Katalog

7 ŞUBAT 1985 KÜLTÜR YAŞAM CUMHURİYET/5 İSMAIL GÜLGEÇ EFENP;M ÖJ KDNUC41 ÇJOCAC DEMOKRAT.K B I P . YAYIN DÜNYASENDA SANAT EDEBİYAT HAYVANLAR Gerçek bir yazarın "oyun"ları Tutunamayanlar I Oğuz Atay / Bütün Eserleri 1 / 478 sayfa / lletişim Yaymları. Tehlikeli Oyunlar/ Oğuz Atay/ Bütün Eserleri 2 / 478 sayfa / lletişim Yaymları. FATİH ÖZGÜVEN Günlüğünün bir yerinde, "Binm ilk günahımız cezalandınlraayan küçük günahların toplamıdır" diyor Oğuz Atay. Ona göre, kendileri korku dolu olan kapalı sistem yönetimlerinin bireye kendini suçlu hissettirmek için yükledikleri küçük hoşgöriiler omuzlanmıza bindikçe, hayat suçluluk duygusu içinde oynanan karşılıklı bir oyuna dönüşür. "Yazılanlar da korkunun onayından geçtiği için" edebiyat da tehükeli oyunlardan biri olur çıkar sonuçta. Modern Türk edebiyatında killtürümüzdeki "oyunsu" niteliği fark eden ilk yazar, çoğu ilk ve teklerin haklı sahibi Tanpınar'dır. Tanpınar'daki adı konmamış "oyunsu" unsur, 20. yüzyıla ve laik Türk toplumuna evrilen aydın son dönem Osmanlısırun kendi kendisi için kurduğu mikrokozmoslarda gizlidir. Onda, Acıbadem'deki köşkten ünlü "Enstitü"ye kadar ölçek ölçek değişen, klasik musikinin ve saatlerin o harikulade, o kendi kendine yeterli iç düzeniyle simgelenen, tadını aynntılardan alan ve çıkmazı da ayrıntılarda Oğuz Atay'ın edebi mirasının önemli bir bölümü de, onun okuyucusuyla oynadığı oyunlardır kuşkusuz Gerçek bir metin tutkunu diyebileceğimiz Atay, bizi her türlü geleneksel metne yabancılaştırmayı amaçlar. ne getirebilmenin" alaylı ve acılı perfeksiyonizmi yaşanacaktır. Bir arayışın romanı Oğuz Atay'ın edebi mirasının önemli bir bölümü de onun okuyucusuyla oynadığı oyunlardır kuşkusuz. Gerçek bir metin tutkunu diyebileceğimiz Oğuz Atay, bizi her türlü geleneksel metne yabancılaştırmayı, ona başka gözlerle bakmamıa amaçlar. Onda bir ansiklopedi maddesi, uydurulmuş bir tarihi kişilik, bir ölüm ilanı, bir mektup "kunnaca içinde kurmaca" ya da "oyun içinde oyun" görevi gören bir yapı oluşmasına yardımcı olurlar. "Tutunamayanlar", kuşaklar ve onların metinleriyle söylem'eri içinden geçerek sürdürülen bir arayışın romanıydı; biçimsel olarak devingen ve sürekliydi. KİM KİME DUM DUMA BRHU: AK Hiç b ınMfnn kodar olan kişisel bir düzeni, bir yaşama biçimini bugüne yansıtma oyununu oynayanlan görüriiz. "Oyun"u fark etmek için hayata düzayak değil, kapsayıcı bir kuşbakışmdan bakmak gerekiyordu kuşkusuz. Bu yüzden de, Tanpınar'dan sonra (Aziz Nesin'in iyi hikâyelerindeki çizgisel, ama sırf yinelenmeleriyle korkunç gündelik oyunlan, Bilge Karasu'nun formel oyunlannı saymazsak) hayatımızdaki oyun unsuruna yeni bir gözle bakabilecek kadar perspektif, sezgi ve mizah sahibi bir yazara