın aynı döneminde yüzde 10.4 oramnda artarak 3 milyar 431.6 milyon dolara yükseldi. Hedef 8.7 milyar, gerçeldeşme 7.2 milyar: 1986 yılı içinde petrol fiyatlannın düşmesine parak l olarak Türkiye'nin Ortadoğu ülkelerine yönelik ihracatı yüzde 22 civannda azalırken, toplam ithalat hacmindeki gerileme, 11 ayhk dönemde yüzde 7.8 düzeyinde oldu. Bu arada 8.7 milyar dolar olarak programlanan toplam ihracat, yıl içindeki gerçekleşmeler dikkate alınarak üç kez revize edildi. İhracat hedefı önce 8.3 milyar dolara, ardmdan 8 milyar dolara ve son olarak da 1987 yılı program çalışmalan sırasında 7 milyar 550 milyon dolarlık ihracat hedefıne de ulaşılamayacağını ortaya koydu. Ocakeylül dönemi itibanyla 1985'e göre yüzde 7.8 azalarak 6 milyar 591.2 milyon dolara inen ihracatı n yıl sonu itibanyla da, ancak, 7 milyar 250 milyon dolar civarına çıkabileceği tahmin ediliyor. Bu durumda 11 aylık dönem 1986'da 11 aylık cari açık, yıllık hedefı ikiye katladı EKONOMİ NOTLAR1 OSMAN ULAGAy Ekonominin Dış Denge Göstergeleri Ne Diyor? Geçen hafta açıklanan yılm ilk onbir ayına ilişkin dış ticaret verileri ve Ankara Cumhuriyet Bürosu'nun bugün ekonomi saymızda yer alan haberi, 1986 yılının Türkiye ekonomisinin dış dengeleri açısından hiç de parlak geçmediğini göstermektedir. Dış ticaretimizin 1985 ve 1986 yıllarının ilk onbir aylık dönemlerindeki gelişimi şöyledir: (milyon dolar olarak) KasM OcakfeMi ArtifiAzalıt 1M5 1N6 %7.8 6.592 hncM 7.148 % 12.3 4.809 5.483 • U**i\ tftatert %6.9 1.556 1.455 * ı m •iMnvn 225 210 * MsdM urtntert %7.1 10.257 10.023 ıthstart %2.3 3.086 •Tatmnmah 2.289 %34.6 804 861 • Tikett» «ah %7.1 4.407 4.047 %8.9 * rıuM o^ı NBı 1.671 3.117 * Itaü actrel %46.4 3109 3432 0n ttcaret apiı %10.3 Bu tabtonun ve çeşitli ülke gruplanna göre dış ticaret verilerinin ortaya koyduğu gerçekler şunlardır: • Türkiye'nin 1986 yılı ihracatı en iyimser tahminle 7.3 milyon dolar dolayında kalacaktır. Bu rakam 1986 yılı için öngörülen ilk hedef olan 8.7 milyar dolardan % 16 küçüktür. Dolann 1986'daki değer kaybı da hesaba katıldığında 1985 yılında 7 milyar 958 milyon dolar olan ihracatımızın 1986'da reel olarak düşüşü kâğıt üzerinde görünecek olan % 9 dolayındaki düşüşün çok üstünde gerçekleşecek, % 30'a yaklaşacaktr. • Bu gerilemede en önemti etken, Türkiye'nin 1980'den itibaren hızlı bir artış gösteren sanayi ürünleri ihracatmm en büyük gerilemeyi göstermesidir. 1986'nın ilk onbir ayında Türkiye'nin sanayi ürünleri ihracatı dolar bazında % 12 dolayında gerilemiş görünürken, Türkiye'nin İslam ülkelerine ihracatı da % 21.5 gerilemiş görünmektedir. Demek ki, Türkiye, sanayi ürünleri ihracatını daralan İslam ülkeleri pazartarından başka pazartara yönlendırmede pek başarılı olamamıştır. • Son yıllarda gerileme eğiliminde olan tarım ürünleri ihracatında ise, dünya fiyatlarındaki gelişmelerin parlak olmamasına karşın, 1986'da bir artış gözlenmiş, madencilik ürünleri ihracatı da artmıştır. • İthalattaki artış, yılm son aylannda yavaşlamış ve yılm ilk onbir ayındaki ithalat, gene dolar bazında geçen yılm rakamının biraz altında kalmıştır. Yılm bütününde de ithalatın 11 