Katalog

75 MA YIS 1986 KÜLTÜRYAŞAM CUMHURİYET/5 YAYIN DÜNYASINDA İNCELEME ARAŞTIRMA YÖNETEN ŞAHİNALPAY HAYVANLAR ÎSMAÎL GLLGEÇ BU VETT, ARTIK. ı' DE KAR&IMIZA peZMigi Darwîn ve evrim kuraım: 2 kitap, 2 görüş Wilma George, Darwin, Çev. Müfıde Pekin, AFA Çağdaş Ustalar Diasi, Ocak 1986, 184 s, REŞtT CANBEYLİ Son yıllarda yeniden canh tartışmalara konu olan biyolojik evrim kuramına ilişkin yapıtlann Türkçeye çevrilmesinde bir hızlanma gözleniyor. Bu alanda son bir yıl içinde yayımlanan iki yapıt, Danvin ve Yaratılış Modeli, evrim kuramına değişik yönlerden bakan iki zıt görüşün iiriinü. AFA Yayınları arasında çıkan Danvin, bir Ingiliz zooloji bilgini olan W'ilma George"un yapıtı. Müfide Pekin'in Türkçeye kazandırdığı bu çahşma, Charles Darwin'in doğal seçilime dayalı evrim kuramını, biyolojide çığır açan bu doğabilimcinin "Beagle" gemisi ile yaptığı unlü araştırma gezisini ve beÜi başh yapıtlarını inceleyerek okurlarına açıklıyor. Yazar, evrim kuramımn 18. yüzyıldaki öncüllerinden, kalıtım mekanizmasının açıkiığa kavuşmaya başladığı 20. yüzyıl başlarına dek uzanan bir süreyi ve kuramın geliştirilrnesi sırasındaki tartışmalı süreci aynntıh bir biçimde ele alıyor. Yapıtın son bölümünde, yOz yıh aşkın bir süredir yoğun tartışmalara konu olan Darwinci evrim anlayışına ilişkin çeşitli görüşlere yer verilmiş. Darwin'in araştırma yöntemlerini ve kuramımn temelini oluşturan verilerin çeşitliliğini ayrıntılarıyla sergileyen bu çahşma, evrim kuramına ilgi duyan okurlar için aydınlatıcı bir giriş kitabı niteliği de taşımakta. tşte böyle bir modelin bilimsel savunmasını üstlenen bu yapıtta kullarulan iki önemli yöntem, ilk önce insanlann "dini/manevi" duygulanna seslenmek; sonra da, yaratılış konusunda bilim açısından da rahatlamalarını sağlamak üzere zengin bir veri kümesini, bilimin son birkaç yüzyıldaki birikimini açık bir biçimde yadsıyarak yeniden yorumlamak. önce yaratılış modelinin "manevi" yanım ele alalım. Yazarın kendi anlatımıyla "orijinlerle ilgili bir felsefeye sahip olmak önemlidir. Bu ise gözlemk değil, imanla elde edilebilir. Buna da itiraz edilmemesi gerekir" (s. 16). Aynca "Yaratılış modeli çocuğun fıtri düşünceleri ve günluk tecrübeleriyle tezat teşkil etmemekte ve böylece zihin sağlığı için faydalı olmaktadır... Öğrencinin, manasız Henry M. Morris, Yaraülış Modeli, Çev. Adem Tatlı ve diğerleri, Milli Eğitim Bakanhğı Yayını, Ankara 1985, 182 s. gaye konusunu da düşünmek gerekir" (s. 41). sonucu oluşamayacağına ilişkin gözlemlere dek, bilimsel görünümlü, ancak oldukça kuşkulu tartışmalarla okurun güvenini kazanmak ve böylelikle yaratılış modeline uygun bir zemine, yani Darvvinöncesi bilime dönüşü sağlamaktır. Burada vurgulanması gereken nokta, bu yapıtın, sağlam bilimsel verilere dayanıyormuş gibi görünerek, yüzyılı aşkın bir sürede, astrofizikten zoolojiye dek çok geniş bir alanda sağlanan bilimsel birikimleri