Katalog

6 ARALIK 1985 ATILLA DORSAY KÜLTÜRYAŞAM CUMHURİYET/5 İSMAJL GLLGEÇ YAPMA SENEMA HAYVANLAR BUimkurguda "ük"lerin fihni Tehlikeli Ilişkiler (Close Encounters of the Third Kind) / Yönetmen: Steven Spielberg / Oyuncular: Rıchard Dreyfuss, François Truffaut, Teri Garr, Melinda Dillon, Cary Guffey / Columbia (EMI) fılmi / 135 dakika (Gazı, Dünya, Incirli). Steven Spielberg'in "Jaws"ını TV'den izlerken, hemen bunu izleyen unlu filmi "Tehükeli tlişkiler" i de, 8 yıl gecikmeyle bıle olsa sinetnalarda bulmak keyifli. Elbette filmi zamanında görmek yeğlenirdi. O zaman, filmin gerek bilimkurgu sineması, gerek Spielberg'in filmografisi içindeki yeri daha iyı belirmiş olurdu. Çunku "Tehlikeli bişkiler" bılimkurguda oldukça yeni şeyler içerdiği gibi, son sahnesinde bir "ışık banyosu" ıçinde "hayalme>al" görulen "uzayü" tıpiyle de "E.T."yi haberliyor. Bu "devam çizgisi", sıradan bır seyırci için "fark etmez", ama bir sinemasever ıçin önem taşıyor. Film, birbiriyle ilişkisi pek kavranamayan bır dizi olayın gösterüdığı uzun bir "sergUeme" bölümuyle başlıyor. ABD'nin Indıana çöllerinde bırçok kasabada elektrikler kesiliyor, fırtınalar kopuyor, "uçan daireler" gecenın karanlığıru yarıp geçıyorlar.. Aynı yorede ıkinci Dünya Savaşı'nın kayıp uçaklan birden meydana çıkıyor... Hindistan'da bilim adamları, koylulerin uzaydışı kökenleri olduğu sanılan garip bır melodıyı soyledikkrini keşfediyor ve notalannı saptıyorlar.. Afganistan'da bir çolde bir gemı bulunuyor, kumaoturmuş... Bu arada Indiana yoresınde birtakım insanlar, garip guçler tarafından "çagnlıjorlar", bu arada bir çocuk yok oluyor.. Asken makamlann bölgenin boşaltılması ıçin giriştiği seferberliğe karşın, birJ MSR " İNSANLIfc SUÇU, SBB&e OU3ÜM kC, tr @k BEHÎÇ AK KİM KİME DUM DUMA UZA Yl.ILARA DOSTLLK MESAJI Spielberg, "F.T. "de olduğu gibi Tehlikeli İIişkiler"de de uzaya bir dostluk mesajı gonderiyor. Filmde Richard Dreyfuss ve Fransız yönetmen Truffaut'nun yanı sıra Melinda Dillon ve kuçuk oyuncu Cary Gruffey de rol alıyor. kaç kişi yasağa uymuyor ve ga Trumbull'un ozel efektlerinin, Spielberg, uzayhları, yeteri karip bir dağın ardında, ılk "uzay Phil Abramson'un dekorlanmn dar tedirgin edıci, ama sonuç gemileri"nin dunvaya inışine ta fılmıdır. Tüm final, goz kamaş olarak hiç de kotu, korkunç, zatıncı bir teknik düzey içinde ge rarlı olmayan yaratıklar olarak nık oluyorlar... lışıyor ve insana gerçek, duzey gösteriyor. Evet, uzayda yaşam li, "pahalı" bir bilimkurgu sine olabilir, giderek vardır, ama onTehlikeli değil, masmın tum keyfini duyuruyor. dan korkmayalım, uzayhlar iyı dostça ilişkiler... niyetli, dost yaratıklar olabilir diyor. Bu bıldirinin, "E.T."nin "Tehlikeli tlişkiler", uzavdaBelirgin