Katalog

CUMHURİYET/6 6 KASIM 1985 6 Kasım'ın ikinci yılında ekonomi ANKARA, (a.a.) Meslek kuruluşlannın yöneticileri, 6 Kasım seçimlerinin ikinci yılı dolarken ekonomik durumu değerlendirdiler. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Ersin Faralyalı, hükiimetin uyguladığı ekonomi politikaların "Kendilerine yabancı olmadığım" belirterek, 6 kasımdan önce arzu edildiği halde ahnamayan çok önemli ekonomik kararlann bu dönemde cesaretle alındığını söyledi. tki yıllık süre içinde, cesaretli kararlann neticesinin tam olarak alınamadığını ileri suren Faralyalı, "Enflasyon hedeflenen oranlarda geri çekilememiştir. Dolayısyla kredi faizleri düşürülememiş, iş âlemi bir taraftan günliık rınansman sorunlan ile boouşurken diğer taraftan yatırımlar tamamen durmuştur" dedi. Turkiye ekonomisinde izlenen polılikanın "insan için kalkınma" anlayışının tam tersine "insana rağmen kalkınma" şekline dönuştüğunü öne süren Türklş Genel Sekreteri Sadık Şide, şunlan söyledi: "tki yılda, zaman zaman parlamentodaki çoğunluğuna rağmen kanun kuvvelinde kararnaraelerle icraatını sürdurmüş olan hükümet, ekonomik bakımdan güçsüz olanı daha da güçsüz hale getirmiştir." Kamu kuruluşlarında hemen her hafta zam vapıldığını söyleyen Sadık Şide, "Akaryakıt zamİan da tiim madddere yansımakla. Enflas>on hedefleri yıl başlannda jüzde 25 olarak beiiıienmesine rağmen, 1984'te yüzde 52, 19851e de yüzde 47 diızeyine tırmanmaktadır" şeklinde konuştu. Tarım kesimindeki 2 yıllık gelişmeyi değerlendiren Türkiye Ziraat Odaları Birliği İkinci Başkanı Reşit Kurşun, dışa açıldıktan sonra korunmayan ve teşvik edilmeyen Türk tanmının gelişmiş teknoloji kullanan ve teşvik edilen Batı tarımı karşısında gerilediğini öne sürdü. Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Konfederasyonu Genel Başkan Vekili Memduh Üreyen de, enflasyonda istenilen hedeflere ulaşılamadığını kaydederek, maliyetlerin hızla arttığı piyasa koşullanna dayanamayan küçük işletmelerden büyük bir kısmının kapandığını bir kısmının da "rolantide" çalıştığını söyledi. lcraat olumsuz TBMM'nin iki yıllık bilançosu!.. ANKARA 6 Kasım 1983 seçimleriyle oluşturulan demokrasiye geçiş dönemi parlamentosunun yapısı ve görünumu iki yıl gibi kısa bir süre içinde, büyuk ölçüde değişikliklere uğradı. Hükümette üç kez değişiklik yapıldı. 41 istifa ile Meclis aritmetiği karışırken, halkın yüzde 92 oyuyla benimsenen 1982 Anayasası'nın başta siyasi yasaklarla ilgili maddeleri olmak uzere birçok maddesi tartışılmaya başlandı... 6 Kasım seçimlerine sokulmayan SODEP, HP ile birleşme yolunu seçerek, bu kanaldan SHP olarak Meclise girmeyi başanrken, ANAP'tan ayrılarak bağımsız olan Vural Arıkan Meclis'te yeni bir parti arayışı içine girdi. Bu arada, kurucu olacakları açıklanan dört bağımsız milletveküi ile de DSP'nin yakın gelecekte Mecliste temsili bekleniyor. 