Katalog

7 TEMMUZ 1986 EKONOMİ CUMHURİYET/9 TÜRKIYE'den İlk altı ayda zam liderliğini kahve ele geçirdi Kuveyt, gıda ithalat yasağını 6şartlı9 kaldırdı KUVEYT, (*.*.) Kuveyt, Avrupa ülkeleri ve Türkiye'den gelcn et, süt, süt ürünleri, tavuk ve yumurta için 16 haziranda başlattığı yasağı kaldırdı. Ancak 8 temmuzdan itibaren geçerli olacak uygulama, bazı "şartlar" içeriyor. Kuveyt Sağlık Bakanlığı, yeni uygulamaya ilişkin genelgesinde, radyasyon tehlike limitlerinin değişmediğini vurguladı. Bakanlığın 31 Ekim 1986'ya kadar geçerli olduğunu açıkladığı limitlerin, Türkiye'de geçerli olan tehlike limitlerinin altında olduğu biliniyor. Bu durumda,Türkiye'den gelecek gıda ürünleri, yasak öncesinde de olduğu gibi, sıkı radyasyon denetiminden geçecek. Bu konuda bir ithalatçı, "Pratlkte degişen bir şey yok" dedi. Kuveyt Sağlık Bakanhğı'mn yeni kararı uyarınca, Türkiye ve Avrupa ülkelerinden gelecek et, süt, süt ürünleri, yumurta ve kesilmiş kümes hayvanları, derhal soğuk hava depolarına alınarak içlerinden örnekler seçilecek. ö r neklerin incelenmesi sonunda radyasyon oranı Kuveyt ulusal limitleri içinde bulunursa, malın satışına izin verilecek. Yıllık enflasyon hedefi pek çok ıııalda 6 ayda aşıldı İlk 6 ayda hangi mal ne kadar zam gordü •rtntoa* 6000 49.5 »600 77 230 600 480 850 70 410 100 500 100 2.466 000 3.720.000 4.212.000 615 185.000 3.385.000 325.000 EKONOMİ NOTLARI OSMAN ULAGAY Özal'ın Seçim Tercihi ve IMPnin Uyarısı . 58.3 55 5 53.3 50 47 41.6 40 26.5 25 25 25 24.8 24.6 24.3 24.2 24 23 22 20.8 19.2 19 18 17 17 18 6 16.4 16 15 13.8 13.6 10 10 6.5 1983 sonbaharında enflasyonu hızla aşağı çekerek gelir dağılımındakı adaletsizliği azaltacağını ve "ortadirek" diye tanımladığı geniş toplum kesimine nefes alma olanağı sağlayacağını vaat ederek iktidara gelen Sayın Özal'ın, iktidar koltuğuna oturduktan sonra bu vaadini tutmadığını, izlediği ekonomi politikalarında birinci önceliği enflasyonla mücadeleye vermediğini çeşitli vesilelerle ve defalarca belirttik. Yeniden seçim rüzgâıiannın estiği 1986 yılında Sayın özal'ın tercih değişikliğl çok daha belirgin şekilde göze batmakta, enflasyonla mücadele için dış koşulların çok elverişli olduğu bir yılda bu konuya gereken önem ve öncelik verilmemektedir. Bu stratejik tercihin altında yatan temel neden kanımızca şudur: Türkiye ekonomisinin yapısı, son altı yılda gerçek anlamda bir dönüşüme uğramadığı, daha doğrusu enflasyonsuz hızlı kalkınmayı sağlayacak bir yapı değişikliği gerçekleştirilemediği için Sayın özal, bir ikilemle karşı karşıya kalmıştır. Sayın özal, ya 1983'teki seçim vaadini tutarak enflasyonla ciddi bir mücadeleye girişecek ve bu mücadele süresince ekonomide büyüme hızının biraz düşük seyretmesine, ılımlı da olsa bir durgunluk yaşanmasına razı olacaktı; ya da enflasyonla mücadeleyi erteleyip hızlı büyümeye, ekonomiyi hareketli ve "sıcak" tutmaya öncelik verecek, bu süreç içinde enflasyonun yüksek düzeylerde sürmesine göz yumacaktı. Özal'ın, bu stratejik tercihi yaparken en başta düşüneceği faktör ise, kuşkusuz bu tercihlerin her birinin seçmen çoğunluğunu nasıl etkileyeceği, nasıl oya dönüşeceği olacaktı. Sanırız Sayın Özal, bu tercihi bir süre önce yapmış ve en azından kısa vadede ekonomiyi canlı tutmanın, ANAP örgütünü ayakta tutan kesimlere ve kişilere bazı yeni olanakların kapısınıaçmanın, "işbitiren iktidar" olarak görünmenin, "enflasyonu yenen iktidar" olarak görünmekten daha önemli olduğu sonucuna varmıştır. Belki de Sayın özal, enflasyonla mücadelede kısa vadede başarılı olamayacağını anlayınca, "bari yatırım ve büyüme cephesinde