Katalog

CUMHURtYET/6 30 MART 1986 Bahçesaray Yazı ve fotoğraflar: Kadir Can Doğuda Bir Gezegeıv *"°L.A.«®»Ü Bahçesaray'da Allah'ın kulu yok, yarısı şeyhin, yarısı beyin kulu DAMDAKİKIZLAR Bahçesaray 'ı/ı yakmmdaki bir köyde bir evin damının kenarmda ktz çocuklan. Yüksekük korkulan yok. Birkaç yüı metre aşağtdaki evin damında ise koyunlar otluyor. Yörede insanlar ve hayvanlar tçlçe yaşıyorlar. Ashnda vahşi doğaya karşı koyabttmek için btrbirlerine gerekstinmeltri var. Wâski adı Müküs, yeni adı Bahçesaray. Kavuşşahap sırada&lanmn 3500 rakımlı Arnos, Ahiro, Vankin, Rumrum ve Sürs tepeleri arasına sıkışıp kalmış bir bucak. Kışın, yoğun kardan dünya ile bağlantıları 8 ay süreyle kesilivor. 8 ay kimseye muhtaç olmadan sorunlarmı çözmeye çalışıyorlar. Hastajanıyorlar, iyileşiyorlar, okuyorlar, eğleniyorlar. 1 Her yılırı ekim ya da kasım aylarında Van'ı Bahçesaray'a bağlayan karayolunun yoğun kar yağışı nedenıyle ulaşıma kapandığı haberi çeşitli yayın organlarında yer alır ve unutulur gıder. Aradan 8 ay gibi bir zaman geçtikten sonra, aynı yayın organları, bu defa Van ile Bahçesaray arasındaki karayolunun ulaşıma açıldığıru duyururlar. Aradan geçen zaman, 8 dakika, 8 gün, 8 hafta değil, tam 8 aydır. Bız büyük kentlerde yaşayanlar, otobüs, dolmuş duraklarında kasapiarda, bakkallarda, hemen her yerde 8 dakika beklemeye dayanamaz, öfkeleniriz. Elektrik, su kesilip, aradan 8 dakika geçti mi başlarız söylenmeye. Biz 8 dakikalık beklemelere, yokluklara dayanamaz, öfkelenirken, Kavuşşahap Sıradaglan'nın geçit vermez 3500 metre rakımlı Arnos, Ahiro, Vankin, Rumrum ve Sürs tepeleri arasına sıkışıp kalmış Bahçesaray bucagı ile 17 köy 62 mezradaki on binler, yollarının ulaşıma kapandığı sekiz ay boyunca saraylı 10 kişi, bir haftadır yola çıkmak için bekleşip duruyor. Yolu en iyi bilen Postacı Salih Sevinç. Ayda iki kez aşılmaz dağları aşıp bucağa mektup taşıyor. Yola çıkış emrini Postacı Salih verecek. Yola çıkabilmek için havanın "hoş" olması gerek. Yoksa dağlar insana yol vermez. \an'da "Müküs Çay Evi". Bahçe • DAĞ TAŞ BEYAZLA ÖRTÜLÜ Bahçesarayklar kışın, 8 ay tüm dünyayla itişkiierini kesiyorlar. Tüm olanaksızlıklara ragmen torunda kalanlar karlarla kaplı sarp yamaçlan aşmak lorundalar. Bu da herktsln becerebikceği iş değü. çevreye gidip gebnek çesaray'a ulaşmak için eski adı "Çırçak" olan Kalkanlıköy yolu tercih ediliyor. Tatvan'a 10 kilometre kala "Küçüksu" köyünden sola sapıp Bitlis'ın Hizan ilçesıne doğru yaklaşık bir saat yol alıyoruz. Hizan'a birkaç kilometre kala sağa dönüp toprak yola giriyoruz ve çamura saplanıyoruz. Yolun bundan sonrakı 60 kılometresı tam beş saat sürüyor. Bu beş saatlik yolculuk sırasında en az 3040 yerde çamura saplanıyoruz ve inip minibUsü itıyoruz. Tehlikcli virajlar ve iki üç kilometrelik uçurum bana beş saat boyunca ecel terleri döktürüyor. Diğer yolcular, bu korkunç yola öylesine alışmışlar ki, ıçlerınden bazıları, "Yagmur fazla yagmamıştır ve yol çok hoştur" diyorlar. Bu 5 saatte kat edilebılen "çok hoş" yol Kalkanlıkoy'ün Pünüs mezraında mınibüsün son kez çamura saplanıp kalmasıyla noktalanıyor. Çantalar, bavullar, çuvallar minübüsten ındirilip sırtlanıyor ve zıfırı karanlıkta, dUşe kalka bir yürüyüş başlıyor. Yarım saat süren yUrUyuşten sonra vardığımız Kalkanlıköy'de ikışerli iiçerli gruplar halinde evlere dağıtı itlis'in Kalkahköyü'nde Hacı Osman Taş şunları anlatıvor: "Biz doğum kontrolü fafan bilmeyiz. Allah ne kadar çocuk verirse şükrederiz. Buralarda doktor filan da yoktur. Hastalarımızı Allah'a bırakırız. Allah hastalarımızı ya kurtarır, ya da azraile havale eder." lıyoruz. tsmail ve tmdal ögretmenler ve Şeyh Nejat la birlikte Hacı Osman Taş'ın mısalırı oluyoruz. Misafir odasında yer sofrası kuruluyor, otlu peynir, yoğurt ve tandır ekmeğınden oluşan akşam yemeğini yiyiyoruz. Yemekten sonra çay demleniyor ve koyu bir sohbet başlıyor. YOLU KİM ENGELLİVOR? Söz dönüp dolaşıp "yol" sorununa geliyor. "Yol" sorunu nedenıyle Bahçesaray ile köylerinde karaborsacılığın alıp yUrUdüğünü, vatandaşın bu nedenle perışan olduğunu behrten Şeyh Nejat Arvas şunları anlatıyor: "Biz diyoruz ki, bu milleti kurtarahm, yol nereden gelirse gelsin. Ancak kurtarma yolu da Hizan yönundeki yoldur. Başka taraftan yol yapılsa da çalışmaz, çunku rakım çok yuksektir, fırtına, kar yagısı yolu kapatır bir daha da açılmaz." Araya giriyorum: "Buradaki yolu engelleyen klm?"Şeyh Nejat bu soruya şu yanıtı veriyor:"Beylerdir. Nahiyeliler de beylerin adamıdır. Beylere para veriyorlar. Beyler de parayı goturüp yediriyorlar ve yolun açılmasını aksatıyorlar." Şeyh Nejat, Bahçesaray'da bulunan ve sayıları otuzun Uzennde olan bakkalların karaborsacılık yaptıklarını ve bu ışe devam edebilmek için yolu engellediklerini öne sürüyor. Bahçesaray yolundaki bu ilk akşamımız Bitlis'in Kalkanlıköy'ünde Hacı Osman Taş'ın anlattıklarıyla noktalanıyor: "Bizim yukan köyde Mehmet adında bir arkhdaşımu var. 4 kanlı 30 çocuk babası. Biz ilaç filan kullanmayız, Allah ne kadar çocuk verirse şükrederiz. Allah çocuklarla birlikte nasiplerini de verir. Hocalarımız bize bu doğum kontrol ilaçlannın kulluııılmasının haram olduğunu söylüyorlar. Buralarda doktor falan da yoktur. Hastalanmızı Allah'a bırakırız. Allah hastamızı ya kurtarır tekrar hayata dondurur, ya da Azrail'e havale eder." Sohbetten sonra yere serilen yataklara uzanıp sabahleyın tırmanacağımız Vankin Dağı'nın Çevrikolu tepesını nasıl aşacağıını düşünerek uykuya dalıyorum. nasıl bir yaşam sürerler? Hastanelerı, doktorları, ebeleri, hemşireleri, okulları, öğretmenleri, köyler arası ulaşım araçları, elektrikleri, telefonları, televizyonları, sinemaları, tiyatroları var mıdır? Ne ış yaparlar, ne yer, ne içerler?.. Etrafındaki dağları karla kaplı Van'da ahmak ıslatan yağıyor. Yollar vıcık vıcık çamur. tlçelere, köylere yolcu taşıyan minibüslerin bulunduğu garajın çevresi ınsan kümeleriyle çevrili. Birkaç seyyar satıcının sebze ve meyvelerı ile tartı aletlerı vıcık vıcık çamurun ıçıne savrulmuş, herkes