Katalog

12 TEMMUZ 1985 KÜLTÜRYAŞAM CUMHURİYET/5 ISVAIL GILGEÇ SÎNEMA ATtLLA DORSAY HAYVANLAR Sinema kitapları üzerine 2: Nıjat özon'un ıkı Eısensteın çevınsı, "Fılm Duyumu" ve "Fılm ~ımı", Turk okuruna sınemanın en buyuk kuramcılarından bınnı tamtıyor Selım llen'nın "Hatırlıyorum"u, yazarm Yeşılçam gunlerımn yansıtılması. Seçıl Büker'in "Sinema Dılı Üzerine Yazılar'% yazann özgun çalışmalanm bır araya gettnyor. Eisenstein'ın kültür ıııirası S/C/A4/ Geçen yazıda ele aldığımız kıtaplar, genelde sınemaya duygusal bıçımde, 'gonul yohı' üe yaklaşan kıtaplardı, bır anlamda 'sevgı kitaolan' Bunlann arasına Selim tleri'nın "Hatıriıyorum" ısımlı anılar toplamını da katmak gerekıyor belkı de Çünku tleri'nın bu değışık kıtabında anlattığı kışılerın bır bölutnü sınemaa, anıların bır bölümü onun senaryo yazan seru venını, Yeşılçarn günlerını yan ^sıtıyor 'Yeşilçam'da Amenkan gecesi' yalnız gunumuzde Türk• çe'run en ustalarından olan İleri'nın kalemınden sınematnızın kımı kesıtlennı, göruntılerını okumanın lezzetıyle sınırlı kalnuyor Aynı zamanda Yeşılçam üstune toplum bılımsel bır belge oluşturma ozellığını de taşıyor Aralarında, kendısıne öze! bır bölum aynlmış bulunan Turkan Şoray'ın yanısıra bırçok Yeşılçam ünlüsunun de bulunduğu bu ısımler demetı, tlen'nın ken dıne özgu uslubuyla canlanıyor, yaşryor sayfalarda "Haüriıyonım"da tleri tutkunlarının yanı sıra sınemaya ılgı duyanların da özel bır zevk alacakları bölumvar ("Hatırlıyonım" Altın •vitaplar) lamak'la eleştıren yazar, Bazın'ı de "gerçeğe hızmet eden bıçım dışındaki bıçimlen onemsememek'Me eleştınyor Henderson'a göre "\vzenşta>n'ın da, Bazın'in de sağlavamadıgı kapsamlı bır film aynmı esletığı" ve benzerı sorunlar, "..bızı bugunun otesıne, yenı bir film kuramının alanına taşımaktadır". Bu ve benzerı bırkaç ügınç yazıvla butünlenen bu derleme, görulduğu gı bı, örneklerını de verdığı klasık film kuramına seçenekler ara yan, bunları gunumuz sınemasının vardığı yer açısından eleştırerek geleceğın kuramına gıden yolları ışaret eden ılgınç bır nı telığe burunmektedır ('Sinema Kuramlan', Post Yavınları) KÎM KİME DUM DUMA BEMÇ AK Göstergebilimsel Bu aşamada, Eskışehır Anadolu Ünıversıtesı'nde oğretım üyesı olan Seçıl Buker'ın ozgun yazılanndan oluşan "Sinema Dilı l zenne Yazılar" devreye gırebılır Çunku Buker. vıne klasık kuramcıları, Avzenşta>n ve Bazin'ı ele alarak başladığı vazılarını. sonradan Resnais, Bunuel, Godard, Bergman gıbı çağdaş İKİSİ ÜNLÜ YÛSETMENDEN En buyuk sinema kuramcısı, sanatplara ve fümlenne getırSovyet yonetmen Eısensteın'm iki kitabınm yanı sıra, Yeşilçam anı mekte, bu sanatçiların bılınen kılannı dıle getiren Selım Ilerı'mn "Hattrlıyorum"u ve Seçıl Bukertn mı fılmlerı ustune vaptığı çoozgun yazılannı toplayan "Sinema Dılı Üzerine Yazılar" yeni ya zümlemelerde ılgınç gozlemlerde yımlanan ılgınç sinema kitapları. bulunmaktadır Ama asıl onem lısı, kuşkusuz Buker'ın konuva 1 nı hıç olmazsa gönişlenyle, ku tın (pardon, betık ) oluşturan