milyar dolan biraz geçmesi ve 1985 rakamının gerisinde kalması mümkün görünmektedir. • Bu sonucun elde edilmesinde belirleyici etken, Türkiye'nin ham petrol faturasının 1986 yılının ilk onbir ayında 1985'e göre 1.5 milyar dolar (% 46) düşmesi olmuştur. Ancak petrol faturası büyük çapta azalırken, yatırım malları ithalatmm yaklaşık 800 milyon dolar, tüketim malları ithalatmm 57 milyon dolar, petrol dışı hammadde ithalatmm ise dünyadaki flyat düşüşlerine karşın, 360 milyon dolar artması sonucunda, petrol dışı ithalatımız bu yılm ilk onbir ayında geçen yıla göre 1.2 milyar dolar (% 17) artmıştır. • Yatırım malları ithalatının hızlı artışında kamu kesimiyle belediyelerin yatırım malı ve iş makinesi alımlarmın önemli etkisi olmuş, ayrıca bazı sektörlerde kapasite yetersizliğinin gündeme getirdigi yatırım kıpırdaması ithalata yansımıştır. Petrol dışı hammadde ithalatındaki artış da büyük ölçüde iç pazara dönük üretim artışlarının bir yansıması olarak ortaya çıkmıştır. • Yılın ilk onbir ayına ilişkin veriler Türkiye'nin dış ticaret açığının 1986 yılında 3.7 milyar dolar dolayında gerçekleşebileceğini düşündürmektedir. Böylece Türkiye petrolden 1.5 milyar dolann üzerinde bir tasarruf sağladığı bir yılda, son yılların en büyük dış ticaret açığıyla karşı karşıya kalmış olacaktır. Bütün bu göstergeler 1986'da bol keseden dış kaynak kullanarak hızlı büyümeye heves eden, kamu ve belediye yatırımlarıyla bunu pompalayan Türkiye'nin dış ticaret dengesinin hemen bozulduğunu ortaya koymaktadır. Bu sonuç kaçınıtmaz olmuştur, çünkü Türkiye ekonomisinin, Türk sanayiinin dış kaynak kullanarak iç pazara üretim yapan yapısı temelde değişmemiştir. Türkiye'nin dış dünyadaki profili açısından daha da kaygı verici olan gelişme ise 1986'da 700 milyon dolar doiayına çekilmesi hedeflenen cari tşlemler açığının yılın onbir ayı sonunda 1.5 mityar doları bulduğunun tahmin edilmesidir. Türkiye'nin 1985 yılında 1 milyar dolara kadar düşen cari işlemler açığtnın bir yılda % 50'nin üzerinde artış göstermesi, dış dünyada kaşların kalkmasına yol açacaktır. SABAH GAZETESİNDEKİDOSTLARA: Cuma günü yayımlanan Ekonomi Noüan'ndan yalan yanltş ahntüar yaparak, benim "özal'a yağ çektiğim" sonucuna vannış oian arkadaslar, söz konusu yaayı biraz daha dikkatle yeniden okurlarsa ya da yaalanı anlayabUecek birisine oltuturlarsa benim neyi ifade etmek tstedigimi kolayukla anlayacaldardır. Özal'uı ekonomi alanındaki uygulamalan konusundaki gonışlerimi ise, aylardır üzerinde çalıştıgım ve biürmek üzere oldugum kitap yayunlandıfutda toplu olarak orada bulabileceklerdir. Tenekeci: KKTC'de özel yatırımlara garanti vereceğiz (a.a.) KKTC ile Türkiye arasmdaki koordiyasyonu sağlamakla da görevli olan Devlet Bakanı Abdullah Tenekeci, adada uygulamaya konulan yeni ekonomik programla ilgili olarak "KKTC'ye yapılacak yatırımlan teşvik ve garanti edeceğiz" dedi. uüah Tenekeci Konya'da a.a'nın sorulanru^ ıplandıran Tenekeci, KKTC'de kalkmmayı engelleyen urlann 13 yıl içinde aşıldığını kaydetti. Tenekeci, ünülen tedbirler uygulanmaya konduğu zaman Kuzey ns ekonomisi özel teşebbüs için yatmm yapılacak bir yer caktır. Diğer bir deyimle, özel teşebbüsün yatırımlan için •ullar cazip hale gelecektir. Bunun sonucu TUrkiye'den ve htemelen diğer yerlerden KKTC'ye yatınmlar ıbilecektir. Biz, Kuzey Kıbns'a yapılacak yatırımlan vik ve garanti edeceğiz. Bu, tabiatıyla KKTC'nin >nomik geiişmesini hızlandıracak bir rol oynayacaktır" linde konuştu. 