sorgulayabilmesi, hatta çoğunu rahatlıkl? yadsıyabilmesidir. İşte Morris'in bu bağlamda ele alınması gereken ilginç savlarından örnekler: "Bir yıldızın evrimini gözleyecek bir cihaz nasıl yaprisın... lnsanoğlu tarassut etmeye başladığından beri yıldızlar, gözlenebildiği kadarıyla, değişmeden kalmışlardır" (s. 33). "Eğer evrimciler, evrimin mutasyonlarla meydana geldiğine gerçekten inansalardı, mutasyon hızını arttıracak ve evrimi kolaylaştıracak bütün "ollan zorlayacaklardı. Fakat bunun yerine, senelerdir devamlı olarak, mutasyonları önlemek maksadıyia nükleer denemelere karşı çıkmışlardır" (s. Tatminkâr bir çerçeve" (!) O halde bu yaklaşımın nasıl "tatminkâr bir çerçeve" sağladığına bir örnek verelim. tnsanın dili geliştirmiş olmasma değinirken Morris, "Evrim modeli bu lisan problemi içinden çıkamamaktadır. Fakat yaratılış modeli ise, bir yaratıcının, insanı bir gaye için yarattığını ve bunun için de bazı hadiselerin daha işin başlangıcmdan önce planlandığını kabul eder ve problemi bu açıdan çözmeye çalışır" (s. 167). "Çözmeye çahşmak" deyimi burada bir alçakgönüllülüğu göstermeli, çünku böyle "tatminkâr" bir yaklaşımla her problemi daha başmdan çözmek, bilim KİM KİME DUM DUMA BEHÎÇ AK Ne cıniafııjor bu kitap? \rftcrbk Vıhıni... llfeel tcpltmla b>4hyor, yıldız iavaşlan, ^ vs \\t bıtıı/or... <!.'/•' soykmeseydın.. okumok ıshyordcm çunkü. Kaliforniya "tarikiyle" gelen Yerkurenin gerçek yaşı, yaratılış kuramını yakından ilgilendirmektedir, çünkü evrim sürecinin uzun süreler gerektirdiği bilinmekte; buna koşut olarak da, fosillerden radyoaktif yaş ölçümlerine dek çeşitli bulgular, dunyanın geçmişinin milyarlarca yıl geri gittiğini göstermektedir. O halde yaratılış modelini savunanlar için akılcı bir yaklaşım, yerkurenin sanıldığından çok daha genç olduğunu ileri surmektedir. Nitekim Morris, yerkurenin yaşIıhğını kanıtlayan hemen tüm verileri yadsımakta, tıpkı Darwinöncesi "katastrof kuramcılannın öne sürduğu ve tncil'de de belirtildiği gibi, tufanın, bugunkü duzenin başlangıcı olarak alınabileceğini vurgulamaktadır. PİKNİK PİYALE \L4DH4 PIRIL Yaratılış modeli" Yaratılış Modeli ise, Milli Eğitim Bakanlığı'nın Bilim ve Kültür Eserleri Dizisi'nde yayımlandı. ABD'de, özellikle de Kaliforniya'da okullarda evrim kuramının yanı sıra yaratılış modelinin de öğretilmesine çalışan YaratıUşı Araştırma Enstitüsü'nün teknik danışmanlarırun da katkılarıyla, enstitü mudüru Henry M. Morris tarafından yazılmış ve Erzurum Atatürk Universitesinin biyoloji ve biyokimya dallarında uzman beş öğretim üyesi tarafından Türkçeye çevrilmiş. Evrim ve yaratılış kuramlannı karşılaştırmayı amaçladığını öne süren bu yapıtla ilgilenmemizin nedeni, çok sayıda bilimsel veriyi bilimsellik görünümü altında, eşine az rastlanır bir önyargıyla çarprtarak yaratılış modelini desteklemeye çalışmasıdır. Nedir yaratılış modeli? Bu model "Evrimin aksine (1) tabiat üstü; (2) hariçten yönetüen; (3) bir gayeye yönelik ve (4) tamamlanmış bir özel yaratılma olayını kabul eder!' (s. 21) Bu model "başlangıçta özel bir yaratma süresi farzeder ve bu süre esnasında insanın ve belirli hayvan ve bitki çeşitlerinin yanı sıra bütün tabiat kanunlarının o andan sonra bir daha vuku bulmayan özel yaratıcı ve tamamlayıcı hadiselerle ortaya çıktığını kabul eder" (s. 22) Charles Danvin ve gayesiz tesadüfler sonucu dunyaya geldiğini iddia eden bir felsefe, onun hayatının manasını ve gayesini çalmaktadır" (s. 24). Bu 'gaye' kavramını temel ilke edinen yaratıhş modeli, bilimsel çaJışmalardan dışlanmış teleolojik (erekbilimsel) açıklamayı yüceltmektedir. Bunun kanıtını yazarın kendi ağzından öğreniyoruz: "Birçok evrimci bilim adamının, orijinlerin ögretihnesiyle ilgili yaklaşımlarında şuurlu olarak 'teleolojiden kaçma' eğilimleri, teleolojik açıklamalann geçersiz olduğunu göstermez. Eğer gerçekten, yaratılış modeli bizim bu kitapla göstermeye çalıştığımız gibi ilmi verileri yorumlama ve açıklamada daha tatminkâr bir çerçeve meydana getiriyorsa, adamlan için hiç de zor olmamalı! Nitekim Morris, insan toplumlarının oluşumu ve dinamiğine ilişkin sorunlan da rahatlıkla açıklayabiliyor: "Yaratılış modeline göre, çeşitli kabile ve dillerin hepsi, bütün dtlnyayı kaplayan tufan hadisesioden arta kalan bir topluluktan gelmiştir. Bunlar bir yaratıa tarafından daha küçük topluluklara, umumi dilleri de birçok lisanlara bölünmüştür. Boylece her bir kabile, dağılma merkezinden ayrılmaya zorlanmışttr" (s. 171). tşte bu gibi kolaycı tartışmalarla yaratılış modelini benimsemesi istenen okura aynca 'evrim kuramının bilimsel bir temelden yoksun olduğu' da gösterilmektedir. Burada kullarulan yöntem, termodinamiğin ikinci yasasından canlı varlıklann "rastlantı" Ç İ Z G İ L İ K KÂMİL MASARACI Kısa... Kısa. SPOR BASINI VE BASINDA SPOR, Hurriyeı Vakfı Yayınları, 1986, 141 s. Hürriyet Vakfı'nın 1516 mayıs 1985 tarihleri arasında duzenlediği seminerde sunulan bildirilerin ve yapılan tartışmalann metinleri kitap halınde yayımlandı. Herbert Marcuse / EROS VE UYGARLIK, Çev. Aziz Yardımlı, tdea Yayınevi, 1985, 308 s. Frankfurt Okulu olarak anılan neoMarxist düşunürler grubunun önde gelen temsilcilerinden, Alman siyaset felsefecisi Marcuse'nin ilk kez 1955 yılında yayımladığı Eros ve Uygarlık: Freud Üzerine Felsefi Bir tnceleme adlı kitabı dilimize çevrildi. Stefanos Yerasimos / AZGELİŞMIŞLİK SÜRECİNDE TÜRKİYE, 1. Kitap, Çev. Babür Kuzucu, 5. Basım, Belge Yayınları, Ocak 1986, 491 s. Halen Paris VIII Üniversitesi öğretim üyesi olan Yerasimos'un ilk basımı 1974 yılında yapılan ve büyük bir ilgi gören, Bizans'tan 1971'e Türkiye'nin siyasiiktisadisosyal tarihi konulu üç ciltlik kapsamlı çalışması beşinci kez basılıyor. Belge Yaymları Yerasimos'un son on yıl içinde Türkiye üzerine yazdığı yazıları toplayan bir kitap