Spielberg "dostluk mesajf'ndan sonra PIKN1K kılenn ınsanoğluyla kurmak ismotifleri pek ozgun gozukmediği doğru, tedikleri ve sonunda kurmayı ama "Tehlikeli tlişkiler", bilim başardıklan, hiç de "tehlikeli" Fılmin akışı içinde tipik Spikurgu yazmı ve sineması içinde, olmayan dostça ilişkilerı anlatı elberg motifleri belirgin biçimde uzaya ve uzaylıya bu tür bakan yor. Uzun ve biraz dağınık bır ortaya çıkıyor. Kuçuk Barry'nin ilk onemli fÜm olma onurunu giriş bölumunden sonra, tum "girii güçleri" keşfettiği sahnekoruyor. ikinci yan özel efektlerin ilk kez de, kendiliğinden harekete geçen böylesine başanyla kullanıldığı tum oyuncakların olağanustu gel "Tehlikeli tlişkiler", buyuk tam bir gorsel şölen nıteliğine gitı, Spielberg'in temel ozellığiekran olanaklarının da keyfini burünuyor. Film, artık yalnız nı açıklıyor: O hiç buyumemiş arttırdığı, ılginç \e sürukleyici Spielberg'in filmi değil, Vilmos bir çocuktur. Filmin en başarılı bir gösteri. Kaçırmayın. Zsigmond, William Fraker \e bölumleri, olaylann kuçuk Not: Filmin ozgun kopyası Douglas Slocombe adlarını taşı Barry'nin gozüyle gönılduğu böGazi'de, Türkçe kopyaları ise yan birbirınden ünlü uç görun lumdur... O zamana dek yapılDunya ve Incirli'de oynatu yönetnjeninin, Douglas m\ş tum uzay filmlerinın tersıne, maktadır. PİYALE M4DK4 Kaçakçılık üstüne bir "kadın filmi" Kurşun Ata Ata B i t e r / Yönetmen: Ümit Elçi / Senaryo: Tarık Dursun, Şener Gezgen, Ümit Elçi / Gorüntü: Orhan Oğuz / Müzik: Mehmet Teoman, Vedat Sakman / Oyuncular: Hakan Balamir, Ahmet Mekin, Meral Orhonsay, Zühal Olcay, Selâhattin Bilal, Lütfu Seyfullah / Ares Film yapımı fŞişli Kent, SinepopJ. sahnenin etkisi, tum film boyunca söz konusu olacak. "Pusu" ve Cevahir'in vurulması sahnesi ıçin de benzer şeyler soylenebihr. HIZLI G Z T C wwr ^ AEE Î 6UNL3? EFEMPİAA . BÎZ MEMURUYUZ A.nahtar kişilik: Hediye Buna karşılık, Elçi, filmine oldukça sağlam bır ruhbilimsel boyut katmış. "Zor" mizansenlerde başaramadığını, kişilerini yaşar, canlı kılmada, onlara ınsan boyutlan katmada başarabilmiş. Tahir'in sık sık, gupegunduz orGüneydoğu sınırında kaçakçıtalarda (yalnız Hediye'ye) göhk yaparak yaşayan 3 arkadaşzuktuğu sahneleri .duşle gerçeğin tan biri, Tahir, bir geçiş sırasınkarıştığı bu zor sahneleri de olada mayına basarak ölur. Geride ğanüstü bir rahatlıkla çözümlegenç ve güzel karısı Hedıye kalmiş. Insan ilişkilerinde, kaçakmıştır... Arkadaşlardan Üzer çılığın zor, sert yaşam koşulları(Ahmet Mekin), ne yapıp edip nın yanı sıra egemen olan, yuİstanbul'a yerleşmek ve "Kümuşak, sevecen niteliği filmine çıikçekmeee'de bir ev almak" sindirebilmiş. Örnekse Uzer'le duşlerini sürduren Gazel'le (MeGazel'in ilişkisi, Gazel'in bitmeral Orhonsay) birlikte yaşamakyen İstanbul duşleri, feodal detadır. Ce\ahir (Hakan Balamir), ğerlerin egemen olduğu bir yoHediye'ye eskiden beri tutkunrede kadın erkek ilişkisıne bekdur. Ancak Hediye, ölen koca BİREDEBÎYAT UYARLAM45/ Lmıi biçı'mn, Tarık Dursun lenmedik düzeyde insancıl, sevsının etkisinden kurtulamaz, ge K. 