Katalog

5 OCAK 1987 EKONOMİ CUMHURİYET/İI Yerli otomobilde rekor (19751986) Sattş (adet) Otomobilde altın yıl 85 * Satışları 77 bini, araba parkı da 1 milyon adeti aştı EKONOMİ NOTLARI OSMAN ULAGAY «75 76 77 78 79 «0 81 K 83 84 Yerli otomobil satışları, 77 bin 464 adetle sanayi kolunun kuruluşundan bu yanaki en yüksek düzeye ulaştı. Tofaş Oto Genel Müdürü Bayındır, talep artışmı eskiyi yenileme ihtiyaana bağlayarak, "Beyaz eşya satışları ile otomobil satışlarının aynı düzeyde artışı bu durumu doğruluyor'' dedi. Oyak Renault Genel Müdür Yardımcısı Can Göknil'egöre gayri menkule yatırım yapacak kadar parası olmayanlar otomobileyatırımı tercih ediyor. Ekononti Servisi Yerli otomobil satışlan 1986'da en parlak dönemini yaşadı. Geçen yıl üç yerli otomobil şirketinin toplam satışları 1985'e kıyasla yüzde 40 artarak 77 bin 464 adete ulaştı. Geçici verilere göre yerli otomobil üretimi de 80 bin adeti aştı. 1986'da varılan rekor üretim düzeyiyle Türkiye'deki toplam otomobil parkı 1 milyon adetin üze TÜRKIYE'den Köprü senedi ödemeleri 9 ocakta A nkara, (a.a.) iM. Boğaziçi Köprüsü gelir ortaklan, bazı faşir AttrtM şirketlerin hisse senetlerinin sahipleri 17.422 19.600r50.000 TL. 34.845 dtşında 1986'nın en 39.200^ 100.000 TL. 174.224 196.002yüksek gelirini 500.000 TL. 348.449 392.0051.000.000 TL. sağladılar. Köprü gelir ortaklığı senetlerinin (A) lertibine 1986 yılının ikinci döneminde net yüzde 39.20, (B) tertibine ise net yüzde 34.84 gelir payı dağıtılacak. Başbakantık Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı ldaresi yetkililerinin verdiği bilgiye gure, Boğaziçi Köprüsü 4. dönem gelir payı ödemelerine 9 ocakta tüm tş Bankası şubelerinde başlanacak. Bu dönemde ortaklar, 3 milyar 702 milyon 274 bin 139 lirayı paylaşacaklar. Doç.Dr. Özmucur "TÜSİAD Ekonomik Araştırmalan'ndayazdı: 4. donem odemelerı Ücretüfakirieşiyor Ekonomi Servisi Milli gelirin dolarla ifade edilmesi ve dolarla ifade edilen kişi başına gayri safi milli hasıla düştüğünde ülkenin fakirleştiğini ileri sürmenin çeşitli sakıncalar içerdiği belirtildi. Doç. Dr. Suleyman Özmucur. Türkiye'nin 1980 sonrasında fakirleşmekte olduğunu söylemenin güç olduğunu, ancak ücretlilerin fakirleştiğini kaydetti. Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneğı TÜSİAD "Ekonomik Araştırmalar" başlıklı yeni bir yayın çıkarmaya başladı. Bu yeni yayının amacı, "Ülkemizin çeşitli ekonomik sorunları veya genel ekonomik konular üzerinde mümkün olduğunca ojektif ve bilimsel bir tartışma platformu sağlamak" olarak belirtildi. Araştırmaların ilkinde çeşitli öğretim üyelerinin yanı sıra Doç. Dr. Suleyman Özmucur'un da "Milli gelirin dolarla ifade edilmesindeki sakıncalar" başlıklı bir araştırmasına yer verildi. Özmucur araştırmasında 1946, 1960, 1970. 198084 yıllarındaki dolarla ifade edilen kişi başına gayri safi milli hasıladaki düşmelerin hemen fark edildiğini kaydederek şu görüşe yer veriyor: Özellikle 1960 yılındaki gelirin 1959'dakinin üçte birinden diisük olması dikkati çekmektedir. Bu düşmelerin nedenleri o dönemlerdeki devalüasyonlara bağhdır. Eyliil 1946da 1 doları 1.30 TL.'den 2.80 TL.'ye, ağustos 1%0'da 9.04 TL.'ye, ağustos 1970'de 15.15 TL.'ye yükselmiştir. 