Katalog

Cumhuriyef karari alindl. TezkOOpîş Gİma'da. DerİIŞ Sahıbı: Cumhuriyel Maıbaacılık veGazeıecılık Turk Anonım Şırketı adına Nadır Nadı. • Genel Ya>ın Muduru: Hstsan Craıal. Muessese Muduru: tminc Işaklıgıl. Vazı l>len Muduru Oka> GoMnsin. • Haber Merkezı Muduru. Valfin Bajer, Sa)fa Duzenı Voneımenı Ali \car. 0 Temsılaler ANKARA. Yalçın lİoğan.IZMIR Hikmet Çcliskaya. ADANA. MHırnef Mercan. Servıs Şçflerv isıanbul Haberlerı. Reha Öz, üış Haberler Ergun Bakı, Ekonomı Osman liagay, Kultur A>dın Emec. Magazın Yalcın Pekşen, Spor Danışmanı: Abdıılkadır Yucelınan, Dıı/cllme Rrfik Durbaş. Arajtırma Şahin Mpay. IşSendıka. Şukran Krlenci, 0 Koordınaıor Ahmei Korulsan, 0 Mal i jler Krol Krkul, llan Zıya Lıgene, Halkla llışkıler Guideren koşar, Idare Huse>ın Gurer, lşletme Sadun Sonmez. Basan ve Yavan. Cumhuriyrt Malbaacılık ve Gazetecilık T.A.Ş Turk Ocağı Cad. 39/41 Cağaloğlu Isıanbul, PK: 246lslanbul, Tel. 526 10 00 (9 hal), Teler 22246 • Burolar \nkarsı: Zıva Gokalp Bulvarı Inkılap Sakak No: 19/4 Tel: 33 11 4147, Telex 42344 • l ı m i r Halıl Zıya BuUarı No 64/3, Tel: 25 47 0913 12 30Telex: 52359 « Adsma: Çakmak Cad No: 134 Kat 3, Tel. 1455019731 Telex. 62155. TAKVİM 5 Mart 1985 imsak: 5.02 Güneş: 6.26 öğle: 12.20 tkindi: 15.31 Akşam: 18.05 Yatsı: 19.24 Yeni dönenıin ilk grevi 153 günlük oldu Grevler birbirini izliyor Geçen hafta içinde 5 işkolunda 8 işyeri için grev Na7tas'ta Ö7İnlikU <h>rvı/ Monvırnftn hrnSnr yaZiaş lO, UZipiKlŞ beryil Mensucat ta, Uzağaçbekkmemiz gerekmistir. Yeni meleri, grev kararı aşamasına geldi. Öte uıc yanoan ıerıı.ş oeuuı UUIKTUIIII uı»uma ŞM»UDUUU yandan DeriIş Sendi dönemin doktıma iskolundaki geıuı. verenleri tsSendika Servisi Grev kararları birbirini izliyor. Son bir hafta içinde S işkolunda 8 işyeri için grev kararı akndı. Yeni toplu pazarlık döneminin Tuzla'da kunılu Yıldınm Tersanesi'nde uygulanan ilk grevi 153. gününü doldurdu. Grev uygulamasının, kendi lehine olan Toplu tş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Yasası'nın çok iyi kullandığı için işvereni yumusatmadığını belirten DokGemi Iş Sendikası Genel Başkanı Nazım Tur, "Yine de bu grev çahşma hayatını düzenleyen yasalann yanlış hukumlerle dolu oldugunu gostenniştir. Tum olumsuzluklara karşın umudumazu kaybetmiş değiliz" dedi. ış Yetaş ta, Seluloztş Ipek Kâğıt ve Kartonsan'da, Teksif Türkmen Kadife'de grev kararı aldı. TezkoopIş Sendikası ile Gima Mağazaları arasında sürdürülen toplu sözleşme görüşmelerinde anlaşma sağlanamayınca, grev kararı akndı. Tezkooplş Sendikası Genel Merkez Yönetim Kunılu üyesi Göaül Canyolu işverenin işçileri borçlu çıkaracak bir Ucret zammı önerdiğini belirterek, "EJbetteki böyle bir sözteşmeye imza atmamız beklenemez. tscikrin haklannı alabilmek için grev karan aJmış bahuuyoruz" şekhnde konuştu. Deriİs, Sendikası Nazilli'de kunılu, 85 işçinin çahştığı, Nazta$ Ayakkabı Fabrikası'nda grev karan aldı. tstanbul'da kunılu 200 işçinin çakştığı Yeşil Kundura'da da toplu sözleşme göruş ayakkabı fabrikasında çalışan 3 