Katalog

CUMHURİYET/2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER Turkıve de sozleşmevı ımzalayan ve onaylayan devletler arasında yer almıştır Fakat bu onavlama eksık kalmıştır Çunku Turkıve sözleşmede öngorulen Avrupa tnsan Hakları Komısvonu'na bıreysel başvurma hakkını ve Avrupa İnsan Haklan Dıvanfnın zorunlu yetkısını tanımamıştır Avrupa Konseyı'ne uye 20 ulkeden 17'sı bıreysel başvuru hakkını, 19'u da dıvanın zorunlu yetkısını tanımıştır Fakat, Turkıve'yı butunleşme yolundan uzak tutan başka onemlı bır durum da Avrupa Sosyal Haklar Temel Yasasını onavlamaktan ısrarla kaçınmamız olmaktadır AVRUPA SOSYAL HAKL\R TEMEL YASASI lardan yararlanma hakkının herkese sağlanması gerektıgı ınancı ıle ... her turlu ortak çabada bulunma konusunda uzlaşılmıştır", ana duşuncesı ver almıştır Turkıve adına bızım ımzaladığı mız bu belge, ne vazık kı, ara dan 25 vıl geçmış olduğu halue halâ onavlanmamıştır Bovlece, ımzalamakla vukumlendığımız "sosjal refahı \a\mak \e gelıştırmek" gorevını >erıne getırmek yoluna gırılememıştır Ovsa, ınsan haklannın sosyal ve ekonomık yamnı oluşturan bu temel belge, bır bakıma 1961 ve 1982 anavasalannda ver almış bulunan sosval devlet ılkesının iverığını belırlemektedır Avrupa Konsevı ıle ılışkılerı mızın yemden yoluna gırmekte olduğu şu gunlerde ınsan hakla rının ve ozgurluklerının her va nı ıle ele alınıp sorumluluklanmızın yerıne getırılmesınde sayısız vararlar vardır Iç hukuku muzda vapılabılecek kımı değı şıklık ve duzenlemeler onavlama ışlemını kolaylaştıra cak ve Turkıve nın Batı Avrupa ıle butunleşme nıyetının ardında valnız ekonomık ve sıyasal çıkar ların değıl, onların yanında duşunce, kultur ve ulku bırlığı ıçınde bulunmanın da yer aldığı kanıtlanacaktır Içınde bulunduğumuz Banş Yılı'na yapabıleceğımız en anlamlı ve vararlı bır katkı, ıçte ve dışta barışı sağla mava donuk adımlar olabılır Ayrıca uç dunya kurumu, yanı Birleşmiş Milletler Uluslararası Çalışma Orgutu ve Avrupa Konsevı ıle ılışkılerımızın daha tutarlı ve verımlı bır temele otur tulması ıçın, her alandaki ınsan haklanna ve ozgurluklerıne saygılı olduğumuzu vınelemek ve bu yolda faal olmak, saygınlığımızı artınr Bırçok sorunun kendı çıkarlarımız doğruitusunda ı,ozumune genış olçude vardımcı olabılır Bu bağlam ıçınde şunu sovlevebılırız Insan haklannı ve ozgurluklerını, sosyal adaletı ve refahı yaymaya ve benımseme ye donuk butun polıtıkalar, sorunlara çozum getırmekte ve banşı sureklı kılmakta daha etkın ve yararlı olurlar (*) UlusJararası hir beigenın bır ulke ta ratından tmzalanması hukuksal bır >ii kumluluk doğurmamakta fakar bunu ustlenmeve donuk ılk adımj oiuşturmak tadır Son adım ona\lamadir 13 HAZİRAN 1986 Bir Barış Yüında İnsan Hakları tlç dünya kurumu, yani Birleşmiş Milletler, Uluslararası Çalışma örgütü ve Avrupa Konseyi ile ilişkilerimizin daha tutarlı ve verimli bir