Katalog

14 EYLÜL 1985 CUMHURÎYET/13 Ozal: Parti kurup dertsiz başıma neden dert açayım nönü, eliyle kurduğu partiden ayrıldı. Celal Bayar, Kayseri'de hapis yattı. Menderes asıldı. Demirel'in, Eceviî'in, Türkeş'in durumlarına bak.. Siyaset adamlarının sonu hep hüsran oldu bizim memlekette. ÖZAL, KEÇECİLER'E KIZDI: ı, 981'in Aralık ayı. İçişlerı Bakanı Selahattin Çetiner ile Milli Eğitim Bakanı Hasan Sağlam'ın Danışma Meclısi'nde, bütçe görüşmeleri sırasında istifaları ıstendi. Devlet Başkanı Evren, buna çok kızmıştı. Danışma Meclisı Başkanı Sadi Irmak'ı çağırdı yanına: "Bunlar, kim oluyor da bakanların istifa etmelerini istiyorlar?... O kadar istiyorlarsa, kendileri istHa ederter..." Bakanlar, kendi aralarında bu konuyu tartışıyorlardı. Başbakan Yardımcısı Turgut özal, kabine arkadaşlarına döndü"Bu hükümette ve Danışma Mecllsi'nde görev alanlann politik hayatı bttmiştir. Buna öyte bakmak lazım. Biz burada blr hizmet için çalışıyoruz. Bir slstemin oturmasına çalısıyoruz. Yoksa, politikaya yatınm yapmak glbi bir hevesimiz yoktur. Bu sebeple Danışma Meclisi'nden gelecek bu gibi tepkilere toleransla bakmak lazım." Devlet Bakanı ilhan öztrak'a döndü Gümrük ve Tekel Bakanı Alı Bozer: "Göniyor musun, bravo Sayın Özal'a... Politikayı demek hiç düşünmüyor." Özal, "Evet" dedi, "Hiç düşünmüyorum." 1 Bir dönemin perde arkası DAR SOKAKTA SİYASETS Yalçın Doğan 12 Eylül'lü günleri yazdı "Ağabey, slyasi faaliyet serbest btrakıldtğında, parti kuracaksın, değil m l ? " . "Yahu Mehmet, bak sana kızmaya başladım" dıye gırdi söze Ozal, Gecen gün de böyle yaptın, sana Işlnl görmen lazım geien btrinl getirdim, tuttun, ben onun idari değll, siyasi müsavirtyim filan dedfn. Şimdi adam ne düşünür? Hem ben siyasetle filan uğraşmak istemiyorum. Benl zorla siyasetçi mi yapacaksın sen?". Keçeçiler üsteledi: "Neden olmasın agabey?" özal cıddileştı birden. Elini dizine koydu, önce dışarıya uzun uzun baktı oturduğu yerden, sonra Keçeciler'e döndü: ftrnekler... "Bak Mehmet, siyasetle uğraşanlan tetkik ettim. Etmedim değil. ismet Paşa bu işe ömrünü verdi. Milli sef oldu. Zaman geldi, herkesi o seçti. Klmi isterse, istediği yere getlrdl, onunla çalıstı. Ama ahir ömründe partlsinden aynlmak zorunda katdı. Eliyle kurduğu, kurulmasına ortaklık ettiği partiden aynldı. Celal Bayar Cumhurbaşkanlıktan sonra Kayseri Cezaevi'ni de görmek zorunda kaldı. Gttti, hapis yattı orada. Menderes asıldı. Şimdi, bir de bugüne bak.. Bak işte Demirel'e, Ecevit'e, Erbakan'a, Türkeş'e... Kime istersen bak... Siyaset adamlarının sonu daima hüsran olmus bizim memlekette. Şimdi sen de karşıma geçmişsin, aylardır, parti kur, diye tutturuyorsun. Ben dertsiz başıma neden dert açayım, şimdi durup dururken." ^ f i sen de karşıma geçmişsin, aylardır, parti kur, diye tutturuyorsun. Ben dertsiz^ başıma neden dert açayım şimdi durup dururken. Ankara'da Yeşilyurt Sokak'takı evde Turgut özal, Semra Özal, Mehmet Keçecller oturmuşlar, bir pazar gunu dereden tepeden sohbet edıyorlardı. Keçeçiler, Özal'ı son günlerde kızdıran konuyu yine açmıştı: Özal Çankaya'ya çıkarken heyecanlıydı, Evren'e sordu: Seçimi kazamrsak iktidar olur muyuz? OZALEVREN •• DİYALOĞU ÖZAL OZAL Benimle ılgılı kararınszda bir değışiklik var m, onu öğrenmek ıstedım... Amerika'öa