bin işçiyi kapsayacak toplu sözleşme göruşmelerine bu hafta başlanıyor. Bu arada tzmit'te kurulu Maga Deri Sanayii'nden "kılık kıyafet yönetmeligine tıymadıklan" gerekçesi ile 28 Derilş üyesi çıkanldı. Kazüçeşme'de kurulu Omurtak Deri Sanayii'nde de 6 kişinin işine son verildi. Işten çıkanlanlara tazminatlan ödenmedi. Hakts'e bağlı Özipliktş Sendikası, Istanbul Kâğıthane'de kurulu 85 işçinin çahştığı Seryıl Mensucat'ta grev karan aldı. Sendika Genel Başkanı Mehmel Er, yetkinin 3 Ekim 1984'te kesinleşmesine karşın, işverenin toplu sözleşme göruşmelerine gelmediğini bildirerek, "Mevcut yasalann çarpıklıgı nedeni ile greve gjdebilmek için 5 ay 9 gün kası ile Türkiye Deri Sanayii tş ilk grevini 13 martta bu işyerinSendikası arasında 130 de başlatacağız ' dedi. Yine Hakls'e bağlı Öza|açls Sendikası Afyon Sandıklı'da kunılu 120 işçinin çahştığı Yetaş A.Ş.'de grev karan aldı. Sendika Genel Başkanı Abidin Özkaraaslan işverenin hiçbir mazeret göstermeden toplu sözleşme göruşmelerine gelmediğini, Yetaş Yönetim Kunılu Başkanı olan Afyon Valisi Hiisnü Tuglu ile diğer yetkililerin her turlu baskıyı uygulayarak işçilerin sendikadan istifa etmelerini sağladıklannı öne sürdü. Karaaslan, "Yasalann ihlal editdigi iilkekrde çabsan insanlar sıkıntı ve zulümlere maruz bırakılırsa sevgi aclığından kastalaBmalar başlar. Sıkıntryi halk çeker" dedi. Sdülozls Sendikası Karamürsel'de kurulu Ipek Kâğıt Fabrikası ile tzmit'teki Kartonsan Fabrikası'nda grev karan aldı. Sendika Genel Başkanı Rüstem Kılıç, "tşveren oziaşmaz tntnmunu sürdiıriirse, grevi uygulamaku karartıyu" şeklinde konuştu. Selülozlş Sendikası iki işyerinde ise toplu sözleşme imzaladı. Bomsaş'ta imzalanan sözleşme ile ucretlerde birinci yıl 17 bin 500, ikinci yıl 15 bin lira artıs sağlandı. lspak işyerinde zam miktarlan birinci yıl 20 bin, ikinci yıl 17 bin lira belirlendi. Agaçts Sendikası Kelebek Mobilya'da sürdürülen toplu sözleşme görüşmelerini anlaşma ile sonuçlandudı. tstanbul'da kurulu PeReJa kolonyalannda toplu sözleşme göruşmelerine başlanmıyor. 120 işçinin çalıştığı işyerinde, toplu sözleşme için yetki belgesi aldıklannı, ancak gönişebilecek yetkili bulamadıklannı bildiren, Petrolts Sendikası Genel Başkanı Cevdet Selvi, "Kum var, kireç var, ama harç yapacak adam yok" dedi. Selvi, işverenin ortalarda görünmediğini belirterek, işçilere 5 aydır maaş ödenmemesini de eleştirdi. Çoriu'nun Türkmenh köyünde kunılu Türkmen Kadife Fabrikası'nda fjrev karan alındı. Konseyin tnsan Haklan Komisyonu'nda da Türkiye'ye ilişkin şikâyetler ele alınacak. Konseyin iki raportörü Steîner ve Stoffer, Başbakan özal tarafından da kabul edilecek. Avrupa Konseyi heyeti Ankarada MAHKEME, DAMŞTAY KAR ARLNI TANIMADI * * •/ se bu yti çok "şenlikli" bir yaz yaşayacağız. Çünkü tum modeüerde kumaş oranı yüzdesi iyice düşük. Bilinen tüm canlı renklerden yapümış, tangahk sırunna yaklaşan, bikiniler, kapalı sanıldıkları anda bir fermuarla gobeğin 10 santimetre altına kadar inebilen mayolar modacılann bu yaz plajlarda giydirmek