temele oturtulması için her alandaki insan haklanna ve özgürlüklerine saygılı olduğumuzu yinelemek ve bu yolda faal olmak saygınlığımızı artırır. PENCERE Kırk Hadis ve Bir Sonı. .. Prof. Dr. CAHİT TALAS Tarıhımızm çok az donemınde ınsan hakları sorunu, son bırkaç vıldakı kadar voğun ve guncel olmuş ve toplumun buyuk çoğunluğu tarafından benımsenmıştır Bunun bir nedenı bu hakların gunumuzde daha çok ıhlal edılmesı ıse, bır başka ne denı de daha çok ınsanın duşun cesınde ve duvuncunda yer almış bulunmasıdır Insan hakları önce sıyasal haklar \e vurttaşlık hakları alanında başlamış ve özellıkle II Dunya Savaşı'ndan sonra sosyal ve ekonomık hakJara doğru genışlemıştır Gunumuzde ınsan hakları denılınce bövle ıkı dal, ıkı demet onumuze gkar Aslında bunlar bır butun olarak gorulmelı ve benımsenmelıdır Çunku, ınsan haklannın her konusu ıç ıçedır Bırı olmazsa ya da eksık kalırsa otekı de yoktur, ek sıktır Örneğın, ınsanlık onuru na >araşır bır gelıre ulaşamamış ve ozelbkle emeklerım satarak ya da kıralayarak geçımlerını sağlavan ınsanların ucreilen sefalet ucretlerı duzevınde kalmışsa, böyle suruyorsa, yaşam hakkı, çalışma hakkı, seçme ve seçılme hakkı, konut dokunulmazlığı, seyahat ozgurluğu, vasalar onunde eşıtlık, adıl ve tarafsız mahkemelerde vargılanma hakkı fazla bır anlam taşımaz Turkıve'de ınsan hakları genellıkle her zaman guncel kalmıştır 1980'den sonra ıse, her vanları ıle ve voğunluk kazanarak toplumun onune gelmıştır Turkıye'nın beş devlet tarafından Avrupa Insan Hakları Komıs>onuna şıkâvet olunmasına kadar uzanan olumsuz gelışmelerorta>açıkmıştır Neredeolursa olsun, ınsan haklanna yonelmış olan bır saldırı, bır ıhlal, devletler hukukunun ıçışlerıne kanşmama ılkesını aşarak, butun ınsanlığın bu durumlardan rahatsız olduğu gerçeğını, hukumetlerın ve toplumların onune getırmektedır Boylece, barış gıbı ınsan haklannın da bölunmezhğı ve tum ınsanlığı ılgılendırdığı artık her yerde kabul olunmaktadır Içınde yaşadığımız gelışmeler vasalarımızın ve uygulamalarımızın uygar top lumlarda yadırganmayacak ve tedırgınlık yaratmayacak olçuler ıçınde oluşması gereğını daha açık olarak gostermıştır Turkıve, Avrupa Ekonomık Topiuluğu ıle butunleşmehdtr Çağdaşlaşması ve gelışıp kalkınması, refaha ulaşması bu butunleşme ıle yakından bağlantılıdır Bu oluşum, kuşkusuz, sıvasal re jımm nıtelıklen, ozgurlukçu, çoğulcu ve katılımcı demokrasıve donuşmeden her vanı ıle gerçekleşmez 1980 den sonra Turkıve bu gerçeğı yakından yaşıyor Demokrasıvı ve ınsan haklarını kurmava yemden yonelınce, ge\ şeyen ve kopma aşamasına gelmış bulunan ıhşkıler olağanlaşma yoluna gırdı Bu yolun sonuna gelmemız gerekır Bu arada, ıkı onemlı adımın daha atılmasına da gereksınım var Bunlardan bırı Avrupa İnsan Hakları Sozleşmesi, otekı de Avrupa Sosyal Haklar Temel V asası ıle ılgılıdır Bıhndığı gıbı Avrupa tnsan Hakları