genelde yapısalcı ve gösterge ramlarıyla tarumak fırsatıru ge Eisensteın yazılannı okumayı bılımcı bır çerçevede yaklaşma kolaylaştırmıyor Aynca Ozon' tmvor çünkü sıdır "Göstergebilimsel >aklaün kırıl harflennın özellığı gereğı şım: Melz" başlıklı yazı, zaten Avrupa dılenne Eısensteın olaEisensteuı. bir kültür smema sanatına çağdaş goster rak yansıyan sanatçının ısmını, gebılım (phenomenologıe) açı mirasçısı nıye bızım dıhmızde okunup yasından >aklaşımların en ılgıncı Ozon, ılk cılt olan "Film Du zılabıldığı halıyle Ayzenşta>n nı gerçekleştıren Christian yumu"na sanatçıyı yaşamı, ya olarak korumadığı da bızce anMelz'm yaklaşımını özetlemek laşılmıvor Ancak bunlar kışısel pıtı ve kuramı ıçınde ele alan getedır Ama derlemenın tumunde nış bır 'giriş' yazmış Bu, yalnız seçımler ve kuşkusuz kıtabın bu tur bır tavrın egemen olma Eisensteın'ın kışıhğım değıl, do önemını de, okunması gereğı ve sı, kıtabın önemını arttırmakta zevkını de ortadan kaldırmıyor nemını, goruşlerım ve sınemaya katkısını da öğrenmemıze fırsat ("Filra Duyumu ', "Fılm Bıçi dır Kuşkusuz yapısalcılık da, göstergebılım de gunumuzde heveren önemlı bır çaba Asıl kı mı", Pa>el ^ayınlan) nuz (veya hâlâ) tartışılan yontabı oluşturan 4 önemlı yazı, Eıtemlerdır Bunlann sınemada sensteın'ın görüşlennı ortaya ko Klasik kuramcılar ve henuz verleşık, herkesçe kabul yuyor Bu yazılan okurken Eıedılebılır, gıderek anlaşılır so gunumuz sineması sensteın'ın kuramcı olarak unü nuçlara, yargılara vardığı ıse nün ne denlı doğrulandığma taAvzenştayn'ın kurgu kuramsöylenemez Yıne de bovle bır nık oluyorsunuz Sinema ları bende hep sorular çağnştır yaklaşım, sinema gıbı yoğun ve sanatının önemını, boyutlarını, mıştır Anlatımı sureklı bölmeolanaklannı ılk kez böylesıne ge ye, parçalamaya dayanan bu an karmaşık bır alanın hıç olmaz sa bellı bır vönuvle kavranması nış bıçımde kavramış bır sanat layışla, özellıkle son yıllarda çok ıçın yararhdır, gereklıdır saçı olmakla kalmıyor Eisenste uzun çekımavrım (plannıyoruz in tnsanlığın kültür bırıkımı sekans)'larla çalışan Antonıonı, Bır örnek verelım TV'de Sı nı, sanatın tarıhını de çok ıyı Angelapoulos, Tarkovskı gıbı nema'da geçen pazar ızledığımız kavramış Sınemaya yaklaşır sanatçiların yaptığmı veya Hitc"General Şafakta Oldu" filmıken edebıyatın, muzığın, resmın hcock'un "The Rope"da tum de tum verılennı kullanıyor, Le filmı >alnızca 12 çekımaynmla nı değeriendırmek ıçın klasık onardo da Vioci'den Durer'e, EI gerçekleştırdığını karşılaştırma eleştırıyle y*tınmek kolay değıl Greco'dan Van Eyck'e, Shake da zorlanmışımdır Işte bu nok Inandırıcı olmavan konusu, speare'den Goethe'ye, Ptışkın' tada, Seçıl Buker/Oguz Onakukla gıbı kı^ılerı ve yapay egden Gorki'ye, Maupassant'dan ran'ın derleme çabaları "Sinema zotızmı ıçınde bu filmı kımılerı Balzac'a, Beethotven'den Wag Kuramlan" ışın ıçıne gınvor Bu cıddıye bıle almamış olabılır ner'e, Japon Kabuki tıyatrosun Ancak sınemanın o tarıhlerde toplam, Pudovkın, A>zenştayn, dan 