istedikleri modelUrden yalnızca bazüart. Geçtiğimiz ay başlayan mayo tanıtun maratonu ise artan bir tuzla sürüyor. Dün de basına, halka, hatın sayıür müşterilere "Ten" mayolan tamtüdı. Defllede tanıtüan, bayan mayolannın fiyatlarvun 2 bin lira ile S bin lira arasında değiştiği açıklandı. (Fotoğraf: MEHMET AKİF) Jxumaş oranı uusuyor Eğer modacılann podyumlarda gös MISK uyesı 5 sendika, işkohı barajını aştı Ankara İş Mahkemesi, Danıştay'ın vermiş olduğu karara, "idari karar ancak yönetimi bağlar, bizi bağlamaz" gerekçesi ile uymayarak, bu sendikaların 1983 öncesi üyelerine ilişkin bildirimlerini geçerli saydı. tşSendika Servisi MlSK'e bağlı 5 sendika mahkeme karan ile işkolu barajını aşarak toplusözleşme yapma yetkisini kazandı. Ankara tş Mahkemesi, Danıştav'ın vermiş olduğu karara, "Idari karar, aocak >önetimi baglar, bizi bağlamaz" gerekçesi ile uymayarak bu sendikaların 1983 öncesi üyelerine ilişkin bildirimlerini geçerli saydı. Mahkeme Tıirk Çelik Sen, Turk Ağaç Sen, Turk Oleysen, Türk Mensucat, Türk Deri tş sendikalanmn kısaca "ek 6 " olarak bilinen ve 1983 öncesi üye sayüannı büdirir listelerinin doğnıluğu üzerinde bir araştırma yapmadan, bu listelerin geçerli sayılmasına karar verdi. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın işkollarında calışanlan belirleyen istaüstiğine göre, işkolunda çalışan toplamının •» 10'u aşacak sayıda eski tarihli 7 Uye bildirmiş olan sendikalar böylece işkolu barajını aştı. Ancak gerek 12 Eylül öncesi, üyelik durumlanna ilişkin Çalışma Bakanhgı'nda yer alan istatistiklerde, gerekse 12 Eylul döneminde faaliyetleri askıda iken kayyun eli ile yönetilen sendikaların, kayyım tarafından saptanan ve aidat toplanan gerçek üye sayılan, "ek 6" listelerinde bulunduklan bildirimlerin, çok altında. Ankara Iş Mahkemesi'nin Danıştay kararına uymayarak bu listeleri, doğruluklarını da araştırmadan geçerli sayması üzerine davalara müdahil olarak katılan Türklş'e bağlı taraf sendikalar, Yargıtay'da itiraz etme kararı aldı lar. Bu arada Bakanlığın ocak istatistiğinde % 10 barajı aşmamış görünen Hak tş'e bağh özdemir Iş Sendikası, istatistiğin gerçeği yansıtmadığına ilişkin açtığı davayı kazandı. Yargı kararı ile işkolu barajını aşmış oldu. Büyükler kavga etti, 142 çalışan kaybetti Odalar Birliği'ne bağlı "tthal Mallan Fiyat Tescil ve Tetkik" dairesi, yeni ithal rejimiyle birlikte işlevini yitirdi. Mehmet Yazar ile Ekrem Pakdemirli arasındaki uzun pazarlıklar sonunda dairenin 142 çalışanmdan bir bölümü re'sen emekli edildi, bir bölümünün işine son verildi, bir bölümü ise üç ayrı statüde, eski maaşlarınm 75 bin lira eksiğine devlet kuruluşlanna nakledildi. YAVUZ ŞİMŞEK Mehmet Yazar ile Ekrem Pakdemirli arasında "tthal mallan fiyat «escüi" savaşında kaybeden Odalar Birliği'nin 142 çalışanı oldu. Mehmet Yazar'ın başkanı olduğu Odalar Birliği'ne yılda "1 milyar liranın üzerinde" gelir sağlayan, İstanbul'daki "Ithal Maüan Fiyat Tescil ve Tetkik Dairesi", 1983 yıh sonların da yayınlanan "tthal Rejimi Kararlan" ile işlevini