Katalog

11 MAYIS 1986 Cumhuriyet/veri araştırma a.ş. BUGUN YAPILSA? SEÇEVf ANKETI Sonucu Kararsızlar Belirleyecek Araşürma Serrisi Genel seçimler bugün yapılsa seçim sonucunu, hangi partiye oy vereceği konusunda kararsız olan seçmenlerin oylan belirleyecek. VeriAr«şünna A.Ş.'nin Cumhuriyet için Türkiye çapında, 2427 nisan tarihleri arasında uyguladığı seçim anketinin sonuçlanna göre, seçmenlerin yüzde 23,5'i, başka bir ifadeyle yaklaşık olarak her dört secmenden biri kararsız. Hangi partiye oy verecegi konusunda kararlı seçmenler arasında en büyük oy oranına sahip olan partiler ŞHP ve ANAP. Bugün seçim yapüsa seçmenlerin yüzde 32,1'i birinci sırada yer alan SHP'ye, yüzde 26,8'i ikinci durumdaki ANAP'a oy vermeyi düşünüyor. 1 tmm «MP DYP 45.1 233 im 41.4 32.2 CUMHURİYET/7' SHP ANAP DYP %32.1 %26.8 Kararsızlar %23.5 %10.8 DSP RP %0.6 MÇP %04 Seçim anketi nasıl yapildı? 6 Kasım 1983 genel seçimlerine üç partinin kanlmasına izin verildi Seçim, 83 seçim çevresinde yapıldu ANAP % 45,14, HP V* 30,46 ve MDP de % 23J7 onmında oy aldu Acaba, aynı seçim sonucunu veren dar bir alan var mıydı? Artı/eksi % 10 sapma ile seçim sonucunu veren seçim çevreleri araştınldv Altı seçim çevresinin bu özelliği taşıdığı görüldü. Bu seçim çevreleri; Adana 2. seçim çevresi, Bilecik, Çorum, Denizli, Manisa 2. seçim çevresi, Sakarya seçim çevreleridir. 6 Kasım 1983 seçimleri yalnızca bu altı seçim çevresinde yapümış olsa idi; ANAP % 45,85, HP % 30O0 ve MDP % 23M oramnda oy alacaku. Seçim anketinin üçe merkezlerinde gerçekleştirilmesi pianlandığı için, ikinci aşama irdeleme üçe merkezleri çerçevesinde yapıldu BİLECİK, ÇORUM ve MANÎSA 2. seçim çevresi ilçe merkezlerinin çoğu ile ADANA 2. Seçim Çevresi ilçelennin Onemli kısmının bir araya getirilmesi, toplam % 1 sapma ile genel seçim sonuçlanm veriyordu. Tablo: 3 6 Kasım 1983 genel seçimleri, 25 Mart 1984 yerel seçimleri ve 2427 Hlsan 1986 seçim yoklamasında partilerin oy oranlan. (•£) * 24n m$m I M • 35,0 42,0 14,1 3J • Kararsız seçmenlerin oylannın aynen kararlı seçmenlerin oylan gibi dağılacağı varsayımından hareketle, seçmenlerin sağ ve sol partiler arasında bolünüşü irdelendiğinde, şöyle bir dağılım ortaya pkmakta: Solda SHP ve DSP birlikte oylann yüzde 45,3'ünü alıyor. ANAP ve DYP'nin oylanna (feshedilmiş) MDP'nin, RP ve MÇP'nin oylan eklendiğinde, sağ partiler oylann yüzde 53,8'ini topluyor. Seçmenler arasında sağ oylar belirgin bir şekilde agır basıyor. Söz konusu varsayım geçerli kabul edilirse, 6 Kasım 1983 seçimlerinden bugüne hayatta kalan tek parti ANAP'ın oy oramnda sürekli bir düşme eğUimi gözlemyor. Buna karşılık HPSODEP ve bunlann birleşmesinden oluşan SHP'nin oy oranı sürekli yükselme eğiliminde (Bkz. Tablo ve Şekil 3). Tablo: 1 verirdlnlz? SP H .AMP DYP m yapılsa hangi partiye oy % 32,1 DSP •y 26.8 10,8 | İı 7.1 45 tjs OJâ 09 100,0 İkinci varsayım Kararsız seçmenlerin 6 Kasım 1983 seçimlerinde hangi partilere oy verdiğini incelediğimizde, şu dağılımı görüyoruz: • II genel meclısı seçımlen 1 * * Kararsız seçmenlenn oylannın kararlı