bir şeyler yaparak durumu kurtarayım" noktasına gelmiştir. Bu hesap, bir varsayıma dayanmaktadır. Özel yatırımların bir türlü istenen düzeye çıkmadığı bir ortamda, çeşitli adlar altında halktan toplanan vergi gelirlerinın oldukça hızlı bir şekilde yatırıma dönüştürülmesi için kamu yatırımlan hızlandırılmış, belediyeler adeta sokağa dökercesine para harcamaya başlamışlardır, Büyük çapta kamu fonlarıyla yaratılan bu canlılıktan, öncelikle ANAP yanlısı müteahhit ve girişimcilerin yararlanacağı ve bunların bu nedenle partilerine daha sıkı sarılacakları açıktır. Ancak bunun yanı sıra, söz konusu harcamaların yaratacağı gelir ve istihdam etklleri, daha geniş başka kesimlere de yansıyacaktır. Ayrıca, ülkeye bazı somut eserler kazandırıldığı propagandaa için malzeme sağlanmış olacaktır. Sayın Özal'ın varsayımı, bu olumlu etkilerin, enflasyonun sürmesinin yaratacağı olumsuz etkilerden daha ağır basacağı ve enflasyona nasıl olsa alışmış olan seçmenin bu nedenle ANAP'tan kesin hesap sormayacağıdır. Üstelik dış koşulların yarattığı olanaklar, enflasyonun başını alıp gıtmesini şimdilik önlemekte, hiç değilse kısa dönemde özal'a bir manevra alanı bırakmaktadır. Bu varsayımın doğruluğu, ara seçimlerde sınanacak ve bu seçimlerin sonuçları özal'ın stratejik tercihini de etkileyebilecektir. Ancak Sayın özal'ın çok iyi bildiği gibi, ekonominin kendine göre bir geliştirme temposu, bir "momentum"u vardır ve bunu bir anda değiştirmek hiç de kolay degildir. iyice "ısınma" havasına girmiş bir ekonomiyi bir anda "soğutmak" ve bu ısınma sürecinde ivme kazanan enflasyonist baskıları bir anda tersine çevirmek, yeni ve gereksiz fedakârlıkları gündeme getirebilecektir. Gazeteci dostumuz Uluç Gürkan'ın dünkü Sabah gazeteslnde yer alan yazısında verdiği bilgiye göre, IMF de bu kaygıyı duymaya başlamış, sürekli ve yüksek bir enflasyon hızının Türkiye ekonomisinde gözlenen olumlu gelişmeleri aşındırabileceği görüşünü dile getirmiştir. Bu, Türkiye'yi örnek ülke olarak gören ve görmek isteyen IMF'nin dostane uyarısıdır ve özal'a ekcnomideki "/s/nma"nın önüne geçmek için çok gecikmemesi ge, rektiğini hatırlatmaktadır. Bizım kaygımız ise bugüne dek enflasyonla mücadeleyi ikinci plana iten Sayın özal'ın, IMF'nin de uyarısıyla, enflasyonla mücadeleyi yeniden gündemine aldığında bu mücadeleyi artık çıkar yol olmadığı anlaşılan yöntemlerle yürütmeye kalkışmasıdır. Bu yol seçilirse, fedakârlık gene yanlış kesimlerden istenecek ve "ortadirek" ezilmeye devam edilecektir. Özal'ın bu her bakımdan sakıncalı yol a bir daha girmemesi için ara seçimlerde "ortadirek" dediği kesimden iyi bir ders alarak çıkmasında büyük yararlar vardır. Yılın ilk yarısında zam gören gıda ve tüketim malları arasında kahve yüzde 58.3 ile birinciliği yakalarken, birçok mala yıllık yüzde 25 olan enflasyon hedefinin çok uzerinde zam yapılması, hedefin "iyimser" olduğunu ortaya koydu. Ekonomi Servisi Yılın ilk altı aylık bölümünde fiyatı artan tüketim mallarının çoğu, hükümetin belirlediği yıllık yüzde 25 olan enflasyon hedefini daha yılın yarısında göğilsledi, bazıları ise hedefi katladı. İlk altı ayda zam gören gıda ve tüketim malları arasında kahve, yüzde 58.3 ile birinciliği clinde tutuyor. Ocak ayı sonunda yapılan TÜSİAD Genel Kurulu nedeniyle verilen yemekte konuşan Başbakan Turgut Özal, sanayicilere yılın bıltününde yüzde 20'den fazla zam yapmamaları "talimatı"nı vermişti. Ancak daha ilk altı ayda birçok lemel nıalda zam oranı yıllık "istihkak"ın çok üzerine çıkmış bulunuyor. Yüksek zamlar enflasyon konusunda iki gerçeği ortaya koyuyor: Sanayici