6 KASIM 1983'TES... 6 KASIM 1985E ... / Betül Uncular Faruk Bildirici Canan Yazgangil 6 Kasım 1983 secimleriyle işbaşına gelen Turgut Özal hükümetinde üç kez değişiklik oldu. 2 yıllık iktidar süresi içinde ilk atandığı görevi sürdürebilen bakan sayısı 13. Hükümette ikinci değişiklik, Devlet Bakanı Ismail Ozdağlar olayı nedeniyle patlak verdi. Özdağlar, UM Denizcilik Şirketi'nden rüşvet aldığı iddiası ile suçlanarak Yuce Divan'a gonderilirken, boşalan Devlet Bakanlığı koltuğuna Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Cemal Büyükbaş kaydırıldı. Devlet Bakanı Sudi Türel, Büyükbaş'tan boşalan bakanlığa getirildi. Türel'in yerini ise İstanbul Milletvekili Mustafa Tınaz Tjtiz aldı. Özal hükümetinde üçüncu değişiklik, Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanı Vehbi Dinçerier'in Devlet Bakanlığına alınması ile gerçekleşti. 13 Eylül 1985'te Cemal Büyükbaş Devlet Bakanlığından istifa etti, yerine Dinçerler getirildi. Plan ve Bütçe Komisyonu Başkanı Melin Emiroğlu Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanı oldu. İki yıllık iktidar süresi içinde, 21 kişilik Bakanlar Kurulu'nda 13 bakan ilk atandığı gorevini sürdürüyor. ALT ÜST OLAN MECLtS ARİTMETİĞİ 6 Kasım'dan sonra ANAP 211, H P 117, MDP 67, Bağımsızlar 4 ve 1 boş olan Meclis aritmetiği bugün tamamen değişmiş durumda bulunuyor. Mecliste ilk istifa HP'li Riiştü Şardağ'ın 29 Mart 1984'te partisinden aynlması ile gerçekleşti. Onu, 25 Nisan 1984'te MDP'li Nazmi Önder izledi. HP'li Mucip Atakh'nın 18 Kasım 1984'te ölümü ile HP'nin sandalye sayısı 115'e düştü. ANAP'tan geçici olarak ihraç edilen Tiirkân Arıkan'ın 20 Arahk 1984'teki istifasından sonra Meclis 1985 yılına kadar bu aritmetikte kaldı. 6 Ocak 1985'te HP'li Mahmut Akkılıç, 5 Şubat 1985'te ise ANAP'lı Ali Kemal Eldem vefat ettiler. Şubat ayında MDP'den istifalar birbirini izledi. İskender Cenap Ege, Murat Sökmenoğlu, Abdurrahman Demirtaş, Galip Deniz, Feyzullah Yıldınr ve Mustafa Çorapçıoğlu partilerinden ayrıldılar. Mart ayında Sabri Keskin'le Sadettin Ağacık MDP'den istifa ederken, HP'li Sabri Irmak da partisinden ayrıldı. 22 Mart 1985 günu ise MDP'li Emin Alpkaya vefat etti. 6 Kasım seçimlerinden sonra oluşan TBMM'de en büyük değişiklik Meclis aritmetiğinde oldu. Bağımsız milletvekili sayısı 4'ten 45'e yükseldi. Hukümetteki ilk çatlak, 26 Ekim 1984'te Kapıkule gumrük kaçakçıhğı olayı nedeniyle Maliye ve Gümrük Bakanı Vural Arıkan'ın Cumhurbaşkanı tarafından görevinden azledilmesi ile ortaya çıktı. Arıkan'ın yerine Devlet Bakanı Ahmet Kurtcebe Alptemocin Maliye'ye kaydırıltrken, onun yerini Ahmet Karae\li doldurdu. Bu arada, aynı olayla bağlantılı olarak Başbakan'ın bacanağı Ali Tannyar tçişleri Bakanlığı'ndan istifa etti, yerine Meclis Başkan vekillerinden Yıldınm Akbulut getirildi. 