seçmenler qtx dajıMıO varsayırrnyia IOOJO MP D» 2.5 2.5 0.8 0.6 0,4 23,5 100.0 Şekil: 3 ANAP'ın , SHP'nin (HP+SODEP) ve DYP'nin oy oranlannda meydana gelen degişmeler. (%) ANAP MDP HP Diğer Yanıtsız ^)ı 41,0 ••• • 19,3 •• / ••••• V ••••• / B 16^ > 18,6 t 4,8 o 100,0 fanraztv ÖRNEKLEME Üçüncü asama irdeleme, her hangi bir parti için % 5 sapma ile seçim sonuçlanm veren mahallelerin saptanması oldu. Anket uygulamasının BtLEClK, ÇORUM ve MANÎSA'da gerçekleştirilmesi planlandu Ancak, ÇORUM ilinden uygulama izni geciktirilince, ADANA 2. seçim çevresi uygulama alanı olarak belirlendi Nüfuslan 2.000100.000 arasında değişen 13 ilçenin 35 mahallesinde anket uygulaması gerçekleştirildu 6 Kasım 1983 seçimleri, yalnızca arastırmanın yaptldığı mahallelerde yapümış olsa idi, ANAP % 45J0, HP V, 30,74 ve MDP de % 23,98 oramnda oy almış olacaktu Bir başka deyişle toplu olarak bu mahalleler; on binde 105 sapma ile 6 Kasım 1983 genel seçimlerinin sonuçlanm veriyordu. Bu bölgelerde fı 99 güven düzeyinde, artı/eksi yüzde üç hata kabulü ve maksimum sapma ile (p=q) oy verme eğiiimlerindeki değişmeyi Olçmek için 1766 anket uygulanması gerektiği hesaplandu Anket sayısı, her mahallenin seçmen sayısı ağırlığına göre mahallelere bötüştürUldu. Şekil: 1 Bugün seçim yapılsa hangi partiye oy verirdiniz? Bu dağılım, bugün hangi partiye oy verecegi konusunda kararsız seçmenler arasında sağ eğilimli seçmenlerin çoğunlukta olduğunu gösteriyor. Bu durumda, bugün seçim yapılsa kararsız seçmenlerin aynen oy verecegi parti konusunda kararlı seçmenler gibi davranacağına ilişkin birinci varsayımın gercekçi olmayacağı ileri sürülebüir. Böyle bir varsayıma dayanarak yapılan hesaplamalann sağdaki partilerin oyunu gerçekte olduğundan daha az gösterdiği düşünülebilir. Tablo: 5 Buoün seçim yapılsa, hangi partiye oy vefirdlmz? Kim kazanır? Birinci varsayım Bugün seçim yapılsa kim kazanır? Bu sorunun yanıtı, hangi partiye oy verecegi konusunda kararsız seçmenlerin oylannın partiler arasında nasıl dağılacağına bağlı bulunuyor. Genel seçimlerin yakın bir tarihte yapılmayacak oluşunun; solda olsun, sagda olsun bir bölüm seçmenin rakip partiler arasında tercihini yapamamış olmasuun, kararsızlaruı oranını oldukça yüksek kılan belli başlı etkenler arasında olduğu düşünülebilir. Kararsız seçmenler nasıl davranacak? Bu konuda çeşitli varsayunlârda bulunulabilir. Yaygın olarak uygulanan bir varsayım, kararsız seçmenlerin oylanmn da aynen kararlı, hangi partiye oy verecegini belirlemiş seçmenlerin oylan gibi dagılacagı şeklindedir. Sağ kanattaki ikinci parti DYP en az yüzde 10,8'lik bir oy oranına sahip görünürken, soldaki ikinci parti DSP'nin bugünkü oy oranı yüzde 2,5'i asmamakta. Seçmenlerin yüzde 2,5'inin oy verecegini belirttiği başka bir parti, MDP; seçim anketinin tamamlanmasını izleyen günlerde (4 mayıs) kendini feshetti. Sağdakı diğer partiler, Refah Partisi (RP) ve Milliyetçi Çalışma Partisi'rün (MÇP) oy oranlannın yüzde birin altında kaldığı (sırasıyla yüzde 0,6 ve yüzde 0,4) görülüyor (Bkz. Tablo ve Şekil 1). Bu varsayınun