hazırîamakta olduğunu duyuruyor. Ernest Mandel / KAPÎTALtST GELÎŞMENİN UZUN DALGALAR1, Çev. Doğan Işık, Yazın Yayıncılık. Ocak 1986,132 s. Ünlü Belçikah Marxist iktisatçı Ernest Mandel'in "kapitalizmde iktisadi büyümenin uzun vadeli hareketleri"nin çözümlenmesini konu alan bu küçük kitabı, 1978 yılında Cambridge Üniversitesinde verdiği Alfred Marshall konferasının genişletilmiş metni. Fikret Barkaya / AZGELtSMİŞLÎĞİN SÜREKLİLİGİ, Kaynak, Ocak 1986, 160 s. Gazi Ü. öğretim üyesi Başkaya'mn yeni kitabı "azgelişmişliğin ortaya çıkışım, bugünkü durumunu ve gelişme eğilimlerini" ele almayı amaçhyor. Kitabın ilk bölümünde azgelişmişlik kavramı irdeleniyor. Bartas Tolan ve diğerleri / BEN VE TOPLUM, Teori, Aralık 1985, 310 s. Gazi Ü. Öğretim üyesi Doç. Dr. Barlas Tolan, Galip tsen ve Veysel Batmaz'ın ortak çalışmaları, "bireyin grup içindeki davTaruşlarını" açıklamaya çalışan bilim dalı, sosyal psikoloji alarunda bir ders kitabı niteliğinde. Kitap, "Toplumsallaşma sürecinde birey" ve "Etküeşim sürecinde birey" başlıkh iki ar.a bölüme avrılıyor. Necmetün Erkan / GENÇLİK VE DEMOKRASÎ, Güven Yayınalık, tstanbul 1986, 217 s. Eğitimci Dr. Erkan'ın "Katılımcı Gençlik Örgutleri" altbaşlığını taşıyan incelemesi, Batt Avrupa'da gençliğe hizmet veren kuruluşlar ile uluslararası gençlik orgütleri ve faaliyetleri hakkında aynntıh bilgiler sağlıyor. TÜRKİYE'DE NÜFUS PLANLAMASI, KADIN VE HUKUK, TÇSV Yayını, Ekim 1985, 166 s. Türkiye Çevre Sorunlan Vakfı'nın Turkiye'de Nüfus Poütikası (1983) başlıkh kitabını izleyen yeni yayını, çok sayıda uzmanın katkılarının bir ürünü. Kitapta Türk hukuk sisteminde kadının statüsü ve nüfus planlaması konulan irdeleniyor. C. P. Gilman / KADIN VE EKONOMÎ, Çev. M. Otkun J. Candan, Kaynak Yay., Ocak 1986, 208 s. ABD'de işçi ve kadm hakları hareketine katkılarıyla tanınan reformcu yazar Charlotte Gilman'm (18601935) özgün adı VVomen and Economics (1889) olan ve kadınlann ekonomik bağımsızhğını savunan kitabı Türkçeye çevrildi. Kadın haklanyla ilgili yeni bir çeviri de Evely Reed'in Kadın Ozgürtügü Sorunlan (Çev. Zeynep Saraçoğlu, Yazın Yayıncıhk, Ekim 1985.) Henry M. Morris'in kitabının ilgimizi çekmesinin önemli bir nedeni, Danvin'in kuramını geliştirdiği 1850'lerde başlayan bir evrimyaratılış tartışmasınm son yıllarda bilimsel özgürlüğü ve laikliği tehdit edercesine AGAÇ YAŞKEN EGILIR KEM.IL GÖKHAS yeniden alevlenmiş oluşudur. Bir başka neden de, bu yapıtın Türk okurlarına Milli Eğitim Bakanhğı tarafından sunulmasıdır. Yerkurenin yaşhlığına ilişkin kanıtlar birer birer 'çürütülurken". yazar çok ileri gittiğinin farkına varmış olmalı ki, bir yerde "Radyoaktif yaş tayininin tenkit ve geçersizliğini ileri surme, kustahça bir iş gibi gelebîlir" demek zorunda kalmaktadır. Ancak siz gene de fiziğin sağladığı bulgulan one sürüp yazarı zorlarsanız, karşınıza medrese eğitimi ile birlikte bu ulkede tarihe karıştığı