12 Eylül sonrasının Meclisinde muhalefet partileri HP ve MDP, ilk kongrelerinde Genel Başkanları Necdet Calp'in yerine Aydın Güven Gürkan'ı, TurgutSunalp'in yerine de Ülkü Söylemezoğlu'nu getirdiler. Mayıs ayında ilk istifa ANAP'lı Vural Arıkan'dan geldi. MDP'den istifasını geri alan Galip Deniz, 27 haziranda ikinci kez istifa etti. Galip Deniz, istifa ve geri dönuşleriyle "istifa rekorunu elinde tutan" milletvekili unvanını kazandı. Temmuzda kurultay sonrası Sabri Irmak ayrıldığı HP'ye geri dönerke.ı, MDP'den Yılmaz Hocaoğlu ve Erdal Durukan ayrıldılar. ikinci yasama yılına ANAP 208, HP 114, MDP 55, Bağımsızlar 18 ve 5 boş üyelik ile giren Meclis, iki ay gibi kısa bir sürede çok sayıda istifaya sahne oldu. İlk yasama yılında hükumet ülkeyi kararnamelerle yönetme yoluna ağırlık verirken, Meclis gundemi, sayılan 200'e yaklaşan yasa hukmünde kararname ile tıkandı. Bu arada, MGK döneminde çıkarılan birçok yasa değişikliğe uğradı. Köprü ve baraj gelirlerinin satışı, imar affı, vergi yasalannda değişiklikler, yabancılara mülk satışı, polis yasası, KDV, imar yasası, pişmanlık, kaçakçıların affı gibi önemli yasalar, Mecliste genış tartışmalara olanak tanınmadan ANAP'lıların oylanyla yasalaştırılırken, polis yasası dışında muhalefetin TBMM'de etkinlik kuramadığı gözlendi. Hükümet, çok sayıda yasa çıkarmakla ovünürken, 11 yasa Cumhurbaşkanı tarafından veto edildi. Anayasa Mahkemeşi de 2 yasayı iptal etti. DEĞİŞEN LİDERLER Başbakan Turgut Özal dışında, Meclis'teki partilerin liderleri ilk kurultaylarında yerlerini koruyamadıiar. Meclisin tatili sırasında yapılan HP kurultayında kurucu Genel Başkan Necdet Calp yerini Aydın Güven Gürkan'a, MDP kongresinde de kurucu Genel Başkan Turgut Sunalp yerini Ülkü Sövlemezoglu'na bıraktı. Yönetimlerdeki değişiklikler, solda ve sağda butünleşme konusunu gündeme getirirken, bu konudaki ilk adım HP ve SODEP birleşmesiyle atıldı. Bunun arkasından MDP ile DYP bütunluşme yolunda ilk resmi adımı attılar. ikinci yasama yılının başlamasıyla birlikte, aritmetikte değişiklikler, anayasanın 84. madde tartışmasını ortaya ge TBMMFde görülen en önemli gelişme 6 Kasım seçimlerine sokulmayan SODEP'in HP ile birleşerek SHP adıyla Meclise girmesi oldu. tirdi. Bu arada siyasilere konulan yasaklarla ilgili anayasanın geçici maddelerinde değişiklik onerileri de Meclis'te sık sık dile getirilmeye başlandı. ANAP'lı Abdullah Nejat Resuloğlu, siyasi yasaklann kalkması yolunda kişisel çaba gosterince, grubunun hışmına uğradı ve ANAP'tan 1 yıl süreyle ihraç edilen ikinci milletvekili oldu. Yeni yonetimle birlikte HP Meclis grubunda tam bir kargaşa yaşanmaya başlandı. Yönetime tepki duyan, SODEP'le birleşme yöntemlerıni benimsemeyen, muhalif üyeler, Necdet Calp'in başkanlığında kazan kaldırdılar. TBMM Başkanvekili adayını bu nedenle seçemeyen HP grubunun içe donük mücadelesi sonunda milletvekili sayısı 88'e kadar düştu. HP'den istifa eden Turgut Sozer, Nuri Korkmaz, Fikret Ertan, Süleyman Koyuncugil, Rahşan Ecevit