Katalog

. CUMHURİYET/2 OLAYLAR VE GÖRUŞLtR bıçımı vardır Ancak kımt sozcuklerın yazımı, za manla değışmektedır Yazım kılavuzunun gorevı, kendı zamanındakı yazımı saptamak ve doğru yazıma onculuk etmektır " "Spıker" mı dıyeceğız ' "Goz onune almak" mı, yoksa "gozonune almak" mı, "goz altı" mı, yoksa "gozaltı" mı yazacağız1 Bovle yuzlerce ornek venlebılır Bunlara benzer sorunlar yalnız bızde değıl, her dılde var . İngilizcede doğru vazım korkunç denecek kertede guçtur, çunku orada fonetık kurallan ışlemez, adlann ve sozcuklerın buyuk çoğunluğu soylendığı gıbı vazılmaz Orneğın unlu yazar "Şekspır ' ın Ingılızce yazılışı Shakespeare", unlu devlet adamı "Çorçıl"ın yazılışı ıse "Churchill"dır Fransızcanın kımı sozcuklerınde "au' ve "eau" harflen bırleştırılınce "o" sesını verır O halde ıçınde " o " sesı olan hangı sozcuklerın bu harfle, han gılerının "au" veya "eau" ıle yazıldığını oğrenmek ıçın bır kılavuza gereksınme vardır Almancada her ıkısı de unlu olan (a) ve (u) harflerı yan yana gehnce "av" okunur Bununla bırIıkte, gorece olarak, en fonetık yazım Alman dılınınkıdır Hındenburg, Hıtler, Kant, Kepler, Martın, Karl, Habsburg gıbı adlar ve "doğru" anlamındakı "dırekt", dıploma anlamındakı "dıplom" sozcuklerı, Kuzey Amerıka anlamındakı "Nordamerıka", Berlın, Nurnberg, Frankfurt gıbı bırçok ulke ve kent adları, soylendıklerı gıbı vazılır Al mancada Ancak Alman abecesınde (Ş) harfi bu lunmadığından, (Ş) sesı "Sch" bırleşık harflerıyle verılır Sunduğum çok yalın şu bırkaç omek, doğru vazım konusunun yalnız bızde değıl, buvuk Batı dıllerınde de onemlı bır sorun oluşturduğunu gosterır Bu yuzden oralarda eskıden berı çok genış kapsamlı doğru yazım kılavuzları yayımlanmıştır ve şımdı de yayımlantnaktadır Orneğın Almanların "Duden" dızısı arasındakı yazım kılavuzu yuzlerce kez basılmıştır Otekı uluslar da kendı dıllerıne boyle sahıp çıkmaktadırlar Bız Turkler de, çağdaş bır ulus kımhğıvle guzel ve zengın dılımıze yalnız ozu ıle değıl, bıçımı, doğ m yazımı ıle de sahıp çıkmalıyız Bu, hepımıze duşen bır görevdır Başta sozunu ettığım Ana Yazım Kılavuzu, bu gorevı yerınegetırmemız ıçın bızlere yardım edecektır (1) Turk Dılı Dergısı (Kent Basımevı, Alayköşku Cad KuçUk Sokak Guldete Han Cagalofelu Istanbul) Sayı 3 savfa 13 ve 30 (2) Ana Yazım Kılavuzu (Adam Yaşınları tstanbul 1987) sa>fa 9 \e II 1 Bu kıtapta sozcukler dızelgesıne geçılmeden on ce, ılk 31 sayfada amaç ve vontemler belırtılmek te, daha sonra gelen 45 savfalık bolumde de >aHIFZI VELDET VELİDEDEOĞLU zım kurallan, noktalama imleri, kısaltmalar uze rınde aynntılı bılgı verılmektedır 'Valnız a>dınla Bugun butun dıllerdekı sozcuklerın "anlamca "Ana Yazım Kılavuzu"dur (2) Aşağıdakı satırların değıl, butun öğrencılenn ve yazışma ışlerıyle dogru kullanılması" konusunu değıl, "biçimce veya rı, Sayın Omer Asım Aksoy'un başkanlığı altınuğraşan herkesın elınde bulunması gereken bır kı harfçe doğnı yazılraası" sorununu