Sozleşmesi, 4 kasım 1950 tanhınde Avrupa KonseyVne uve 15 devlet tarafından ımzalanmış ve 3 Eylul 1953'ten başlayarak vururluğe gırmıştır Son Ecevıt hukumetı donemınde Turkıye, Avrupa Sosyal Haklar Temel Yasasını onayla Insan Haklan, yukarda değın ma çalışmalarına (1979) başladığımız gıbı once sı>asal haklar mış, fakat hukumetın duşmesı ve vurttaşlık hakları alanında uzerıne bu çalışrnalar durmuşdoğmuş ve zaman ıçınde sosval tur Daha sonra gelen hukumetve ekonomık hakları kapsamaler konu uzerıne hıç eğılmemışya donuk çalışma ve oluşumlarlerdır Son Ecevıt hukumetı do la genışlemış ve venı bovutlar kanemınde vapılmış olan onayla zanmıştır Bu eğılımın, Birleşmiş ma çalışmalarının gerekçesının Mılletler'ın 1948 vılında kabul bır vennde şovle denılıvordu ettığı Insan Haklan E\rensel Bıl"Turkıve Avrupa Konseyi uyedınsı ıle başlavarak sonrakı bu sıdır. Bu konseve uye ulkeler, getun ınsan hakları belgelerıne nel olarak \e gerçek bır ozguryansıdığını goruvoruz lugun en onde gelen ve ayrılmaz koşulunun sosval haklar olduguAvrupa Konseyı, Avrupa In nu ve ekmeksız ozgurluğun boş san Haklan Sozleşmesının kabu bır sozcukten ıbaret bulundugulunden 10 vıl sonra, Avrupa Sosnu kabul etmektedırler. Bu neval Haklar Temel Yasasını 18 denle ve esasen Turkıye, sozleşkasım 1961 yılında onavlamış ve meyı ımzalamış olduğundan, dunya>a duyurmuştur Bu bel onavlama dogal bır sonuçtur. gede " . . . Hıçbır ırk, renk. cınDevletler hukukundakı ahte >esıvet, dın, sıvasal goruş, ulusal so) >a da toplumsal koken av fa ılkesıne uvgun bır davranış rımı gozelmeksızın sosval hak olacaktır" (*) ARADA BIR ENGİN ÜNSAL İstanbul Barosu A vukatlarından OKURIARDAN Ayuzhn açıklaması tnonu Stadı'nda gorevli gozlemcilenn gorevlenni yaparken oturduklan yerde goruş açılannı engelleyıcı durumlann mevcudıyetıne daır 7.5.1985 tarıhlı gazeteruzın Wuncu sahıfesınde yaymlanan "GOZLEMClYE GOZLÜK" başlıklı yazınız Vahüğımızce tetkık edilmiştır Bilındığı uzere, gozlemcuer gorevlenni gızli olarak yapmakta olup, ıstedıklennde şeref tnbunu dahil kendılerine butun tribunlerde yer gosterüerek gorev yapmalanna imkân sağlanmaktadır. NEVZAT AYAZ İSTANBUL VALÎSİ "Islam peygamben Hazretı Muhammed, kendısının sözlennden kırk tanesını yazıp yayan kışılere mu/deler vermıştır Bu hadıstekı müjdeden pay almak ıçın, tanh boyunca en buyük Islam bılgınlen bıle "Kırk Hadıs" adı altında eseıier vücuda getırmışlerdır Bundan daha ılgıncı, bu 'Kırk Hadıs'lere buyük Islam bılgınlen tarafından şerhler yazılmış olmasıdır Bu olgu Islam ülkelerınde, o arada bızım ulkemızde bır 'Kırk Hadıs Edebıyatt nın doğmasına sebep teşkıl etmış ve ünıversıtelenmtzde 'Kırk Hadısler ve Kırk Hadıs' çalışmaları ıle ılgılı tezler yapılmıştır Son zamanlarda bazı unıversıte ılım adamlanmızın da 'Kırk Hadıs' geleneğını surdürduklennı ve Kırk Hadıs adı altında eser yazdıklarını göruyoruz