1980 yılından sonra piyasa koşullanna yakın biçimde Türk TİİSİAD, 'Ekonomik Araştırmalar' başlıklı yeni bir süreli yayın çıkarmaya başladı. Ilk sayıda bir yazısı yayımlanan özmucur, dolarla kişi başına milli KİŞİ BASHIA6AYRİ gelir hesaplarının SAFİ MİLLİ HASILA sakıncalar içerdiğine işaret (1968 fıyatiarıyla) etti. Yi Tl n. Mar ORTALAMA GÜM.ÜK ÖCRET (1968 fiyatlarıya) 1945 1946 1947 1958 1959 1960 1961 1968 1969 1970 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 rine çıktı. Yerli otomobil sektörünün temsilcileri 1986'da yaşanan talep patlamasının I987'de de canlılığını koruyacağı görüşündeler. Ancak gerek talebin kaynakları gerekse biçimi konusunda sektör temsilcileri arasında görüş ayrılıkları bulunuyoı. OYAK Renault'nun Genel Müdür Yardımcısı Can Göknil talep artışında spekülatif talebin onemli bir payı olduğunu belirterek şöyle diyor: "Parayı mala bağlamak eğilimi içinde otomobil de onemli bir seçenek olarak ortaya çıktı. Özellikle gayri menkule yalırım yapacak kadar parası olmayanlar olomobili tercih ediyorlar. Yani bir anlamda otomobil bireyler için parasını enllasyon karşısında koruma veya değerlendirme biçimi oluyor." Öte yandan TOFAŞ Oto Genel Müdürü Gökce Bayındır ise otomobile yönelişi tek bir talep cinsine bağlamanın yanlışlığını vurgularken, "Talep patlamasının daha çok ihtiyaca bağlı olduğunu" söyledi. Gökçe Bayındır'ın bu konudaki görüşleri şöyle: "Alternatiflerin cazibesi azalınca ihtiyacı yenilemek eğilimi güç kazanıvor.Otomobil.alıp bir kenara konarak değer artışı sağlamak şekliyle speküiasyon yapılabilecek bir araç değildir. İnsanların harcama eğiliminin az ve parasını yann kaygısı>la tasarruf etme eğiliminin yüksek olduğu dönemde otomobile talep oldukça düşüktü. Harcama eğiliminin başlamasıyla, erlHenmiş talep ortaya çıktı. Bir anlamda ihtiyacları yenileme isteği gündeme geldi. Beyaz eşya satışlarına nakıldığında otomobille aynı düzeyde bir artış sağlandığı dikkati çekiyor." 1986'da satılan toplam otomobil sayısının artışında kuşkusuz Otosan tarafından üretilen FortTaunus modelin de piyasaya büyük ölçüde girmesi etkili oldu. 1985'in son iki ayında 898 adet satan Otosan'ın 1986'da satış miktan 6 bin 838 adete ulaştı. Satışlarını 1985'e göre yüzde 38 artıran TOFAŞ'ın 1986'daki satış adeti 40 bin 558'e çıktı. OYAK Renault'nun yurt içi satışları ise 30 bin 68 adetlik bir düzeye vardı. Renault'nun bir önceki yıla kıyasla satışlarındaki artış oranı da yüzde 20 oldu. 1986'dan 1987'ye Türkiye Ekonomisi (2): Enflasyon Türkiye'de yıllık enflasyon oranı yıllardan beri yıllık ortalama fiyat artışlanyla ölçülür. Sayın Özal ve diğer yetkililer de geçmiş yıllardaki enflasyon rakamlarını anarken çoğu kez bu ortalama artış oranlannı kullanmışlardır ve doğrusu da budur. Bu nedenle hiçbir tereddüte ve kafa karışıklığına düşmeden 1986 yılı enflasyonunu da aynı yöntemle ölçmek gerekir. Son 12 aylık fiyat artışları ise enflasyon htzındaki değişme eğilimlerini gösterme açısından anlamlıdır. Devlet İstatistik Enstitüsü'nün Türkiye Tüketici Fiyatları Endeksi, 1986 yılında sokaktaki vatandaşı ilgilendiren enflasyonun, Türkiye genelinde yüzde 35 dolayında (%34.6) gerçekleştiğini göstermektedir. DİE'nin Türkiye Toptan Eşya Fiyatlart Endeksi'ne göre ise 1986 yılı ortalama fiyat artışları yüzde 30 dolayında (%29.6) gerceklesmiştir. istanbul Ticaret Ödası'nın İstanbul Ücretlıler Geçınme Endeksi'ne göre de 1986 yılında ortalama fiyat artışı yüzde 35 dolayında (%35.6) olmuştur. DİE verilerine göre son 12 aylık fiyat