'Commedıa dell'arte'ye, Çın M. Kaufman, \rnheım, Kraca kullandığı, bemmsedığı kımı kaalfabesınden Mısır hıyeroglıfle uer, Bazın gıbı artık klasıkleşmış lıpları ('kataraman' Amenkalı, nne, daha neyı neyı söz konusu kuramcılardan bırer yazıyla baş•gızemli' sanşın, 'kotu' Çmlı, etmıyor kı . Eısenstein'ı oku üyor Sonra gunumüzden bırkaç 'somurucu' yonetıme karşı bımanın en buyuk tadı şurada ben yazıda, sinema kuramcılığının reysel dırenış, vb ) alıp nerde> ce Kultürün, tum bırıkımıyle, çağdaş durumu konu edılırken, se tersıne kullanan, kımı bölumtum geçmışıyle, nasıl bır 'butun' klasık kuramcıların da eleştırısı lerde olağanustu bır anlatım usoluşturduğunu, nasıl bır yapılıyor, gunumuzde sınemayı talığı gosteren bu filmı, sınema'devamlıhk' taşıdığmı sezınlıyor, anlamak ve açıklamak ıçın yetersal bıçımlenn, sımgelenn, ışaretsanatlar arasındakı karmaşık, gj sız kaldıkları vurgulanıyor Ör lerın, 'im'lenn çozumlenmeye zemh bağMan duyumsuvor, yal neğın Brıan Henderson, çalışıldığı göstergebilimsel bır nız smema ustune değıl, tıim sa "SO'lenn sonlarından bu vana anlayışla ele almak, belkı de natlar üstune daha çok bılmek, sınemanın gelişımı klasık fılm onun gızlı, en azından kendını öğrenmek, kafa yormak gerek kuramcılarının açıklayıcı gucuzor ele veren değerını kavramak smımı duyuyorsunuz "Film nun çok otesındedır" dıyor ıçın gereklı olabılır Bu nedenle, Duyumu" bana temelde bu tur çok önemsemesek, kendı ıçmde bır duygu verdı, henüz okuyamadığım "Film Bicimi" ıse kuş Henderson, klasık fılm kuramı yetersızlıklerını kabul etsek de, sınemaya göstergebıümsel yakla kusuz bunu tamamlayacak Bu nı, Ayzenşta>n ve Pudovkin'ın yuk bır ozenle çevrılmış, hazır 'sınemasal parça üe butun ara şımı tumuvle gozardı etmemelı yız sanıvorum Bu kıtap, Turk lanmış ve basılmış bu kitapları sındakı ılışkıleri ele alan' ve okurken, yer >er özellıkle Ozon' Andre Bazin'ın 'sınemanın ger çede bu yoldakı ılk çabalardan bın olarak ılgıyı hakedıvor ("Siun kullandığı dıl nedenıvle zor çeklıkle ılışkısıne ağırlık veren' olarak temelde ıkıye boluyor nema Dilı L zenne Yazılar" Dost landığımı ıtıraf etnıelıyım Ajzenştavn kuramını 'sanat ol Yayınları) mayan gereçten sanat olanı elde Işte sıze sınemaya bıraz da Ozon, tam bır 'an dilci' olmayı etmede kurguya sıhirlı, adeta 'ciddi' bıçımde, kuramsal olaseçmış çevırısınde Sık sık kar sımyasal guçler verme' çabasıy rak, duşunmeye, kafa vormava şınıza çıkan 'gonınçluk, jof la ve kurguya verdığı önem ıçın vağırarak yaklaşan son ayların rumsal, ayrıksınlık. uğraşman, de 'uzun çekunler dıvebileceğı kıtaplanndan bır toplam Yedın mız kesıntısız film parçalannı sa cı sanata ılgı duvan herkese du eşiem, saymaea, ası, ışlik vb sozcukler, zaten >oğun bır me nat olmadıklan gerekcesıvle dış vurulur PİKJNİK PIY4LE M4DK4 Biraz da bügi volu Bır sanata gönul yoluyla yaklaşmak önemlı, gıderek gerçek bır ıhşkı kurmak yönunden ge reklı Ama >eterh mı 9 Her şeyde olduğu gıbı bu alanda da ıl gının, sevgının, bılgıyle, bılınçIe