enflasyon hedefine inanmıyor: Sanayici ve tüccarlann çoğu, Özal hükümetinin 1986 yılı için belirlediği yüzde 25'lik enflasyon hedefine inanmıyor. Bu inançla yapılan zamlar, yıllık yüzde 25'in çok uzerinde sonuçlanacak şekilde belirleniyor. Enflasyon hedefi şimdiden aşıldı: İlk altı aylık zam sonuçları ve temmuzdan itibaren geçerli olacak belli başlı zamların geçen hafta duyurulması, bu yıl enflasyon hedefine ulaşmanın çok zor olduğunu ortaya koyuyor. Birçok kalcm malın daha yılın ilk yarısında yüzde 25'in uzerinde zam görmcsi ve yılın ikinci yarısında asıl etkisini göstermesi beklenen kamu kaynaklı hammadde ve ara mallardaki fiyat artışları, nihai tükelim mallarının katmerli zam göreceğinin işareti sayılıyor. ıq PMaç(IUt) 150 400 325 600 50 324 80 400 80 1.091.000 2.985.000 3.388.000 Marsa, kolestrolsüz yağ üretti ADANA, (Cumhuriyet Güney tlleri Bürosu) Hacı ömer Sabancı Holding'e bağlı Adana'da kurulan Marsa Yağ Fabrikası, kolestrolsüz margarin Uretti. Kurulu kapasite açısından Ulkemizin en büyük yağ fabrikası durumunda bulunan Marsa, ürettiği kolestrolsüz yağı, "Buket" adıyla 250 gramlık paketler halinde piyasaya sürdü. Marsa Fabrikası tdare Meclisi Vekili Mustafa Piyale, uzun süren bir laboratuvar çalışmalarından sonra kolestrolsüz yağ üretimini gerçekleştirdiklerini söyledi. Kolestrolsüz yağ üretiminin dünyada yeni bir olay olduğunu, Amerika'dan sonra birkaç ülkede kolestrolsüz yağ üretildiğini bildiren Piyale, Cumhuriyet'e yaptığı açıklamada şunları söyledi: "Bugünkü modern diinyanın hastalıklanndan birisi kolestroldür. Bu hastalıgın kaynagı ise yagda bulunan ve aynı adı taşıyan maddedir. Laboratuvar calışmalanmızı (amamladıktan sonra yaptıgımız tcknolojik yeniliklerle, yagdaki kolestrolü ayıkladık ve iirettigimiz yagı iddialı bir biçimde piyasaya sürdük. Öteki margarin ile arasında fiyat farkı yok, kullandıgımız ambalajdan kaynaklanan az bir fark bulunmaktadır. 250 gramlık Buket'in tüketici fiyatı 200 liradır." faç(Atam) Effc* <a« trafi RaçfMm) ArçaNt şmt. çaa ı 12 n (ttz) «tp.rts.çMi.ııak. AEA13M kaatoiakı MraM kaavM tattil Ntnkt ıtoç (Mtml) 11.4 ayak knâ. Un(ilrJU) AfMavahn Erfctk arakkateı (kta.) 495 133.000 2 750.000 266.000 164.560 89.750 78.727 3060 158 000 205 120 157.300 15.500 137.50 18.000 88 198.880 107.000 83.600 3613 185.000 240 140 183.150 18.000 158.33 20.500 100 1800 220 655 Aral: Deterian üretiırıinde kullanılan madde zarar veriyor Fiyat endeksleri de iyimserliği engelliyor ANKARA (ANKA) Hükümetin 1986 yılı için toptan eşya bazında öngörduğu yüzde 25 oranındaki enflasyon hedefinin tutturulabilme şansı gıderek azalıyor. Hükümctin, D l t toptan cşya fiyatlaıı bu/ında "yalnızca aralık ayları rakamını birbirine oranlayarak bulunan rakamı" esas alaıı yüzde 25'lik enflasyon hedefinin tutturulabilmesi için. lemmu/dan ilibarcn aylık fiyal artı^ının yu/.de 2'nin altında kalması gerekiyor. Aynı şekilde tüketici lıyatlarda cln yü/tlc 2'nin üiterinde aylık fiyat artı^ı yüzde 25'in aşılması sonucunu getirecek. DİE toptan eşya fiyalları ba/ında yapılan hcsaplamaya göre, aralık ayları kar>ılaştırmasına dayalı 1986 yılı enflasyon oraru, fiyatların temmuzdan iıibaren hiç artmaması durumunda yüzde 13 olacak. Bu oran aylık yıızde 1 fiyat artışıyla yüzde 20, aylık yıı/de 1.5 fiyat artışıyla yüzde 23.6, aylık yüzde 2 fiyat artışıyla yüzde 27.3 oranında gcrçekleşecek. Aynı sistemlc tüketici fiyatları bazında yapılan hcsaplaınada ise, fiyatların temmuzdan itibaren hiç artmaması durumunda yüzde 11.4 aylık yüzde 1 fiyat artısıyla yü/de 18.3 aylık yüzde 1.5 fiyat artışıyla yüzde 21.8 