1986'da 695 milyon dolara indirilmesi hedeflenen cari işlemler açığı II ayda 1.5 milyar doları aştı. Geçen yıl üç kez revize edilerek 8:7 milyar dolardan 7,5 milyar dolara indirilen ihracat hedefınin de tutmayacağı anlaşıldı. Ham petrolden sağlanan 1.5 milyar dolarlık döviz tasarrufuna rağmen dış ticaret açığı yüzde 10 hüyüdü. itibanyla 10 milyar 23.5 milyon dolar olan toplam ithalatın da yıl sonunda 11 milyar dolan aşacağı ve dtş ticaret açığuıın rekor bir büyüme ile 3 milyar 750 milyon dolara ulaşacağı hesaplamyor. DlE'nin verilerine göre, 11 ayhk dönemde Türkiye'nin OECD ülkelerine yaptığı toplam ihracat, binde 9'luk artışla 3 milyar 725.7 milyon dolar, sosyalist ülkelere yaptığı toplam ihracat yüzde 14.5'luk artışla 365.4 milyon dolara ulaşırken, Islam ülkelerine yönelik toplam ihracat ise yüzde 22.2 orarunda gerileyerek 2 milyar 386.4 milyon dolarda kaldı. Ayrıca, başta Iran ve Irak olmak üzere Basra Körfezi ülkelerine olan ihracattaki azalma yüzde 37.6'ya ulaşırken, başta Kuzey Afrika ülkeleri oimak üzere diğer İslam ülkeleri grubuna yönelik ihracat, yüzde 38.8'lik artışla 618.7 milyon dolardan 858.9 milyon dolara yük seldi. İhracattaki azalmanın esas olarak sanayi ürünlerinde yoğunlaştığı belirlendi. 1981 yüından bu yana sürekli artan sanayi ürünleri ihracatı, ilk kez 1986 yıhnda yüzde 12.3'lük bir gerileme gösterirken, tarımsal ihracat yuzde 7, rnadencilik ihracat) da yüzde 6.9 oramnda arttı. Dış tasarnıf açıgı arttı: Öte yandan ekonominin dış tasamıf açığı anlamına gelen cari işlemler döviz açığında da tahminlerin üzerinde artış olduğu gözlendi. 1985 yılında 1 milyar 13 milyon dolar düzeyine çekilen ve 1986 yılında da 695 milyon dolarda tutuhnası hedef alınan cari açığın 11 aylık dönemde geçici verilere göre 1.5 milyar doları aştığı öğrenildi. Cari işlemler açığının 12 ay itibanyla da 1.6 milyar dolar civannda gerçekleşeceği bekleniyor. Şetatborsa bugün açıhyor, döviz büfesi ve banka sırada panyollar zemin yokluyor nkara (a.a.) tspanya tsadamlan Konfederasyonu'na (CEOE) üye 26 firmanın üst düzey yöneticilerinden ısan ve hpanya'nın "TÜStAD"ı olarak da isimlendirilen yet, resmi görüşmelerine bugün başlayacak. Başbakan kili Kaya Erdem, Maliye ve Gümrük, Sanayi ve Ticaret •kanlıklan ile Hazine ye Dış Ticaret Musteşarlığı tkilileriyle görüşecek olan Ispanyol heyeti, Türkiye Odalar Borsalar Birliği'nde düzenlenecek toplantıya katılarak, ıdamlarıyla ikili görüşmelerde bulunacak. Heyetin masları sırastnda, özellikle firmalararası isbirliği ile üçüncü kelerde ortak girişimler ve iki ülke arasmdaki ticaretin •liştirilmesi konulan ele alınacak. 