artışları Türkiye Tüketici Fiyatları Endeksi'nde yüzde 30.7, Türkiye Toptan Eşya Fiyatları Endeksi'nde yüzde 24.6 düzeyinde gerceklesmiştir. Gene DİE'ye göre 1986 yılında toptan eşya fiyatları kamu kesiminde yüzde 20, özel kesimde yüzde 27 dolayında artmış; tarım kesimindeki fiyat artışları yüzde 25 dolayında kalırken, imalat sanayiindeki artış hızı yüzde 33'e yaklaşmıştır. Bu rakamların yanı sıra DİE endekslerinin son bir yıl içindeki gelişmesine de bakıldığında ilk söylenebilecek olanlar şunlardır: • Türkiye'de enflasyon 1986 yılında istikrarlı bir yavaşlama göstermiştir. Özellikle yıllık ortalama artış rakamları bunu göstermektedir. • Bu yavaşlamaya karşın sıradan vatandaş için 1986 enftasyonu yüzde 35 dolayında gerceklesmiştir. İş âlemi içinse yüzde 30 dolayındaki bir enflasyondan söz etmek mümkündür. • Enflasyondaki yavaşlamanın en onemli nedenleri olarak gıda maddeleri ve tarım ürünleri fiyatlarındaki artışların yavaşlaması ve kamu kesiminin yaptığı zamlarda önceki yıllara göre biraz ölçülü gitmesi görünmektedir. • Rakamlar, enflasyonun talep kökenli nedenlerinin maliyet kökenli nedenlere göre giderek daha fazla ağırlık kazanmaya başladığını düşündürmektedir. Fiyat endekslerıyle ilgili daha ayrıntılı bilgilerin ışığında yeniden gözden geçirilmesi gereken bu saptamalar. akla şu iki soruyu getirmektedir. (1) 1986 yılı enflasyonla mücadele açısından başarılı bir yıl sayılabilir mi? (2) Enflasyondaki yavaşlamanın 1987'de sürmesi beklenebilir mi? 1986 yılında dış konjonktürün ve yurt içindeki bazı gelişmelerin, enflasyonu hızla aşağı çekmek için yarattığı büyük fırsat göz önüne alındığında elde edilen sonucu başan saymak ne yazık ki olanaksızdır. Petrol ve bazı diğer hammadde fiyatlarının hızla düştüğü, pek çok sanayileşmiş ülkede fiyat artışlarının sıfırlandığı; doların güç yitirmeye devam ettiği; tarımsal üretimin sıçrama yaptığı; ihracatın yavaşladığı ve iç pazara mal sunumunun arttığı; KİT zamlarının sınırlı tutulabildiği, buna karşın kamu gelirlerinin onemli ölçüde artırılabildiği bir yılın sonunda enflasyonun hâlâ yüzde 3035 arasında seyretmesi çok onemli bir fırsatın iyi kullanılmadığı izlenimini vermektedir. Nitekim konuyla doğrudan ilgili bazı yetkililer, "Biz 1986'da isteseydik enflasyonu yüzde 20'lere çekebilirdik, ama büyümeyi hızlandırmayı yeğledik" görüşünü özel bir sohbette ifade etmişlerdir. Enflasyonun belinin kırıldığı görüşünü kamuoyunda ve vatandaş gözünde yaygınlaştırayor. Dunya ekonomisi hakkındaki cak.enflasyonbekıentisini kırma çeşitli kaygılar. 1987'de borsalann ba da onemli rol oynayacak böyle şanstmn daha geri bir düzeyde kal bir fırsatın kaçırılmış bulunmamasına yol açacak. Enflasyondaki sı, tersine enflasyonu besleyedüşüşün artık sonuna gelindiği kanı cek bazı adımların atılmış olması. faizlerdeki düşüşün bu yıl da sürmesi olasıltğını buyük ölçüde düşü sı, 1987 enflasyonu için iyimser rüyor. ABD başıa olmak uzere en olmayı ne yazık ki güçleştirmekdüstrileşmiş ülkelerin buyüme hızla tedir. 1987'de: rındaki belirsizliğin, borsalann per• Petrol fiyatlarında yüksek formansının düşmesine yol açması oranlı bir artış olacak ve Türkibekleniyor. Ote yandan ABD'de guçlenen korumacılı|ın genelde borsa ye'yi de yakından ilgilendirecekları olumsuz yonde etkilemesi bek tir. leniyor. Bu arada har şeye karşın bor• 1986'da yüzde 7.2 artması saların uluslararasılaşmas: surecınin beklenen tarımsal üretimde bu yıl da sürmesi bekleniyor 1987de ancak yüzde 2.5'lik bir NF.NV \ORK BORSASİ. 