ele almak. ıstıda, O. Adalı, A. Bayaz, M. Delıgonul, B. Goguş, taptır bu yorum Prof. Dr. V. Hatiboglu, Doç. Dr. A. Koksal, E. • • • Ataturk'ün kurduğu Turk Dıl Kurumu'nun 12 Ozdemir, Sami N. Ozerdım, I. Sagın'dan oluşan Bızler Turkçe, daha doğrusu, Osmanhca okuEylulcu'lerce kapatıbp devletleştınlerek resmı bır on uyelı bır kurulun hazırlamış olduğu bu kılavuyup vazmavı Arap harflerı zamanında oğrendık "dıl daıresı" durumuna getırılmesınden once 14 zun 9 ve 11 sayfalannda şu bıleıler verılmekteArapçada unluler kullanılmadığı ıçın, Osmanhca yılı genel >azmanlık olmak uzere çok uzun yıllar dır bukurumda hızmet etmış olandeğerlı dılcı, buyuk "Yenı Turk abecesıntn kabul edılmesı uzenne ya sözcuklen doğru yazmanın bır kuralı yoktu Bun lan kalıp olarak, bıçım olarak bellemek gerekırdostum Sayın Omer Asım Aksoy, sozcuklerın zım kurallartmızın ve sözcuklerımızm vazılış bıdı Orneğın şımdıkı " S " harfimız ıçın eskı abece"harfçe" doğru yazdması kadar "anlamca" da doğçımlerı, ılkın 1928'de 'Dıl Encumem'nce hazırnın beşıncı harfi olan ve "se" adını taşıvan peltek nı ve yennde kullanılması konusunda çok tıtız ollanan 'Imlâ Lugatı' ıle saptanmıştı Bundan son"S", on uçuncu harfi olup "Sın" adını taşıvan kes" duğu ıçın, vaktıyle Turk Dıl Kurumu'nca yayımrakı yazım kılavuzları, 1932'de kurulan 'Turk Dıl kın " S " ve on beşıncı harfi olup "Sad" adını taşı lanmakta olan "Turk Dılı"nde "Deısimız Tnrkçe" Kurumu'ncaduzenlendı Kurum, 1928'den berı su başlığı altında bır yaprak (bence bır kursu) açmış, regelen uygulamaların \enmlermi değerlendtrerek, yan kalın "S ' olmak uzere uç harf vardı Orneğın basmda, radyo ve TV'dekı yanlış kullamm ve bo 19411981 arasmda 'Imlâ Kılavuzu', 'Yenı İmlâKı eser, tesır, muessır, sabıt gıbı sözcuklen peltek "S" zuk anlatımları bu halk kursusunden duzeltmeye ıle, esas, sahıl, selamet, salım gıbı sözcuklen kes lavuzu', 'Yenı Yazım (Imlâ) Kılavuzu', 'Yenı Yazım başlamıştı Turk Dıl Kurumu kapatılıp dergı "sen kın " S " ıle, sahıp, saf, sahıfe, sofu gıbı sözcuklen Kılavuzu' adlanyla çeşıtlı baskılar yayımladı Uzun tezcıler"ın elıne geçınce bu hızmet durdu Neyse vılların uvgulamalarıyla gelışmış, resmı veozelke de kalın " S " ıle yazardık Bunlardan bırı yerıne kı önune dıkılen bınbır engele karşın bızım de uyeotekı harfi kullanmak çok buyuk bır >azım yanlısımde benımsenmış olan bu kılavuzlar, 1985 yılısı olmakla sevınıp oğunduğumuz Dıl Derneğı kuna değın yurdumuzda butun vayınlann bırıcık baş şı, hatta ayıp sayılır, ortaokulda arkadaşlar araruldu, ayrıca ıkı ayda bır çıkan Turk Dilı Dergısı vuru kaynağı ıdı Ne var kı 2876sayılı \e 1181983 smda ala> konusu olurdu Bu nedenle her sozcuyayımlanmaya başladı ve doksanlık genç bılgın tarıhlı yasa ıle eskı Turk Dıl Kurumu ortadan kalk ğun söylenış bıçımının >anı sıra vazılış bıçımını, ömer Asım Aksoy, bu dergıde yıne "Oğrencemız tı ve 'Ataturk Kultur Dıl ve Tarıh Yuksek Kurudaha doğrusu resmını, kalıbını