düşündüm Eski partiierle hiç ılgısı otmayacak. Eskinm devamı olmayacak EVREN Hayır. yok, partiyı ıstersemz kurabtlirsıniz. EVREN Zaten anayasaya göre bu mümkün değil. Ama ben basna bir nokta uzerinde duruyorum Başbakan Ulusu da siztn gibı sagda bir paıt kuruyor. Neden gidıp birlikte bir parti kurmuyorsunuz7 ÖZAL Ulusu Midar olur ve zamanı geitnce öu partiden bıkarsa, biz sağda alternafif oluaız. ; Sevırç Yerul 982'nin kasım ayında bir gün. Başbakan yardımcılığından aynlmasmdan sonra ilk kez Çankaya'ya çıkıyordu. Biraz heyecanlı, hafıf tedirgin, daha çok merak içinde Çankaya yokuşuna tırmamrken, Turgut Özal, günlerdir söylemeyi tasarladığı sozleri son bir kez kafasında derledi, topladı: Sayın Cumhurbaşkanım, sizin de açıkladıgınız gibi, onumtizdeki yıl siyasi faaliyetlerin serbest bırakılmasından sonra yeni partiler kunılacak ve seçimlere gidilecek. Cumhurbaşkanı Evren, özal'ın görüşme isteğini olağan karşılamış, ama hangi nedenle görüşmek istediğini düşunmüştü. özal'ın konuyu parüleşmeye getirmesi üzerine sohbet koyulaştı. Cumhurbaşkanı: Evet, yeni anayasamıza göre de, partiler siyasi hayatın vazgeçilmez unsuriandır. Parlamenter demokrasiye donecegimize göre, elbelte yeni partilerin kurulmasına bir sure soara izin vereceğiz. Siyasi Partiler Kanunu ile bu hukümler yunırluge girecek. Sayın Cumhurbaşkanım, ben de bu konuya gırmek istiyordum. Uzun suredir düşünup taşındım, bir değerlendirme yaptım. Ben de bir parti kurmak istiyorum. Biz çok parti kunılmasmı istemiyoruz. Çok parti, Tıirkiye'ye zarar vermiştir. Elbette hem sağda, hem solda partiler olacak ve bu partiler anay asanın çizdigi sınırtar içinde göruşlerini savunacaklar. Ben, sıyasete girsem ve parti kursam, sizın bu konudakı tavnruz ne olur acaba? Sizin için bir yasak söz konusu olmaz. Ama biz çok parti kunılsun istemiyoruz. Dıyehm ki, sağda ve solda iki parti kuruldu. Iki parti kurulacaksa, benim kuracağım parti de alacağı oyla parlamentoda küçük bir parti olur. Ama bu küçuk parti, demokraside denge unsuru olur. Ama siz "olmaz" derseniz, ben üzerime düşen her türlü görevi yapmaya hazırım. Amerika'ya gidecegiııizi duydnm... Sağlık durumumu kontrol ettirmek istiyorum, Sayın Cumhurbaşkanım, Amerika'dan döndükten sonra sizi yeniden ziyaret edebilirim degil mi?.. Size iyi yolculuklar dilerim... 1 7 Neden bir parti kurmak için temaslara geçmiyorsunuz?.. Sana daha önce de kaç defa söyledim. Türkiye'de siyasetçinin kaderi hep husranla bitiyor. Böyle bir çizgi varsa, bu çizgiyi degiştirmeye çalışmak da bizim gorevimiz olmalı. başında Turgut özal gelıyordu. İşte bu ziyaretten sonra, özal ailesinde karar kesinleşti. Yeni bir parti kurulmalı ve çalışmalara hemen geçmeli!.. Yeni parti mayaianıyor ı Kahveci de Keçeciler'i destekliyor ve "yeni bir parti" artık yavaş yavaş özal'ın kafasında mayalanmaya başlıyordu. O tarihlerde kendisini yeni bir parti kurmak yolunda özendirenlerden biri de daha sonra milletvekilı seçilecek olan Leyla Yeniay Koseoglu idi özal, Leyla Hanımla bir Suudi Arabıstan gezisinde uçakta tanışmıştı. Eskıden AP Beşiktaş orgutunde çalışmış olan Koseoğlu, Cidde'de açılan bir Turk fuarına katılmaya gidiyordu. Ticaretle uğraşıyordu bir yandan da. Uçaktaki tanışıklıktan sonra Leyla Hanım, Semra özal'm