'nın aynı adlı romanından beyazperdeye uyarladığı "Kurşun Ata gi dolu bir bakış. Romanın (filceleri, hatta gundüzleri yanıba Ata Biter "in başhca oyuncuları arasında Hakan Balamir, Meral Or belki anahtar kişiliği olan, min) şında onun hayali belirir, Hedi honsay ve Ahmet Mekin yer alıyor. geçmışe bağlıhk, vefa, bir kocaye onunla konuşur, ona haberya (olmuş de olsa) sadakat vb. ler verir, haberler ahr... Bu hk olayını çağdaş bir bakış açı ması, kendisi hesabına iyi bir se duygularla, bugunü, giderek gearada Cevahir bacağından vuru sıyla işleyen, bu olayın kurban çım. Ancak "Kurşun Ata Ata leceği yaşamak / kurmak zorunlur, kangren olan ayağı kesilir. lanndan gerçek, yaşayan portre Biter", tumuyle başarılı bir film da olan Hediye'nin kişiliği ise, Bu durumda artık "kaçağa ler verirken, olayın başındaki olamamış. Oldukça şaşırtıcı, yer gunumüz Turk sinemasının yegitmesi" olanaksızdır. Bir bak guçleri ve bunların son dönem yer çok ilkel, yer yer gerçek bir ni ve onemli buluşu Zuhal Olkal dukkânı açmak için gereken de Türkıye'yı allak bullak eden sınemacının dokunuşunu taşıcay'ın birincı smıf oyunuyla, boparayı, kaçakçılık işlerini yuru yasadışı örgutlerle, giderek ulus yan, surprizlerle dolu bir film... yutlu biçimde beliriyor... ten Kasım Ağa'dan Üzer zorla lararası sıyasal şebekelerle ilişki Elçi, ödullü göruntü yönetmeni alır, arkadaşı için... Tahir'in ha sıne de değinmeye çalışan bir ya Orban Oğuz'un ters bır dönemı•• yali de Hedıye'run Cevahir'le ev pıt bu... Tarık Dursun'un tum ne gelmesinden mi, "ba>at Oyle gözükmese de bir İenmesine izin verince, bu evlı romanları gibi, biraz senaryo film"den mi, yoksa laboratuvar 'kadın filmi' tekniğinden esinlenmiş, sınema ışlemlerinden mi, bilmmez, görlik gerçekleşır. sal öğeler içeren. sinema yapma sel duzeyi duşuk, ışıklandırma"Kurşun Ata Ata Biter", ıssı yanlış/eksik, renkleri soluk bır Kaçakçılığın ardındaki ya uygun. film sunmak zorunda kalıyor se mıyle, konusuyla sizi yanıltmagüçler yircisine... Kimi anahtar sahne sın. Bu, aslında görunduğu gibi Sağlam bir yapıta "Kurşun Ata Ata Biter", bir "erkek fümi" değil. Bir kaİer, orneğin baştakı ilk yaslanmış ilk film "Tarık Dursun'un ilginç, başadın filmi, asıl sonınsalını, geri "kaçakçılık" ve Tahir'in \urulnlı bir romanından alınmış (1984 kalmış yoreleıimizdeki kadınCmit Elçi'nin ilk filmini boy ması sahnesi, son derece etkisiz Orhan Kemal Odulü). Kaçakçıerkek ilişkilerine, giderek kadıle sağlam bır yapıta yaslamış ol bir mızansenle verümiş. Oysa bu na, kadının durumuna yönelten... Bu açıdan, filmin en guzel sahnesi olan final bolumu çok anlamlı... Kasım Ağa'yı vururken, hayattaki gerçelTarkada"TRTyi ekştiarmek.