1986 da artış öngörülmektedir. 1988 seen hızlı ıırmamşlarından birisini \c çimlerini düşünecek olan hüküaynı zamanda en uzun süreli durgun metin çiftçiye daha cömert davluklanndan birisini yaşadı. Yılın ılk yarısında Dow Jones Endüstriyel Or ranma eğilimi de buna eklenditalaması başdönduruçü bir hızİa yuk ğinde, tarım ürünleri fiyatlarınselerek 1900 sınırını geçti. Yıla da 1986'da gözlenen ve endek1500'lerde giren Dow Jones endek sleri aşağı çeken yavaşlamanın si. şubat içinde 16O0\e 1700 sinırl.i 1987de tekrarlanması çok zor rını. martta 1800 sınırını. temmuzda görünmektedir. da 1900 sınırını aşıı. Bundan sonra • Mali sorunlar, sınai üretimuzun süreli bir durgunluga giren endeks. aylarca P5O192Opuan aravın deki hızlı artışları frenleyebileda seyretıi. Ne« York Borsası. üçun cektir. cü çeyrekte. 1982'den bu yana görıı• İhracata yeniden yüklenillen en onemli duşuş dönemini yaşadı.Yüzde 22.5S'lik artışla genelde ba mesi iç piyasaya mal sunumuşarılı bir yıl geçiren Neu York Bor nu sınırlayabilecek, bu amaçla sası'nda endekslerin urmanışında kur ayarlamalannın hızlandırılpetrol fiyatları ile laiz oranlarıııda ması da enflasyonu olumsuz etki duşuş. yabancı yaıırımcıların ar kileyebılecektır. tan talebi, şirketler arasındaki ele ge• Enflasyon beklentisi yeteçirme mücadeleleri \e şirketlerin yapısal reform çabaları etkili oldu. Bu rince düşmeden mevduat faizetkenlerin 1987'de de esasta etkiııli lerini düşürmeye devam etmeğini sürdürmesiyle. Ne\\ York Borsa nin, sonuçta talebi artırması ve sı'ndaki ıırmanışın bu yıl da sürmc enflasyonu olmusuz etkilemesi si bekleniyor. Boesky skandalı ile olasılığı ortaya çıkabilecektir. İıan'a silah satışı olayının borsayı • Son iki yılda başlatılan kaolumsuz etkile\'ecek olmasına karşın, 1987'de endekslerin yüzde 20 yuksel mu yatırımlarının ve konut yatırımlarının sürmesi ve bunlann mesi bekleniyor. çarpar etkilerinin ortaya çıkması LONDRA BORSASI. petrol fiyat enflasyon ıst baskı yapabilecektarının duşınesinin ekoııomiye geıireceği yararın, zararından fazla ola tir. • KİT ürünlerine yüksek cağı kanısı endekslerin ilk üç ayda hızlı bir ıınııams goslermesini sağla oranlı zamlar gündeme gelebid^. Ancak daha sonraki dönemde. lecektir. sierlinin zayıliığı. ekoııominin duru• Parasal göstergelerde 1986 munıııı pek parlak olmaması. faizleyılında gözlenen genişlemenin rin goreli olarak yııksekliği. yaklaşan seçimlerin ve Mııhalazakâr Pani'nin etkilerı kendini göstermeye başkannıoyıı desioğiniu a/almasimn ya layacaktır. raııığı kaygılar ile piyasaya çıkanılan Bütün bu olumsuz etkenlere yeni hisse seneıleıinin sayısındaki arıış. endekslerin nrmanişinııı ya\a>la karşın, 1986 yılında enflasyonmasına nedcn oldu. Reformların da gözlenen yavaşlamanın olumlu eıkisi bu yıizden sıııırlı kal1987'de sürmesi ve yıl sonunda dı. 1985'ıe yu/de 15.79 yukselen Fi yüzde 20 dolayında bir hedefe nancial Timcs100 endeksi. 