da guvenini kazanrmş ve aralarında iyi bir arkadaşhk başlamıştı. Side'de geçen günlerde ve tartısmalarda Leyla Hanım da söz alıyor ve yeni bir partiyi destekliyordu. Tam bu tartışmalarla gunler geçerken, Manavgat Barajı'nın açılışı için Başbakan Biilend Ulnsu'nun o taraflara gideceği açıklanmıştı. Barajın açılışına katüan Başbakan Ulusu, Side'de Turgut özal'ı ziyaret ediyor, ancak aralarında herhangi bir siyasal konu ele alınmıyordu. Ne var ki, Ulusu da o tarihlerde kafasında bir siyasal parti kurma duşuncesini geliştiriyor ve zaman zaman çevresiyle sohbetlerde bu tür konulan açıyordu. Side'de özal'a bu yönde Ulusu'dan herhangi bir oneri gelmedi. Ancak Ulusu'nun kuracağı parti için duşünduğü isimlerin en Ulusu'dan başkasına izin yok H . aben duyan Ekrem Pakdemirli ile Yıldırun Aktürk, soluğu Side'de aldılar. Ikısı de tatildeydi ve üzerlerinde birer şortla arabalarına atlayıp gelmişierdi. Ikisi de nefes nefeseydi: "Sakın agabey", dıyorlardı, "Bir parti kurmaya filan kalkma, partiyi Ulusu kuracak, başkasına da kolay koiay izin vermeyecekler." O tarihlerde Pakdemirli, Teşvik ve Uygulama Dairesi Başkam, Akturk de DPT Müsteşanydı. Her ıkisi de Başbakan Ulusu'ya çok yakındı. özal'ın hükümetten aynlmasından sonra Ulusu, Kaya Erdem'in makamına, ancak işlev açısından özal'ın yerine gelen Adnan Başer Kafaoğlu ile pek anlaşamıyordu. özal'm DPT'deki kadrosunu Ulusu olduğu gibi yerinde korumuş, kimseye dokunmamıştı. Haıta, Önceleri resmi toplantılarda zaman zaman sen biçimde eleştırdiğı ve "musteşar vekili" diye hitap ettiği Yıldınm Akturk'u, artık "musteşar" olarak görmeye başlamış ve zaten Akturk de musteşarlığa atanmıştı. Gerek Aktürk, gerekse Pakdemirh, kısa sure sonra, Özal'ın ayrılmasıyla birlikte Ulusu'nun ekonomik kararlarda ve uygulamada en yakın çevresini oluşturmuşlardı. Bu nedenle Ankara'nın siyaset havasmı iyi kokiadıklanru savunuyorlar ve Özal'ı parti kurma düşuncesinden ısrarla vazgeçirmeye çalışıyorlardı: Agabey, sen ginne bu işe. Askerler hayatlannı koymuşlar, yola öyle çıkmışlar. Mutlaka kendi kontrouerinde bir geçis dönemi istiyorlar. Ulusu, yumuşak ve geniş göruşlu, hosgoru sahibi bir insan. Zaman zaman pariıyor, insânlan azartıyor, köpurayor, ama genel olarak kani bir insan. Askeri yönetimin içinden gelen biri. Askerlerin ona guveni tam. Baştan b«ri birlikte olmuşlar, yıllar yılı birbirlerini tanıyoriar. Başbakanlığı sırasında da kendini sivillere sevdirmiş, uvgar tavırlan olan bir kişi. Özal "Tamam bunlan biliyorum" dıyor, Pakdemirli ve Akturk ekli>ordu: Askerler karartı ağabey. Ulusu olmazsa demokrasiye geçişle anza olur, duşuncesindeler. Kendisi, bizim gorduğumuz kadarıyla bir parti kuracak. Seni de yanında gormek istiyor. Akturk ve Pakdemirli, Side'de uzun sure özal'ı bu karanndan vazgeçirmeye çahştılar. Keçeçiler, Kahveci, Koseoğlu bir yanda, Akturk ile Pakdemirli ote yanda, Semra ve Turgut Özal'ı sıkıştırıyortardı. Işte, Özal'ın Amerika'ya gitmeden önce Cumhurbaşkanı Kenan Evren'in bu konudaki duşuncesini almak için ziyaret isteği ve bunun da ötesinde "geregizorunlulugu" Side'de karara bağlandı. Akturk ile Pakdemırli'ye rağmen... Evren ve 9IGK öyelerini ziyaret ubat 1983 ayında bir gün. Ozal, Amerika'dan döndüğunde yeniden Cumhurbaşkam Kenan Evren'i