sessizce görevlılerin "icraatını" izliyor. Ürkütücü sessizliğin arasından sıyrılıp, "Tekin Oteli"nin altındakı "Mukus Çay Evi"ne giriyorum. "MÜKÜS ÇAY EVt" "Müküs" Bahçesaray bucağınm eski adı. "Mtiküs Çay Evi" Bahçesaraylıların toplanıp bir araya geldikleri buluşma yeri. Kış aylarında Bahçeseray ile köylerine ve mezralarına gıdecekler burada toplanıp ekıp kuruyorlar ve yola konvoy halinde çıkıyorlar. Çay dağıtan garsona "Bugunlerde Bahçesaray'a gidecek var mı?" diye soruyorum. Köşede oturanları gösterıp "En az 10 kişi" dıvor. Bahçesaray'ın postacısı Salih Sevinç, Ulubeyh llkokulu öğretmenı UZA YLILA R CtBt Bahçesaray ve civar köylerde yaşayanlar sankl uzayh gibi. Birçoğu aştbnaz beş dağla çevribnlş bölgenin dıştna adımuıı bile atmamış. Turkiye 'de, dunyada olup bitenden habersiz yaşayıp gidiyorlar. Ismail Guzdbahçe, Çatbayır llkokulu öğretmeni İıtıdal Karadeniz'le Müküs Çay Evi'nde tanışıyoruz. Ayda iki kez dağları asıp Bahçesaray'a gıdip gelen postacı Salih Sevinç, "Ogretmen arkadaşlar dahil en az on kişiyiz ve bir haftadır havanın hoş olmasını bekliyoruz" diyor. Kiminle konuşursam konuşayım havanın " h o ş " olmasını beklediklerini söylüyorlar. Postacı Salih: "Hava hoş olursa yarın yola çıkanz" diyor. Ertesi gün sabahın erken saatlerınde Bahçesaray'a gıdecekler yine Müküs Çay Evi'nde toplanıyoruz. Yağmur yıne sınsice yağıyor ve postacı Salih yine havanın " h o ş " olmadıgını söylüyor. Bekleyip duruyoruz. Hava " h o ş " olursa, Averuf, KARDA YÜRÜMEK ZORDUR Arkadaşuna Kadir Can (önde bastonlu) Bahçesaray yolunda. Köylüler altsık, ama Kadir Can dtğü. Yarun metre yüksekliğindeki yumuşak karda yüriimek zor. ğı yanıt şu olur: "Bahçesaray'da Allah'ın kulu ne arar. Yansı şeyhhin kulu yarısı da beyin kuludur." ÇAMUR DERYASI Bekleyişin üçüncü gününün sabahı "Müküs Çay Evi"nde bir canlılık fark ediyorum. Kısa boylu zayıf, çelimsiz bir adam bana bakıp gülerek: "Minibüs hazır gidiyoruz" diyor. Minibüs hareket ettıkten az sonra garajın önünde duruyor. Birkaç kişi koşup zayıf, çelimsiz genç bir adamın elinı saygıyla öpüyorlar. Hayretle: "Kim bu adam" diyorum. "Şeyh Ibrahim Arvas'ın oglu Şeyh Nejat." Şeyhin oğlu, beyin oğlundan atik davranıp bizi Bahçesaray yolunun yarısına kadar götürecek usta şoförü bulmuş. Bah Çünük, Çırçak ya da Darünüs yollarından birınden Bahçesaray'a ulaşmaya çalışacağız. "Müküs Çay Evi"nde bekleyış sürerken, içeriye Bahçesaray'da "Bey" olarak anılan Faruk Orhan'ın oğlu Adnan Orhan giriyor. Herkes saygıyla ayağa kalkıyor. Adnan Orhan bekleyenler için araç temin edeceğini söyleyerek gidiyor. Daha sonra Şeyh tbrahim Arvas'ın oğlu Nejat Arvas'ın da Van'da olduğu ve köyüne gideceği söylentisi yayıhyor. Van'da, Bahçesaraylı şeyhler ve beylerle ilgili anlatılan ilgınç bir öykü var: Bahçesaray'da haksızlığa uğradığını öne süren bir kişi, başından geçen olayı Van'da bir arkadaşına anlatır. Arkadaşı dayanamaz ve sorar: "Orada hiç Allah'ın kulu yok mu?" Aldı I.