geçerli olması halinde, bugün seçim yapılsa SHP oylann yüzde 42'sini, ANAP yüzde 35'ini, DYP yüzde 14,1'ini, DSP de yüzde 3,3'ünü toplayacak (Bkz. Tablo ve Şekil 2). RP ve MÇP'nin oylan yine yüzde biri aşmayacak. Bu durumda yüzde 3,3 oramnda olacağı belirlenen MDP oylannın ise, çeşitli sağ partiler arasında paylaşılması beklenebilir. Ancak bu oylann seçim sonucunu etkileyemeyeceği görülüyor. Kararsız seçmenieriıt seçimleri kazanacajına Inaadıklan partiye oy vermelerl halinde oy dafıhffli. PaflH SHP MWP DTP % 339 312 111 MP Dlier 25 45 14:8 100.0 taanatm ANKET UYGULAMASI Arastırmada, anket uygulamasının sağlıklı yurumesi açısmdan tüm uygulama bölgelerine gidilerek, mahallelerin sınırlan ve haritalan çıkanldu Uygulama planlaması, haritalar üzerinden bölgedeki tüm konutlara örneğe girmede eşit şans tanmarak yapildı. Alana, koordinatörlerin deneüminde toplu olarak çıkan anketörler, her haneden bir tek kişiyle görüştü. Sonuçta; görüşülen kişilerin % 46.8'inin kadın, % 53,2'sinin erkek olduğu belirlendi. Görüşülen kişilerin yaş dağılımı ise şöyleydi 2129 yaş grubu % 27J; 3044 yaş grubu V,39.6; 4559 yaş grubu V$ 22J; 60 ve yukan yaş grubu ise V» 10J. Seçmen kitlesinin binde üçünden yaşa ilişkin yanıt alınamadı Anket uygulanan kişilerin 9t 42J'i ev kadınıydu Ankete katılanlann binde dokuzu, çatışma konumlanna ilişkin soruya yanıt vermedi Ev kadınlan ve bu soruya yanıt venneyen kesim dışındakilerin çalışma konumlan şöyle saptandu Esnafzanatkâr % 29J; Oğretmenmemursubaypolis % 20,6; işçi % 17J5; çiftçi % 15,6; işsiz % 4,8; diğerleri % 12J. Görüşülenlerin eğitim düzeyi açısmdan dağılımı ise şöyleydi: Vt23 ilkokulu bitırmemiş, % 48J ilkokul mezunu, % 23,0 ortaokul ya da lise mezunu, % 5J de yttksek öğrenimk Görüşülenlerin % 8,4'ü ilk kez oy kullanacak yeni seçmenlerdL 6 Kasım 1983 seçimlerinde oy kuüanmayan ya da geçersiz oy kullananlann orant Vt 9,1 idi. 6 Kasım 1983 seçimlerinde kime oy verdiğini söylemeyenlerle, bağımsızlara oy verdiğini söyleyenlerin oranı V» lj>du. Görüşülenlerin % 80,6'sı 1983 seçimlerinde ANAP, HP ve MDP'ye oy kullanmıştL Bu seçmenlerin 1983 seçimlerinde üç parti arasındaki oy dağüımlan değerlendirme aşamasında ağtrlıklandırma yoluyla korundu. Şekil: 5 Bugün seçim yapılsa, hangi partiye oy verirdiniz? Kararsız seçmenlerin seçimleri kazanacağına inandıklan partiye oy vermeleri halinde oy dağılımı. Tablo: 2 Bugün seclm yapılsa hangi partiye oy verirdlnlzt Kmmz Mçmenlerin ilfer seç«ealer glbi davranmaian k l l M or daiılını. % SHP ftMP DYP MDP 42,0 35,0 14,1 Tablo: 4 Bugün seçim yapılsa, hangi partiye oy verirdiniz? Kararsız soçiMRİerin 1983 seçİMİerisde oy verdlkleri partinin seçiMRİerlndc saRtanaı oy değtsmelerlne ttygun davrannalan halinde oy dafıliM. SP H MUP DYP DSP 40.6 36.1 . DV ttİMMB 3,3 3,3 0.9 0,8 0,6 100 0 U5 13. 