kavuşmak için Oğuz Atay'ı beklememiz gerekti. Teknokrat cumhuriyet aydını Oğuz Atay da, Tanpınar gibi zihinsel bir sureç, kültürün bas lıca dışanvurumlarından biri olarak ele aldı oyunlan. Onun " o y n a y a n insanı"teknokrat cumhunyet aydınıdır. Coğrafyası hiçbir zaman "gereğinden fazla" belirlenmemiş bir kültürel bağlamda, cumhuriyetin ikinci kuşağının kimlik sorunlarını kahramanlarına "mış gibi yapma" başlığı altında toplayabileceğimiz oyunlar oynatarak tartıştı Oğuz AUy. Oğuz Atay'da ahlaki bir yargı değil, simgesel bir karşılık değeri taşıyan intihan seçen Selim Işık da, Turgut özben de, Hikmet Benol da "•mış gibi yapma"lann iflas ettiği noktada silinir giderler toplumsal perspektiften... Kurumları "mış gibi yapma" ilkesi uyannca işleyen bir toplumsal bağlamda "oyunlar gerçeğin en güzel yorumlan" olacak, "gerçegi, iyi oynanan bir oyun hali *uz Atay'cı mizah anlayışı Oyunları, birbirinin içinden geçerek, birbirine eklemlenerek üreyen bir bilinç sınama süreci olarak işlevsel biçimde kullanan "Tehlikeli Oyunlar"ise, bilincin sürekli devinimleri dışında devingen olmayan bir biçimi, bir tiradı, bir monoloğu, alaylı bir söylevi getiriyor akla. "Tehlikeli Oyunlar"da "Tutunamayanlar"dakinden daha cüretkâr ve tehlikeli bir şeye kalkışıyor Oğuz Atay; metnin uzamını hemen hemen bütünüyle kahramanın bilincine eşitlemek, bu bilinçle özdeşleştirmek... İki roman arasında seçim yapmak yazann iki eğilimi arasında seçim yapmakla ilgili kuşkusuz. "Tehlikeli Oyunlar"da kimi yerde biçimi düpedüz dize getiren, "sekter" diyebileceğimiz Oğuz Atay'cı mizah anlayışım, yazarın bu mizahla uzun uzadıya oynamasını aşırı bulanlar olacaktır. P I K N I K PİYALE MADRA Yaşadığı günlerin tanığı Kuş Kanadı Kalem Olsa / Ahmet Erhdn / 336 sayfa / Can Yaymları. REFÎK DURBAŞ Ahmet Erhan, Türk şiirinin genç ve özgün adlarından biri. İlk kitabı Alacakaranhktaki Ülke ile 1981 Behçet Necatigil Şiir ödülü'nü aldı. 1982 yılında Yaşamın Ufuk Çizgisi ve Akdeniz Lirikleri adını taşıyan şiir kitaplannı yayımladı. Şimdiyse bu kitaplarına ilk kez yayımladığı Sevda Şiirleri, Ateşi Çalmayı Deneyenler tçin ve Zeytin Agacı'nı da ekleyerek bütün şiirlerini toplu olarak Kuş Kanadı Kalem Olsa başhğı altında topladı. Ahmet Erhan'ın şiirinde dikkati çeken ilk şey, yoğun bir lirizm potansiyeli. Anlatımdan çok anlatmayı seviyor gibi. Gününden, yaşanandan uzak durmuyor şiiri. Acılan, kavgası, ötümle hayat arasında dolanan gençlik duyguları, yaşanan olağanüsiü günlerin olağan olaylan örüyor şiirinin kozasını. Ama bireyselliğin sarmahnda da yitip gitmiyor söylemek istedikleri. Oysa kendisiyle çok içli dışh şiiri. Birey olarak kendini anlatmaktan geri kalmıyor. Aah, yoksul bir ülkenin kefenlenen gençliğinin