İNİVKRSİTESİ r \ REKTORLÜGÜ'NDEN Umversıtemıze bağlı Meslek YUksek Okulu Bügısayar Programcılığı Programı tarafından, pıyasadakı geçerlı programlama dıllerınde, belırlı dönemlerde Yeterhlık Sınavları açılacak ve adaytara başarılı oldukları her dıl ıcın Yeterhlık Belgesı verılecekur İlk dönem ıçın müracaat 24 mart 11 nısan tarıhlerı arasında olup, sınavlar 14 18 Nısan 1986 tarıhlerı arasında yapılacakur Yclerlilik Sınavı Açılacak Prımramlam» Dilleri T.C. GENEL GÜVENLİK GÖZETİMİ "SÜRGÜNCEZASI,, av. atilla coşkun Kmv •• Sok.k No 1515 Ca«alo«lu/ISTANBUL T.l ",3V 77 7b BODRUM'DAKİ EVtNİZİN BahçeAvlu düzenlenmesinde, tamir ve restorasyonunda, zeminden ısıtansoğutan kalorıfennde, taban döşemesindenabajuruna kadar ıç dekorasyonunda (siz işin başında olmasanız da otuz yıllık deneyım bırıkimımle bana güvenebilırsiniz. Adres: Oral GÖNENÇ GUMLŞLUK/BODRUM Tel: 3'ten Tablolarınız, tuğralı gümüşleriniz ve el yazma eserleriniz için Troy 140 79 36 Nüfus cüzdanımı kaybettim. HUkümsüzdUr. FORTRAN BASIC COBOL PASCAL RPO Başvıırulann, şah&en, kımlık ve 2 adet resım ile birlikte aşağıdakı adrese yapılması gerekmektedır Adres: Bogazıçı Ünıversıtesı Meslek Yüksekokulu Bılgısaşar Programcılığı Programı, Kuzey Kampus, Eğıtım Fakültesı Bınası, Kar 5 Bilgi için: 163 İS 00/306 veya 307 tSTANBUL AS. 9. HUKUK HÂKİMLİĞİ'NDEN Dosya: 1984/186 Asım Yılmaz Elmalı ve tbrahim Metın Elmalı taraflarından malıye Hazinesi ile Nevşehir'in Üçhisar kasabasından Ayşe Temelli, Hasan Hüseyın Türkmen ve Camııcedıt Mahallesinden Süleyman Mutluer aleyhlerine açılan tescıl davasında; İstanbul Emınönü Dayahatun Mahallesi Mahmutpaşa Caddesı pafta 87, ada 258, parsel 25'te kayıtlı dükkânın 1/24 hıssesinin kayden mâliki görünen Ismail kızı Hatıce'nin 1928 senesınde ölümü nedeniyle T. Medenı Kanunu'nun 639/2'nci maddesine göre 1/24 hissesinin davacılar adına kayıt ve tescilı talep ve dava edilmıştır. Dava konusu parseldekı 1/24 hısse Uzerinde hak sahibı olan ilgililcrın üç ay ıçinde mahkememize müracaatta bulunmaları lüzumu ılanen teblığ olunur. Basın:3770 •Tektas Ağaoğlu, Taner Akçam, Nıhal Behram, Behıce Boran, Melike Demırağ, Gultekın Gazıoğlu, Cem Karaca, Mehmet Karaca, Demır Ozlu Avrupa'daki yasamlarını anlattılar» Son fotoğraflarıyla, Avrupa'da doğan cocukları "özlem'in, Sıla'nın, Mavi'nin"öykulerıyle, duygu ve duşuncelerıyle 12 Eylul multecilerı ilk kez Nokta'do • Demırel yenı Seçım Yasası'nı değerlendırdı "Halk bunu deler" 0SHP'de buyuyen lorun Kurultay'o eski de!eqeler mı, yenılen mı katılocok? Yuksek Secım Kurulu Baskanı "Kaoi çıkabılır" 0Halıtpasa Koyu'nde uyuşturucuylu uyutulan bebeler 0DSP Meclıs'le grup pesınde 0 K ı z yurdu yotokhanesınde lacavuz ıddıası ©Halıi Nann'le kıdem tazminofı uzerıne •Kırkma yılında Peronızm lliillniık lltilnı Ihı 12 EYLUL MULTECILERI ANLATIYOR Basın. 14148 Dr. NURDOCAN ALPAY Anesteziyoloji ve Reaminasyon Uzmanı Laser, Akupunktur ve Blokajla agn tedavlsi. MecidtyekOy, Büyükdere Cad. 57/5 Tel: 166 96 66 FAHRİYE UZMAN ı Şebekemi kaybettim. Hükümsüzdür. RAGIP INCESAĞIR.