belleğe >erleştırmek Turkçe" kursusunu kurdu (Arapça "ders" >erıne mu'na bağlı olarak kurulan yenı 'Turk Dıl Kuru zorunda ıdık Bu ıse gerçekten guç bır ıştı Turkıpınl pırıl bır Turkçe sözcuk olan "öğrence" ne gumu\ I985'te 'ImlâKılavuzu'adıyla bır kılavuz çıve'de okur vazarhğın bır turlu yavgınlaşamamasızel değıl mı 9 ) ve "bozuk anlatım"ları duzeltmeye kardı 'Yenı Yazım Kılavuzu'ndakı kımı kurallar nın nedenı bu çetınlıkte >atar koyuldu da ve pek çok sozluğun yazılışında değışıklıkler ıçeren bu kıiavuzun vayımlanması, bırçok eleştıGunumuzde okur yazar sayısının genış boyutSayın edebıyatçı, genç dostum Samı Karaören rılere ve çeşıtlı göruşler yansıtan bınakım yazım lara ulaşmasını, Arap abecesı >erıne Latın ornede, aynı dergının eylulde çıkan ıkıncı sayısında (ıkı kılavuzlarınm ortaya çıkmasma yol açtı Yazım koğıne dayalı yenı Turk abecesını verleştıren buyuk ayda bır çıkıyor) Fransızca "envestısman" ve uçunnusunun boyle bır karışıklık ıçıne gırdığını goren devnmcı Ataturk'e borçluyuz cu (kasım) sayısında da Farsça "dığer" sozcuklebızler, yenı bır kıla\uzla vazımımızı bu çıkmazdan rının Turkçe doğru karşılıkları uzerıne guzel or* • • kurtarmak ıstedık ( ) 'Konuşma' denılen seslı nekler verdı (1) Gelecek ocak sayısında da surduNe var kı sözcuklen doğru vazmak sorunu yenı anlatım, ses organlannda oluşan sesler ıçın sımge recek bu yazılarını Turk harfierının kabulunden sonra da onemıru yınıtelığındekı harflerle yazıva çevnlır Her dılde sozHer Turk aydınının duzenlı olarak ızlemesını dıcuklerın yazımı ulusal abecelere davanır ( ) Bu tırmedı "Hınstı>an" mı, yoksa "Hrıstıvan" mı, ledığım bu dergıden sonra, Turk dılıyle ılgılı baş"Kıral" mı, voksa "Kral" mı, "Kırem" mı, yoksa gun butun dıllerde her sozcuğun bellı bır vazılış ka bır yapıttan da söz etmek ıstenm Bunun adı "Krem" mı vazacağız, "Sıpıker" mı, yoksa Dilin Sözcüklerini Doğru Yazmak PENCERE Dış Dengeler 13 ARALIK 1987 OKTAY AKBAL EVET/HAYIR VEFAT VE TEŞEKKUR Aılemızın değerlı varlığı (Ata Inşaat) Ataturk Barajı muhendıslennden • USTALARLA IHTIYA/HAUADAH YENI YILI VİLLA EKİP'LE YASAYIN... DUVABOAN CUVAR* Ahmet Rasinfi Okurken... Ta çocukluk gunlenmde okumustum Ahmet Rasım ın Fa laka"stn\ Nerden buldum kım verdı anımsamıyorum Ama benı oyle etkılemıstı kı ılkokullarda eskı zamanın uygulamala rı artık yok dıye sevınmıştım Falaka' ayaklara takılan bır arac tı Bır de sopa vardı çıpiak ya da coraplı ayaklara ınen Iğrenç bır uygulama1 Mınıcık cocuklan yere yatırıp kocaman el lerıne geçırdıklerı kalın ya da ınce sopalarla doven hoca efen dılerı gozumun onune getırmıştım Sozde eğıtıyorlardı oğren cılerı' Dayak yıyen çocuk bır daha yaramazlık yapmayacakt' Sankı dayakla ınsanoğlu daha lyı olabılırmıs gıbı1 Ahmet Rasım ın Butun Eserlerı Arba Yayınları nda cıkıyor Şımdıye dek dort cılt okura sunuldu Istanbulda Hovardalık yanı 'Fuhş'u Atık' Hamamcı Ulfet ' Gecelerım Falaka Ahmet Rasım şoyle dıyor Ben bu korkuyu yarım