^ ama nasıl?" başlıkh >aonun adtyla girdim. Öngören, TV eleştirisi usşı, dostu Cevahir'i de olduren, zım Mahraut Tali Öngören'i pek tızmıiş. Bana tune yazılmış her yazıyı kendisine yonelmiş sayustelik biri akrabası olan iki gensitem doiu bir mektup yolladığı gibi. Sanat makîa haksızhk ediyor. cm peşinden sınıra doğru yollaDergisi'nde de bir yanıt yaznuş. Ozellilde "hırBen ne yazdım? Öngören, ne yazık kı yazdımr Üzer... Çünku birlikte buyuçın kız** iafma takılıyor ve "banca yıllık TV ğımi hiç anlamamış. Oîa kj kusur bende, ben duğu, yakın biçimde yaşadığı jazarüğının" gelip "hırçıo kız" benzeımesine anlataraadım. Onun için kısaca özetieyeyim. ka\Tamlar, onur, dostluk, intiyol açmasına uzulduğunü belirtiyor. Ben demek istedim ki: Biz, TRT üstünç yazıp kanı vb. kavTamlar, onu istese Öngörtn, benim dostumdur (Umanm oyle çizenkr, öteden beri, bu kuruma egemen olan de istemese de gitmeye zorlade kalır). KeiKİisiyle anlaşmazîıgurnz varsa aratutucu, çağdışı, bilgisiz ta\ n eleştiriyoruz. Bu maktadır. Ön planda bu gidişten mtzda, konuşarak da çözümleyebihrii, gazeeleştirskri örnekiemek için somut öînekler veuzgun, mutsuz Gazel'ı gosteren te sütunlanna gerek yok. Yalnız şimdi birçok riyoruz. Örneğin halkm, çeşitli kesimlerin/kukamera, ustaca bir geriye kayışkişi yazmun gerçekten de Öngören*i hedef alşaklann sorunlanna tümüyle kapah olmak, la e%ın içine girer, pencerenin ardiğım düşünecek. Onun için bu sattrları yazhalktan kişüerin hiçbir program içinde yer aiıp dında kendi dramını, kendi rnak, bence gerekiyor. sorunlarmı açamamalan, haberlerin ve haber uzuntusunu (Cevahir'in ölümüprogramîanmn yeteTsizliği, TVde Turk SineTKT, Türkjye*de ne denii etkin bir kurtım, nu) yaşamakta olan Hediye'ye ması saatinin içler acısı hali, Amerikan dızilehep biliyoruz. Çok kişi bu nedenle zaman zauzamr. rinin kesin egemenliği, yerli dizikrin zayıflığı, man TRT üstüne yazıyor. Mehmet Barlas'tan onemli yabancı filmlerin yetersiz sunuluşu.. vs. Oktay EkşFye, İlhan Selçuk'taH İsmail Cem'e İki kadını da bir anda vs... TRT, son aylardaki atılımlanyla tüm bu Nariı Dıcak'tan Miimtaz Sojsal'a... Mahmut aynı çerçevdeme ıçıne getıren bu konularda olumlu şeyler yapmaya başladı. Bu TMi Öngören'in farkı, TV eleştırssini surekîi, çekim, filmın öziınü, bildırisinı açıdan bız, TRT ustune yazar çizer takımı, buadüzenli, kapsamh biçimde yapması. Ancak de vurgular. Bu tür ilişkiler içindan boyle TRT