Katalog

16 OCAK 1986 KÜLTÜRYAŞAM CUMHURİYET/5 YAYIN DtmASEVDA SANAT EDEBİYAT HAYVANLAR tSMAİL GÜLGEÇ İNVMLAR Özgürlük içîn Sokrates Yalınayak Sokrates/Yazan: Maxwell Anderson/Türkçesi: Mina Urgan/Adam Yayınlan/102 sayfa. AHMET CEMAL "Bilmiyorum, Ksantippe. Affla bildiğim bir şey var. Tarih, gereken diizen içinde, usuliiyle oluşmuyor. Gelişigüzel, kannakanşık bir biçimde çıkıy or karşımıza. Tarihe bir bakıyonız, berbat bir kargaşa. Derken ertesi gün, o kargasanın iistüne bir kargaşa daha yığüıyor. Hiçbir pislik temizlenmiyor. Altta kalan bölümler, kat kat otunıp taş kesiliyor. Öyle ki, altta hep taşlaşmış bir kargaşa oluyor; ttstte de taıesi. Ve bu durum boylece sürüp gidiyor..." Sokrates, Atina'nın neden onu yargıladığını soran kansı Ksanıippe'ye bu yanıtı veriyor "Yalmayak Sokrates"te. Ksantippe. sokaktaki adamın sağduyusunun temsilcisidir. Otuzlar Meclisi'nin açığa çıkanlması gereken onca karanlık işi varken, nedeı tutup da Sokrates'i yargı BES.NSıZUKTBN VEREM. I>.Z1,KTEN FAH.^e*C ABTiyoRSu . M r a Çağımız Amerikan rinden bambaska yapan!... Bibudur. Aydınhktan oyun yazjarlannın en ün nta dehanuztartışmadır, gizkrin gelir. Açık lülerinden Maxwell An açığa çıkmasıdır, çıplaklıktır... derson'ın yapıtı, geniş IsıkUn kaçarsak, beyinlerimizi okur kitlesinin daha çok aydınlıga kapatırsak, geçmişin milyonlarca kenti gibi olunız... "Savunma"sıyla tanıdı Çamurdan çıkıp bir siire karanğı Sokrates'in kişiliğini uga tapan, sonra gene karanlığın iki noktada odaklaştıra içinde yok olup unutulan kentrak sergiliyor: özgürlük ler gibi olunız." tutkusu ve aydın sorumOzgürlüğe inanan ayluluğu. dın lamaya kalkışırlar; budur Ksantippe'nin aklının almadığı. Sokrates ise yanıtında, olayların ve daha geniş bağlamda tarihin, hep "aklın aJdığı doğrultularda" gelişmediğini belirtmeye çalışır. Çağımız Amerikan oyun yazarlannın en ünlülerinden olan Maxwell Anderson'ın (1888 1959) yapıtı, genç okur kitlesi içerisinde daha çok ünlü "Savunma"sıyla tanınan Sokrates'in kişiliğini, iki noktada odaklaştırarak sergjliyor. Özgürlük tutkusu ve aydın sorumluluğu. "Yalmayak" dolaşmak, oyunda bir düzeni gözü kapalı kabullenmemenin salt dış simgesidir. Gerçekte ise Sokrates'in özgürlüğünün ağırlık noktası, tarttşma ve gercegi arama özgürlüklerinde toplanır. Sokrates, dönemin Atina'sını bu özgürlükleri banndıran atmosferinden ötürü öteki kentlere yeğlenmektedir: " . . . Şimdi anlıyorum ki, beni sokaklara düşürüp gerçeklerin pesinden kosturan merak, insaıüara aocak Atina'nın bağışlayabileceği bir meraktır... Bu kentte oturanlann gerçegi arastırmalan, gerçege aç olmalan, bitmez tiikenmez meraklandır bu kenti dünyanın tüm kentleOyunda Sokrates'in kişiliğinin ikinci temelini oluşturan aydın sorumluluğu, eibet sözünü ettiğimiz özgürlük kavramıyla sıkı sıkıya bağlıdır; ozgürlüğe inanan aydın ki insan, aydın olma niteliğini de ancak