şiiri mi? Brüt belki, net evet. özellikle Alacakaranhktaki Ülke başhbaşına, bir şairin ülkesine ve halkına duyduğu sevginin, sevincin acıyla hüzünle dokunmuş canlı, diri bir belgesi. Gecedir, kimseler yoktur sokaklarda. Karşı evin duvarında öldürUlmüş birinin afişi. Bir çocuk çığlık çığlığa uyanıyor. Masanın Ozerinde bir bardak dolup dolup boşalıyor. Bir kalem kendi kendine yazıyor. ölüme gider gibi aynlınıyor evden her sabah. Ve tanıdık bir yüze onun çok uzağındaki bir ülkeden bakılıyor. Tek rengi yok şiirinin, birkaç rengi var. Anne, baba, sevgiliden gelen renkler Ulkesinin içinde bulunduğu darboğazlardan geçerek hüzünde, sevinçte, umutta billurlaşıyor. ölüme yargılı hayata başat gençlik günlerinde. Acıyla kavgayla yoğrulmuş genç ölümlerin kefeni sanlmış, tabutu hazırlanmış umutlannda. Yaslı bir çağa kapılannı açık bırakmış gül kokulannda... r O KORUYOCU / OLAVMJ...Bİ ' LivıuN eiai.. &ENİ. KORKULARI BUGUN ETCAF ESfN DOLU.. Gerçek bir yazar Öte yandan bu aşırıhk kökenleri büyük ölçüde AngloSakson edebiyatımn kimi tür ve tekniklerinde olan Oguz Atay'ın kahramanını Shakespeare'in kişilerini hatırlatan bir çokboyutluluğa götürür, dünya/sahne oyuncu/birey kutuplaşmasım keskinleştirir. Turgut özben'in tersine Hikmet Benol ve arkadaşları bir sahnenin içinde, yanında, üstünde, çevresinde dolaştınrlar bizi. " S a h n e " Hikmet Benol'dur büyük ölçüde; Sevgi'ye ayrılan uzun ve güzel bölümün dışında Hikmet üzerinde yoğunlaşan romanın edebi bir oyun olarak çekiciliği de, tehlikesi de buradadır... "Tutunamayanlar"ın çok katlı devingenliğini "Tehlikeli Oyunlar' daki oyun bilincinin girinti ve çıkıntılarına yeğ tutabilirsiniz ya da tersi. Her önemli yazar gibi Oğuz Atay da ikiye ayırabilir okurlannı; önemli olan onun edebiyat denen "tehlikeli oyun"a korkunun onayına metelik bile vermeden dalmış gerçek bir yazar olduğunu bir kere daha hatırlamamızdır. Renkleri şiirin Tasalar, kaygılar, korkular, karabasanlar, düşler ve umutlarla yüklü bir şiir toplamı da denilebilir. öyküden, öykülemeden de uzak şiirler. Bir dize şairi mi Ahmet Erhan? Dizeye önem verdiği belli. Bence şiirinin önemli bir özelliği de savrukluğu. Giderek acemiliği. Yüksek sesle konuşmayı sevmemesi. Sessizliği. Olağanüstü olaylar karşısuıda bile olağan bir tavn yakalaması. Yer yer düzyazının sınırlarına düşmesi bundan mı acaba? Ayıklama da yapmıyor. Özellikle son şiirlerinde bütün yazdıklarını yığmış sanki kitabına. Olgun ürünlerin yanı başında çalakalem çırpıştınlmışlar da sıralamyor. Şiirinin ritmini düşürse de güzelliği de burada belki... HIZU GAZETECÎ NECDET ŞE\ Yaralıdır yurdn Uçurum kıyısında açan bir kırmızı gül mü şiiri? Kendi sessizliği içinde örüyor kenar mahallede yaşadığı bir pazar gününün sevincini. Gözyaşları usul usul birikiyor tabutu başında beklerken bir arkadaşımn. Belleğinden yağmurlar geçiyor ve soyunuyor gökyüzü maviliğinden: Çünkü vurdu varalıdır. Bir ağıt sessizliği içinde söyleniyor bütün bunlar. Ne övgüsü var halkın ne de bir ilenme. Slogan da yok. Bütün çabası yaşadığı günlerin bir tanığı olma, çağına ışık tutma kaygısında. 