ziyaret ettı. Sadece Evren'i değil, Milli Güvenlik Konseyi'nin diğer dört üyesım de ziyaret etti bu kez. lstanbul Ataturk Havaalaru'nda özal'ı karşılayan bir ekip vardı. DPT'den Yıldınm Aktürk, hiçbır zaman özal'ın yarundan aynlmayan Akgun Albayrak (sonradan Adana ANAP mılletvekili), Mustafa Taşar (sonradan ANAP Genel Sekreteri ve Gazıantep milletvekili), lstanbul Ticaret Odası Başkanı Nuh Kusçulu, lSOTAŞ'ın sahibi Salih Kola, Kazım Oksay (sonradan ANAP milletvekili ve Devlet Bakanı), ile Eymen Topbaş (Sonradan ANAP lstanbul tl Başkanı) özal'ı karşılayanlardandı. Birkaç gun sonra Mustafa Taşar'a, tstanbul'dan Mehmet Keçeçiler telefon etti. özal, Ankara'ya geliyordu. Taşar ise DPT'de çahşıyordu, idari kesimde. Keçeciler. özal adına Cumhurbaşkanı ile MGK uyelerinden randevu sağlamasını ıstedi, Taşar'dan randevuları MHP ıddianamesinde adı geçen ve son radan Başbakanlık Musteşar Yardımcılığına atanan Mehmet Perçin almıştı. Aynı hafta, özal ile Taşar, Büyük Ankara Oteli'nden birlikte aynldılar. Arabayı Taşar kullanıyordu. Yanında özal oturuyordu. Araba, önce Çankaya Yokuşu'na tırmandı. Evren, özal'ı guleryuzle karşıladı, hatırını sordu. özal, konuva girdi: Benimle ilgili kararınızda bir degişiklik var mı, onu ogrenmek istedim. Evren, gayet sakın bir sesle: Hayır, yok. Partiyi isterseniz kurabilirsiniz. özal rahatladı. Günlerdir yeniden boyle bir konuşmayı tasarlıyordu: Amerika'da duşiındttm. Eski partilerte hiç Ugisi olmayacak. Eskinin devamı olmayacak yani. Evren, mudahale ettı: Zaten, anayasaya göre bu mümkün degil. Ama, ben bir başka nokta uzerinde duruyorum. Başbakan Ulusu da sizin gibi sağda bir parti kuruyor. Neden gidip birlikte bir parti kurmuyorsunuz?.. Sagda alternatif Amerikalı bankacılar: Bir denge partisi T urgut özal, Çankaya yokuşundan inerken, birden hafiflediğini hissetti. Tedirginliğini uzerinden atmıştı. Ûzerinde asü durduğu nokta, kuracağı partinin "bir denge partisi" olmasıydı. Daha sonra çevresine uzun sure "denge partisi" tezini işleyecekti. Cumhurbaşkanı Evren'le göruşmeye Side'de karar vermişti. Hukümetten ayrıldıktan sonra "dinlenmek" amacıyla Side'ye gitmiş, hemen biriki gün sonra yıne kendisiyle birlikte hukümetten ayrılan, daha doğrusu istifası istenen Maliye Bakanı Kaya Erdem'i de yanına çağırmıştı. Side'de yamnda Mehmet Keçeçiler ile Adnan Kahveci de Özal'la birlikte sabahtan akşama dek "ne yaptlacagını" tartışıyorlardı. O günlerde zaman zaman tstanbul iş çevrelerinden telefon alıyor ve "Nasılsın, iyi misin" gibi hal hatır göruşmeleri oluyordu. İş çevrelerinin o günlerde özal'ı yine de aramalan ilginçtir. Keçeciler, Side'de özal'ın yakasını yine bırakmıyordu: Agabey, boyle tembel tembei yatıyorsunuz, tembel olanı ne Allah sever, ne de kul.. Özal kızıyordu: Ne yapalım yani, dınleniyoruz işte... 983'ün Ocak ayının başlanydı. Türkiye'nin Washington Büyükelçiliği'nde Büyükelçi Şürkü Elekdağ, "Eski Başbakan Yardımcısı Turgut Özal'm onuruna" bir yemek veriyordu. Yemekte Özal'ı çok iyi tanıyan dostlan vardı Uluslararası Para Fonu Başkanı Jacques de Larosier, Dünya Bankası Başkanı Clausen, ABD Dışışleri Bakan Yardımcısı Richard Burt yemeğın önemli konukları arastndaydı. "Zayıflamak" amacıyla Amerika'da bulunduğu süre içinde Özal, çevresıne ve Amenka'daki dostlarına "parti kuracağım, politikaya girecegini" her fırsatta açıklıyordu. Büyükelçilik yemeğınde Özal, yıne tam "parti kuracağım" açıklayacaktı kı, gerek IMF, gerek Dünya Bankası başkanlan, "kendisinin görevden istifasından sonra izlenen ekonomik politika hakkındakl" duşüncelerini sordular. Özal, "Sapmalar var" diye karşıhk verdi. 