bu inançla kazanacaktır , kararını önceden kestirebileceği bir jürinin önünde yargılanırken de gerçeği aramayı ve tartışmayı savunacaktır. Sokrates de şöyle seslenir jürisine: "Araştırmadan. soruşturmadan yaşayacaksak, yasamaya degmez! Ovlesi bir yaşam yalanlar üzerine kuruludur. Özgiir bir dttnya, yalanlarla yaşayamaz. Ancak bir köleler dünyası yaianlarla yasavabilir!" Ve aynı Sokrates, yine yargıçlanna ve jürisine şu sözleri söyleyecek denli özdeşleşmiştir inançlarıyla: "Benim yaşamamı isteyenler, düşüncenin yaşamasına inananlaridır. Ölmemi isteyenler, insanın hiç düşünrneden ona söyleneni yapması gerektiğine inananlardır. Ölmemi isteyenler, eleştiri yetkisinin yalnızca önderlere verilmesi gerektiğine, hatta önderierin bile, babalan ne diişönmiişse, aynı şeyleri düşünmeleri gerektiğine inananlardır..." Sokrates için yargılamanm sonunda jürinin oyçokluğuyla verdiği karar, ölümdür. Yctmişine gelmiş, vicdan rahathğı içerisindeki filozof, bir armağan sayar bu cezayı, çünkü o ceza onu gelecek kuşaklar için tam anlamıyla ölümsüz kılacaktır; gelgelelim Sokrates yine de bu ölümsüzlügün mutluluğunu değil, ama ölumünün Atina'nın geleceğine vuracağı kara damganın mutsuzluğunu yaşamaktadır: "Bana verdiginiz şu armağana bir bakın hele! Ben yaşlıyım... Dolu dolu yaşadım, yapacağımı yaptım, söyleyeceğimi söyledim. Bıraksaydınız da, >atagımda sessü sedasız ölseydirn; sessiz sedasız unutulup giderdim. Oysa bir adarn bir dava uğruna can verince, yer yerinden oynar... Yelmiş yaşında bir adama kurban olma olanagı ve bu olanakla birlikte şan şeref sunulduğu bugune değin görülmüş müdür hiç?... Bu ölüm büyük bir talih benim için. Ama gene de sevinçle karşılayamıyorum bunu. Çünkü böylesi bir ölüm, benim adımı ne denli yüceltecekse, Atina'nın adını da o denli lekeleyecek..." Bu büyük yapıtın, Dostlar Tiyatrosu'nda oynandığı sıralarda yayımlanmış oluşu, gerçekten övüüneye değer bir girişim. Genco Erkal'ı o unutulmaz "Galilei" sinin ardından bu kez de Sokrates rolünde izleyecek olanlara "Yalmayak Sokrates"i metin olarak da okumak bu metnin dilimize Mina L'rgan gibi bir ustanın çevirisiyle kazandırıldığı da göz önünde tutulursa , özgürlük, aydın sorumluluğu ve demokrasi kavramlan üzerinde daha yoğun düşünebilme olanağını verecektir. II II KİM KİME DUM DUMA BEHtç AK Asd adı yalnız ve birlikte Yalnız ve Birlikte/Egemen Berköz/Şiir/Adam Yayınları/124 sayfa. Ateşin tçinden/tsmail Uyaroğlu/Şiir/Can Yayınları/326 sayfa. Tarih Kötüdürîmzasız El Yazıları/Barış Pirhasan/Şiir/Adam Yayınları/102 sayfa. Ası! adı Gökyüzü/Erol Çankaya/ Şiir'Adam Yayınları/110 sayfa. REFtK DURBAŞ ~ Egemen Berköz: Doğumu 1941. llk şiiri 1959 yılınca Yeditepe dergisinde yayımlanmış. Çin Askeri Ah Devran (1966), Yalnızhklar, Yalnızhklar! (1977) ve Bu Kitapta Sen Nerdesin? (1981) adlannı tışıyan üç şiir kitabı var. Yeni kitabı: Yalnız ve Brlikte. lsnail Uyaroğlu: Doğumu 1948. Genç kuşağın en vffimli şairlerinden biri. 1976 yılından beri hemen !