tarafından DSP kurucuları olarak kamuoyuna lanse edildiler. SHP'nin oluşumuna kadar HP'den Selahattin Taflıoğlu, Cemal Özdemir. Yılmaz Hasturk, Salih Gungörmez, Şükrii Yüzbaşıoğlu, Kemal Gökçora, Nuri Uzel, Hayrullah Olca, Orhan Oağ, Mehmet Kafkaseil. Günseli Özkaya. İhsan Giırbüz, Şeref Bozkurt, Hüseyin Aydemir, Hüsamettin Konuksever, Reşit L'lker, Da\ut Abacıgil. Mehmet Azizoğlu, Selçuk Akıncı, Sabit Batumlu ve Rıza Tekin istifa ettiler. Şükrü Babacan ise ihraç edildi. MDP'den Fevzi Erdinç istifa ederken 13 ekimde MDP'li Mustafa İzci oldu. TBMM'de gözler, artık, gelecek yıl yapılacak olan ara seçimlere çevrildi. İkinci yasama yıhnın daha başlannda bağımsızların sayısının 45'e ulaştığı Mecliste erken seçim olasılığının, yapılacak ara seçimlerden alınacak sonuçla bağlantıh olduğu siyasi çevrelerde dile getiriliyor. ANAP neler vaat etti ne yaptı? hukümetin politikası nedeniyle ihraç edilemedi ve tarlada kaldı. 12 Eylül sonrası 6 Kasım'da ilk seçimJer yapılmıs, ANAP iktidar olmuştu. Seçint sonrası TBMbTnin ilk oturumu... MilletvekiUeri andiçen arkadaşlarını alktfbyorlar. MDP I Uderine nınalp: Kazanacağınıızı gözlerinizdeıı anlıyorum •njt t*to» kttda'nt da vz k&odr ' ıHjtf edeceisınız ^ ~ ac*rw. [Ösal: Karnınv tfitoTnı (fMirawcıvtemasuKİ0ıki (f ^ , w ANKARA, (Cumhuriyet Bürosu) 6 Kasım 1983 seçimlerinin üzerinden tam iki yıl geçmesine karşın, ANAP hukümeti, sosyal alanda vaat ettiklerini yerine getirmede önemli bir başarı sağlayamadı. ANAP'ın 6 Kasım seçimleri için hazırladığı bildirgede, "huzur ve güvenin sağlanmasının demokrasiden vazgeçmeyi gerektirmediği" savunulmasına karşm, halen 8 ilde sıkıyönetim, 16 ilde de olağanustü hal uygulaması süruyor. 6 Kasım 1983 seçimlerinden sonra oluşan Özal hükümetindeki bakanların sayısı, ANAP'ın seçim bildirgesinde öngorülen hedeflerin gerçekleştirilemeyen ilk örneğini oluşturdu. Seçim bildirgesinde bakanhkların sayısının azaltılması ve hükiimetin 1516üyeden oluşmasından söz edilirken, Özal hukümeti, Başbakan dışında 21 bakandan oluştu. Özal hukümeti, 13 Arahk 1983'te kurularak 24 Arahk 1983"te TBMM'den güvenoyu aldı. Özal hükümetinin 23 aylık faaliyet döneminde 253 yasa ile üç bini aşkın kararname yürürlüğe konuldu. ANAP'ın seçim bildirgesi ile Özal hükümetinin 23 aylık çalısmalarının karşılaştınlmasından şu sonuçlar ortaya çıku: İşsizlik ANAP'ın seçim bildirgesinde, işsizlik sorununun uzun yılların birikimi olduğu belirtilerek, kısa sürede çözulebilmesi önerilerinin gerçekçi olmadığı ifade edildi. Bildirgede de belirtildiği gibi, işsizlik konusunda şimdiye değin somut bir adım atılamadı. Devlet Bakanı Tınaz Titiz başkanlığında "İşsizlikle Mücadele Kurulu" oluşturuldu. Bu kurul, istihdam sağlayıcı projeler üzerinde çalışmalara başladı. Kurul, turizmde ev pansiyonculuğu, ev üretimini teşvik, küçük ve orta büyüklükteki teşebbüslere çok yönlü destek sağlanması gibi