Tanh ıçınde seçkın bır yen olan Kırk Hadıs geleneğıne yenı bır halka olarak eklenen bu kıtabın Turk okuyuculanna Islam peygamberının aydınlık dünyasından panltılar getıreceğını umuyoruz " Hurnyet'ın "Ramazan Hedıyesı" olarak okurlarına armağan ettığı "Açıklamalarıyla Kırk Hadıs" kıtabının önsözunde boyle yazıyor Kıtabı hazırlayan Doçent Dr Vaşar Nun Oztürk 15'ıncı Hadıs ılgı çekıcı bır öyku anlatıyor ve günumuze donuk bır yorum getırıyor Bırlıkte okuyalım • "Israıloğulları ıçınde bın sıyah tenlı, bın kel kafalı, bın kör üç kışı varmış Yuce Tanrı bunların ıçyuzlennı kendılenne göstermek ıstemış ve onlara bır melek göndermış Melek once sıyah tenlı adama gelıp sormuş 'En çok neyı ıstersın? Aoam cevap vermış 'Guzel ve parlak bır renge, alımlı bır cılde sahıp olmak ve benı ınsanlara karşı ığrenç hale sokan sıyahlıktan kurtulmak ısterım' Melek bu adamı sıvazlamış ve adamın eskı halı kaybotarak güzelbır tene kavuşmuş Melek bukez, 'Hangımalı seversın?' dıye sorunca, adam 'Deveyı çok severım' demış Adama on aylık gebe bır deve de lutfedılmış Melek en son, 'Allah bunları senın ıçın bereketlı kılsın' dıye dua edıp ayrılmış ve kel adamın yanına varmış 'En çok arzu ettığın şey nedır1?' dıye sormuş Kel, Guzel saçlara sahıp olmayı, ınsanları benden tıksındıren şu çırkın halımın yok olmasını ıstıyorum' demış Melek onu da sıvazlamış Adam o halınden kurtulup guzel saçlara sahıp olmuş Bu kez melek, 'Hangı malı sevıyorsun'1 deyınce, adam, 'Ineğı çok severım''' dıye konuşmuş Hemen kendısıne gebe bır mek venlmış Melek, adama 'Allah bunları senın ıçın mubarek kılsın' dıye dua etmış ve körün yanına gelmış Köre, En değeıiı şey sence nedır?' dıye sormuş Adam "Allah gözerımı gen versın de ınsanları görebıleytm, başka şey tstemem' (Arkası 11. Sayfada) Sosyal Devletin İlkeleri... Sosyal devlet kavramı, klasık lıberalızme karşı bır tepkı olarak gelışmıştır Klasık lıberallere gore devletin ekonomık alanda hemen hıçbır yetkısı ve rolu yoktur Onlara gore en tyı devlet en az karışan devlettır 'Bırakın yapsınbırakın geçsın" kuralı bunlar ıçın de geçerlıdır Bunlara gore ınsan, çıkarlarını lyı koruyan ekonomık bır hayvandır (homo economıcus) Devletin ona akıl hocalığı etmesıne gerek yoktur Klasık lıberal gorüş bu bıçımde ışsızhk, düsuk ucret, kuçuk çocuk ve kadıniarın çalıştırılması, fazla ıs saatlerı gıbı sosyal ve ekonomık konularda tam anlamı ıle karsı (antısosyal) bır tavır takınmıştır Özetlenırse lıberalızm sadece ekonomık bakımdan guçlu olanların yaşayacakları zaytflann becerıksızlenn doğal ayıklanmaya uğrayacaklan ve bunun yaşamın kaçınılmaz bır yasası olduğunu ısrarla savunmuştur Bu acımasız gorusu ozellıkle Ikıncı Dunya Savaşı sonrasında Batı ulkelerı bıraz sosyalleştırmeye bıraz ınsancıllaştırmaya çalışmışlardır Sosyal devlet ya da sosyal demokrat devlet kavramı, ışte bu gırışımlerın sonucunda ortaya