yuzyıl on ce Istanbul'da yan yaygın bır durumda buldum gordumdu Co cuk değıl kendısının devam ettığı mektebın hocasından başka bır mektebın hocası bıldığı kımseden bıle korkardı Bana oyle (Arkası 8. Sayfada) MUSTAFA UĞUR ZAİM'İ 8 12 1987 tanhınde ehm bır trafık kazası sonucu yıtırdık Kaza sonrası yakın ılgılerinı blzlerden esırgemeyen Ata Insaat Ltd Ştı Ataturk Barajı Şantıyesı tum çalışanlarına %e acılarımızı pa> laşan vakın akraba % e dostlarımıza teşekkur ederız 13 000TL/m2 IŞÇIUK VE O l OAHL HALI DUŞAKABİN GERFIOR AKORDEON KAPi STOR/DIKEYPERDE HRESZ 6ASUKTII OONOMKVE ZAİM AİLESİ SON rBmzE o mmARLASm GENEL İSTEK UZEfilNE SADECE 1 HAFTA • Kadıkoy Smeması Tel 3 3 7 7 4 0 0 1111315151517 302115ı BIA»«Jli»HMETBmC512?t41 520 8 3 » UAFIURS I ATlli> FBOJ (6125) V&* 'X Om • LtVÎNT SUCUER 21 89 59 22 6(12 AJUm EKIP Ş£FIM MACİT KOPER SERRA YILMAZ ORHAN ÇAĞMAN Istanbul Stnema Gun e OTELİ 50 mılyonu aşkın genç nufusuyla tarıhı ve coğrafyasıyla Turkıye yeryuzunde sesını yukseltebılecek bır devlet ama uluslararası ılışkılerde hafıfledıkçe hafıflıyor Bulgarıstan, bu gerçeğı gorduğunden zamanlamayı saptadı, bır kalemde 1 5 mılyon soydaşımızı nufus kutuğunden sıldı, elımız kolumuz bağlı kaldı Insan haklarına kokunden ters duşen bu operasyonu ıç sıyasette antıkomunızm tıcaretının sermayesı olarak kullanmaktan başka bır şey yapamadık Ege'de Kıbrıs'ta, Guneydoğu'da sorunlarla yukluyuz, ama yabancıya borçlandıkça borçlanıyoruz Ankara'da ıktıdar olmak ısteyen Vaşıngton'un ağzına bakıyor Sovyetler ıle Amenka, uluslararası kapsamda uç sorunumuzla ıstedığı gıbı oynayabılır, Ege, Kıbrıs ve Guneydoğu'da suları bulandırabılir Yılda en azından 35 4 mılyar dolar dış borç bulmadan ve dış borçlarını dış borçlarla odemeden ayakta duramayan styasal ıktıdarın yapısındakı gayrı mıllı eğılım Turkıye^ yı gunden gune tehlıkelı yonlere doğru suruklemektedır Bır ulkedekı ıktıdar dıstan payandalı dengelerle ayakta duruyorsa ulusal davaları yeterınce savunamaz Vaşıngton, bunu çok bılıyor, çunku ABD nın elının altında bu konumda çok ulke var * Dış ıhşkılerı ıçe donuk yuzunde sıyaset pazarlarnası ıçın kullanmak tehlıkelıdır Ama bu pazarlama Turkıye de bol yapılır Kahpe Yunan Haın Bulaar Hele Moskota karşı duşmanlık edebıyatı Amerıka'ya yaranma yolunda pnm yaptığı ıçın alabıldığıne pompalanır Dışa bağımlı ekonomık cevreler soğuk savaştan çok yararlandılar toplumu gayrı mıllı bır sıyasetın ıdeolojik örgusunde şartlandırdılar, ulusal bağımsızlığın modası geçmış bır kavram olduğu propagandası devletın televızyonunda bıle ışlendı Komprador mıllıyetçılığı, Amerıka ya bağlılık ve Sovyetler'e duşmanlık çelışkısıne oturtuldu bır zamanlar NATO'yu tartışmak vatan ıhanetı bıle sayıldı. Vaşıngton ulkemızı kapalı kapılar ardında pazarlık ıçın kullandı sırasında Turkıye'ye sılah ambargosu da uyguladı, ama sözde mıllıyetçı ıktıdarlar, Vaşıngton'a yıldan yıla daha çok sığınmayı neredeyse resmı poltıka