Katalog

CUMHURlYET/10 HABERLER / OCAK 1986 Doğuda hayvancılık alarııı çanı çahyor Erzurum hayvan ihracatçılan, bu gerilemeye hükümet politikasının neden olduğunu söylüyorlar. Doğal ve suni yemlerin aşırı pahalılanması, sağlık ve mera konulan, ihracatta fon, hayvancılığın başlıca sorunları. Hayvancılıkta devlet desteği yok. ERHAN AKYILDIZ Doğu Anadolu deyınce, hemen akla geliveren konulardan biride hayvancıhk... Hayvan surüleri, kentlerin, kasabaların, köylerin görüntusunu tamamlayan birer unsur gibi her yerde karşıruza çıkıyor... ~ Tîayvancüıkla böylesine haşır neşir olan doğu insanının sofrasına en az gelen yiyeceklerden biri ise ne yazık ki et... "Kursağımıza kurbandan kurbana et girer" dıyor konuştuğumuz köylüler. Sonra da eklıyorlar: "Bir de hayvan hasta olacak, knrt kapacak, olmeden yetişebilirsek kesip sofraya getiririz..." Konuştuğumuz lcöylüler de, besiciler de, hayvan ihracatçılan da hep bunu gundeme getiriyorlar... Hayvancılık için çalmaya başlayan tehlike çanlannı vurgulayanlar, yalnız doğu insanlan da değil. Istatistikler de böyle söyluyor... Ülkemızde 1980'lenn başında 90 milyona yaklaşan hayvan sayısının, 1985 yılında 70 milyona düştuğunu gösteriyor ıstatistikler... Duşen, salt hayvan sayısı da değil. Gerek canlı hayvan, gerekse et dış satımında da buyük düşmeler göruluyor ulkemizde. 1984 yılının ilk 10 ayında yabancı ulkelere 176 milyon 512 bin dolarhk canlı hayvan ihraç edilirken, 1985'in aynı dönemınde canlı hayvan dışsatımında 52 milyon dolarhk bir düşuş göruluyor. Hayvancılıkla uğraşan doğu ınsanlannın en çok yakındığı konu, yem sorunu... Geçen yıl 16 liraya aldıklan samanı bu yıl 4550 liraya, 20 liradan aldıkları otu 50 liraya, 36 liraya aldıklan suni yemi 70 liraya, 4 liraya aldıklan pancar kuspesini 9 liraya satın aldıklanndan yakınıyorlar... Hayvancılığımızın sorunlannı Erzurum Canlı Hayvan ihracatçılan Birliği Başkanı Gıyasetiin Vüksel'le konuşuyoruz... Gıyasettin Bey, hayvancılığımız ve canlı hayvan ve et dışsatımımızda buyuk bir gerileme görülüyor. Bunu na.sıl açıklıyorsunuz?" YÜKSEL Bu gerilemenin ana sebebi, hukumetin konuya yaklaşımıdır. Biz yülardır ayrı bir hayvancılık bakanhğı kurulmasını arzularken, bu hukumet 1 geldı, Tanı ve Hayvancılık Bakanlığı'a>.ı adını Tarım Orman ve KöyTşleri Bakanhğı olarak değiştirdi ve hayvancılığa verdiğı önemi de göstermiş oldu. Bizım en buyük sorunumuz, iç ve dış pazarlama sorunudur. Bu hukumet geldikten sonra iç pazarlamada kombinalar tuccar gibı hareket etmeye başladılar. thracattaki gerilemeyi neye bağlıyorsunuz? YÜKSEL Bizim özelhkle Ortadoğu pazannda yıllardır buyuk bir etkinliğimız vardı. Bunun ana sebebi, bu ulkelere ulaşım açısından yakınlığımız ve Müslüman olmamızdır. Mesela Suudi Arabıstan'da kuyruksuz koyun yemiyorlar. Turk koyununu tercıh ediyorlar. Bir Turk koyunu ikı Avustralya koyunu fiyatına satılıyor. Ama bizim yanlış pohtikalarımız yuzunden bu durum da değışmeye başladı. Mesela uç sene önce Suudi Arabistan pazarının biz yuzde 35'ine, Avustralya da yuzde 30'una hâkimken, geçen yıl biz yuzde 20'ye duşerken, Avustralya yuzde 55'e çıkardı payını... Gıyasettin Bey, nedir bu yanlış poliıikalar dediğiniz? YÜKSEL Bizım canlı hayvan ihracatımızın gerilemesine neden olan en onemlı şey, hukumetin getırdıği fiyat istıkrar fonudur. Koyun başına 15 dolar fon verıyoruz. Herkesin gucu de yetmiyor buna. Eskiden, kesilmiş et ihracatı yapanlara prım verilırken bu da kaldınldı. Yab a n a