25 SELJMCE O3O O 35 ÖMCE ÇÖKBCOe O ZAV\A»J DA 6İ>4 Yayın Raporu CAMUS Yazan: Conor Cnıise O'Brien / 96 sayfa / AFA Yayınlan Çağdaş Ustalar Dizisi 1. Yeni kurulan AFA Yayınlan, Fbntana Yayınevi'nin Frank Kermode yönetiminde yayımladığı ünlü Modern Masters dizisini Çağdaş Ustalar adıyla dilimize aktanyor. Çağdaş Ustalar Dizisi, genellikk, çağuiuza damgasuu vurmuş bilim, düşün ve yazın adamlan üstüne elestirel incelemeler niteliğinde bir dizi. "Camus"nün yazan, Conor Cnıise O'Brien, Gana Üniversitesi'nde rektör yardımcılığı, New York Üniversitesi'nde Beşeri Bilimler profesörlüğü, Observer gazetesinde baş editörlük yapmış. Bu kitabında, Albert Camus gibi çok tartışılan, düşün ve yazın dünyasında derin izler bırakmış bir yazan yaklaşık 90 sayfalık yoğun bir inceleme içinde değişik bir açıdan değerlendiriyor. ölümünün 25. yıldönümü dolayısıyla çeşitli yayın organlannda yeniden gündeme gelen Albert Camus, bizde de O'Brien'ın özlü incelemesiyle anılmış oluyor. MIRILDANDIĞIM ÖYTCÜLER Yazan: Julio Cortazar / Çeviren: Tomris Lyar / 172 sayfa / Can Yayınlan. Tomris Uyar'ın deyişiyle, "Kızılderili, Arjantinli. Brüksel doğumlu, Paris yaşamlı" Julio Cortazar'ın dilimize ilk kez bir kitabı çevriliyor. Geçen yıl ölen Cortazar, özellikle son yıllarda Türkçeye birbiri ardı sıra aktanlan Latin Amerikalı birçok edebiyatçıdan, Neruda, Amado, Marquez, Asturias gibi yazarlardan farklı bir sanatçı. Yurttaşı Jorge Luis Borges'e yakın daha çok. "Kendim için yazmayı seviyorum ben, bitirdiğimde haa anmdan sonra bir erkeğin yana kayişı gibi oluyor..." diyen Cortazar'ı, bu çetin cevizi salt çevirmeye cesaret ettiği için bile kutlamak gerek Tomris Uyar'ı. Bir an bile sesini yükseltip bağırmadan, mınldanarak, "yazar"lığın keyfîni çıkanyor Cortazar; okur da "yazı"nın. kavuşan Türk kadınının son durumu aynntıyla anlatılıyor. Kitabın en büyük özelliklerinden biri, renkli ve siyah beyaz fotoğraflar ya da gravürler aracılığıyla, Osmanlı ve Türk toplumunda kadımn değişik görünüşlerini yansıtması. HAYATIMIN YEDt HtKÂYESt Necati Gungör'ün öyküleri / 64 sayfa / Kaynak Yayınlan. OSMANLI DÖNEMİNDE İSTANBUL KADINLARI Yazan: Pars Tuğlacı / 215 sayfa / Cem Yayınlan Pars Tuğlacı'nın büyük boy birinci hamur kâğıda basılmış ve renkli fotoğraflarla bezenmiş yeni kitabı beş bölümden oluşuyor. Osmanlı Döneminde tstanbul Kadınlan, Asya, Afrika