1986'da vanlması isteniyorsa özel sekyüzde 18.86 aılıs gosierdi. Bu yıl boıtörden yükselecek tüm feryatlasadaki gelişiııeleıdc faizleı \c giderek daha yoğıııılaşacak olan >oçinı aı ra kulak tıkanması; kamu yatırımlarında ve harcamalarında, ıııosferi eıkili olacak. bütçenin belirlediği limitlerin de TOKYO BORSASI. cndcksicıdc ki yüzde 42.94 oranmdaki arıiş ile ba altına inen kısıntılara gidilmesi KİT zamlarının sınırlı tutulması; şarılı borsalar arasında yer aldı. Yegerçekten sıkı ve disiplinli bir nin yukselişi de hesııba kalıldığında bu yükseliş dolar olarak yuzde 9O'ı bütçe ve parakredi politikası izaşıyor. Borsanın başarısında ülkenin lenmesi, bankaların kredi faizcari lazlasına bağlı olarak ortaya çı lerini düşürmeye zorlanması; kan fon fazlalığı. lasarrut nıe\duaı ayrıca ihracata yüklenme dozu larına ııyeulaııaıı luizlerin dıışiık olnun çok iyi ayarlanması zorunması eıkili oldu. Ayrıca. hukunıeıın ic lalebi caıılandıı ına programı, iç pi ludur. yasaya yönelik şirkelleriıı hisscletinÖzal hükümetinin seçim önde öııemli aılışlaı gcıirdi. Bu arada cesindeki bir yılda bütün bunyenın yıik«elişi ihracata dayalı şirkeılan yapabilmesi ise hiç de kolerin hiwolcı ini OIUIIIMIZ yönde oıkı lay değildır/Bu nedenle 1987 lcdi. enflasyonu 1986'yı aratırsa buna fazla saşmamak gerekecekBİTTİ tir. 293 390 387 TOB ekonomiyi değerlendiriyor dana, (Cumhuriyet Cüney İlleri s Bürosu) Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği'nin Akdeniz Bölge Toplantısı bugün Mersin'de yapılacak. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği'nce düzenlenen toplantıya Başbakan Turgut özal ile bazı bakanlar ve kamu kesiminden yöneticiler de katılacak. 1986 yılının genel ekonomik değerlendirmesinin yapılacağı toplantıda, 1987 yılı beklentileri gözden geçirilecek. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Başkanı Ali Coşkun'un, toplantıyı açış konuşmasında, özellikle yerli sanayinin korunması, 1986 yılındaki ekonomik gelişmeler ve 1987 yılı beklentileri üzerinde durması bekleniyor. Yri Cariicn! 1968 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985•Geçfci. 28,20 85.55 115,30 146,53 207,93 294,31 426,96 543,80 691,00 921,00 1254,00 1621,00 RMİMcret 28 20 33,01 38,15 36.99 31.24 24.96 20,59 19,39 18,29 19,05 18,06 16.29 1347 1633 1696 1755 3350 3626 4184 30270 50529 99805 143495 185795 239369 369369 541324 225,4 198.9 137,7 481.1 583.2 188,4 195.0 368.9 399,3 276,2 1236,5 1416,6 1327,7 1281,8 1133.4 1039,2 894,7 1041,0 1246.7 1616,9 1641,1 2534,1 2562,3 2575,7 2561,0 3350,0 3443,1 3551,0 4906.0 4786 4638 4699 4778 4807 4951 5052 Erdem: Lüks ithalata 30 milyon n ursa, (Cumhuriyet Bürosu) Devlet Bakanı ve JD Başbakan Yardımcısı Kaya Erdem, ithalat konusunda yanlış değerlendirmeler yapıldığmı öne sürerek, "Lüks ithalata 30 milyon dolar vermiş olmamız. döviz tasarrufu yaplığımız anlamına gelir" dedi. Maliye ve Gümrük Bakanı Kurtçebe Alptemoçin de, "Ben ne kadar kara gözlük takarsam takayım, rakamlara baktığım zaman karamsar bir tablo göremiyorum" şeklinde konuştu. Renault ve inşaat malzemelerine zam 17' konomi Servisi Otumobile, sıhhi tesisat ürünlerine ve JOJ inşaat malzemelerine yapılan zamlar devam ediyor. Tofaş'tan sonra Oyak Renault da otomobil ürünlerine yüzde 6 7 arasında yaptığı zammı dünden itibaren yürürlüğe koyarken, Eczaabaşı Holding kuruluşlanndan Vitra, hela taşı, klozet gibi sıhhi tesisat ürünlerine yüzde 515 zam yaptt. Kaleflex de PVC borularının fiyatını yüzde 67 arasında arttırdı. Yeni zamlarla Renault 12 TX mat renk otomobüin fiyatı 3 milyon 920 bin liradan 4 milyon 179 bin liraya, Renault 9 CTD Dizel özel metalik otomobilin fiyatı ise, 8 milyon 104 bin liradan 8 