yitirince kabak çalışanlanmn başına pat ladı. Dairelerinin Hazine ve Dı; Ticaret MusteşaruğVna devri biı kısmına re'sen emeklilik, bir kısmına işsizlik, buyük bir kısmına da, çok düşuk tazminatla uzaklaştırıldıkları eski işlerine göre, ayda 75 bin liraya kadar ulaşan kayıplarla "yeni iş" getirdi. Fiyat Tescil ve Tetkik Dairesi çahşanlannı tam bir oldu bitti ile karşısında bırakan gelişmeler, Yeni tthalat Rejimi esaslarının açıklanması ile başladı. İthalat Rejimi Karan'nın 16. maddesi ve 1984 içinde gerçekleştirilen "mevzuat değişiklikleri" Ue "görevi sona eren dairenin dunımu" TürkJş: YHK'dan çekUebiüriz Türktş Yönetim Kurulu bildirisinde, "Her hafta başı yapılan yeni bir zamla çekilmez hale gelen hayat pahalılığı karşısında işçilerimizin daha fazla sefıl olmasına göz yummayız"denildi. ANKARA, (Cumhuriyet Bürosu) Türklş Yönetim Kunılu dün bir bildiri yayımlayarak, hükümetin 1985 yıh işçi ücreti Tammım yüzde 25 olarak belirlemesini "güvensizlige davetiye çtkarmak" olarak nıteledı. "Hiikflmet, hür toplu sözieşme düzeninden, taraf olarak elini çekmdkUr" denilen bildiride, Yüksek Hakem Kunılu'nun cıhz zam vermeye devam etmesi halinde Türktş'in, YHK'da temsil edilip edilmemeyi tartışacağı da belirtildi. Uzun süre YHK Başkanlığını yapan Naci Vartık'm, bu görevinden ayrılmadan önce, YHK olarak görevlerini tam yapmış olmanın huzuru içinde bulunduğunu söylediği anımsatılan Türklş Yönetim Kurulu bildirisinde, "Oysa, durum hiç de öyk oegildir. YHK hiçbir zaman, görevini tam olarak >apmamış, hatta kanuna ve tüzuge bile aykın karariar alarak, işçilere beklentilerinin çok altında hak vermekk yetiamiştir" denildi. Bildiride ayrıca, hükümetin açıkça hür toplu sözleşme duzenini yetkisini aşarak etki aitına aldığı, YHK'yı devamlı kontrolünde tuttuğu kaydedil lışmalannın izlenmesini uygun gönnostür. Turktş Yönetim Kurulu'nun YHK'daki işçi üyeleri ile görüşme yaptığı belırtilen bildiride, bu toplantı sonucunda alınan karariar şöyle açıklandı: "Hem Devlet Bakanı Kâzuo Oksay'ın son beyanlannı bem de, yeniden toplu sözleşme düzenine geçilen sure içindeki geUşmderi gözden geçiren Tiirktş Yönetim Kurulu, YHK'nın yeni baskanımn göreve basfaunasını ve bu kurulun bir sure daha çaTürktş Yönetim Kurulu, YHK'nın yeniden etki altında karariar abnaya de\am etmesi ve reel ahm giicünü gozetmeden cılız zam vermeye devamı halinde yetkili kurallann toplantıya çagınlarak, YHK'da temsil edilip edilmemeyi müzakare karan almıştır. Her hafta başı yeni bir zamla çekilmez hale gelen hayat pahaulıgı karşısında, topluraun uretki kesimi olan işçilerimizin daha fazla sefil olmasına goz yummayacagımızı bir kez daha bu vesueyle kamuoyuna ilan ederiz." Odalar Birliği için sorun oldu. Sonunda, yoğun göruşmeler, pazarlıklar ve karşıhktı yazışmalar sonucu, yeni ithalat rejimi gereğı, "ithal mallan fiyatlanmn uygunluğunu kontrol etmeye veya ettirmeye" yetkili kılınan Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı, "dıs ve iç fiyatlar konusunda uzun yülann tecriıbe ve birikimine sahip