ve Avrupa Türkiyesi'nde Kadınlar, Osmanjı Saray Kadınlan, Türkiyede Kadımn Dünü ve BugünU kitabın ilk dört bölümünün ana konulan. Son bölümde ise Türk toplumunda kadımn yeri, Atatürk devrimleriyle özgürlüğüne "Dayımın iki atı vardı...", "Bir yılbaşı gecesiydi. diinmüş gibi aklımda...", "Ây ışığı aydınlığında uçsuz bucaksız gibi duran karlann ortasından yiirürdük babamla...", "Çocukluğum büyük bir evde gecti..." Necati Gungör'ün yeii kitabı "Hayatımın Yedi HikâyesF'ndeki öykülerin çoğu hep geçmişe uzanan bu tür tümcelerle başlıyorve özyaşamoyküsel nitelikler taşıyor. Nitekim, son öykünün de "Çocukluğum bir diişlü benim..." diye bitmesi bir rastlantı olmasa gerek. "Hayatımın Yedi Hikâyesi" Güngörün beşinci kitabı. Daha once "Sevgi Ekmektir" adlı yapıtıyla 1979 Türk Dil Kurumu Öykü Ödülü'nü alan Gungör'ün öteki kitapları "Yolun Başı", "Yeryüziinde tki Gölge" ve "Bu Sevda Ölmek." PtRAZİZ NERE BERLİN NERE Naim Tirali'nin Öyküleri / 128 sayfa / YAZKO Yayınlan. "Park" (1947), "Yirmibeş Kuruşa Amerika" (1948) ve "Aska Kitakse" (1953) adlı üç öykü kitabından sonra gezi ve röportaj kitapları dışında edebiyata uzak kalan Naim Tirali'nin yeni öykülerinden oluşuyor Piraziz Nere Berlin Nere." Özellikle kitaba adını da veren Tirali'nin 1982'de kaleme aldığı öykü, yurt dışmdaki Türk işçilerinin son yıllarda yüz yüze geldiği çetin ve karmaşık olaya, yalın ve duyarlıklı bir Anadolu kadınının gözüyle bakmamızı sağlayarak, değişik bir boyut getiriyor. Hasibe Abla'nın Avrupa gezisi, yurt dışındaki ve yurt içindeki Türkiyeli insanlar vt bu insanlann içerdeki ve dışardaki yaşam soıunları arasında organik bir bağ kuruyor. DOH/A 6UZHU Bl KuDlN.. AMA BEN YİME TEK »AŞIMA OÎMLİ BEN BU GÜZELÜkLE TARIHTE BUGUN MLMTAZ ARIKAK 7Şubat 1943'TE BU6UN,1I.CHINYA SAVAŞı İÇİNÛE,6UAMlKANAL ÇARPIÇMALAKI SONA BRDİ. SAVAÇIM 8ELKİ DE EN KANU VE EN UZUN BOLÜMÛ OLAN BU ÇARPIÇMALAR, 6ÜYÜK OKYANUS'rAKİ SOLOMON DAHA ÖNCE JAPONLAR TARAFtNDAN İŞ6AL EDİLEN 6UADALK4UAL, AMEHİKA 'NIN fS42 A6USTOSUNOA ADAYA ASKEfi ÇtKAR*1AYA BAŞLAMAStyLA AITÜST OLMUÇTU ALTIAY SÛREN YOĞUN ÇARPI$MALAJZ, JAPONLAR'lN YENİLGİSİYLE SONA ERMİŞ, TESUM OLMAYI ONUH.SUZLUK SAYAN ÇOK SAYIDA SAPON ASK£RİNİN PE İNTİHARtYLA NOKTALANMlŞTI.. RESİMDE/ AMBRİKAN OEAİIZ PlYAOELERİ, ADAYA ÇIKARLARİCEN GÖRÜLÜYOIS.. AOALAKl'NDAN GUAPALKANAL'ÜA GEÇMİŞTİ{ GUADALKANAL CMENNEML CUMHURİYET KITAP KULÜBU'NDEN HABERLER Cumhuriyet Kitap Kulübü'nde yenilikler Cumhuriyet Kitap Kulübü çahşmalarına fiilen başladığı mart ayında ikinci yıla giriyor. Bu yeni dönemde Kitap Kulübü, okurlarına sunduğu hizmetlerde baU yenilikler yaptı. Bunlardan ilki, üyelik sürelerindeki sınırlamanın kaldınlması. Bundan böyle kulüp üyeleri için üyelik süresiz olacak. Ancak her ytl mart ayında üyelikler yenilenecek. Ûyeler, kitap siparişlerini yeni indirim oranlarıyla yapacaklar. 