nıtelığıne erıştırdıler Dıyelım kı bu ulkede bırısı çıkıp ortaya bır fıkır atsa r^JATO1 ya karşın Sovyetler'le bır saldırmazlık anlaşmasının yararlı olacağım soylese, şartlandırılmış cevreler o kışıyı bacaklarından asmaya hazırdılar, Ataturk donemınde boyle bır anlaşmanın varlığını anımsamaya kımse yanaşmaz Ama bakın nereye geldık Reagan ıle Gorbaçov Turkıye ıle Sovyet ılışkılerım Turkıye'nın dışında pazarlık konusu yaparlarsa ve Ankara'nın gözunun yaşına bakmadan duzenlerlerse kendı payımıza onur mu duyacağız7 • Bellı kı dunyada bır şeyler oluyor Yenı bır donem başlıyor Gorbaçov ıle Reagan Avrupa'dan orta menzıllı fuzelerı sokunce sılahsızlanmanın yaratacağı ılımlı ıklım uluslararası yumusamaya yol açacak değıl m ı ' Pekı, bu ıklımın oluşmasını beklerken, 'Avrupa'da doğacak boşluğu, Turkıyede doldurmak" ıçın ulkemıze 'ek nukleer guç" katmak fıkrı nereden kaynaklanıyor' Dunya, barış yolunda yururken bız, bolgede savaş çığırtkanlığı mı yapacağız? Ortadoğu da savaş zaten suruyor Guneydoğu sınırlarımız sımsıcak 'Bolge Valılığı" kurduk, dağlarımızda çatışma var Sona Kıbrıs ve Egede başımız belada değıl mı'' Sovyetler'e donuk sılah konuşlandırmasında ek nukleer guçlen gundeme kım getırmek ıstıyor'' • Papandreu da bunu beklıyor Moskova ıle Ankara arasmda pompalanacak yenı bır gerılımde Atına bayram edecektır Basınımızda soğuk savaş boruları calmak ısteyenlere onemle duyurulur ^ened K Antalya Nantes F ım Fest vallerınde 7 fldül Yıl 1937... Londra Tailor and Cutter Terzilik Akademisi'nden mezun bir genç, M.Mithat I Gürsoy Ankara'da... Ve T.C. Maliyesi'ne yeni bir kayıt düşülüyor: uMithat Gürsoy, Tüccar Terzi"...Yıl 1944... İstanbul'da sıcak birağustos günü ve Mithat Gürsoy meslek yaşarnını sürdürmek için yeni bir mekân seçiyor: Hacopulo Han 42 Sultanhamam... Yıl 1946... Pardesüde yeni bir marka: Mithat... Müşteriler sırada, üretim talebi karşılayamıyor... Yıl 1955.. Radyodan yükselen reklam spotu kulaklarda: 'İlk düşen yaprak, düşen ilk darhla, ilk akla gelen şey Mithat Pacdesü"... Yıl 1967... Türkiye'nin ilk hazır giyim ihracatını ve ilk vergi iadesi uygulamasını Mithat Giyim gerçekleştiriyor... Yıl 1971... Istanbul Ticaret Odası hazır giyim ihracatında ilk madalyayı veriyor... Madalya beratı Mithat Giyim adına düzenlenmiş... Yıl 1977... Niğde Aksaray'da Mithat Gürsoy İlkokulu öğretime başlıyor... Sekiz yıl sonra Fatma Gürsoy Ortaokulu öğrencilerine kapılarını açacaktır.. Yıl 1983... Mithat Giyim 1.344.334 $ tutarmda ihracat gerçekleştiriyor... Aynı yıl İzmir ve Isparta Mithat mağazalarıyla tanışacaktır... Yıl 1984... İhracat toplamı 2.489.220$.. Yıl, 1985... Denizli ve Bakırköy'de iki yeni mağaza... mağazalarıyla, İstanbul seçkin bir 50 yaşında... 5 İhracatta ulaşılan rakam 3.510.679 $... Yıl 1986... Antalya ve Üsküdar mağaza sayısı altıya yükseliyor... Ve toplam ihracat 3.966416 $.. Yıl 1987. mağazayla daha tanışıyor: Kadıköy Mithat... Ve giyimde Kişilik Çizgisi