milyon 598 bin liraya yükseldi. Vitra ürünlerinden 50x40 klozetin fiyatı yüzde 4.6'lık zamla fabrika çıkış fiyatı olarak 33 bin 750 liradan, 35 bin 300 liraya, Bergama banyo takımının (11 parçalık) fiyatı yüzde 15.2'lik zamla 170 bin liradan 196 bin liraya çıktı. Kaleflex PVC boruların ise 50'ye, binliğinin fiyatı 653 liradan 695 liraya, 100'e binliğin fiyatı da 1726 liradan 1850 liraya yükseldi. Lirası sürekli değer yitirmiştir. Bir devalüasyon ile ulke aniden 'fakirleşmekte'. devalüasyon geciktiginde ise 'zenginleşmektedir. Buna inanmak zordur." Dolarla ifade edilen milli gelirin yanıltıcı sonuçlara varılmasına zemin hazırlayabilecegine işaret eden Özmucur. "1986 yılı fiyallarıyla kişi başına gayri safi milli hasıla daha gerçekçidir. Bu rakamlara göre 1946, 1960 ve 1970 yıllarında artış, 1980 yılında ise düşiiş vardır. 1980 sonrasında yine bir yükselme gözlenmektedir. Bu rakamlara bakarak 'fakirleşme' olduğunu söylemek güçtiir" görüşünü savundu. Öz mucur, 1968 yılı fiyatlarıyla kişi başına gayri safi milli hasılanın arttığını belirterek ücretli kesimin fakirleşmekte olduğunu da şöyle açıklıyor "19681984 döneminde reel ücretler yüzde 36, 198084 döneminde ise yüzde 14 düşmüştür. Aynı dönemlerde kişi başına reel gayri safi milli hasıladaki artışlar yüzde 48 ve yüzde 6.7 olmuştur. Yani maaş ve ücret elde edenlerin ve ailelerin nispi gelirlerinde onemli diişmeler gerceklesmiştir. Büyük bir kesimin alım gücünde düşıne olmuştur. Fakiıieşmenin bu kesim için söz konusu oldugu doğrudur." SERMAYE PİYASASINDAN HAZIRLAYAN 1 800 1 700 1.600 1.500 1 400 1 300 Oca $ub Mar Nıs May Haz Tem AJu Eyl Ekı Kas Ara Oca Şub Mar Nts May Haz Tem AQu Eyl Eki Kas Ara YEISER K Y AA NEW YORK BORSASt LONDRA BORSASI FT100 Endeksl DÖVİZ KURLARI Dövizin Cinsi 1 ABD Doları 1 Avustralya Doları 1 Avusturya Şilini 1 Batı Alman Markı 1 Belçika Frangı 1 Danimarka Kronu 1 Fransız Frangı 1 Hollanda Florini 1 isveç Kronu 1 isviçre Frangı 100 italyan Lireti 100 Japon Yeni 1 Kuveyt Dinarı 1 Norveç Kronu 1 Sterlin 1 S.Arabistan Riyali Serbest piyasada Dolar: 776, Mark: 403 Döviz Efektif Döviz Efektif Alış Satış Alış Satış 757.57 753.80 765.11 753.80 505.27 507.80 495.16 512.85 55.67 55.67 56.95 56.51 391.65 393.61 391.65 397.52 1843 18.81 18.90 19.09 10346 105.01 103.46 103.98 11852 118.52 119.11 120.30 346.70 348.43 346.70 351.90 111.55 113.22 111.55 112.11 465.02 467.35 465.02 472.00 56.25 56.53 5513 57.09 474.54 476.91 46505 481.66 2585.01 2597.94 253331 2623.79 102.45 100.40 103.99 102.96 1112.76 1118.32 111276 1129.45 201.04 197 02 204.06 202.05 Borsalar başanlı bir yıl geçirdi o Yeni rekorlar, endekslerde büyük iniş ve çıkijlar, "insider trading" soruşturmaları ve skandallar, Londra Borsası'nda Bing Bang'in yürürlüğe girmesi ve özelleştirmelerin geıirdiği canlılık. dün\a borsalannda geçen bir yıla damgasını vuran başlıca gelişmeleri oluşturuyor. Endekslere bakıldığında 1986'da borsalann genel olarak başarılı bir yıl geçirdikleri görulüyor. Dünya borsalannda endekiler geven yılda ortalama yüzde 40 oranında yükseldi. 