ulkeler, ıhracatçısına destek olurken, bizde köstek olunuyof. Sanki bıze ıhracat yapmayın deniliyor. İhracattaki gerilemeye neden olan başka etkenler yok mu? YÜKSEL Bir de ışı bılmeyen ıhracatçılar var. Mesela bir fırma Iran'a ampul satıyor, bu arada 1000 ton da et bağlantısı yapmış 500 tonunu vermış, gerısini verememiş. Başbakan Özal'la Iran'a gıttiğımizde öğrendık bunu. Teminatını yakacakmış, ampul de sattığı içın karşılıklı anlaşıp, anlaşmalarını feshetmışler. Anlayan da anlamayan da hayvan, et ihraç ediyor. Hesabını kitabını bılmedıkleri içın de fıyat kırıyorlar Erzurum daki kombinalann durumu nedir? YÜKSEL Beş büyuk özel kombına var, bir de Et Balık Kurumu'nunkı: altı. Ozel kombinalar, sözunu ettığımız meseleler yüzunden kesım vapamaz duruma geldı. Elektriğe zam yapılıyor, ışçının fiyatı yukselıyor, devletin desteği yok, dışarıda rekabet gucun yok. Bu uygulamalar 1,52 yıl daha surerse hıçbır ozel kuruluş kalmaz. Kılıt asarız kombinaların kapısına Et ihracatı da, hayvan ihracatı da tumuyle biter. 1980'de 90 milyon olan hayvan sayısı, 1985'te 70 milyona düştü HAKKIMIZItSTlYORUZ Sungurlar işçüerinin eşlerisabah işbaşt saatinden kısa süre sonra fabrika bahçesine çocuklan, boş teneereleri veflleleri ile birlikte geldiler. tstedikleri eşlertoün alacaklarmın işveren tarafından ödenmesiydi. (Fotoğraf: ENDER ERKEK) Sungurlar işçilerinin eşleri çocuklarıyla birlikte fabrikaya geldiler Yubaşında tencereü gösteri YAVUZ ŞtMŞEK Parasal haklannın 4 yüdır eksik ödenmesi uzerine İstanbul Ahbeyköy'deki Sungurlar Imalat Sanayii işçılennin eşleri ve çocuklan boş tencere ve pazar çantalan ile işyeri bahçesinde toplanarak işvereni protesto ettiler. Günün erken saatlerinde başlayan protesto, işverenin para bularak dağıtması uzerine akşam üstü sona erdi. 1985'in son gununde işbaşı için evlerini terk eden Sungurlar işçilerinin ardından eşleri ve çocuklan da boş tencerelerini, pazar çantalannı ve filelerini alarak işyeri bahçesinde birikmeye başladılar. 200 kişılık bir kalabalık oluşturan işçı eşlen, işyen yöneticileri ile görüşmek istediler. Bu istemleri kabul edihneyince de, "Paramızı istiyoruz", "Hakkımızı istiyoruz", "Hakkımızı almadan bir yere gitmeyiz" diye bağırmaya ve "Para, para..." şeklinde topluca tempo tutmaya başladılar. Polisin ikı minibüsle gelerek önlem almasından sonra işyerinde örgutlıi Otomobülş Sendıkası yöneticileri işyerine gelerek, yetkililerle göruştuler. Işverenin 3'er bin lira verebileceğini belirtmesi, sendika yönetıcilerinin ise 25'şer bin lira dağıtılması gerektığinı sa Kayınvalidesi ile eşini öldüren çiftçi, idanıa mahkum oldu İZMİR, (Cumhuriyet Ege Burosa) Ailevi geçimsizlik nedeni ile önce eşini, daha sonra da kayınvalidesini ekmek bıçağı ile "kesen" çiftçi Naci Sen'ın, akıl hastası olmadığı belirlenince, ölüm cezasına çarptırıldı. Bu arada, sanık Naci Şen'ın iki küçük çocuğu ise, hiçbir kimse sahip çıkmayınca, Karşıyaka çocuk yuvasına verildi. Bergama Ağır Ceza Mahkemesi'nde bir yüı aşkın suredır görülmekte olan cinayet davası, sanık Naci Şen'in akıl hastası olduğu yolundaki iddialann Manisa Akıl Hastanesi raporuyla doğruluk kazanmaması uzerine, "idam" hukmüyle kesinleşti. Merhum Y. Muh. Ziyaeıtin Taşkent ve merhume Üphet Taşkenfin kın, Şevket ve Mes'adet Muslubaş'ın gelini, Doç. Dr. Nurseli Işın'ın sevgili ablası, Y. Mimar Ali Muslubaş'ın sevgili eşi, Fulin ve Yusuf Muslubaş'ın sevgili anneleri, Ali Işın'ın baldızı, Gökçe ve Yüksel lnel'in, Yüdız