sanılan bir yaklaşımın, bu kez Kaliforniya "tarikiyle" yeniden canlandınldığına tanık olursunuz: "...Bundan dolayı, tarih oncesi üzerinde bir yaş tayini etmek için, ölçülebilecek kadar >avaş ve önemli değişiklikler oluşturacak ve muntazam ve sürekli biçimde işleyen fiziki metotlann kullanılması gerekmektedir. Eğer bununla ilgili belirli kabuller yapılırsa, sonuçta, zahiri yaş denebilecek bir süre elde edilir. Zahiri yaşın gerçek yaş olup olmadığı, tamamen, yapılan kabullerin geçerliliğine bağhdır. Faraziyelerin doğruluğunun araştırılması için herhangi bir metot olmadığından, herhangi bir jeolojik yapının gerçek yaşını bilmenin emin bir yolu yoktur (ilahi bir ilham yolu hariç)" (s. 129). Bu gibi savlarla dolu bir yapıtı eleştirirken, kişilerin e\rim ya da yaratılış modeli üzerine istedikleri gibi duşünme ve yazma ozgürluklerine saygıh olduğumuzu belirtmeliyiz. Bu yapıtın ilgimizi çekmesinin önemli bir nedeni, Darvvin'in, kuramını geliştirdiği 1850'lerde başlayan bir evrimyaratılış tartışmasınm, son yıllarda bilimsel özgürlüğü ve laikliği tehdit edercesine yeniden alevlenmiş oluşudur. Bir başka neden de, bu yapıün Turk okurlarına Milli Eğitim Bakanhğı tarafından sunulmasıdır. Bu yapııta soıgulananın yalnızca evrim kuramı değil, bu kurama yol açan bilim anlayışı da olduğu göz önunde bulundurulursa, böyle bir yapıtın öğretim üyelerinden oluşan bir kurulca çevrilmiş ve Milli Eğitim Bakanhğı •'Bilim ve Kültür Dizisi"nde yayımlanmış olması gerçekten düşundürücüdur. T4RİHTE BUGÜN MIMTAZ ARIKA* VI BUGUN, TOMIZ.UK YUICL£MEIC IÇİM YAPILAN fiUET BA$Ag.lYLA OEMEAJDİ. <AMYON VBYA AÇlK. VAGONLAI2A MOfJTS £PtLa VE ÇEkJJE TEUEki glfi KIŞiKJlN RAHAVÇA PEV TOM&UICLARl YÜtOJYESiLDlGi ALEr, BİR ViKJClM GGR£VİfJİ ÜSTLSNİYO&DU. HEC7VR. CLEMEMT APLI KAÜHEMDlSÎN gULL/fU OLAN *G/R.° ADU ALST, MEM ıŞ&ÜCUUDEti HEM PE ZAMANPAAJ TUTUM 15 Mayıs TOMRUK YUKLEME "Gir" in nasıl çahfhğm/ göste.r&>r> bi 50 YIL ONCE Cumhurivet Pamuklu fiatları ucuzlatılacah Bundan bir muddel evvel bir yandan Sumer Bankm kurduğu yeni pamuklu kombinalanmız yukselır ve pamuklu sanayımızdekı iğ miktarı çoğalırken diğer taraftan bu sanayie lazını olar. ham maddelenn bir fiat makası halınde makusen pahuhlaşiığııu \ z i Paımık ve pamukıpliği fiatlannda gorulen fiat yukselmesı bunun en barız misalidir. Ikıisad Vekaletı bu yukselmeğe karşı bazı ledbırler alınağa karar verınış ve memlekette en kesif kııtle olan koylunun gıyeceğını yapan bıı fabnkaların kuliundıklan ıplıdaı 15 Mayıs 1936 mauaeterın fıatlarını indirmeğe karar vermıştir. Yalnız, ellerınde mal bulunduranlann ınutazamr olmaması için karann laıbikma bu sene şubaıında başlanacakar. Bu larıhıen lUbaren pamukıpliği malıyet fiatlannda yuzde S15 ıniktarında tenzila: yapılacaktır 19361986 Boylece paımık fıatlan da daııni bir kontrol alîına ahnınış olacaktır. Karardan bir taraftan pamuklu sanayı ınvtefid olurken