18 şubatta Istanbul'a 'lecek olan Ispanyol işadamlan heyeti, lstanbul Sanayi dası ve Ticaret Odası yöneticileri ve işadamlanyla Irüşecek. Ispanyol ticaret heyeti 21 şubatta Türkiye'den mlacak. I Tathcıpara piyasasmda t)nlü tatlıcı ve miiteahhit Şehmus Tatlıcı "Hükümetin sermaye piyasasına daha fazla değer vermeye başlamast ile bu pazar cazip hale getdi. Bu alanda bir boşluk var. Faizler düşünce herkes tahvil ve hisse senedi almaya yöneliyor" şeklinde konuştu. Şehmus Thtlıcı EMfrER, SER6İ, KOMFtRAMS ILERİALMAN TEKNOLOJtSt konulu sempozyum bugün saat 13.00te W Maçka Maden Fakültesi C Anfısi'nde yapılacak. 20 şubala kadar trecek sempozyumda her tebliğden sonra tartışma açılacak ve tebliğler eğerlendirilecek. AYAKKABI ve DERİ Makinalan Sempozyumu 19 şubat perşembe günü .tap Marmara Oteli'ndeaçılacak. ttalyan Dıs Ticaret Enstitüsü'nündüenlediği sempozyuma bu alanda tamnmış 7 ttalyan fırması katılıyor. iki ün sürecek sempozyum nedeniyle dOzenlenen 4. AYAKKABI Saraciye, JCTI ve Yan Sanayi Fuan ise 1822 şubat tarihleh arasında tstanbul FM r icaret Merkezi'nde açılacak. ' TELETEKtftK'in düzenlediği Commodore Show seminerlerinin ilki lugün TÜYAP Ticaret Merkezi'nde saat 11.00'de başlayacak. Seminerer 22 şubat pazar günü sona encek. viz büfesi için ise önümüzdeki güalerde iaa almak ifin basvunıda bulunacagız" dedi. Şetatborsa Yönetim Kurulu Başkanı Şehmus Tatlıcı, hükümeun sermaye piyasasına daha fazla değer vermeye başlaması ile bu pazann cazip hale geldığini belinerek, "Bu alanda bir boşluk var. Faizler düşünce herkes tahvil ve hisse senedi almaya yöneliyar" dedi. Tatlıcı, tatlıcılığı 1980'lerde bıraktıV.lannı, ama bu meslekle her zaman gurur duyduklarını hatırlatarak, "Bu meslek tailı bir anı olarak zihinlerimizde kaldı. Bu meslekle iyi bir yere geklik" şeklinde konuştu. Tatlıcı, holding olma konusunda bir programlarının olduğunu ama "merdivtnltri adım adım çıkmak gerektiiini" ifade ederek şunlan soyledi: "Şetatborsa ile tasamıf sahibine yasal olan en yüksek gellri sa£layaca£ız ve onu akılcı olarak yönlendirecegiz. Banka kunna girişimlerinüz şu an için düşünct duzeyinde. Bazı altyapı çalışmalanm yapıyoruz. Bu FARUK BESKİStZ banka bir ihtisas bankası veya baska alanda faaliyet Uzun yıUana tatlıci ve müle*hhidi ŞehmusTaÜıa, gosterebilecek bir banka olabilir. Bunu onuuuzdeki borsa bankerliğinin yanısıra banka ve döviz büfesi yıllar gösterir. Döviz büfesi kurmak için de baş\urukurmak üzere harekete geçti. Şehmus Tatha, borsa da bulunacagız. Hukumet daha onceden en az 10 şubankeıligi kuruluşu olan, bugUn açılacak Şetatborsa' be açmak zorunlulugu getirdigi için kimse bu alanı nın Ozgün bir yapıya sahip olacağıru belinerek "banka cazip bulmamıştı. Şimdi biz nominal 1 milyar, ödenkurmak için şu anda altyapı çalışmalanmuı başlat miş olarak ise 500 milyon liralık sermayeye sahip beş Uk. Ama bu girişim yine de duşunce duzeyiode. D6 şubeli doviz büfesi açacagız." GAZETELERtN EKONOMİ YÖNETMENLERİ KS KS 1 A 1A 1 • Ekonomide yapı değişikliği lafta kaldı İstanbul Üniversitesi Iktisat Fakültesi Mezunlan Cemiyeti'nin düzenlediği, "1986'dan 1987'ye Türkiye Ekonomisi" konulu panelde liberalleşmenin ve ekonomide yapı değişikliğinin gerçekleşmediği vurgulandı. Ekonomi Servisi lstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mezunlar