1985'teki artış yüzde 37 olmujiu. Dünyanın önde gelen borsaiarında endeksler, zaman zaman beklenenin de üzerinde olmak üzere genel olarak yükseldi. Buna karşın oldukça kötü bir dönem geçiren borsalar da bulunuyor. Bunlar arasında Danimarka ve Norveç borsaları bası çekiyor. Zurih ve Frankfurt borsaları da 1985 yılındaki performanslarının çok gerisinde kalan borsalar arasında yer alıyorlar. Özellikle yüzde 73'lük artışla 1985'in yıldızları arasında bulunan Frankfurt Borsası. geçen yıl yalnızca yüzde 4.86'lık bir performans göslerebildi. Buna karsın Frankfurt Borsası'ndaki yükseliş dolar olarak hesaplandığında yuzde 30'u buluyor. Yılın en başanlı borsalarını Meksika. İspgnya, İtalva, Fransa, Avuslralya, Singapur, Hong Kong ve Tokyo borsaları oluşturuyor. Londra. Frankfurt ve Tokyo borsaları ilkbahar ve yaz avlarmdaki ataklarıyla dikkaıleri vekmisti. Hong Kong, İsveç ve Meksika borsalan ise yılın sonlarına doğru aıağa kalktılar. 1985 yılı ile karşılaştırıldığında Uzakdoğu borsalannın 1986'da daha başanlı bir dönem yasadıkları, buna karjın Avrupa borsalannın 1985'teki performanslarının gerisinde kaldıkları görulüyor. Uzakdoğu borsalarında I985'te yüzde 53 artan endeksler, 1986'da başarı grafiklerini yükselterek yü/de 61 artış gösicrdi. Avrupa borsaları ise 1985'te gösterdikleri yüzde 73'lük performansm çok gerisine düsürek yuzde 34'lük bir artış göslerdiler. Dünya borsalannın genel olarak başarılı bir yıl geçirmelerinin en onemli elkenlerini, faizlerdeki ve enllasyon hı/.ındaki duşüş ile ulke ekonomilerinin büyumesi ve şirket kârlannın artması oluşturdu. Bu arada peırol fiyaılarındaki buyük düşüsün borsalar üzerindeki etkisi genel olarak olumlu olmakla birlikte petrol şirkellerinin hisselerini olumsuz yönde etkiledi. YiLI.N ÖNKMLİ OLAYLAK1 Big Bang'in yürürlüğe girmesi, 1986'nın en onemli gelişmelerinden birisini oluşıurdu Londra Borsası açısından bir devrim niteliği taşıyan bu değişlklikler, Londra'nın dünyanın mali merkezi olma yolunda büyuk bir atağa geçmesini sağlarken, dünya çapında 24 saat sürekli v'alışün global bir sermaye piyasasının oluşumu yönünde de öııemli bir adını oluşıurdu. Big Bang ile borsa işlenileri merkezi bilbgisayar sistemine bağlanarak hızlandırılırken, islemlerde sabit komisyon si^ıemi kaldınlarak Londra'nın diğer mali merkezlerle rekabetinde onemli bir avantaj sağlandı. Brokerler ile Cobberler arasındaki geleneksel ayrımın kaldmlması da Londra Borsası'nı serbestleşıirmeye yönelik relormlann bir diğeı onemli parçasını oluşuıruyor. Big Bang, işlem hacminde buyük bir artış geürmis. bulunuyor. Dünya borsalan açısından 1986'nın onemli gelişmelerinden birisini de yerel borsalann giderek uluv lararası bir nitelik kazanması süreeindeki hızlanma oldu. Dunyar.ın de\ şırketlerinin hisseleri, öndt gelen uluslararası borsaların birçoğunun lislelerine girerken, büyük sermaye piyasası kuruluşları da kendi ülkelerinin dışındaki borsalarda da faaliyet gösıeriyorlaı. Bilgisayar ve lelekomünikasyon alan.ndaki gelismenin daha da hızlandırdığı bu gelişme, özellikle New Ybrk Borsası olmak üzere bir borsadakı gelişmenin hemen diğerlerini de eıkisi altına alması sonucunu doğuruyoı. Bu durum aynı zamanda dünya çapında sürekli faaliyet gösleren global bir borsanın doğmasının koşullunııı da olgunlaslırıyor. Hükümoılerin uyguladığı özelleştirme progmmları da borsalara geçen vıl canlılık geliren olavlar arasında yer aldı. İngiltere'de Briıish Gas'iıı, Fransa'da Sainl Gobain'in ozelleslirilmesi 1986'nın en onemli özelleşıir me girişimlerini oluşturdu. Her ikı şirketin hisseleri de büyük bir ilgi görürken aynı /anıanda New York. Tokyo borsalan gibi uluslararası düzevde de piyasaya surüldü. Ü/.elleştirmclerin borsalar üzerindeki bu elkisinin 1987'de de sürmesi bekleniyor. 