diğer taraftan koyluınuzun elbise olarak kıı/lardığı pamuklu bezier ucuzlutılnuş olacaktır. Koyluınuzun bı'hassa çok sarfeııığı Amerıkaıı ve kapııt bezleri fuıtlan uzennde de tetkikisr yapıiınak:adır. K CUMHURİYET KİTÂP KULÜBÜ^NDEN HABERLER AYEN EN ÇOK SATAN ÇOCUK KİTAPLARI 29.4.198626.5.1986 S n KMb KttahM Mı/Yazan Ryıtı 1 022.031 Tro"a Masallan / Azra Ertıat 2002 086.057 Küçiik Kara Balık / S. Behrengi 2003 021.116 Kahvecl Gâzeli / Abdülkadir Bulut 4004 086.061 Sevgi Masalı / S. Behrengi 2005 097.294 Yumurtadan Çıkan uğretmen / Muzaffer izgu 2006 127.018 Reslmlerle Okuma Yazma / Saim Alpkurt 6007 002.215 En Guzel Okul Şarkılan / Muammer Sun 363.50 8 054.001 Deli Dumrul / 100.9 097.283 Bulbül Düdük / Muzaffer İzgü 25010 022.034 Karga ile Tiiki / La Fontaine 200 Çerçeve'nin Mayıs Sayısı üyelere postalandı Cumhuriyet Kitap Kulübü'nün aylık yayımlanan kitap dergisi Çerçeve'nin bu sayısmda Ali Sirmen'in Kitap ve İnsan başiıkh yazısı, Tomris Uyar ile Ahmet Oktay'tn Sait Faik üzerine incelemesi, Oktay Akbal ile bir söyleşi ve kitap tanıtunlan ile ayın yeni kitaplan yer aimakıadır. GAZİANTEP ASLİYE 4. HUKUK HÂKİMLİĞİNDEN 985/14 Davacı Ayşe Fatma Çakaloğlu tarafından davalılar Nüfus Müdürlügü, Saadet Çakaloğlu, Şakir Çakaloğlu ve Ali önder Çakaloğlu aleyhine açılmış olan kayıt iptali davasında: Gaziantep Yaprak Mahallesı hane 44'te nüfusa kâğıtlı davacı ayru hanede nüfusa kayıtlı 1930 d.lu Saadet, 1931 d.lu Şakir ve 1932 d.lu Ali önder Çakaloğlu'nun kayıtlannın iptalini istemiş ve adı geçenlere Gaziantep Yaprak Mahallesi, Ali Nacar Sokak No: 43'te adlanna davetiye ve dava dilekçesi tebliğ edilernemiş ve yapılan tahkikat sonucunda adresleri meçhul olduğundan adlarına ilanen davetiye ve dava dilekçesi tebliğine karar verildiğinden yukarıda isinüeri yazılı davahların 24.6.1986 günlü duruşmada hazır bulunmanız, gelmediğiniz takdirde duruşmaya yokluğunuzda devam olunacağı, geçerli bir özürünuz olmadan gelmedığinız takdirde, yokluğunuzda devam eden işlemlere itiraz etmemiş addedileceğiniz dava dilekçesi davetiye yerine geçerli olmak üzere ilanen tebliğ olunur. ANKARA ÇÎMENTO SANAYÎÎ MÜDURLUĞÜNDEN 1Taahhudunü yerine getiremeyen bir firraanın namı hesabma 460.131.930 ton kalkerin fabrikamııa ait Be>lepe Lodumlu ocaklanndan ıstihraç yüklemenakliye + tahliyesi kapab teklif aJınraak suretiyie ihaleye çıkanlmıstır. 2Bu işe ait şartname, fabrikamız ticaet müdürlüğünden temin edilebilir. 3Teklif mektuplan geçici teminat mektubu ile birlikte en gec' 20.5.1986 günu saat 14.00'e kadar fabrikamız personel müdurluğune gOnderüecek veya eMen teslim edilecektir. Telgrafla yapılacak teklifler ils postada vaki gecikmeler nazarı itibare almmayacaktır. 4Şirkeümiz, Türkiye Çimento ve Toprak Sanayii ^AŞ'nin baglı ortaklığı olup, 2886 sayıh devlet ihale kanununa tabi olmayıp; ihaleyi yapıp yapmamakta veya dilediğıne yapmakta serbestür. Basın: 19384