ve Şevket Biçer'in, Betül ve Deniz Muslubaş'ın yengeleri, VEFAT Sungurlar Fabhkası işçilerinin eşleri, işçi alacaklarmın ödenmemesi uzerine protesto için yılın son günü fabrika bahçesinde toplandılar ve "Para, pora" diye bağırdılar. İşverenin akşamüstü işçilere 6'şar bin lira dağıtması uzerine gösteri sona erdi. vunması uzerine görüşmelerın başlangıcında bir sonuç alınamadı. Bunun uzerine işçiler, "Bu gece bep birlikte baradayız. Bir yere gitmiyoruz. Yübaşını da burada geçiririz. Ne olacak yani? Sanki evlerimizde bir şey mi yapacağız. Hakkırnızı alana kadar aynlmayacağız" şeklinde bağırarak tepkı gösterdiler. Akşama doğnı işyeri yönetıcilerinin bir miktar daha para bularak 6'şar bin lira dağıtması uzerine işçiler, sessiz bir şekilde dağılarak evlerine gittiler. İşyen Baştemsilcisi Hüseyin Demir, 4 yüı aşkm bir suredir ücretlerinin üçte bir oranında ödendiğini, sosyal yardımlann ise hiç odenmediğinı belırterek, "Bazen haftada bir, bazen ayda bir 10'ar bin lira oduyorlar. Bu para ile aile geçindirilir mi? Kişi başına alacagunız 500, 600 bin lirayı aştı. Toplam alacağımız ise 100 milyon liranın uzerinde. Üretim kesiatisiz suruyor, haklarımız ödenmiyor. ÖdeyecegJz diye söz veriyoriar. Tutmuyorlar. Alacaklanmız için mahkeme kapılarmda surunuyoruz. Son olarak cuma gunu 10'ar bin lira odediler. Bu para Qe bırakın yılbaşı kutlamasını, ekmek parasuu karşılayamayız. Eşlerimiz de artık isyan etti. Evlerde huzur kalmadı" dedi. İşyeri bahçesinde çocuk ağlamalan, bağınşmalar arasında göruştuğumuz, heyecanlı işçı eşlerinden Sabriye Alper, günlük yaşammı şöyle anlattı: "Evimiz Balat'u. Sabah 6da kalkıyornm. Aynı semtte bir isyerinin yemegini yapıyorum. Oradan 11de aynlıp. 12de Kadıköy'e yetişiyorum. Akşam 6'ya kadar bir oğretmenin küçuk çocuğuna bakıcılık yapıyorum. Sonra da eve geliyonım. Kendi uç çocuğu mu akşamdan akşama goniyorum. Gece 12'ye kadar kendi evimin işlerini ancak bitirip yatıyonım. Her güniun böyle. Bugun çocuğuna bakacagım ogretmenden izin alıp geldim. İstanbul Arkeoloji Miizesi Arkeologlanndan Artık yeter. Tek istediğimiz eşlerimizin hakettigi para." Bu elınde, ıçını açtığunızda en çok "ekmek", " y a f , "makarna", "şeker" sözcüklerini okuduğumuz bakkal defteri, diğerinde ödenmemiş elektrik ve su faturalannı tutan Ayten Çetin ise şöyle konuşru: "Bakkala borç 80 bini bnldu. Bu sabah oglanı gönderdim, ekmek vermedi. Veresiyeyi kesmiş. KiUp, defter parasuu karşüayamadıgımızdan çocuklan okula gönderemiy oruz. Ayakkabüan yırtık. Parmaklan gorunüyor. Oğretmenleri, 'Bu ne hal?' deyip okula almıyorlar." "Yeni yıh nasıl karşılayacakl a n " sonısunu arkadaşlan adına Nadire Yalçın yanıtladı: "Parasızlıktan canımu çıkıyor. Yeni yıldan bize ne. Dizierimiıde derman kalmadı. Ancak ajlamaya gucümıiz kaldı. Oturnp hep birlikte aglayacagız." İşyeri müdürü Yusuf Rended, şirketin 4 yıldır 'darboğaz' içinde olduğunu belirterek, "Alacaklanmızı tahsil ettiglmiz ölçude işçi arkadaşlara ödcme yapıyoruz. Haklan için yasal yoUan her zaman açık tuttnk. Tatmin edici bir odeme yapamadık. tşçSerimizin dummnnun biUncindeyiz" dedi. 31.12.1985 gunü vefat etmiştir. Cenazesi 1.1.1986 günü Kızıltoprak Zühtüpaşa Camii'nden, öğle namazını müteakip Karacaahmet'te aile kabristaruna defnedilecektir. Allah rahmet eylesin. SAİME IŞIL MUSLUBAŞ AİLESt NOI1 Çelenk gönderilmemesi, Türk EgiÜm Vakfı'na bagışta bulnnnlması rica olanur. SS^jsss: staffi »z£ MTÜRKİYE ÇİMENTO VE TOPRAK SANAYİİ T.A.Ş.