desteklenmesı gerekıyor Bu açıdan sinema ustune yazılmış, kolayca okunan, edebı tatlar taşıyan bunca kıtaptan sonra, kuşkusuz çok daha zor okunan, değerlı eleştırmen Rauf Mutluay'ın bır zamanlar kullandığı deyışle, 'yaz okomalan' arasında ozel bır ılgı, gıderek özel bır çaba ıs teyen kıtaplar da var Sınemayı gerçekten sevıyor, sınemaya ıçten bır ılgı duyuyorsak, bunları da okumamız, el altında bulundurmamız gerekıyor Bu tur kı taplardan da son aylarda ustuste yayımlanmış olması, Turk okurunun, Turk sınemasevennın mutlaka değerlendırmesı gereken bır fırsat oluşturuyor U GAZETECÎ SECDET ŞEN "X J UUÜ MbAi'lN KARPEŞ MIZLI AT/MA f ClDPl /MI5IN 5EYLEKVAZ /Ç/WDE ) Dev bir çaba: Eieenstein çevirisi Bunlann başında kuşkusuz Nıjat Ozon'un önemlı çevırı çabası, ıkı cıltlık Eısensteın (Aynştayn) çevırısı "Fılm ^•ujumu" ve "Film Bıçımı" gelıyor Eısensteın ısmı hep bılınen, kuramsa! yazılarda sık sık geçen, kendısıne göndermeler yapılan önemlı bır sanatçı Ne yazık kı filmlerını görmek, ustİenndeduşunmek, tartışmak, Sinematek dıye bır kurumun var olmadığı ulkemızde mumkun değıl Bır öncekı kuşaklar, "Potemkın"ı, "Korkunç tvan"ı, "Aleksander New$k>"vı Sınematek gostenlerınde yakalamış olmarun mutluluğunu tatmıştı Yenı kuşaklar ıse bu fîlmlen yalnızcaısımlenndenbüı>orlar Bu, Eisensteın çevırılerıne belkı daha da çok onem kazandırıyor Sınemanrn en buyük kuramcüanndan olan bu Sovyet sanatçısı CIK CIK C1K YuŞiMIZ 6 £ L U OLSÜA/ CWE BT/IK MALÛ MUAi/lH 1ARİHTE BUGÜN m\iT4z 12 Temmuz HERKES FOTOĞRAF ÇEKEBİLECEK 1B54'TE BUGUN, GEOR6E £ASTMAN(ıSThllN*), NEW YOBK' TA POĞPU 8/G BAAIICAPA X£A// B//S FO TVGBAFÇ/UĞA FOTOG&AF BllSU eSNEK S//? FILM fCAT EPECeKT/G (J884 1 8 8 3 ARASf) FOTVĞBAFÇlLIGl MES, LEK. EPlNEN K/ŞILEZ. PlŞlNPA, HEJZ ISTEYEAJ/AJ DE KOLAYCA HULLANAg(L6C£Ğt AZ/7U g/ÇıAAiUPEKt BU MAtüMEYE "fZuCıAK"ADtU< I/EG£N CASTMAN, KOAlUYLA /USıLl S//Ç SANAYı OALI tZlEACAICTf£. DAHA ILK ı& Y'L İOO OOC 'PEK ÇOK MAtafJEHıN DLAV/N TURİ2M SUNAR \\\ K(l \1\K1 t > 10 (.un 9 G«tr ö/cl (Jlııhus Idiıı ur OlhL Scşda, i32Q'tt yılların hır dergı rekjâm 4£o4ak |Sprİngtİllie İS "Kodak" Tİme CEŞME /TTENYUNUS ALANYA ALAADDİN SSTANBULSUaANHAMAMM^ca^ısıc*ıSi.BAKlRKOYljondraasfaltıushj S ANKARAKJZIUAY Alatu* Butran 5 0 YIL ÖNCE Cumhurivet 12 Tmtnuz ms netıcesınde tuzlarımızı ındırılmesı ve yabancı Talebe Birliğinin standardıze ettığımız veıyı pıyasalarda kolaylıkla rekabet edılebılmesı ımkânı elde yapacağı gezgiler malıyetlerını ındırdığımız Mıllı Turk Talebe Bırlığı ıdare heyeıı dun toplanmış ve Bursa, Çanakkale ve orıa Anadoluya yapılacak gezgiler uzerınde goruşmuştur takdırde ıhracatımızın bır mıslı artıracağı ve geçen yıllara gore memlekete tuz satışlarından bır mılyon lıra fazla dovız temın edıleceğı anlaşıtmıştır Tekıtler Genel Dırektorluğu başta tzmırde Çamaltı memlehası olduğu halde butun buyuk tuz sahalanm modern tesısatla kuvvetlendırmış ve ıstıhsalı daha ucuz yapacak tedbır almıştır \aklıvat ucretlerınde de ındırmeler temın e< 