ve bu konuda hazır dokümanlan bulunan" Dairenin, "Musteşarlıkça belirlenecek esaslar dahilinde görev yapmasuun uygun olacagı"nı duşündu. Ekrem Pakdemirli unzaü, "Dairenin emeklilige hak kazanmamış personelinden Birliğinizce is tibdam edilmeyecek olanlann, yüriııiükteki mevzuat dahilinde müsteşarugımız ve>a bagh kunıluşlanmız elemanı olarak calıştınlmalan, daire arşiv bina ve demirfoaşlann Musteşarhgunızca devralınması ujgun görulmuştiır," yazılı açıklama ile karar Odalar Birliği'ne bildirildi. Bu gelişmeler sonucunda, taraflar, "zengin içerikli" bir personel operasyonunu adım adım gerçekleştirdiler. Önce Odalar Birliği 12 çalışarunı "Bhiigimizin hizmetinize ihtiyacınm kalmadıgı" gerekçesiyle "re'sen emekliye sevk" etti. Bazılannın görevine "Sizin durumunuzda bulunan ilkokul mezunu olmajan beş personelin mevcut yasalar u\annca devlet kurum ve kuruluşlannda gorevlendirilmelerinin mumkün olmadığı ve bu sebeble Musteşarlıkça devralınmayacağınız bildirilmektedir" açıklaması ile son verdi. Kalan personel ise, 2 yıl ile 20 yıl arasında değişen hizmetlerinin karşıhğı olan tazminatları 131 bin ile 50 bin lira arasında değişen ayüklanna karşın, ilginç bir yöntemle, asgari ücretten bile daha duşük bir aylık uzerinden hesaplanıp, ödenerek 3 Arahk 1984'de işten çıkarüdı. Sonra da Odalar Buliği'nin "Bu personelin musteşarlıklannca 657 sayılı Deviet Memurlan Kanunu'na göre istihdamlan miimkün olmadığı takdirde işçi statiisünde çalıştırılmalannda bir sakınca olmadığı goruşundeyiz" şeklinde onerisine titızlıkle sadık kalınarak ve bu öneri daha da geliştirilerek Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı'nca yılbaşından itibaren devralındı. Haber Merkezi Avrupa Konseyi Siyasi ve Hukuk Komisyonuraportörlerindenoluşan bir heyet Ankara'da. Strasbourg'ta bugün toplanacak olan Avrupa Konseyi tnsan Haklan Komisyonu da Konsey üyesi beş ülkenin Türkiye'ye ilişkin şikâyetlerini ele alacak. Çahşmalan 11 marta kadar sürecek olan Komisyon'da, ocak ayında Türkiye'ye giderek insan haklan konusunda bir araştırma yapan "incekme heyeti"nin raporu görüşülecek. Siyasi tşler Komisyonu Türkiye Raportörü Avusturyah parlamenter Lndwig Steiner, Hukuk tşleri Komisyonu raportörü Hollandalı parlamenter Stoffer ile bir uzman Türkiye'de dört gün süreyle incelemeler yapacaklar. tki parlamenter, Ankara'da TBMM Başkanı Necmettin Karaduman, Dışişleri Komisyonu üyeleri ve Dışişleri Bakanı Vahlt Halefogln ile görüşecekler, 7 martta da Başbakan Turgv Özal tarafından kabul edilecek ler. Komisyon üyelerinin bu ziyareti, Türkiye ile ilgili hazırlanacak olan raporun altyapısını oluşturacak. Rapor, Konsey Siyasi ve Hukuk Komisyonu'nun yapacağı ilk oturuma sunulacak ve Türkiye'deki son gelişmeler iki raportörün izlenimleri ışığmda değerlendirilecek. Brüksel'den arkadaşımız Hadi Lluepgin'in verdiği riabere göre, İnsan Haklan Komisyonu'nun toplantıları öncesinde, Strasbourg'taki genel hava, Fransa, Hollanda, Danimarka, Norveç ve tsveç'in Türkiye'de insan haklanmn ihlal edildiği yolundaki