ve aylık yüzde 2 fival arlı>ıyla yıızdc 25.5 enllasyon oranı ortaya çıkıyor. Yıl içindeki tüm ayların fiyat harekctıni kapsayan orlalama yıllık enflasyon oranı ise, toptan eşya bazında, temmuzdan itibaren sıfır fiyat artışıyla yüzde 26 oranında gerçekleşecek. Bu oran aylık yüzde 1 fiyat artiiiyla yüzde 28.3'e aylık yüzde 1.5 fiyat artışıyla yüzde 29.5'e ve ayhk yüzde 2 fiyat arıışıyla yüzde 30.7'ye yükselecek. Tiıkelici fiyatları bazında ise 1986 yılı ortalama enflasyon oranı, fiyatların ha/ıran somındaki düzeyini korumaM halinde yüzde 28.6 olacak. lemmuzdan itibaren aylık yüzde 1 fiyat artışıyla yüzde 30.9 aylık yüzde 1.5 fiyat artışıyla yüzde 32.1 vc ayhk yüzde 2 fiyat artışıyla yüzde 33.3 oranında bir ortalama yıllık enflasyon oranına ulaşılacak. İSTANBUL, (ajı.) Sanayi ve Ticaret Bakanı Cahit Aral, Türkiyede kullanılan ve "kapalı zlncir molekülü" diye adlandırılan deterjan maddesinin suda erimemesi sonucunda, insan vücudunun zarar gördüğünü belirtti. Cahit Aral, Anadolu Ajansı'na verdiği demeçte, ABD başta olmak üzere, birçok ülkenin bugün Türkiye'de kullanılan deterjanlann üretimini durdurduğunu, bunun yerine "açık zincir" diye adlandınlan suda kolaylıkla eriyebilen kimyasal maddenin üretimine hız verdiklerini söyledi. Sanayi ve Ticaret Bakanı Cahit Aral, "Olay baslt bir olay degildir. Bir teknoloji degişecektir. Çeşitli yerlerden açık zincir teknolojisi ile ilgili fiyatlar alınmaktadır. Fiyatlar belirlendlkten sonra hadise Bakanlar Kurulu'na getirilecektir. Bakanlar Kurulu kararı çerçevesinde Petkim'de defişiklige gidilecektir" dedi. Et(IMto) ttt(IHtn) Arçiç* 1H> (1 «•) 1635 200 615 ODALAR BİRLİĞt'NDE TABAN NE İSTİYOR? Mersin Ticaret ve Samsun Ticaret ve Sanayi Odası Sanayi Odası Başkanı Başkanı Mehmet Cebi: Ahınct Uyar: Finans sıkıntısım gündeme getirmeli Kopuklıık giderilmeli Taciroğlu, seçimleri kaybetti Ekonomi Servisi lstanbul Ticaret Odası, Odalar Birlıği gibi örgüt lerde, seçimlcrdc "kulisçiliği" ile tanınan Peysan firmasının Yönetim Kurulu Başkanı Ali /afer Taciroğlu, Gıda Toptancıları Kooperatifi'nin önceki gün yapılan genel kurulunda, seçimleri 680'e karşı 250 oyla kaybetti. Sınırlı Sorumlu lstanbul Gıda Toptancıları tmalat Sanayii ve Depocuları Toplu Işyeri Yapı Kooperatifi'nin bu yılki kongresi, önümüzdekı aylarda açılacak ihale nedeniyle büytlk önem taşıyordu. Seçimleri 1977'den bu yana yönetimde bulunan gıda pazarlamacısı Şükrü Dlngiloglu'nun listesi kazandı. Bilindiği gibi Eminönü'ndeki dükkânları yıkılan gıda loptancıları, geçici olarak Rami Kışlası'ndaki prefabrik dükkanlarda çalışıyorlar. Gıda toptancıları için, yeni hal binası ile Sağmalcılar Cezaevi arasındaki 600 dönüm arazi Uzerinde kurulacak 1200 dükkânlık site, önumüzdeki aylarda ihaleye çıkarılacak. Mehmet Cebi ABD'de işsizlik geçen ay yüzde 7.1'e düştü Ekonomi Servisi Amerika Birleşik Devletleri'nde işsizlik haziran ayında yüzde 7.1'e düştü. Çalışma Bakanlığı tarafından yayımlanan rakamlara göre, işsizlik, 111 bin azalma göstererek 8.44 milyon kişiye düştü. Mayıs ayında işsizlik yüzde 7.3 olmuştu. Maaş bordrolarına göre yapılan bir başka çalışma ise, ABD'de işsizlerin geçen ay 89 bin kişi azaldığını ortaya koyuyor. Amerikalı uzmanlar, yılın geri kalan kısmında işsizlik sayısında önemli bir iyileşme olmayacağı görüşünde. uzmanlar, ekonomik büyümenin hızlanaçağını, ancak, işsizlik oranını önemli ölçüde aşağıya çekmeye yetmeyeceğini savunuyorlar. DUNYA'dan Kahramanmaraş Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Yılmaz Temizkan: Odalar Birligi'nin kuruldugu günden bu yana hür teşebbiis adına