Cemiyeti tarafından düzenlenen panelde Türkiye ekonomisinde yapı değişikliği ve liberalleşmenin lafta kaldığı vurgulandı. Panelin ilk konuşmacısı olan gazetemiz Ekonomi Servisi Şefi Osman Ulagay, 1986 yılında sağlanan hızlı büyümenin tanm sektörüyle iç talepteki canlanmadan, otomotiv ve dayanıklı tüketim malları sektörü gibi sanayilerdeki talep ve üretim artışlanndan kaynaklandığmı belirterek şöyle dedi: "Tüm göstergeler Türkiye ekonomisinin yapısının liim iddialara karşın pek değişmediğini, hızlı büyümenin dış kaynak kullanarak ve içe dönük üretim yapılarak sağlandıgını gösteriyor. Yüzde 8'e yakın bir büyüme hızına erişilirken çoğu kimsenin yüzünün gülmemesi ise gelir dağılımın hı/la bozulduğunu, hızlı büyümeden çoğunluğun pay alamadığını ortaya koyuyor." Enflasyonun kontrolü konusunda 1986 yüında büyük bir fırsat kaçırıldığını ve 1987'de de bu konuda iyimser olmanın çok zor olduğunu vurgulayan Ulagay'dan sonra söz alan Ekonomik Bülten Genel Yayın Müdürü Can Aksın da gelir dağıhmmdaki bozulma yüzünden hızh büyümenin bile halkın refahma yansımadığmı belirtti. Ekonomi hızlı büyümüş görünürken hemen her kesimden şikâyetler yükseldiğini kaydeden Aksın şunlan söyledi: "BUiyorsunuz gündemde bir kurtarma yasası var. 'Bu zorunlu, yoksa hep beraber batarız' diyenlerin yakınmalan 1987 temmuzunda had safhaya varacak. Halen 1000 kadar fabrika kapalı, bunlara yenikri de eklenebilir. Görülüyor ki özel sektör bu işi beceremedi ve ihracata dönük sanayüeşme de gerçekleşemedi." Milli savunma harcamalannın devlet bütçesinden çok büyük pay almasınm da artık tartışılması gerektiğini belirten Akstn'dan sonra söz alan Dünya Gazetesi Genel Yayın Müdürü Alp Orçun ise Türkiye'nin temel ekonomi sorunlannın son altıyedi yılda pek değişmediğini, enflasyon ve dış açık sorunlarına çözüm bulunamadığını savundu. Türkiye'de 1980'den itibaren liberalleşme ve piyasa ekonomisinden çok söz edüdiğini, buna karşın faizler ve kurlar gibi temel ekonomik kararlann hâlâ Ankara'da alındığmı vurgulayan Orçun, "Söz konusu dönemde kamu kesüninin toplam harcanabilir gelirdeki ve yatınmlardaki payııun artması dikkat çekicidir. Buna rağmen özel kesimden ciddi itirazlar gelmiyorsa demek ki bu gidişten yararlananlar var sonucuna varmak gerekir" dedi. • MARMARA Üniversitesi bünytsinde Uluslararası Ekonomik lliskiler Araştırma Merkezi'ne bağlı olarak 'Avrupa Ekonomik Topluluğu Eğitim ve Araştırma Birimi' kuruldu. • PANÇO Mısır cipsi piyasaya çtktt. Türkiye'de ilk kez mısırdan yapılan peynirti ve baharatlı olmak üzere iki çeşidi bulunan Panço, Pinat Gıda Sanayi A.Ş. tarafmdan üretiliyor. * İMAR Bankası ilk defa lise mezunlan arasından sınavla eleman alacak. Sınav bugün tstanbul Spor ve Sergi Sarayı'nda yapılacak. DUNYA'dan Yunanistan yolsuzlukla suçlandı L ondra (a.a.) Avrupa Topluluğu'nun yürütme organı olan Avrupa Komisyonu, Yunanistan'm, baska ülkelerden ithal ettiği malları topluluk üyelerine kurallara aykırı biçimde satarak yolsuzluk yaptığı için uyardı. Sunday Times gazetesinin Atina çıkışlı haberine göre, topluluğun hükümeü niteliğindeki Komisyonun Başkan Yaıdımcısı Danimarkalı Henning