çıkan bır kavram olmuştur Sosyal devlet genel anlamı ıle demokrası ve ekonomı anlayışını sosyalleştırmış devlet demektır Sosyal devlet, ozunu toplumsal sorumluluk kavramında bulan devlettır Demokrasının sosyalleşmesı, demokrasının ozunde oian katılımcı olma ılkesını yaşama geçırmektır Bır ulkede demokrasının var olabılmesı ıçın, çeşıtlı sosyal katmanların ve çıkar gruplarının ulke yönetımıne katkısının varlığı asıldır Bu sağlanmadan demokrasının varlığından soz edılemez Bu katılımı sağlayacak araçlar, değışık ınancları temsıl edecek sıyası partıler bağımsız ışçı ışveren sendıkaları ozgur basın ozerk unıversıte bağımsız yargı organları ve ozgur derneklerdır Ekonomının sosyalleşmesı ıse ekonomık yapının demokrat bır yapıya kavuşturulması, yanı ekonomık demokrasının kurulması ıle mumkundur Sosyal devlet genel anlamı ıle sosyal demokrasıyı temel ılke olarak kabullenmış devlet demektır Sosyal demokrat anlayış ıse, sadece temel hak ve ozgurluklerı değıl, aynı zamanda ekonomık kararlann alınmasını demokratık bır denetım altında tutmayı ongoren bır anlayış ıçmdedır Sosyal demokrasıyı bır amaç olarak kabullenmış devlet sıyasal demokrası ıle ekonomık demokrasıyı aynı ofçude onemseyen devlet demektır Sosyal demokrat duşunceyı benımsemış devlet a) Ozgurlukçudur Temel hak ve ozgurluklerın saklı tutulmasında kıskançtır b) Eşıtçıdır Insanların tumunu, hıçbır ayrım gozetmeksızın eş değerde kabul edervesavunur c)Dayanışmacıdır Toplumsal dayanışmayı savunur Kışılerın yeteneklerı olçusunde topluma katKida bulunmalarım ve gereksınımlerıne gore toplumdan almalarını ongorur ç) Demokratıktır Halkın egemenlığı dışında bır otorıteyı kabul etmez Demokrasının hem sıyasette hem de ekonomıde geçerlılığıne ınanır Bu bakımdan ekonomık gucun az sayıda ınsan elınde toplanmasına sıddetle karşıdır Toplumsal uretkenlıkten ve bu uretkenlığın yönetımıne*toplumun tum bıreylerını eşıt oranda ortak etmekten yanadır Sosyal devlet, ayrıcalıklı bır toplum yerıne sosyal refahı guvence altına alınmış bır toplum yaratmayı amaçlar Gelışmış ulkelerdekı uretım mekanızması ikı ana ekonomık sıstemle yonetılmektedır Bunlardan bırı ekonomık olıgarşıye dayalı ozel gırışımcı kapıtalızm, oburu ıse burokratık olıgarşıye dayalı devlet kaprtaltzmıdır Azınlığın yonetımı yerıne, coğunluğun ekonomık ve sıyasal yonetıme ortak olması sosyal devletin amacıdır Sosyal devletin bunu sağlayacak araçları şunlardır 1 Genel denetım altında kaynakların planlı dağıtımı 2 Çalışma hayatının yenılenmesınde çalışanların etkısı ve sorumluluğu 3 Tuketıcılerın toplum ıçınde etkısını sağlamak ıcın kooperatıf hareketının yaygınlaştırılması 4 Uygun para polıtıkası ıle adıl bır gelır dağılımının sağlanması Toplumsal yaşam doğadakı guçlunun guçsuzu ezdığı yaşam bıçımını ornek alamaz Bundan yola çıkarak Turkıye, kışılerın ozgurce ve ınsanca barış ıçınde yaşayacağı