ıer yıl bir şiir kitabı yayımlamış. Hayatı Karşılaym Şiirler'le 1981'de Yazko Şiir Büyuk Ödulü'nü kazanmış. Yeni kitabı: Hayatın lçinden. Barış Pirhasan: 1951 doğumlu. llk şiirleri 1973 te Yeni Dergi'de yayımlanmış. 1981'de Tarih Kotüdür adıyla ilk kitabı çıkmış. Yeni kitabı: Tarih Kötüdür ve tmzasız El Yazılan. Erol Çankaya: Doğumu 1953. 1972 yılından beri çeşitii dergi ve gazetelerde şiir, eleştiri, deneme yazıUrı yayımhyor. İlk şiir kitabı 1976'da Cehennem Biziz adıyla çıkmış. Yeni kitabı: Asıl Adı Gökyüzü. Gtnç şiirimizin değişik anlayış, görüş ve biçim kaygıları taşıyan dört genç ismi. Egemen Berköz "e tsmail Uyaroğlu, şiirlerinin toplu basımı; Banş P rhasan ve Erol Çankaya bir genç şair için biraz uzun sayılabilecek bir aradan sonra ikinci kitaplarıyla şiirin gündeminde yerlerini aldılar. Şiiri algılayış farklılıklan bir yana, dört şaırin de temelde birleştikleri bir nokta var: Yaşamın dağdağasında çırpınan bireyin duyarhğıyla toplumun tedirginliğini guncel kaygıları gözardı etmeksizin bir potada yoğurabilmek. Bitbirlerinden ayrıldıkları noktaları da yeni şiirleri gündeme getiriyor. yüreği huzünden, kırık dökuk ev içlerinden akşama doğru evine dönüşünü yazıyor. Ipi kopan günleri, her serüvenden sonra sevgili yanlışıyla kalışını, yalanlarla dolu bir tarihi yazıyor. Ama oldukça az yazıyor Berköz. Kuşağının en az ürün veren bir şairi de denebilir. tsmail Uyaroğlu ise Berköz'ün tersine oldukça çok yazıp yayımlayan bir şair. Genç şairler arasında toplu şiirleri çıkan ilk şairlerden biri olması da bunun kanıtı. Uyaroğlu'nun şiirinin bir özelliği yalınhğı ise bir başka özelliği de ölüme ve şehvete oldukça yakın durması. Ateşin lçinden'deki 1967 tarihini taşıyan ilk şiiri Kaçak'tan son şiiri Uyumsuz'a dek ölüm duygusu nihilist bir yüzle dolaşıyor dizeler arasında. Şehveti zaman zaman yoz duyarlıklar smırına varsa da; ölüm, doludizgin dizeleri arasında at koştursa da yine de yaşamın küçük, günubirlik görünümlerinden ses veren bir şiirler toplamı Ateşin lçinden. "Her zaman kısa şiiri, erken ölümü savunmuş" bir şairin kalın çizgilerle ölum ve şehvet olgusuna, ince çizgilerle yaşamın ince ayrıntılanna du\gu dozu yuksek tutulmuş yaklaşımı. P I K M K PİYALE MADRA ÇİZGİLİK KÂMtL MASARACI Pirhasan ve Çankaya Banş Pirhasan'ın kitabı "toplu şiirler" başlığını taşımasa da ilk kitabıyla son yazdıklarını kapsaması bakımından şairin 1973'ten bugune bütun ürünlerini içeriyor denebilir. ~'t"fİ'.' •'««• <•• Egemen Berköz, İsmail Uyaroğlu, Barış Pirhasan ve Erol Çankaya'mn yapıtlan, 1960'lardan günümüze şiire farklı yaklaşımlarıyla kendilerini var kılan dört şiir kitabı. Günümüz Türk şiirinden bir kesit. Pirhasan şiirinin omurgasını hayaıı oluşturan "küçük şeyler"den kurmaya çalışıyor. Bunu yaparken de oyküleme