Kristoffersen, konuyla ilgili olarak Yunanistan Dışişleri Bakanı Karolas Papoulias'a bir uyarı mektubu gönderdi. Kristoffersen mektubunda, Yunanistan'm yaptığı'bu tür yolsuzluklann, bu ülke ile topluluk arasmdaki "karşılıklı güveni tehdit ettiği"ni vurguladı. Kristoffersen bu mektubu, Yunanistan'm Yugostavya'dan satın aldığı mısırı, kendi topraklarında üretilmiş gibi göstererek Belçika'ya sattığının ortaya çıkmasmdan sonra başlatılan soruşturma üzerine gönderdi. Komisyon Başkan Yardımcısı mektubunda, bu yolsuzluk ve belge sahtekârhğma, "hükümet üyeleri ile üst düzeydeki devlet memurlarının da kanşmış olmasından duyduğu üzüntuyü" dile getirdi. I9&6'dan 19t7Jyt Türkiye Ekonomisi konulu seminert konuşmacı olarak Dünya Gaıetesi Genel Yayın Muduru Alp Orçun, Cumhuriyet gaıetesiyaVtriarauUmvt Ekonomi Servisi ŞeflOmum Ulagay Oe Ekonomik Bütun Genel Yayın Muduru Can Aksın (en sonda) kanlduar. Semineri Iküsaı Fakültesi Mezunlar Cemiyeti Baskanı Ahmet Özkan (soldan üçüncü) yonetti. geçen hafta Dünya borsalannda SERMAYE PtYASASINDAN Japonya'nın ticaret fazlası % 19 arttı konomi Servisi Japonya'nm mevsimlik değişmelerden armdırılmış dıs ticaret fazlası, ocak ayında yüzde 19 artış göstererek 8.45 milyar dolara ulaştı. Nakasone yönetimindeki Japonya'nm dış ticaret fazlasınm, arahktaki 7.09 milyar dolara kıyasla artmaya devam etmesi, yenin değer kaybımn uluslararası ticarete ., , beklenenden daha uzun sürede NakasoneBasbakan yansıdığım ortaya koyuyor. Amerikah bir uzman, "Herkes, Japonya'nm bir dönüm noktasına geldiğine inanıyordu, ancak bu rakam, beklentiyi doğrulamıyor" şektinde görüş bildirdi. Japonya'nm ocak ayı ihracatmm geçen yılm aynı ayına kıyasla yüzde 16.2 arttığı, ithalatmm ise yüzde 3.1 düştüğü belirtildi. Japon Yeni'nin değer kazanması, Japon mallarının dışarda daha pahalanmasma yol açarak, satışları düsürüyorsa da toplam satışların dolar değeri yükseliyor. NEW YORK BORSASl, önceki hafta kırdığı rekorun ardmdan bir gerileme sürecine girdi. önceki hafta 2200 puan sınırım aşan Dow Jones Endeksi 2153 puana kadar düştü. Çarşamba gününden sonra endeksler yeniden yükselmeye başlayarak 2180 puamn üzerine çıktı. LONDRA BORSASl, hareketli bir hafta geçirirken endeksler yeni rekorlar kırdı. Thatcher hükümetinin özelleşürme programının önemli parçalanndan birisini oluşturan British Ainvays hisselerinin çarşamba günü piyasaya çıkması, borsaya büyük bir hareketlilik kazandırdı. British Airvtays hisseleri daha ilk günde yaklaşık yüzde 85 prim yaptı. Önceki haftayı 1866.1 puandan kapatan Financial Tımes100 Endeksi, salı günü 1910.7 puanla rekor kırdıktan sonra 1880 puana kadar geriledi. TOKYO BORSASl da geçen hafta, Londra Borsası gibi bir büyük özelleştirmenin hareketliliğini yaşadı. Devlete ait dev telekomünikasyon şirketi Nippon Telegraph and Telephone (NTT) hisseleri borsada büyük bir ilgi gördü. NTT'nin özelleştirilmesi öncesinde, önceki hafta görülen düşüsün ardmdan, endekslerde yüksel'ış başladı. Önceki haftayı 19.550 puanla kapatan NikkeiDow Endeksi 19.875 puana kadar yükseldi. Borsada AngloSakson sisteme doğru Kıta Avrupası (Continental) sistemi