oneriler üzerinde çalışmalarını sürdürüyor. Yatırımların hızlandınlması yoluyla erken istihdam sağlanması ile Doğu ve Güneydoğu Anadolu'daki yatırımların teşviki gibi onlemler ile sorunun çözümüne çahşılıyor. lanması. goçun onlenmesi, projelere özel teşvik önlemleri uygulanması, komşu ulkelerle ekonomik ilişkilerin guçlendirilmesi gibi hedefler yer aldı. Bu yörelerdeki köylerin elektriklendirilmesi ve PTT hitmetlerinin götürulmesi çalışmaları başarılı bir şekilde sürdüruldu. Ancak projelere vergi indirimi ve özel teşvik önlemleri verilmesine ilişkin kararlara karşın, bu yörelerde özel teşebbüsün yatınmlarımn hızlandınlması sağlanamadı. Komşu ulkelerle başlatılan sınır ticareti, bir süre sonra İranIrak savaşının da etkisi ile durdu. "Sınır illerinin çıkmaz sokak oimaktan çıkarılraası" hedefine ise ulaşılamadı. Giriş çıkış kolaylaştırılamadı. Göçün onlenmesi konusunda da yatırımlann hızlandınlamarnası nedeniyle bir geİişme sağlanamadı. Bu bölgelerdeki devlet yatınmlarımn hızlandırılmasına çalışılırken, bu yörelerdeki memurların ücretlerinin tatminkâr olmasına özen gosterildi. Lojman yapımında da 1984 yılında ilerleme sağlandı. 1986 butçesinde sağlık ve eğitim yatırımları için odenek ayrılmadı. sat eşitliği üzerinde, yuksekoğrenimin yaygınlaşması için kapasite arttırımına gidileceğini vurgulamasına karşın, hükümet işbaşındayken universite kontenjanlarında bir daralma oldu. Üniversite onündeki yığılma da arttı. Bildirgede vurgulanan mesleki eğitimin yaygınlaştırılması konusu da, üniversite onündeki yığılma için bir formul olarak one sürulup, üzerinde sık sık konuşuldu. Ancak bugune kadar somut bir onlem alınmadı. Ortaoğrenimde kalitenin yükseltilmesi gibi bir hedef ortaya koyan ANAP iküdarı, bu konuda da başarı gösteremedi. YÖK yetkililerinin de ifade ettiği gibi ortaöğrenimdeki başarı oranları son yıllara gore buyük oranda düştu. Anadolu liselerinin yeterli öğretmen ve olanak olup olmadığına bakılmaksızın politik hesaplarla antırılması, eleştirilere konu oldu. ler oli.rl ^ j m İşçinin dostu,kaşıkla ^ r ^ ^ verip kepçeyle alan değildir Calp: Liderlerin seçim kampanyası konuşmalarından seçmeler 6 Kasım 1983 milletvekfli seçimlerine MDP'den 397, ANAP'tan 392, HP'den 389 ve bağımsız 51 aday katıldı. Milli Guvenlik Konseyi'nin vetolan nedeniyle seçime HP 11, ANAP 8 ve MDP de iki eksik adayla girdi. Siyasi partilerin propaganda çalışmaları 16 Ekim 1983'te başladı. Seçime katılabilen ANAP, HP ve MDP'nin liderlennin kampanya süresince yaptıklan konuşmalardan bazılarının başhkları şoyle: 16 Ekim: Turgut Sunalp, "Eksiksiz bir vekâlet ralep ediyorum, Turgut Özal, "Demokrasiye dönuşu sağlayan Tı/rk Sılahlt Kuvveıleri'ne teşekkur etıneyi borçsayıyoruın", Necdet Calp, "6 kasımda halkın oyuyla demokrasiye taze kan şınnga edilecek." 18 Ekim: Özal, "Bankerzedelerin de mühiın bir kısınından oy alacağız". Sunalp, "Kazanacağımızı gözlerinizden anlıyorum." 