icra eyledigi görevlerden sapmaması gerekir. Ülkemiz ekonomisinin daha da canlıhk kazanması yönünden özendirici, ileriye dönük dahili ve harici ekonomik politikaya sürat kazandırılmasında rol oynamalı. Finans sıkıntısı yüzünden yiizlerce fabrika kapanmış, yuzlercesi de kapanma tehlikesi ile karşı karşıya kalmıştır. Odalar Birliği yetkilileri, bu konuyu gündeme almalıdır. Hükümetle sıkı temas kurmah Esnaf ve sanatkâr ile tüccarsanayici aynmına bir kesinlik kazandırılması gerekir. Bu, hiikUmetin çıkaracagı bir kararname ile olur. Birlik bunun için hükümetle temas kurup bu kararnamenin çıkarılmasını saglamalıdır. Sanayici ve tüccar yönünden en önemli konulardan biri, Türkiye'de üretilen ve imal edilen malların ithal edilmesi olayıdır. Hükümetten koruyucu tedbirler almasını istiyoruz. Ahmet Vyar lerici olmalıdır. Odalarla ilgili yasaların çıkarılacağı zaman Türkiye Odalar Birliği'nin odaların göruşünu alması gerekmektediı. Önceki yönetim zamanında Odalar Birliği ile odaların arasında kopukluk vardı. Yeni yönetim bu kopukluğu gidererek odalara sürekli bilgi aktarınalıdır. Hükümetle iyi diyalog kururak ekonomik kararların alınmasında etkili olmalıdır. Odalar Birliği'nin yeni yöneticileri hiikümef in güdümüne girmenıelidir. Serbeül piyasayı ilgilendiren kanunlafin çıkarılmasındu hüküm e , y o ( g o s . SÜRECEK Yeni h a b e r l e ş m e tekeline Avrupalı ortak aramyor IHETBOTÎIPrfffflllffffiff^M Şlrket Pazar payı (%) Dünyn borsalannda geçen hafta New York Borsası'nda endekslerin yükselifinde faizlerdeki düşme beklentisi ve bazı şirket birleşme haberleri etkili olurken, Tokyo 'da iç piyasaya yönelik şirketlerin hisselerine talep yükselişte etkili oldu. NEW YORK BORSASI, rekorlarla dolu bir ha/tayı daha geride bıraklı. Ancak göztemciler endekslerdeki artış hızının artık yavafladığını belirtiyoriar. önceki haftayt 1885.26 puanla kapatan Dow Jones endüslriyel ortalaması, hafta içinde kırdığı 3 yeni rekorla 1900 puan sımrını da aşarak 1909.03 puana kadar yükseldi. Cuma gunıl tatıl olan borsada Dow Jones Bndeksi perymhe gunü 1900.87 puana geriiedi. Endekslerdeki yükselişıe, faizlerin düşeeeği beklentisi, bazı şirket birleşme haberleri etkili oldu. LONDRA BORSASI genel olarak durgun bir hafta geçirdi. önceki haftayı 1639.1 puanla kapatan Financial Times100 Endeksi, haftanm ilk gunlerı New York Borsası'ndaki rekorlardan olumlu yönde elkilenerek 1661.9 puana kadar çıktı. FT100 Endeksi daha sonra f/u>"> ejjılımtne girerek 1655.7 puana kadar geriledi. Endekslerdeki dalgulanmalarda Morgun Orenfell ve Thames TV hısselerindeki oynamalar da elkilı oldu. TOKYO BORSASI geçen hafta t du yeni rekorlarla 1769.1 puana kadar yükseldi. Endekslerin yukselişınde. iç piyasaya yönelik şirketlerin hisselerine olan talep etkili oldu. tRANKhVRT BORSASl'nda endeksler çarşamba günil Kösterdiklerı artıs dışında genel • olarak duşuş eğiliminde oldu. Endekslerdeki düşüşe dolann dejüerindeki gerileme ile belirsizlik ortamı etkili oldu. Önceki haftayı 1951.6 puanla . kupa'lan Commerzbank Endeksi, 1894.2 puana kadar düştükten sonra 1919.9 puana yükieldi. Ancak endeks daha sonra yeniden 1893.9 puana geriiedi. SERMAYE PİYASASINDAN Birinci pazarda 5 yeni şirket Hafta kapanışında boısa kulislerindc, hisse sencdi birinci pazarına alınan vc çıkarılan şirkeller konu>uldu. Borsaya yakın çevrelerden biri hisse senedı birinci pazarından çıkarılan şirkctlcri "Küme düşen tukıınlar" şeklinde yorumladı. Aslında, yanda sunduğumuz tablodan da gorüleccği gibi hisse sencdi birinci pazanndan çıkarılan şirketlerin tümü icin "Kiımc düşlü" lerimini