'ıldığınden harıce satılacak tuz fiatlerının önemlı surette 1935 1985 paranın Kızılaya verılmesı kararlaşıınlmış ve dun Bırlığın başkanı sandıkta bulunan 218 lıra 43 kuruşu Kızılay kurumuna bağışlamıştır İLAN 1) tşletmemızde mevcut 125 ton gömlek yapağının aşağıda belırtılen partıler haünde ışletmemız merKt/ınde 18 7 1985 gunu saat 14 OO'te apk artırma sureuyle AlunSatun ve îhale Komıs>onu huzunında saüşı yapılacaktır 2) Satış ıle ılgılı şartname, Tarım lşletmelen Genel Mudürlügu ıle İstanbul, Gaaantep, Konya, Mersın, An' ara, Izmır, Kaysen ve Adana Tıcaret borsaları ıle İstanbul, Ankara, Izmır, Mersın ve Gazıantep ıhracatçılar oırlığınde gönllebıhr 3) lstekhler bır partıye olduğu gıbı partılerın tamamma ıştırak edebdırler 4) Işletmemız 2886 sayılı Îhale Kanunu'na tabı olmadığından ıhaleyı dıledığıne yapıp yapmamakta serbesttır 5) llgıhlere duyurulur HER PARTİNİN Muhammen Mubammen Bcdeli Tutan (Kg/TL) (TL) ALANYA İNCEKUM \WTM Hı^lkld^ II 1KT4 K idlkııv til lt,W) 1 J.M 14 5 6 7 8 Gömlek yapağı 1 kalıte Kırpmü Yun Kuzu yunü Mıktan (Ton) 20 9 20 9 7 700 700650300400 14 000 000 6 300 000 13 000 000 2 700 0002 800 000 Geçıcı Temınatı (TL) 700 000315 000650 000135 000140 000 2 adet dızgı makınesı, ı 1 adet 57x82 Frankenthal baskı makınesı komple murettıphane acele satılıktır ACELE SATILIK MATBAA MAKİNELERİ Tekıtler (Inhısarlar) Genel Dırektorluğu tuz ıhracatımızın artınlması ıçın önemlı ıncelemelerde bulunmaktadır Yabancı memleketler arasında tuzlarımızm en ıyı alıcıları Çekoslo\akya, Belçıka, Fransa ve Sunvedır Yapılan ıncelemeler Tuz ihracatı Müslüman Kadın Birliğinin paraları edılmıştır Avrupada bulunan Tuz Işlerı Muduru Cavıd de tuzlarımıza yenı mahreç bulmak ışını mcelemektedır Mutareke yıllannda kapatılan Musluman Kadın Birliğinin hesabatı Emnıvet Sandığına yatırılmıştı Aradan 15 sene geçnkten sonra Musluman Kadın Birliğinin başkanı bu kurum uyelerıle goruşerek bu HASAN TIRAŞ SABUNL VLSABUMKREMi. < BURSA ASLİYE 2. HUKUK MAHKEMESİ HÂKİMLİĞİNDEN Dosya No 98< 59 321 Bursa k r a Tetkık Vleruının 4 9 1984 gun ve 984 14"7 135Osavılı karanyla konkordato mehlı verılen Aluparmak Cad No 8486 Bursa adresınde marketçılık ve lokantacılık ışletmesı sahıbı Arıf Başaran' m konkordatosu mahkemeniızın 15 4 1985 gun ve 985/59 321 savılı karanyla tasdık edılmı>. \e karar 26 4 1985 larıhınde kesınleşmıştır I 1 K nun 300 maddesı mucıbınce ılan olunur 1 7 1985 ANKARA 9. ASLİYE HUKUK MAHKEMESİNDEN Dosya No 1985 226 k a r a r No 198 « 262 Da\au Ankara Akdere \enı i>on Durak Ulu Caııııı Vaklı kuru lularını temsıien Ismaıl kakirga taratından mahkememıze aı,ılan vakıt lesyilı davası sonunda mahkememızden tesıs edılen 10 ^ 198^ gunlu karar ıle Akdere Venı Son Dürak Ulu Camıı Vakfının vakıf senedının tesçılıne karar venlmıs o'makla, ış bu Vaktın tesv'lı ılanen d j vurulur Basın 20372 Tel 523 74 13 İSTANBUL • 1985 Boğazıçı Unıversıtesı kımhğımı ve pasomu kavbettım Hukumsuzdur LEYLA DERYA CEYLANPINAR TARIM İŞLETMESİ MUDURLLĞU Basın 20347