20 Ekim: Özal, "Kaçakçıları ihracatçı yapacağız", Calp. "Korkmayın kimse şu parıiye oy verdiniz diye kimseyi siiremez Ülkeyi yönetenlerin boyle şeye ihtiyacı yok", Sunalp. "Anarşinin kökii kazmaınannş, Türkiye ile uğraşan giıçler ortadan kalkmamıştır." 22 Ekim: Teleuzyonda yapılan acıkoturumuda Calp. "Boğaz Koprıısu'nıi saııırına\acağım" dedi. 23 Ekim: Calp "Siyasi yelpazede anayasanın elverdiğı kadar soldayız." 24 Ekim: Sunalp: "Sadisr deeiliın, anta şetıel affa Kesınlıkle karşıyım." 25 Ekim: Özal. "Eski dorl siyasi labandan da oy alacağız", Calp. "Doğunun geri kalmışlık zincirinı kırınaya kararlmz", Sunalp, ' Partimiz kamburu olmayanlardan kurıılmıışnır." 26 Ekim: Özal, "Canım işçinı, sana kazık aıacağtma, gel kâr eden koprunün gelırıni satayıın", Calp, "Hayvancılığı çok önemli kaynak olarak gorüyoruz", Sunalp, "Bız iktıdara ınahkuıtı oldıığumuzu gordük." 27 Ekim: Özal, ".\e sağayız, ne solcu. 24 Ocakçıyız", Calp, "Bızi kucuınseyenler gucumuzu artık anlamaya başladı. Sosyal demokrat olmak için yıırek lazım, ka/a lazım", Sunalp, "Hainler dersini alacak." 28 Ekim: Özal, "NATO'ya guciimuzün iistunde katkıda bulunuyoruz", Calp. "Halk tek bir parıiye desıek için yapılan baskılardan şikâyerçı", Sunalp. "MDP iktidar olunca şınıarmayacağız." 29 Ekim: Calp, "Konuı sorununu ve işsizliği bız çözeceğiz", Sunalp, "FasiZ'», konuınizm kadar tehlıkelı değil." 31 Ekim: Özal, "Asgari ucreıi vergi dışı bırakacağız", Calp, "ÖzgürlUkleri koruyup geliştir/nek bıziın goreviınızdir", Sunalp, "Millet kolıuk heveslilerinin yalanlarım ibretle seyrediyor." 1 Kasım: Özal, "24 Ocak Kararları'yla Marksistlerı dizegeürdik", Calp, "Ortadirek bel vererek, yıkılacak hale geldi." 2 Kasım: Özal, "Kahrolsun demekle komumzm kahrohmıvor", Cajp, "!kı partınm paralannın kaynağı bellı değıl", Sunalp, "Özal inkârcı, Calp de komunisılerden oy ısiiyor." 4 Kasım: Özal, "Eskıyi hatırlatan karalaınalar var", Calp. "Seçımler Silahlı Ku.\'iler'in güvencesi allında", Sunalp, "Evelallah guçlüyum." Din ve laiklik Laikliğin manevi değerlerin korunmasında. inanç ve ibadet özgürlüğünün uygulanmasında, dini küitürün geliştirilmesinde kısıtlayıcı bir unsur olarak ele alınmadığı kaydedilen bildirgede, maddi ve manevi gelişmeyi birlikte sağlamanın zorunluluğuna değınildi. ANAP iktidarında maddi gelişmeden çok manevi alanda başan sağlandığı son zamanlarda ortaya çıkan "irtica" tanışmalarında da kendini gosterdi. Laikliğe aykın davranışlar konusunda keşin ve doyurucu bir açıklama yapmaktan kaçınan Özal hükümeti, bir yandan da Diyanet Işleri Başkanlığı'na verilen kadro ve bütçeyi arttırarak, Kuran kurslarındaki eğitimin geliştirilmesi yolunu seçti. Konut Bildirgede, Toplu Konut Yasası'nın değiştirileceği, konut fonu oluşturulacağı, lojman yapımına önem verileceği, kira gelirleri ile ilgili vergile Bürokrasi Bürokratik işlemlerin