1987 içerisinde gereekleştihlmesi planlanan en onemli özelleştirme giHONG KONG BORSASI 24a 220C 200C ÇAPRAZKUR 1 ABD DOLARI 19246 6.3601 2 1742 1.621 1340 09 158 84 3.7495 1 Sterlin B Alman Markı Fransız Frangı Hollanda Florini isviçre Frangı italyan Lireti Japon Yeni S Arabistan Riyali 1 4762 ABD Doları ALTIN GÜMÛŞ ALIŞ Cumhuriyet Reşat 24 ayar külçe 22 ayar bılezık 900 ayar gümüş SATIŞ 70.000 95.000 1985 1986 Yeni rekorlar, endekslerde büyük iniş ve çıkışlar "insider trading" soruşturmaları ve skandallar Londra Borsası'nda Big Bang'in yürürlüğe girmesi ve özelleştirmelerin getirdiği canlılık, geçen bir yıla damgasını vuran başlıca gelişmeler oldu. 69 000 90.000 10.190 9.170 149 ENDEKSLERİN KARNESt l ^ H H L H L j MWSA(NMa) KWY0MJDra LMMUinmiGM ThMsinı TOKYO (MkkaiOmr) (Cıınl»^) ZMH (Swta Baak) PAIÖS (CAC CMMral) MkJUW(BaKa MMMİD (l«sa mfeksl) 1985 VtafiH 28.26 15.79 13.81 73.23 57.75 47.47 100.12 35.31 31.28 39.60 23.50 45.35 20.32 38.66 19*5 kapa*ı 1546.67 1412.6 13 083.18 1951.5 587.9 265.8 457.04 100.00* 1738.66 255.6 620.04 1752.45 2900.6 1003.8 1988 kMMKSI 1895.95 1679.0 18 701.3 2049.4 588.9 397.8 722.78 208.31 2459.19 278.4 891.30 2568.30 3066.1 1473.2 10 220 10 050 150 art*« 22.58 18.86 42.94 4.86 0.17 49.66 58.14 108.31 41.44 8 92 43.75 46.55 571 46.76 1988 T.C. ZİRAAT BANKASI 6 OCAK 1987 TARİMİNDEKİ DÖVtZ KURLARI DÖVİZİN CİNSİ 1 ABDD0UR1 1 AVUSTRALYA DOLARI 1 AVUSTURYA ŞNjM 1 BATI ALMAN MARKI 1 BELÇİKA FRAN8I 1 DANİMARKA KRONU t FRANStZ HtANGI 1 H0UAN0A F U M M DÖVİZ ALISTL SATIŞ TL 753.80 757.57 505.27 507.80 55.67 55.95 391.65 393.61 18.81 18.90 103.46 103.98 118.52 119.11 346.70 348.43 111.55 112.11 465 02 467.35 56.25 56.53 474.54 476.91 547.42 550.16 2585.01 2597.94 102.45 102.96 1112.76 1118.32 201.04 202.05 EFEKTİF ALISTL SATIŞ TL 753.60 765.11 495.16 512.85 55.67 56.51 391.65 397.52 18.43 19.09 103.46 105.01 118.52 j 120.30 346.70 351.90 111.55 113.22 465.02 472.00 55.13 57.09 465.05 481.66 536 47 555.63 2533.31 2623.79 100.40 103.99 1112.76 1129.45 197.02 204.06 sToaanuı AMSTEMMM (ANPC8S fi«Mnq SİNGAPtffl (Straits Tlmes) H0N6 K0MG (H>«9 %**i) T0MMT0 ( C P I ^ O I İ U ) (JacakSMi aMI P.) SYIMEY ( M OrdlMrtes) 1 İSVEÇ KRONU 1 l»tÇR£ FHAHÖ 100 tTALTAN ÜRETİ 1 N JAPON TENİ 1 KANADA DOLARI 1 KUVEYT DtlURI 1 NORVEÇ KRONU 1 STERÜN 1 S. ARABİSTAN RİYALİ * Madrid Borsası'nda borsa endeksi her yıl 100 bazında yeniden düzenlenir. T.C. ZİRAAT BANKASI Gücüne crişHemez rışimleri lııgıllcıc'dc liriıish Airvvaysin, Iransa'da Baııguc Puribas'ın, Ja ponya'dü da Nippon lelegıaph ar.d Telephone'ıın satı>ı olacak. Kuşkusuz orlaya çıkarlılan "insider lıadiıış;" volsu/lııklaıı \e SDIUŞlıınııalaıı da l9X6'nın en çarpıcı olay lan arasında yer aldı. Nevv York Borsası'nda yurüıülen araşııımalar soııunda 1986 içerisinde peş peşe "insitİLı ıradiııg" yolsuzlukları açığa çıkarıldı. liuıılartlan en sonunçusıı en l">ıı\ııklcri>di \c LoııUra BoısaM'ııı da IÇİIK aluıı biı sarsmtı yarallı. Bu sk.ınJalııı kahraınaııı Ivan B(K'sk> adındaki bir spckülaıördü. 1987OK BAŞARI DAHA SÖNİJK Ol.At Ak İki yıldır başanlı bir gıafık çizoıı dünya borvılarının. I987'dc de genel olarak bıınu yiııclenıeleıi bckk'ni\or. Ancak b» başarının geçen iki yıldaki kadar parlak olnıayacağı belimli