şikâyetlerinin "tatlıya baglanarak çözümlenebileceti" yönünde. WALL STREET JOURNAL Af Orgütü Bulgaristan'da inceleme yapmalı Amerikan gazetesine göre, Sovyet doğal gaz hattının Bulgaristan uzerinden Türkiye'ye gelmesi Ankara'mn Sofya'ya daha sert tutum takınmasını önlüyor NEW YORK, (Cumhuriyet) Amerika'nın en yüksek tirajlı gazetesi muhafazakâr "Walf Street Journal" Bulgaristan'da Türk azınhğa karşı girişilen sindirme eylemleriyle ilgili olarak yayımladığı makalede, Uluslararası Af örgütü'nü, Bulgaristan köylerindeki Türklerin durumu ile ilgilenmeye çağırdı. Wül Street Journal gazetesi, "Türk hapishanelerini incelemekte atik davranan Uluslararası Af Örgtttü Bulgar köylerinde Turklerie ilgili, olup bitenlere bir goz atmak zonındadır" dedi. Amerikan gazetesi, Türk hükümetinin geçen yıldan beri Türk azınhğa karşı girişilen baskı hareketinden haberdar olduğunu, ancak son zamanlara kadar Başbakan Turgut Özal'ın bu konuda Türkiye'nin fazla yapacak bir şeyi olmadığıru söyleJdiğini öne sürdü. Gazete, yeni Sovyet doğal gaz boru hattının Bulgaristan uzerinden Türkiye'ye gelmesinin Ankara'nın Sofya'ya karşı sert tutum takınmasını önlediğini iddia etti. Ancak, Turk hükümetinin Sofya'daki elçisini Ankara'ya geri çağırdığına dikkati çeken "Wall Street Journal", "Ankara bir grup Turk parlamenterin Bulgar köylerinde Türk azınlıgın durumu Ue ilgili inceleme yapmasını talep etmiş bulunuyor. Ancak Sofya'dan tek kelüne yok" diye yazdı. Gazete, en az 200 Türk'ün Bulgarlaştırma programına karşı mücadele ederken öldürülduğünu belirterek, "Türkler Unk ve namhı altında isimlerini degiştirmeye zorlanıyor. Örnegin Fsmail, lvan oluyor. Türk Cıunhurbaşkanı'nın adı verilen dört ymsındaki Kenan Evren, Kamen Angelov Karabeshev olarak degiştiriliyor.." diye yazdı. Amerikan gazetesi, Bulgar hükumetinin Türk azınhğa karşı bu tür bir şiddet eylemine girişmesini iki nedene bağhyor. Birincisi, bu yaz Filibe'de patlayan yönetim karşıtı bombalara karşı bü* cezalandırma olabilir deniyor. tkinci neden olarak da Bulgar yöneticilerinin nufus sayımında Bulgar nufusun çok yüksek oranlarda saptanmasını istemesi gosteriliyor. Amerîkalıların veni ve lüks tutkıısu: Balık Bir zamanlarm 'yoksul doyuran' balığının artık gözde bir besin olmasımn bir kaç nedeni var. Bunlardan en önemlisi, Amerikalılann sağlık kaygısı sonucu kalori ve yağ oranı düşük besinleri aramalan, dolayısıyla deniz ürünlerinin ön plana çıkması. Amerika'nın ünlü ve lüks lokantalarının balık talebindeki artış, balığın gözdeliğini kamtlıyor. National Fisheries Institute'ün 1984 yılında yaptığı bir araştırmaya göre et lokantaları bile artık etten çok balık satıyorlar. Dtş Haberler Servisi Amerika'da eskiden beri dar gelirlilerin zorunluluk sonucu yedikleri balık, şimdi bir sosyete zevki haline geldi. Köpek balığj, stingray, mahi mahi balığı, opakapaka balığı... Beş yıl öncesine kadar, bu saydığımız balıklar belki Amerikahlann ev veya lokanta masalanna konmaya aday olabilirlerdi, ama artık şimdi bir tutku haline geldiler. Som, dil