10.000 TL 'ya kadar olan siparişlerde % 16, 10.000 TL 'dan yukarı olan kitap siparişlerinde ise % 20 oramnda indirim yapüacak. İndirim oranlan belirlenirken armağan kitap uygulaması da kaldınldı. Anka ra ve Adana yörelerindeki Kitap Kulübü üyeleri için çaltşmalanna başlayan temsilciUkler, hizmeı vermeye başladı. Üyeler, hazırladıklan siparif fîşlerini ve kitap tutannı temsilciliklere elden verebilecekleri gibi, haztrlanan siparifleri de haftanın belli günlerinde yine buradan teslim ala bilecekier. Kitap Kulübü 'nün getirdiği yeniliklerden bir diğeri de, kitap fiyatlannın süreli olarak dondurulması. Böylece haziran ayına kadar CKK'deki kitap fiyatlannda hiçbir değişiklik olmayacak. Üyeler, belirlenen flyatlarla kitap siparişi yapabilecekler. AYIN EN ÇOK SATAN ÇOCUK KİTAPLARI 9.1.19856.2.1985 Sıra: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Kod: 097.294 021.104 074.009 021.128 021.109 021.135 002.163 044.049 002.215 021.126 Yazar/ Kitabm Adı: Çevirmen Yumurtadan Çıkan Öğretmen Muzaffer İzgü Ben de Çocuktum Aziz Nesin Öküı Başkan Aziz Nesin Dağdaki Kaynak Talip Apaydın İlyada Homeros/ C.Üster Şah Mat R.Danielson/ Ü.Livaneli Şimdiki Çocuklar Harika Aziz Nesin Tomurcukl En Güzel Okul Şarkılan M.SunI.Sun Erik Çekirdeği Tolstoy/ A.Akçalı 5 0 YIL ÖNCE Cumhuriyet Yalovayı imar Yalovayı asri bir su şehri haline koymak için, hükumet tarafından onaylanan şekli üzerine hazırhklarda bulunulmaktadır. Bu işe çok özen veren Akay idaresi kaplıcantn genel planlarını yapmak üzere Paris Belediyesi başmiman Purostu, Paris sefirimiz Suat vasıtasile tekrar çağırmıştır. İşinde çok usta olan Purost önumüzdeki ay içinde şehrimize gelecek ve Akay müdüru Cemil ile birlikte Yalovaya giderek etüdler yapacaktır. Diğer 7 şubat ms kahvesinde oturan Mehmet ve arkadaşı Mustafaya adının Keınal olduğunu söyleyen birisi iki arkadaşa iş bulmak bahanesile iki liralannı dolandırmak isterken yakalanmıştır. 19351985 Polatlıdan seçilecektir. Fırka namzedleri cumartesi günü tesbit edilecekür. taraftan yeni yapüacak büyük otelin projesi Nafıa Başkanlığı 'nca onaylanmıştır, Otelin münakaşası mart ayı içinde bitirilecek ve önumüzdeki yapı yapma mevsiminde işe girişilecektir. 150 odalı ve her türlü konforu havi olacak bu yeni otelde, hastaların kışın da kaplıcalardan istifadelerini temin için kalorifer tesisatı da bulunacaktır. Otel 1936 yılı baharmda açılacaktır. BULDUM PUD KAVI Belediye meclisinde kadın azalar Ankara 6 (Telefonla) Ankara Belediye Meclisıne seçilecek namzedler arasında dorı kadın aza bulunacaktır. Bu kadmlardan biri lş bulacağımdiye,.. Dün Fatih Cumhuriyet