yerine AngloSakson lipi bir borsa sistemine geçmek için yerinde incelemeler yapmak üzere Ürdun'deki Amman borsasına bir gezi duzenleyen Istanbul Menkul Kıymetler Borsası, gezi sonrası yapılacak genel kurulda borsa sistemindeki değisim gerekçesîni açıklayacak. Bizirn liberallerimizde taa 1950'li yıllardan bu yana kalmış bir fıkir vardır: "Kü'çü'k Amerika olma" sevdası. Ve bu sevda öyle bir koklenmiş ve gelenekselleşraişür ki, ulkemizde o yürden her ş«yin en buyüğunu yapmayı kendimize ilke edinmişizdir. Ve bu ilkemizde sonuna kadar kararlıyızdır. Ama şimdiye kadar boyutîanmız biraz kısıılı kalmıştır, o başka. Yani bir başka deyişle şimdilik bizler "Ortadogu ve Balkanlann" en büyüklerini yapıyoruz. Örneğin Onadoğu ve Balkanlann en büyük fabrikaları, en büyuk barajlan, en büyuk patronlarulştebuenbüyuklere sosyal ve politik şeyler bile ekleyebiliriz. Örneğin en buyuk hapishaneler, en iyi demokrasiler. (Bunu da Sayın Başbakanımız söyluyor. Ben de onun yalancısıyuu) yine bizde bulunuyor. Göruldiığu gibi her şeyin en büyüğüne sahip bir iılkede nasıl olur 417.59 da daha kuruluşunda aşın mutevazi bir borsa kurulmuştur. Akıl alır gibi degil! Sanınm, bu felsefeyi özümlemiş borsa yönetimimiz Kıta Avrupası sisteminden vazgeçerek Anglo Sakson tipi borsa sistemine geçmek için incelemelerini yerinde yapmak üzere mart ayuun sonlanna doğru Ürdün'ün Amman kentine gidecekleı. 19. yüzvılın ikinci yansından bu yana borsacüık geleneğirün yaşandığı ülkemizde yaklaşık yuzyüz yirmi yıl aynı düzende işlem yapıldıktan sonra daha bir yılı dolmayan borsamızda yeni bir düzenlemeye gidilmek istenmesi de neyin nesi oluyor? diyeceksiniz. Bu soruyu hiç sormamış olun. Çünku gerçekten, şu andaki borsamız maalesef "Ortadogu ve Balkanlann" en buyuğü olabüme niteliğini kazanamadığı gibi belkı de en küçuklerinden biri olduğu söylenebilir. Bu yorumun, yalnız bizden değil, borsa uzrnanı yabancı gazetecilerin de savunduğu bir görüş olduğunu vurgulamıştık. Resmi devlet otoritesinin borsa üzerindeki hâkimiyetinir daha da yumuşaularak, daha bir demokraıik ve daha bir liberal borsaya geçilebilir mi ve bunun şartları şı anda Türkiye'de var rmdır? Bu so rulara borsa üyelerinin tumü olma sa bile çoğunluğunun evet dediği ta rafımızca yapılan bireysel görüşme lerde de ortaya çıkmıştır. Üstelil böyle bir sisteme geçildiğinde, "dur ya borsalar" zincirinin bir halkası ol mak ve bu zincire entegre olmak içi ileri bir adım olacağı da yine çoğ borsacının ortak göruşü olduğun saptadık. Mevcut sistemin bir süı daha gitmesi halinde üyeler ve uj temsilcilerinin talebecilik oynamal tan öteye başka bir şey yapmadıkl, n son haftalardaki yoğun borsa h. reketlenmelerinde de ortaya çıki Geçen hafta içinde borsanın iki ü' temsilcisinin yapuklan hareketlerdı ötürü yönetim tarafından dikkatl rinin çekildigi ve belki de önümü deki gOnlerde disiplin kurulu: verilecegini saptadık. HAZIRLAYAN YENER K Y AA Hisse senedi pazamıda yoğun harekeüenme stirüyor Tasarruf mevduatı faizlerinin geri çekilmesi, enflasyonun aşağılara indirilememesinden ötürü borsaya kırgın, eski müşterilerin dikkatlerini ve yatınmlannı yeniden