tekniğine yaslanıyor. Bugunu yazma kaygısımn yanı başında tarihle hesaplaşması göze çarpıyor bir de. Bu da şiirine duygudan çok bilincin yoğunluk kazanmasını sağlıyor. Erol Çankaya, anlattığından çok anlatım biçimiyle öne çıkan bir şair. Berköz'ün şiirinin sessizliği yanında gürül gürül çağlayan bir ses Çankaya'nın şiiri. Bir şehir şiiri. Gerilimi kendi dışında, kesin yargılara yazgılı, biçimi belli ve yinelenen bir imaj çerçevesinde dönenen. Bunun yanın'da yaşadığımız günlerden sesler getiriyor. 1960'lardan günümüze birbirine yakın yaşlarda, ama şiire farklı yaklaşımlarıyla, değişik bakış açılanyla kendilerini var kılan dört şiir kitabı. Günümuz Türk şiirinden bir kesit. AĞAÇ YAŞKEN EĞÎLİR KEMAL GÖKHAJS Berköz ve Uyaroğlu Egtmen Berköz'ün dikkati çeken özelliği kendi içine kapanıp hep aynı duyarlık ve incelikle şiirini sürdurmesi. Bir uzun şiirin kırık dökuk parçaları. Seşini yükseltmeden, başka şiirlerin ışıltısına kendisini kaptırmadan kendı şiirinin özsuyunu kendi yaşamından damıtmaya çalışarak yazma eylemini sürdürüyor Berköz. Basit bir kareli deftere yazılan basit bir yalnızlık gibi. Kupkuru TARİHTE BUGÜN U MÜMTAZ ARIKAIS Yayın raporu ŞU MÜTHtŞ SAVAŞ YILLARI / Yazan: Fikret Demirag / 220 sayfa / Nehir Ytyuüar 2. Dimya Savaşı'nm etkisi Türkiye'de de duyuldu, ama Turkiye bu savaşın dışında kalıra başansmı gösterdi. Ne var ki. Türk kökenli baa Kıbnslılar gcnöllü olarak bu savasa aynı acayı paylaştıklan Rumlarla birlitte tngjtere safında katıldılar, Afrka cöllerini, Mısır'ı, Filistiı'i, Italya'yı, Fransa'yı, Alman ear kaıtplarını tanıdılar. Bunlardan hri de, o günleri yakındın yaşsyan ve anılarını kâğıda d)ken Bilal Denizal'dı. Fikret Deairag, Denizal'tn arulanru bir tir belgesel roman haline getird. Se yuık ki Demirağ, bu kiti>ı göraneden Londra'da öldü. S)riuna2. Dünya Savaşı'nın kitapta anlatılan olaylarıyla ilgili fotoğraflar da eklenen "Şu Miittaiş Savaş Yıflan", bize hiç bilmediğimiz bazı gerçekleri oğretmesi açısından çok ilginç. ZELtMHAN / Yazan: Mohmad Mamakayev / Türkçesi: Tank Omal Kutlu / 360 sayfa / E Yayınları. Çeçen dili ve edebiyatının en ünlü adlarından Mamakayev, 19101973 yüları arasmda yaşadı. Öldüğünde şiirleri, öyküleri, romanları 20 kadar kitap oluşturuyordu. Kendisi gibi Çeçen kökenii olan Tank Cemal Kutlu, 1971 yılı sonlarında ulkemize gelen Mamayakev'le tanıştı, Çarlık Rusyası'na karşı savaş veren Çeçen yiğidi ZeUmhan'ın öyküsünü o sıralarda dilimize çevirdi. 