eleştirilerimizi daha dıkkatli TV'yi eleştirme konusunda yazüan bir yazmın de erkek, hep bir şeyleri koruyapmak, daha inandıncı yöntemler, daha ÖHyalnız Öngören'in yazılaı :nı hedef alması nemak, savunınak için gidecek, kagun örnekler bulmak zorundayız. Yoksa kitlereden çıktı? O yazı TRT üstüne yazan, kendün dın ise ona engel olamamanın, leri eleştirilerimize ortak edemeyiz. dahil herkes adma yazünnş,, TV'yi nasıl eleşbir şey yapamamanın çaresızlıtirme gerektiği konusunda okurla ortak bir söyğı içinde onu bekleyecektir. YalIşte ben böyle dedim. Hâlâ da diyorum. Billeşi, bir düşunme yazısîydı. Bu konuyu Önnız bu final bile, bizce "Kurşun mem, bu tur bir bakış Mahmut Tali Öngören'in gören'le o günlerde konuşmuştuk, benzer duAta Ata Biter' 'ı gormeye ve TRT'ye bakışıyla temelde çelişiyor mu? Karar şünceîerimi ona iletmişttm. O nedenle yazıma Ümit Elçi'ye bel bağlamaya yeokurun... terli bir neden oluşturur. ÇİZGİLİK KÂMİL UASAH4CI AGAÇ YAŞKEN EGILİR KEMAL GÖKILAS eleştiri ve ahnganhk üstüne TARİHTE BUGÜN \ft\fT4Z 6 Aralık 191f'DE 8U&UN, FINLANPIYA gAĞIMSIZLl&INI KAZANDI, YUZYlLlAeCA ıSl/BÇ K&*LU6lhırJ ıŞGALIfJPB KALAN FİNLANOıyA, i9. YUZYlL &A$LA&NOA RUSYA 'NlH EUNE GEÇMİŞTİ. ÇAHtllC /ZUSYASI'NIN ESEMENLlğl SlRASlVPA " ÇJUIC AICIMI, GIDEREK GEUÇTI ; ^ £ ^ 4 Z ZAMBAKLAR ULKESI YÖNETIMLEg/NE SAHlP ÇIKMA KAVGASI [A^?^' | U?l BAŞLAD1. t917'PB RUS P£Y£ıM/ BAÇLAPI r^'C'Z, 2 CHJĞU FlM PA&lAMEUTöSU 'NUH SAG/MSIZ O SlfZAPA ULZBPE, KJZIL </£" 8EYAZ GfÜJP \ LAg ARASINC* ÇI*XN ÇATlÇMA, gEYAZLAfl'lN \ î BAfAJS/SfYlA SONUÇLAMACAKVE ILK "~~~ ' D£VL£T SAÇKAM £EClLeC£*Tie:K4ARLO JÜHO STAHLBEKG.. 50 YIL ONCE Cumlıurivet İtalyan malları Italyaya karşı tatbık edılen zecri tedbirler ıçin Ankarada toplanan komisyonun verdiğı karar dun alakadarlara bildırılmıştır. Bu teblığe gore zecri tedbirler ızahnamesıne gore zecri tedbirlenn tatbıkından on gun sonraya yani 28 ikmcıteşrin tarthine kadar Turkıyeye gırebılecek 6 Aralık 193S ttalyan matlubatındcm odenecekıir. Italyadan gelecek gazete, kitab ve mecmualar her zaman bedellerı Merkez Bankasına yatınlmak şartıle memleketımıze gırebılecektir. Bu suretle ıthalı memnu olmıyan alım ve gumuşe bu maddeler de ılave edılmışnr. Hususı takus anlaşnıaları sadece takas hevetınden 1915/1985 geçerek değil Merkez Bankasımn muvafakati ahnarak yapılacaktır. dif, cMalııdM kopanlrnif Mr v.rt*tı, olan italyan eşyasının ıthalat muddetı bır ay daha yanı 18 ılkkanuna kadar uzatılmıştır. Aynı hukumden doğru Italyadan gelmeyen herhangı bır transıt memîeketın ıhraç ettığı Italyan malları da ıstıfade edebılecekıır. Yalnız bu malların bedellerı daha evvel Merkez Bankasına yattrılacaktır. Gıren malların bedellerı Merkez Bankasmdakı PERTEV DİŞ MACÜNU