kullanmak bira/ haksı/ oluyor. Birinci pazar listesinden çıkarılan şirketlere baklığımızda bunun doğruluğu veya yanlışlığı hakkında yoruııı yapmak daha kolay olacaktır. Tablodan da anla^ılacağı Uzcre, hisse sencdi birinci pa/armdaıı v'ikanlan şirketlerin "vıkanlmu gerekçeleri" oldukça dcğışik. Dorsaya yakın çevrelerden aldığımız bilgilcre göre, hisse scnedi birinci pazanndan çıkarılan ve hisse scnedi birinci pazarı listesine girmeye hak kazanan şirketler şu şekilde değerlcndırilmış: BİRİNC I PAZAROAN Ç1KAK1LAN ŞİRKETLER Yukarıda da belirtüğimiz gibi, borsa yönetim kurulunun, hisse senedi birinci pazaıından çıkarılan şirketle rin çıkarılma gerekçeleri hakkında dcğışik kritcrlcr kullandığı öğrcnıldı. Buna gore; AK.SA: Kendi alanında rakipsi/ kuruluşlardan biri olmasına vc bir zamanlar borsada en fazla aranan kâğıt olmasına rağmen, söz konusu şirketin hisseleri belıılı kişileriu elı ne geçmcsinden oturu borsaya gclmez olmuşıu. Nitckim, lstanbul Menkul Kıymeüer Bors;ısı'nın birinci pazar seanslarını i/lediğimiz surece bu şirketin hisseleri için alım satım uıdıııosııının ancak birkaç ke/ geç tiğine vc fiyat oluşmamasından oıurü ışlcme uğramadıgına hcrkcs tanık oldu. Oysa bu şiı kclin, verimlilik ve piyasa değeri açısından birinci pazarda bulunan şırkcılcrın çoğunu surklase edecek bir gucu var. PİMA!j: Bu ^irkete ail hisscler hakkında "bir zamanlar şöyleydi" deyişini kullanınuk dahi yanlı> olur. Çunku, piyasada bulunan en fa/la hangi ^ırkeliıı hissesi vaıdıı deııılse sanırım Pimaş en başta gelenlerden bin olur. Ama ne varkı, son iki yıl içinde piyasa degerinden çok şey yitiren bu şirketin hisseleri öğrenildiBirinci paıara alınan $ırketler Birinci pazardan cıkarılan sırketler t|fe> Mtanflılşlta aMan HAZIRLAYAN YENER K A Y Â Tüpko'nun topu yine taea atıldı Küçük birikimlerini TUpko tahvillerine yalıranlar, bu Şirketin üç büyük ortağından da anapara ve faizlerini alamtyorlar. Ortaklar, şirket İflas durumunda olduğu için sorumluluğu üstlenmiyor. Bir zamanlar Uç büytlk grubun birleşerek büyük umutlarla kurduğu TUpko Tüp ve Kompenent Sanayi AŞ.'nin topu yine taca atıldı. 1981 yılında nominal değeri 200 milyon lira ve brüt yüzde 28 faizli olarak ihraç edilen tahvillerin anapara ve faizlcri. hiçbir büyük ortağın sorumluluğu tek başına Ustlenmemesi nedeniyle ödenmiyor. Ufak birikimleri ile bu tahvillerden alan bazı tahvilzedeler, her yılın temmuz ayında gazetemize yaptıkları ziyareti bu yıl da yeniledilcr. Söz konusu tahvillerin anapara ve faiz ödemclerini hiçbir kuruluşun üstlenmcdiğini öne süren bu tahvilzedeler, yetkili makamların da konuya karşı ilgisiz kalmasından yakınıyorlar. Bilindiği gibi, başında Demirören tahvili diye nitelendirilen ve Erdoğan Demirören'in şirketlerine ait tahvillerden ötürü oldukça yoğun bir kampanya açılmıştı. Bundan ötürU, kendi yetki sınırlarına girmemesine rağmen Sermaye Piyasası Kurulu bile bu işle ilgilenmişti. Nitekim Sermaye Piyasası Kurulu'nun kuruluş kanunu olan 2499 sayılı yasa 1981 yılında çıkmış olmasına rağmen, yürürlüğe giriş tarihinin 1982 yılının ortalarına rastlaması, bu yürürlük tarihinden önce ihraç edilmiş lahviller hakkında söz konusu kuruluşun herhangi bir cezai müeyyide uygulamasıııa engel oluyor. Oysa 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu yurürlüğe girdiği tarihten sonra bu tahviller çıkmış olsaydı, bu şirketlerin tahvillerin anapara ve faizlerini ödemediği hallerdc Sermaye Piyasası Kurulu yetkilerini kullanmış olacaktı. Şimdi ise, Ticaret Kanunu'ndaki anonim şirketlerin kuruluşu ve pay sahiplerinin şirket borçları lıakkındaki