0.8 % RP •PP Di*>r 06 41 100.0 RP BAZIGÜÇLÜKLER Araştırma sürecinde iki güçlükle karşılaşıldu Bunlardan biri bazı seçmenlerin ankete yanıt vermek istememeleri, diğeri ise Ozellikle kadınlann oy attıklan partiyi hatırlamama ve oy atacaklan partiyi b'ılememeleriydi. Birinci güçlük; kimlik ve adreslerin ankete yazılmadığı, kişilerle ilgili bilgilerin hiçbir kişi ya da kuruluşa verilmeyeceği anlatılarak önemli oranda asüdı. İkinci güçlük ise, söz konusu partinin amblemini ya da başkanım söylemesi istenerek çözülmeye çalışıldu Her iki güçlükle ilişkili olarak yanıt alınamaması durumunda, bir önceki ya da sonraki haneye gidilerek anket uygulaması ikame yoluyla gerçekleştirildl Bu konuda önemli birikimleri olan Batı toplumlannda, kamuoyu araştırmaları ile gerçeğe çok yakın seçim tahminleri yapılabilmekte. Bilgi derleme alanının çok büyük olmaması ya da arastırmanın genel nüfusu hakkında aynntılı bilgileri içeren kayıtlardan yararlanılabilmesi durumunda raslantısal örnekleme tekniği ile planlanan araştırmalar oldukça sağlıklı sonuçlar ortaya koyar. Orneklemede bu tür kayıtlardan yararlanılamadığı ve geniş bir bilgi derleme alanının söz konusu olduğu durumlarda, farklı örnekleme teknikleri gerekir. Yaygın olarak uygulanan tekniklerden biri kota örneklemesi, biri de bu arastırmada uygulanan lipik' yörelerin saptanması yoluyla alan daraltma tekniğidir. Burada sözü edilen her iki örnekleme tekniğinin, önemli yararlan olmasına karşın bazı sakıncalar da taşıdığı yadstnamaz. Her iki tekniğin sakmcalannın en aza indirgenmesi, ülke koşullanna uygun, denenmiş ömeklem planlamalannın geliştirilmesine bağlıdır. Şekil: 2 Bugün seçim yapılsa hangi partiye oy verirdiniz? Kararsız seçmenlerin diğer seçmenler gibi davranmaian halinde oy dağıhmı. Şekil: 4 Bugün seçim yapılsa, hangi partiye oy verirdiniz? Kararsız seçmealerin 1983 seçimlerinde oy verdlkleri partinin seçmenlerlnde saptanan oy değismelerine davranmaian halinde oy dağılımı. Kararsız seçmenlerin eğüimleriyle ilgili bilgiler ışığında, bunlann muhtemel davramslanyla iUili baska bir varsayımda bulunabiliriz. Bu ikinci varsayım, kararsızlann oylannın, 6 Kasım 1983'te oy verdikleri partilerin (yani ANAP, HP ve MDP'nin) seçmenlerinde, bugün (bu arastırmada) saptanan oy değijmelerine uygun olarak dağılacağıdır. Daha gercekçi görünen bu varsayımın geçerli olması halinde, SHP oylann yüzde 40,6'sını, ANAP yüzde 36,1'ini, DYP de yüzde 14,5'ini topluyor. DSP'nin oy oranı yüzde 3.3, RP'nin yüzde 0.8, MÇP'nin ise yüzde 0.6 olarak beliriyor (Bkz. Tablo ve Şekil 4). Üçüncü varsayım Kararsız seçmenlerin muhtemel davraıuşıyla ilgili bir üçüncü varsayımda da bulunulabilir. Kararsızlann bugün seçim yapılsa seçim sandığından galip cıkacağma inandıklan partiye oy verecekleri kabul edilebilir. Bu varsayımın geçerli olması halinde, SHP ile ANAP'ın oy oranlan birbirine hayli yaklaşıyor. SHP oylann yüzde 33.9*unu ahrken, ANAP da yüzde 33^'sini topluyor. DYP oylann yüzde 11.1'ini, DSP de yüzde 2,5'ini alıyor. Ancak, kararsız seçmenlerin önemli bir bölümünün "Bugün seçim yapılsa hangi parti kazanır?" şeklindeki sommuza parti adı belirterek yamt vermemiş olmalan nedeniyle, kararsızlar yine seçim sonucunu belirleyecek kadar geniş bir grup olarak kalıyor (Bkz. Tablo ve Şekil S). Vcrl AJŞ. StRECEK