azaltılması konusu, bildirgede en önemli sorunlardan biri olarak yer aldı. Huzur ve güvenin saglanması Seçim bildirgesinde huzur ve guvenin bedelinin demokrasiden vazgeçmek olmadığı belirtilerek, anarşi ve terörle mücadele etmek için guvenlik guçlerinin teknik açıdan güçlendirilmesinden söz edıliyor. Sıkıyönetimin aşamalı olarak kaldırılmasına 19 Mart 1984 tarihinden itibaren başlandı ve bugüne değin 58 ilde sıkıyönetim kaldınldı. Güneydoğu ve Doğu Anadolu'daki olaylar nedeniyle 8 ilde sıkıyönetim kaldınlmadı ve halen 16 ilde de olağanustü hal uygulaması sürüyor. Sıkıyönetimin kaldırılması dışında, demokratik ortamın sağlanması yönünde önemli bir çaba harcanmadığı gözIendi. Siyasi niteiikteki öldürme olaylarında genel olarak bir azalma görülmesine karşın, Doğu ve Guneydoğu Anadolu bölgesindeki terör olaylarında önemli bir artış gözlendi. 25O'yi aşkın siyasi niteiikteki ölum olayinın yüzde 73'ü, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesinde meydana geldi. Güvenlik görevlilerinin sayısı arttırılarak, Emniyet Genel Müdürlüğü'ne 53 bin kadro tahsis edildi. Huzur ve güvenin sağlanmasında en önemli sorun, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesinde meydana gelen olaylar oldu. Bu bolgede yurt dışından sızan eylemcilere karşı etkin mücadele sürdürülmeye çalışıldı. Çalışma hayatı Sendika kurma, toplu sözleşme, grev ve lokavtın demokratik sistemin temel unsurlarından olduğu savunuldu. Ancak, ANAP iktidarı döneminde çalışma yaşamına ilişkin yasaların yeni biçimi işçi sendikalarının varhk göstermesini önlediği gibi, toplu sozleşmelerde grev silahı güçlü bir şekilde işletilemediği için işçiler haklarını alma mücadelesinde yetersiz kaldılar. Serbest pazarhk, Karma Koordinasyon Kurulu ile önemli ölçude kısıtlandı. İşçi ücretlerinde önemli bir artış sağlanamadığı gibi, Kamu İktisadi Teşekkülleri'nde işçilerin önemli bir bölümu sözleşmeli hale getirildi. Kültür ve sanat Bildirgede, sanatçının korunması ve sanatçı yetirilmcsine o/en gosterılcceğı, lelıl ucretlcı îıııicn. belli bir sınıra kadar vergi alınmamasının gerekli olduğu belirtildi. Sanatçının korunması, sanatçı yetiştirilmesi konusunda vaat edilenlerin gerçekleştirilmesi doğrultusunda bir çalışma yapılmadı. Kültur ve sanat alanında kayda değer bir çalışma, çaba gosterilmeyen ANAP iktidarı döneminde, sadece telif ücretlerinin vergilendirilmesinde oran düşürülürken, telif ücretlerinin ücretlerden bağımsız olarak ele alınması sağlandı. Aynca sağlık alanında aşı kampanyası, Özal hükümetinin gerçekleştirdiği önemli bir çalışma oldu. Af konusunda seçim öncesinde net olmayan bir biçimde yapılan vaat de halen gerçekleşmedi. Seçim kampanyası sırasında ANAP'ın kısmi aftan yana olduğu belirtilmişti. Ancak henüz af, Bakanlar Kurulu'nda görüşülmedi. 