sorumlulukları maddesine göre, bu şirketin üç büyük ortağj şirketin iflas durumunda olmasından ÖtürU tahvil borçlarının ödenmesi hakkmdaki sorumluluğu üstlenmiyorlar. Yani bir anlamda top taçta kalıyor. AT and T (ABD) 31 ITT (ABD) 12 Slemens (F.AImanya) 11 7 Ekonomi Servisi Fran OTE (Fransa) 7 sız Devlet Elektronik firma NEC(Japonya) 7 sı Compagnie Generale d'E Morthern IMecom. (Kanada) lectricite CGE, ITT ile ortak kuracağı yeni haberleşme firmasına Avrupalı ortak arıyor. niAariıtrl ITTCGE ortakhğı dünyanın 34 milyar dolar ikinci büyük telekomünikas Toplam satı» y yon firmasını doğuracak. lspanya Oevlet Telefon Kuruluşu Telefonica ve Belçikalı finans kuruluşu Societe Generale Belgique ile halihazırda anlaşma sağlamış olan CGE'nin, yeni kurulacak haberleşme firmasına özellikle bir Alman ortak aradığı belirtiliyor. CGE'nin yüzde 50'sine sahip olacağı yeni holding şirketinin ITT ile ortaklaşa oluşturulacak haberleşme firması içerisinde yüzde 70 paya sahip olacağı kaydediliyor. ITTCGE ortakhğının Fransız hükümeti tarafından onaylanmak zorunda olduğuna işaret eden uzmanlar, CGE'nin özelleştirilecek kamu kuruluşlan arasında yer aldığına dikkat çekerek, CGE'nin bu ortaklık sonucu fazlaca borç üstlenmek durumunda kalmasının hukümet tarafından kabul edilemeyeceğini savunuyorlar. IkMMk Ua fca ""ii»b 148 9058 M 66 Mua Mlk» •UMI 12061 100 nmm Ptottla) Ma* IMnfil 21 410İ rises so» 10003 100 106i 2M M«6S İstunbul Menkul Kıymetler Borsası 'nın son yapılan yönetim kurulu toplamısında hisse senedi pazurlannda degişiklik oldu. Buna Röre, yılbaşından bu yana birinci pazarda bulunan ilk 40 sirketten 5 tanesi ikinci pazara alınırken, ikinci pazardaki 5 şirket ise bundan böyle birinci pazarda işlem görecek. Yunanistan'da turist sayısı % 4 arttı Ekonomi Servisi Yunanistan'a giden turist sayısında, yılın ilk beş ayında, geçen yılın aynı dönemine oranla yüzde 4.1 artış kaydedildiği açıklandı. Ulusal Turist Bürosu tarafından yayımlanan ve Financial Times gazetesinin yer verdiği rakamlara göre Yunanistan'a giden turistlerin başında tngilizler geliyor. Yılın ilk beş ayında lngiliz turistlerin sayısı geçen yılın aynı dönemine oranla yüzde 19.5 artış göstererek 339 bin 951 oldu. Yugoslav turist sayısında ise yüzde 111 artışla patlama görülduğü kaydediliyor. Bu arada Yunanistan'a giden Amerikalı turist sayısında yüzde 61.1 düşüş kaydedildiği ifade ediliyor. DÖVİZ KURLARI Dövizin Cinsi 1 ABD Doları 1 Avustralya Doları 1 Avusturya Şilini 1 Batı Alman Markı 1 Belçika Frangı 1 Danimarka Kronu 1 Fransız Frangı 1 Hollanda Florini 1 İsveç Kronu 1 Isviçre Frangı 100 Italyan Lireti 100 Japon Yeni 1 Kuveyt Dinarı 1 Sterlin 1 S Arabıstan Riyali Döviz Ahş Döviz Satış Efektif Alış Elektif Satış 670.40 683.81 670.40 690.51 446.76 433.75' 442.43 412.06 43.93 44.81 43.93 45.25 308.65 314.82 308.65 317.91 15.10 15.40 14.35 15.55 83.07 84.73 83.07 85.56 96.67 96.67 98.60 99.57 274.14 274.1^ 279.62 282.36 94.89 96.79 94.89 97.74 380.37 380.37 387.98 391.78 46.34 44.99 45.89 42.74 417.69 426.04 396.81 430.22 2303.76 2349 84 2188.57 237287 1035.43 1056.14 1035.43 1066.49 178.70 182.27 169.77 184.06 ğinc göre, son günlerde el altından toplanıyor. PI.ASrİKAY: Ashnda bu şirketi halka açık şiıket diye nitelendirmek bile yanlış oluı. Bilindiği gibi, bu şirket 54 milyon lira olan ödenmiş sermayesini 54U milyona çıkanrken bile tezyid işlemlerini "nakden ve defaten" yapmayarak "apel" usulu artıırımı bcnimseıııişti. SİFAij: Piya.sa değeri açısından Aksa'dan aşağı kalmayan bu şirketin hisseleri de, piyasada la/la bulunmamasından ölürü birinci