20. yüzyıl başının bu yiğit savaşçısı Zelimhan, Tank Cemal Kutlu'nun yıllar süren çabası sonucunda E Yayınevi aracılığıyla Türk okuru tarafından da tanınıyor. MAIGRET KORKUYOR / Yazan: Georges Simenon / Türkçesi: Hüseyin Boysan / 150 sayfa / Sungur Yayınlan. Komiser Maigret, Fransa'nın Bordeaux kentinde yapılan Uluslararası Polis Kongresi'ne katılır. Ancak durup dinlenmek bilmeyen nisan yağmurunun bastırması, görmeyi umduğu dostlannın Kongre'ye gelmeyişi, Maigret'nin canını sıkmıştır. Pazartesi günü işinin başında bulunması gerektiğinden, aradaki boş zamaru değerlendirip dönüş yolu üzerindeki FontenayLeComte kasabasında oturan eski dostu Chabot'ya uğramaya karar verir... Sonra karşısına, her zaman olduğu gibi, çözüm gerektiren yeni bir olay çıkar. Evinin yolunu bulana dek hayli uğraşması gerekecektir. Simenon'un Maigret'li romanlarını tarife gerek yok. Sevenleri için her zamanki kıvamında diyelim... HABABAM SLNIFI BASKINDA Rıfıt Dgaz'ın oyunu / 118 sayfa / Çınar Yayınlan "Hababam Sınıfı", ilk yayımlandığı günlerden bu yana önce mizah dergilerinin sayfalarında, daha sonra kitaplarda, tiyatro sahnelerinde ve beyaz perdede milyonlarca insanın ilgisini çekmeyi başardı. Rıfat Dgaz, gerek kendisinin ve gerekse yakın çevresinin okul anılarından derlediği "Hababam Sınıfı"run çeşitii serüvenkrini neredeyse 30 >ildır yaşıyor, yaşatıyor. BİR KARA KEDİ tÇtN BLUES Boris Vian'ın öyküleri / Çeviren: Sami Altındağ / Imge Yayını Ülkemizde eşsiz romanı "Günlerin Köpügü"yle tanınan Boris Vian'ın on bir öyküsü, "Bir Kara Kedi İçin Blues"da bir araya geldi. Öyküler yazarm "Les Fourmis" (Karıncalar), "L'Herbe Rouge" (Kırmızı Ot) ve "Le Loup Garou" (Umacı) adlı kitaplarından seçilmiş. 1920'de doğan, küçük yaşta kalp romatizmast geçirdiğinden ancak 39 yıl yaşayabilen, ama bu 39 yıla yazarhğı, şairliği, caz eleştirmenliğini, trompetçiliği, şarkı sözü yazarlığını ve besteciliği sığdıran bu ilginç ve benzersiz yazan tanımalısıruz. 16 Ocak 19O? ' , İKibası H» kartk 190ZD£ gu&UH,UHUJ TİYATKO OYONOiSU 8EPİA MUVAHHİT, CUMUURlYETuEmm/LKMDIN OYUNi BÜYÛKAPA'DA DOĞDU. i32i'PE,ÖĞHETMENÜâE SAÇiApl61 SIÜAiAR EHENPİ6İ A&JVAHHİr RAFET BEY, TIYATRO OYUNCUSUYDU. Bü DURUkA, O ZAMANA PE6İN OYUNCUU1ĞA İLSI PUYMAYAN 6EAJÇ KAPININ 7ÜM YAŞAMINI ET. KJUYECEKTİ, ÖNCE "ATEŞrSM &ÖMLEK*FİLMİNOE ftoL ALAN SEPIA MÜU4HHİT, FltMİ GÖKEN MUSTAf* K£\ ^ p MAL PAÇA'NIN ÖUER/SİYLE ' *" " f'yle'. MAA/ TÛHK KAO/HltJIN ÜOL AUH& OYUNOUR.BU OLAYl /2LEYEN YILLAgDA. SOO'PEM ÇOK TİPi BAÇA&YLA CANLANPIRAN SAUA7CIV3OOE YAKIN YABANO OYUfüJ DA ÇEVIİIMİS VEVA APAPTE ETMIŞTİ.&EOIA MUVAHHİT İ0H, SAHNEDE TAMAMLA0I6I 25. VE SO. YILLAKI NEP£, NİVLE İKİ KEZ JÛBILE 50 YIL ONCE Cumhuriyet Memlekeün kültür hayatında havasında yepyeni bir hareket uyandıran ve sık sık sergi açmak prensibile şimdiye kadar kısa bir müddet içinde bize beş güzel sergi veren "D" grupunun şubatm birinci giiniı Ankarada altıncı sergisini açacağım haber aldık. Ankara sergi evinde açuacak bu sergide yuz elliyi muıecaviz resim ve heykel teşhir olunacak ve sergi on 16 Ocak 1936 Serginin açılma günü grup azalarından biri de bir konferans verecek ve her laraftan bu konferansı radyo ile dintemekıe mümkün olabilecektir. 