hisse senedi pazarlarına yönelttikleri son haftalarda somut olarak gözleniyor. Bir talep patlaması olmasa bile, hisse senedi pazarlannda yoğun hareketlcnmeye yol açan bu olaydan ötürü verirrdiliğine göre değilse de, sağlamlığına gore talep oluşan kâğıtlar aynı dinamizmi geçen hafta içinde de konıdu. Önceki hafta da belirttiğimiz gibi Koç ve Sabancı grubuna bağlı şirketlerin hisseleri, hafta başında hisse pazarında kendilerini yine olağan dinamizmleri içinde gösterdiler. Ama bu olay hafta sonuna doğru fıyatlann doyum düzeyine gelmesinden sonra, her iki grubun şirketlerine ait kâğıtlann fıyatlarında az da olsa geri çekilmelere yol açtı. Ancak, borsanın genel dinamizminde ise bu kere gübre sektörune ait kâğıtların basa geçmesiyle, hisse pazannda sektörel bir canlılık ortaya çıktı. Hatırlanacağı üzere, önceki hafta içinde de gübre sektörune ait üç çeşit hissenin, bir soluk almasından sonra yeni bir atağa geçeceğini belirtmiştik. Nitekim, pazarda çok bulunmasına rağmen, özellikle hafta sonuna doğru bazı aracı kurum ve büyük bankalann, gübre sektörune ait kuruluşlardan Ege Gübre ve Gübre Fabrikalan hisselerine karşı yoğun bir talep oluşturmaları tespitlerimizi doğruladı. Ve söz konusu bu kâğıtların bundan böyle nasıl bir performans göstereceği ise spekUlasyonu yapan aracı kurum ve bankalann stratejilerine göre saptanacağı ortaya çıktı. Bunun yanı sıra, kâğıt sanayiinin önde gelen kuruluşlan arasında olan Kartonsan hisselerinin 1986 temettüsünün çok az olacağı bilinmesine rağmen, piyasa fiyatının olağanüstü düzeye çıkması ve bu yo.kselişte bile yoğun talep görmesi il»iyle izleniyor. Öte yandan haftanın değişik bir varyetesi de T. tş Bankası kâğıtlannda meydana geldi. Hafta başında bir panik havasının yaşandığı bu kâğıtlarda, kapanışta geçen haftanın aynı fıyatma ulaşması, bu kâğıdın geleceği hakkında da değişik söylenti ve yorumlara yol açtı. DB40 Hisse Senedi Ftyat Endeksi Haftalık Tablosu DÖYİZ KURLARI Dövizin Cinsi 1 ABD Doları 1 Avustralya Doları 1 Avusturya Şilini 1 Batı Alman Markı 1 Belçika Frangı 1 Danimarka Kronu 1 Fransız Frangı 1 Hollanda Florini 1 Isveç Kronu 1 Isviçre Frangı 100 italyan Lireti 100 Japon Yeni 1 Kuveryt Oinarı 1 Steriin 1 S.Arabistan Riyali 11 ŞUUT 1M7 Döviz Efektif Döviz Efektif Alış Satış Alış Satış 759.00 762.80 759.00 770.39 504.89 507.41 494.79 512.46 59.07 59.37 59.07 59.96 415.20 417.28 415.20 421.43 20.07 20.17 19.67 20.37 110.04 110.59 110.04 111.69 124.73 125.35 124.73 126.60 367.91 369.75 367.91 373.43 117.13 116.55 116.55 118.30 491.42 493.88 491.42 498.79 58.34 58.63 57.17 59.22 494.30 496.77 484.41 501.71 2734.15 2747.82 2679.47 2775.16 1152.92 1158.68 1152.92 1170.21 202.51 203.52 198.46 205.55 316.31 DBMTAKİ UÇDŞ StaOYOROcak aymın son haflasmdan beri soluksuz bir tırmanışa geçen DB40 Hisse Senedi Fiyat Endeksi, " u ç u ş " diye adlandırabileceğimiz bu tırmanışını geçen hafta içinde de sürdürdü. Her ne kadar bir önceki haftaki rekor yükselme olan 41.51 puanlık artışa geçen hafta içinde ulaşüamamasına rağmen 34.42 puanlık gelişme DB40 Endeksindeki verimliliğin yaklaşık yüzde 9 oramnda yükselmesine yol actı.