pazardan çıkunldı. UMKOYAI.: Bu şirketin hisselerinin birinci pazardan çıkanldığı ilk bakı>ıa doğrıı gibi gözüksc brlc, yakın bir gelecekte adı değişmiş olarak yeniden birinci pa/ara girecek. Ayrıca tablodan daanlaşıldığı gibi, şirketin hisseleri piyasada en fa/la do laşan hisselerden biridir. BİRİNCİ PAZARA GİRKN ŞİRKETLER Daha önceki haftalarda ya/dığıınız bir yazıda da belirttiğimi/ gibi, gelişmiş ülkclcrde bir şirketin hisselerinin borsada yoğun bir biçimde ışleme uğraması şirket yöneticileri ve büyük ortakları için"bir kıvanç kaynağı oluyor. Ne var ki, ülkemizde heııü/ bu anlayıs tam anlamıyla oluşnıadığı için bir kısım buyıık ortak lar, şirkctlerinin değil piyasada oynanmasındun, gözükmesindcn dahi huylanıyorlar. Işte bunun tersine, hısselerinin piyasada dolaşmasını Vıoş görüylc karşılayan şirkctlerden beş tanesi lstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nın birinci pazarına yılın ikinci altı aylık dönemi için girmeye hak kazandılar. BOLL ÇİMENTO: Çimento sek lörünün kârlılıgı yüksek ve temetlü politikasında daima olumlu tavır alan bu şirketin hisselerinin birinci pazar listesine girmesi, bu hisseye yatan küçük hissedarları da sevindirdi. ENKA İIOI I)İN(,: Çok değil, bundan hemcn hcmcn 910 ay öncesine kadar piyasada en fa/la bulunun hisselerden biri olan bu sirketin, yeniden birinci pazara girmesi, çoğu profesyonel de ilgiyle i/liyoı. CiOOUYKAK: Uniroyal A.Ş. ile birleştikten sonra eskiden tüm hisseleri nanıu olan bu jirketin, bu birlcşmeden ölürü çıkarılacak yeni hisselerinin naına nıı, yoksa hamiline ıııi olacağı şimdilik kesinlcşmiş değil. Amii ne olursa olsun bu şırkcıin hisselerinin piyasaya geldiği surece alıcı bulacağı kcsindir. İZMİR DEMİR ÇELİK: Bazı borsa gozlemcılenne göre, eğer l/mirli patronlar ile hissedarlar borsaya giıse, bu borsa iki misli daha canlanıımış. Kişisel gözlemlerimiz de bu doğrultudadır. Şiıkelin sahibı ve şirketin (u/.el ki^iliği hakkında basında olumlu veya olumsuz bir süru haber çıknıasına rugmen hıssc scnedi ikinci pa/arından birinci pazarına çıkmaya hak kazanan öncelikli hisse Izmir Demir Çelık'tir. Tablodan da görülduğü gibi, ikinci pazarda bu hisse 81 bin 535 adetle en fazla muamele gören hisseterin başında geliyor. MAKİNK TAK1M: Transtürk Holding'lc bırlikte I'.lş Bankası'nın da çoğıınlıık hisselerine sahip olduğu bu şirket, /aten eski borsada da en fazla dolaşımı olan hisselerden biriydi. hski boısacılar bu hisseyi yakından tanıyorlar. DB40 Hisse Senedi Fiyat Endeksi Haftalık Gelişim^ Tabiosu DB40 EndeksVnde artış sürüyor 196.54 1899? i 13 20" . Zl 4 Kıın ne derse desin bu yılki ya/ durgunlugu.ya olmayacağaya da butüıı ihtımallcrin tersine çok kısa bir şekilde gerçeklcşeceğe benziyor. Genel olarak şimdiye değin hisse senedi piyasasının sulanması beklenirken, geçen hafta içinde de bir önceki haftada olduğu gibi aynen oynak bir fiyat hareketlenmesi gözlendi. Bir önceki hafta yalnız 0.54 puanlık bir gelişme gösteren DB40 Hisse Senedi Fiyat Endeksi.gecen hafta içinde 1.99 puanlık bir yükselme ile 196.54'e çıktı. Endeks uzerinde yaptığımız değerlendirmeye göre DB40'ın geçen hafıa içinde iki puana yaklaşık bir ivmc almasında en büyük etken, başta T.Demirdökunt, Çukurova Klektrik, Kordsa ve T.Siemens ile uzun zamandan bu yana piyasaya gelmcyen Olmuksa hisseterindeki önlenemeyen artıştan kaynaklandı. Bu arada, endeksin gelişimindcn çıkardığımız sonuçlara göre, hemen her yıl piyasada öyle gözle görünur bir yaz durgunluğu yaşanmasına rafcmen bazı hisseler bu yaz durgunluğunu giderebilecek kadar etkin olabiliyor ve prim yapabiliyorlar.