6 Kasım 1983 seçimleri sonuçlanmış, Genel Başkan Turgut Özal Basbakanhk koltuğuna oturuyordu. rin azaltılacağı, konut yapımıyla ilgili formalitelerin azaltılacağı kaydedildi. Hükumet, Toplu Konut Yasası'nı değiştirerek, butçe dışı kaynaklara dayalı "Toplu Konut Fonu" oluşturdu. Mayıs 1984'ten itibaren uygulanmasına başlanan yeni konut politikası ile ilk olarak yarım kalmış konut kooperatiflerine kredi verilmesine başlandı. Toplu Konuı Fonu'ndan toplam 123 milyar lira dolayında kredi verildi ve 40 bin ailenin fondan aldıkları kredi ile ev sahibi olmalan sağlandı. Konut sorununun çözümü için yapılan tum çalışmalara karşın, konuı sorunu, hukumefin onündeki en önemli konulardan biri olarak duruyor. İmar Affı Yasası'nda yapılan değişiklikle gecekondu bölgelerinde tapu tahsis belgeleri dağıtımına başlandı. Yeminli özel teknik buroların yurüttükleri çalışmalar sırasında ortaya çıkan aksaklıklar ile bu bölgelerin ımar planlarının halen hazırlanamaması sonu:u, hükumetin buyuk bir kampanya biçiminde başlattığı çahşmalar halen bir sonuca ulaşamadı. Doğu ve Günevdo^ıf nıın kalkınması Bildirgede, bu yörelerde yol, su, elektrik, okul. hastane gibi altyapı yatırımlarının hızla tamamDevletvatandaş ilişkilerinde beyana güven ilkesinin uygulanacağı, sağlık, gümruk, tapu, noter, ehliyet, vergi yatırma işlemlerinin basitleştirileceği vaat edildi. Hükumet işbaşına geldiği günlerde ilk iş olarak 17 kararname ile bakanlıkların reorganizasyonunu gerçekleştirdi. Bazı bakanlıkların birleştirilmesi ve teşkilatının yeniden düzenlenmesi sağlandı. KÎT'ler devlet bakanlıklarına bağlanırken, daha önceki dönemlerde kurulan 92 kurul, komisyon, komite ve şuradan 38'i kaldınldı ve böylece işlemlerin bir ölçude hızlandınlması sağlandı. Hükümet, "idari reform" paketinin yanı sıra, "personel reformu" olarak adlandırılan kararları da hızla aldı. Evlenme, ehliyet, pasaport alma işlemleri basitleştirildi. Yatırım projelerinde fizibilite yapma zorunluluğu kaldınldı. Bürokrasinin onlenmesi konusunda yürürlüğe konulan önlemlerin yanı sıra, tum yasaların gozden geçirilmesi ve yeniden düzenlenmesi çalışmaları da sürdürülüyor. Ortariireğin güçlendirilmesi Ortadireğin güçlendirilmesi için enflasyonun aşağı çekilmesi, ucretlerden alınan vergilerin azaltılması, gerçek ücretlerin sürekli iyileştirilmesi, ANAP'ın seçim bildirgesinde öngöruldü. Ayrıca çiftçinin ürunünün tarlada çürümemesi için onlem alınacağı belirtildi. Tasarruf eğilirninin arttırılacağı öne surüldü. Ancak ANAP hükümetinin faaliyeti sonucunda ortadireğin güçlendirilmesi sözü yerine getirilmedi. Tersine, ortadirek olarak adlandırılan kesime mensup işçi, memur, esnaf, çiftçi ve emekliler daha çok yakınır hale geldi. Vergi iadesi sistemine başlandı. Ucretlerden alınan vergilerin azaltılması yönunde ise bir düzenleme yapılmadı. Çiftçilerin ürunlerinin tariaua çürümesi önlenemediği gibi, özellikle geçen yıl bazı tarım ürunleri, Eğitim ANAP seçim bildirgesinde özellikle eğitimde fır