ve kılıç gibi bilinen türlerden başka, kimi egzotik türler de aranan balıklar arasında yer alıyor. Ülkenin dört bir yanındakı lokanta ve balık pazarları, kabuklu deniz hayvanlan (midye, ıstakoz gibi) ve yengeç ahm satımında artış kaydediyorlar. Atlanta'da taze balık ve kahteli buzhane bahğı ticaretiyle uğraşau Inland Seafood Corp. fırması buna tipik bir örnek. Fumanın mali danışmanı, satışlann son dört yıldır, her yıl Vo 20'lik bir artış gosterdiğini belirtti. Böylece, artan balık talebi, eskinin çöpçü balığının terfi ederek "az kalorüi balık" sıfatını almasına neden oldu. "Time" dergisine göre, bir zamanlann yoksul doyuran bahğının artık gözde bir besin ounasımn bir kaç nedeni var. Bunlardan en önemlisi, Amerikahlann sağlık kaygusu sonucu kalori ve yağ oranı düşük besinleri aramalan ve dolayısıyla deniz ürünlerinin ön plana çıkması... Taşınma ve koruma kolayhklan arttıkça, her tur balık en taze haliyle ülkenin dört bir yanında bulunabilir oldu. Dengeli üretim ve temiz ürun sağlamak için önce güneyde, sonra da kuzeyde balık üretme çiftlik J 100 bin lira bulunafnadı, çocuk cesedi çukıtrda kaldı tstanbul Haber Servisi Ümraniye'ye bağü Yukarı Dudullu köyü 1. Esenşehir Mahallesi'ndeki evlerinden okula gitmek için yola çıkan Erol ve Birol Santepe adlı iki kardeş yol üzerinde bulunan Armas fabrikasının arkasındaki arazide bulunan su dolu çukura düştuler. Çevreden yetişenler tarafından Erol kurtanlırken, kardeşi dibi çamur olan büyük çukurun içinde kayboldu ve boğularak öldu. Olay yerine gelen jandarmanın yardımıyla çocuğu çıkartmaya çalışan Uskudar itfaiyesi ekipleri ve belediyenin çabalan sonuç vermeyince dalgıç çağrüması kararlaştırıldı. Istanbul'da temasa geçilen bir sivil dalgıçın 100 bin lira istemesi uzerine parayı bulamayan Sarıtepe aılesi çocuklarının cesedinin bir gece daha su içinde kalmasına mecbur oldular. SOFRALARIN YENİ GÖZDESİ Yapılan bir araştırmaya göre Amerika'da artık et lokantaları bile balık satıyor. Deniz ürünlerinin yaygmlasmasının nedeni ise sağlık. (Fotoğraf: ARA GÜLER) leri kuruldu. (Özellikle kedi balığı, som balığı ve midye çiftlikleri.) Dergi ayrıca, yurt dışına sık sık yolculuk eden Amerikahlann, karmaşık bahk yemeklerinin tadını almalan sonucu balığın birinci sınıf yemek statüsune girdiğini belirtiyor. "Amerikalı aşçılar artık kendi spesiyalitelerini bulma cabası içindeler. Balık yeraeklerinde ustalık o denli aranmaya başlandı ki, en unlii uzman yemek okulu sıfatını taşıyan Hyde Park N.Y.'daki 'Culinary Institute of America' okulunda bir balık kürsüsu mutf a£ı açddı." Luks lokantalardaki bahk talebi artışı da balığın gözdeliğini kamtlamış oluyor. Los Angeles'in unlü Ma Maison lokantasının sahibı Patrick Terrail baük yemekleri satışının et yemeklerinin iki katı olduğunu söyluyor. "Sekiz yıl önce meze olarak misket limonu snyu içinde som balığı yemegi verecegimi soyleselerdi inanmazdım" diyor Bay Terrail. Ama şimdi bu yemek sosyete menüsunün baş tacı... Geleneksel et lokantası Palm bile, New York ve diğer şehirlerdeki balık satışlannın % 5 ile 15 arası bir artış gosterdiğini belirtiyor. Sahil şehirlerinde her zaman gözde olan balık yemekleri ariık iç yorelerde de ün kazanıyor. Balığa ilgi yalnızca luks lokantalarla sınırlanmış değil. Bir bahk lokantası zinciri oluşturan buyük kuruluşlar, giderek gelişen bir ekonomi sektorü yaratmışlar. 