bır toplumsal yaşam bıçımını gercekleştırmek zorundadır Bunun tek yolu sosyal demokrat bır devlet modelını yukarıdakı ılkelerın ısığı altında kurmaktır Turkıye, hızlı kalkınmak ve bunu sağlamaya calışırken hem demokratık olmak ve hem de sosyal adaletı gercekleştırmek durumundadır Bunu sağlamanın yolu da kapıtalıst olmayan bır gelışme yontemı secmektır Bugunku yonetımın kurduğu duzen demokrası ıçın son derece sakıncalı tekellesme eğılımlerı yaratmıs ve kışılerı zengın etmıştır Bundan sonra ışbasına gelecek ıktıdar toplumu zengın etmenın modelını kurmak ve uygulamak zorundadır Egebank, İzmir'e olağanüstü hizmetler vermiş üç yöneticinin anısını yaşatmak ve yetenekli öğrencileri teşvik etmek amacıyla her yıl altı ortaöğrenim bursu veriyor: Kâzım Dirik Behçet Uz Osman Kibar Ortaöğrenim Bursları Burslar, İzmir'e ve Izmırlılere unutulmaz hizmetler vermış geçmış yonetıcılere karşı varolan vefa ve şukran duygularını bırer sımgeyle yaşatmak ve bu duyguları gelecek nesıllere aktarmak amacıyla verılmektedır Burslann kapsamı Burslar, her yıl, ılkoğrenımlerını Izmır'de tamamlayarak, ortaoğrenıme başlayacak toplam altı oğrencıye verılecektır Kâzım Dırık Bursları Ikı oğrencı (bır kızbır erkek) Behçet Uz Bursları Ikı oğrencı (bır kızbır erkek) Osman Kıbar Bursları Ikı oğrencı (bır kızbır erkek) Burslardan kimler, nasıl yararianacak? Burs verılecek oğrencıler, aılelerının maddı olanakları yetersız, ılkoğrenımlerını Izmır'de tamamlamış, "Anadolu Lıselerı ve Yabancı Dılle Oğretım Yapan Ortaoğretım Kurumlarına Gırış Sınavıflnda başarılı olmuş adaylar arasından bağımsız bır kurul tarafından seçılecektır Egebank. her yıl seçılecek 6 bursıyerın tum oğretım yukumluluğunu ve ortaöğrenim gıderlerını (Okul taksıdı, kıtapkırtasıye ve dığerokul gereçlerı, gıyım, harçlık), başarıları devam ettığı surece karşılayacaktır Başvuru şekli ve süresi Yukarıda belırtılen ozellıklerı taşıyan adayların, Egebank şubelerınden veya Egebank Genel Mudurluğu'nden sağlayacakları başvuru formlarına oğrenım ve sınav sonuç belgelerının suretlerını de ekleyerek 1 Temmuz 1986 tarıhıne kadar aşağıdakı adrese başvurmaları gerekmektedır Egebank, Kâzım Dırık, Behçet Uz, Osman Kıbar Ortaöğrenim Burslarının, "hızmete saygfnın kuçuk bırer sımgesı olmasını dıler ve yetenekli, ancak maddı olanakları yetersız Izmırlı çocuklarımızı başvurmaya çağırır. ACI KAYBIMIZ Merhum Mumıne Urfalıer ve merhum Hasan Urfalıer ın oğlu merhum Şevkı Urfalıer, Hasan, Fende ve Yuksel Lrfalıer'ın kardeşı Salıha ve Sulevman Avtöre'mn damadı Suat Aytore ve Osman Aytöre'nın eruştelerı Iclal Surey>a ve Suhevlanın babası Sümer Lrfalıer'ın eşı EGEBANK Egebank A Ş Genel Mudurluk Cumhunyet Bulvan 67, 35214 Izmır "hızmete saygı" İBRAHİM URFALIER'i kaybettık Cenazı 13 6 86 tanhınde Hunat Camu'nde kılınacak öğle namazını muteakıp Kayscn'de toprağa venlecekıır AİLESİ