1936/1986 cankurtaran otomobili almması için bu seneki bütçe ile tahsisat istenilmiştir. "D" grupıı gün muddetle açık bulunacaktır. "D" grupu aynı zamanda sergilerinden duhuliye almamak usulünü de kendisi için prensib yapmıştır. Gerek Parisıe, gerek Moskovada ve Anadolunun muhtelif şehirlerinde bulunan "D" grupu azalarmın da eserlerile iştirak ettiği bu büyük sergi "D" grupunun bugune kadar yaptığı hizmetlere ilave edilmiş yeni bir enerjisidir. CUMHURİYET KÎT4P KULÜBİTNDEN HABERLER 2 cankurtaran daha alınacak Cankurtaran otomobilinden fevkalade istifade edildiği ve mevcud bir tek otomobilin de ihtiyaca kifayet etmediği anlaşıldığmdan, yeniden iki PERTCV DİŞ M A C U N U JLıtap Kulübiinde iyeÜk ödentileri Omhuriyet Kitap Kulübiinde hr yıl Ulirlenen üyelik yenilene ve priş ödentileri yeniden sptand. Cumhuriyet Kitap KuIbü 'nüı, kuruluş yüdönümüne A E EN ÇOK SATAIN KİTAPLARI YN nsüayaı Marı ayında yenileneŞİİR 18.12.198515.01.1986 #A oüu üyetikler, 1986 yılı için 1DV duıil 2000 TL olarak beKod: Sıra. Kıtabın Adı/Yazarı: Hendi. Bilindiği gibi bundan 1 002.255 Ezgill Yürek/Ruiıi Su nte ü.<elik yenileme ödentisi 2 152.316 Kanoan Kuıa Yakılmu/Hasaa HüMyin 550 Tİ'ydi. Yeniüye olacakla3 002.268 Oteller Kenti/Edip Cansever ı Uişkb Mart 1986 'dan iıibaren 022 102 Yunus Emre/Haz: Sabahattin Eyuboğlu aşlayaak olan ödentiler de ay 4 5 004.049 Şafak Türkusu/Nevzat Çelik jca belrlendi. Yeni üye olmak 6 022 195 Sevgillın Öiu Asker/Mehmet Yaşın zere bışvuracak olanlar KD V 140.062 Alabama'da Şafık/L.Hughes aHil <tM TL giriş ödentisi ile 7 077.045 Adam Eden Sözter/N.GuUien iıtikte Cumhuriyet Kitap Kulü 8 9 174.010 Dünyanın Butun Çiçeklen/Haz: LSanhan ü üyes olacak ve 200 yayınevi10 021.902 Türk EdebivatoSairler Şlirter Oiıisi « 7OI0 çeşit kitabım içeren (16 Mtaplık dlzi) knei futalog ve ekierini alacak lar. 1 Mart 1986 tarihine kadar üyeükler yine önceden belirlendiği gibi 2200 TL olarak devam edecek. Üye olan ve yenüenmesini yaptıran okurlar, Genel Katalog ile birlikte 1986 Genel Katalog EkVni de edinebilecekler. Konu ile ilgili aynntıh bir açıklama Cumhuriyet Kitap Kulübünün şubat aymda yayımlanacak olan aylık bültende yer alıyor. stm ELEMANLAR ARIYOR Smema biigısıne sahıp • KadiHöy Yedıncı SanaVa bayan • BakırkOy Yeöıncı Sanat'a erkek eleman KADIKÖY Alhyol Eles Çarşısı Kat 1 Tel 338 82 96 BAKIRKOY Dıkılıtaş, AkBank So«afi' Tel 570 13 85 BILSAK'TA BUGÜN Konferans: 17.30 Ressam Dinçer ERIMEN sanatını anlaııyor CafeFoyer:10.00 Lokanla: 22.00 Türk Muziği Dörtlüsü Onceden yer ayırtmak için: BİLSAK 143 28 79 / 143 28 99 Sırasehiler, Soğancı Sok. 7 Cihangir Tecrübeli öğretmenden kimya fizik dersi verilir. 146 03 50 Turgay //O\T BAKIEKÖY'DE AÇEDI! • DUNYA SİNEMA KLASİKLERI • ÇAGDA$ SİNEMA ORNEKLERİ • KLASIK/CAZ POP MUZIK KOLLEKSIYONU Fiyatı: 909.650.636.1000.400.600.500.700.250.21.230. Acele Çallı İbrahim tablo aranıyor. TROY 140 79 36 . BETA VHS. BAKIHKOY Dikılıtaj Akbank Sokafiı T«. 570 13 U