1984 yılında National Fisheries Institute'ün yurüttuğü anket, et lokantalarının bile artık etten çok balık sattığını saptamış. Buna örnek, ekonomik fiyat uygulayan Sizzler lokantalar zinciri. Kuruluşun reklam muduru Don Lum, son iki yıldır balık taiebinde büyuk artış olduğunu belirtmiş. Iyice geüşen kuruiuş, por^'yoni' 5? dolar arasında değişen karıdes, ıstakoz, pavurya, som balığı, Yeni Zelanda beyaz bahğı, John Dory, pisi ve kıhç balığı yemekleri çıkanyor. Diğer bir örnek de merkezi Dallas'ta olan T.G.I. Friday's Inc. kuruluşu. 31 eyalette 104 lokantası olan kuruluşun menusünde, 1977'de 23 bahk yemeği varken, bugün bu sayı 2025'e çıkmış. Mudür Yardımcısı Greg Dollarhyde, "İnsanlar artık ağır, kızarmış balık yerine kömıir ızgara balıkları yeglemekte" diyor. Time dergisine göre, bir sure öncesine dek lokantada balık yiyen Amerikalılar bile, zor ve pis bir iş olduğunu duşunerek evde balık pişirmiyorlardı. Artık bu ön yargının kalktığıru ve küçük babayani bahk lokantalannın yerlerini Korelilerin işlettiği bahk lokantalanna ve süpermarketlerdeki balık ürünleri bölumlerine bıraktıklannı beürtiyor dergi. Buzhane balığı satışlanysa durgun olmakla birlikte azalmış değü; çunkü, lokantalar eskiye oranla daha çok deniz ürunü yemekleri satıyor. Buzhane balığı sektörünü canlı tutan da bu. Balığın bu denli gözde olması pıyasasını da etkilemiş ve bahk, talep artışının fıyatlan da arttırması sonucu et kadar pahalılaşmış. Time'ın yazdığına gore dürüstlükten uzak bazı lokantalarsa, kılıç balığı veya çizgili levrek bahğı diye muşterilerine köpek balığı veya morina familyasından ucuz balık türlerini yedirmeye başlamışlar. "Bundan daha da çirkin bir olay" diyor Time, "bazı lokantaların Florida'da çıkan adi deniz böceklerini, yalnızca kuzeydoğuda bulunan ender bir deniz böcegiymiş gibi göstermeleridir." Işin estetik yönunü de gözden uzak tutmamak gerekir. Amerikan mide zevki gelişmekle birlikte, sevimsiz bir isim çoğu kişiyi olumsuz etkileyebiliyor. Sonuçta basit balıklar isim değiştiriyorlar. Köpek balığı, "gri balık" olurken, opaka "paka balığı", Hawai "pembe bahk" oluyor. Çarpan balık "deniz ardıcı" veya "deniz guvercini" diye satıhrken hantal monk balığı Fransızca "lotte" adı altında yüksek fiyatla alıcı bulabiliyor. Dev bir bahk dağıtım merkezi olan Chicago Fish House'un ortağı Bob Rubin "balığa verilen isim çok önemlidir" dı>or. "tsim guzel olmalı. Adı fare balığı olan bir balık ne kadar lezzetli olursa olsun alıcı bulamaz." Bill Demmond ise bu konuda farklı düşünüyor. "Önemli olan balığın tazeliğidir" diyor. "Yeterli sayıda saklanamadıgı için. balıkçılann canlı eetirdiği balığı hemen alıjo.uz. VencbüeCvk buhk, jüztr. baîıktır."