24 Ocak Kararlarından sapmaların kendısini üzdüğünü, bu kararların bir butün olduğunu tekrarladı. Amerıkalılarm ilgileri daha da artmıştı, "Nasıl bir yol bulacak Ozal" diye merakla onu ızlerken, Özal duşuncesini açıkladı: "Ben yeni bir parti kuruyorum. Gelecek 1 Seçimlerde bizim adayımız Özal kasım ayında Türkiye'de seçimler yapılacak ve Türklye yeniden demokratik nizama dönecek. Bunun için de yeni partiler kurulacak. İşte, ben de yeni bir parti kurup politikaya atılacağım. Seçimlerde başanlı olursak, 24 OcakTtan bu yana zaman zaman tam olarak uygulanan, ama zaman zaman da aksayan ekonomik politikaları hiç aksatmadan uygularız." Özal'ın bu sozlerını rnasada oturanların tümü büyük bir dıkkat ve çrt çıkarmadan dinlediler. Tıpkı uluslararası yedi sekız büyük bankanın temsılcileri gibı Vvashıngton'da Büyükelçilikteki yemekten bırkaç hatta sonra Özal, bu kez New York'ta Türkıye ile ılışkisı bulunan yedi sekız büyük bankanın yöneticilerı ile bir araya geldi. Türkiye'nin ekonomik durumu ve izlenen ekonomık politika gibı, her konuşmada uzerinde durulan konulardan sonra, özal politik amacını onlara da açıkladı ve "parti kuracağım" onlara da aktardı. 1983 Eylulünde eski Merkez Bankası Başkanı ismail Hakkı Aydınoğlu, Amerika'ya gittiğinde ve aynı bankacılarla bir araya geldiğınde, bankacılar, Özal'la yaptıkları görüşmeyi Aydınoğlu'na aktaracaklar ve aynen şunları söyleyeceklerdı: "Biz elbette Özal'ı destekleriz. Seçimlerde bizim adayımız özal'dır. Türkiye'den 20 milyar doîar alacağımız var." zal'ın rahathğı bir anda tedirginliğe dönüştü. Kafasında bir "acaba" belirdi aniden. Belli etmemeye çalışarak' Ulusu, iktidar olur ve zamanı gelince bu partiden bıkarsa, biz sagda alternatif oluruz. Denge unsnru oluruz. Vatandas sagda bir alternatif arar, o zaman da ortaya biz çıkanz. Aynca, bir de şu var. Siz anayasa oylamasında yuzde 92 oy aldınız. Neden bir partije bovlesine bir destek veriyorsunuz?.. Desteklediginiz parti oy kaybederse ne olacak?.. Evren, belki de görüşmeyi daha fazla uzatmak istemedi: Siz partinizi kurabilirsiniz. Sizin için bir engel yok. özal, konuyu kapatmak istemiyordu. Biraz daha ileri girti, biraz daha güvence istiyordu sanki. "Ulusu ile birlikte çalışın" önerisının altını bu başka açıdan deşmek istiyordu açıkça: Peki, partiyi kurduk. Seçimler yapüdı, vaundaş bize oy verdi ve seçimi biz kazandık. tküdar olur muyuz?.. Evren, hiç tereddüt etmedı bu soruya karşıhk verirken: Neden olmayasınız?.. Elbette olursunuz. Seçimi kim kazanırsa, iktidar ona devredilecektir. Mustafa Taşar, Cumhurbaşkanlıgı Ozal Kalemi'nde heyecanla beklıyordu. "Nasıl oldu" diye hiç vakıt harcamadan sordu. "Gayet iyi, anlayışla karşıladı Sayın Evren bizi" karşüığını verdı Ozal. o HAZIRLIK özal siyasete soyununca,,once Amerika'da zayıfladi, zayıflayınca da terzisi Ahmet Boz kurt'a çok iş duştü... \ ARI>: Calp, oartiye başkan olmak için Ecevit'ten izin istiyordu