Katalog

5 KASIM 1985 CUMHURİYET/U 10 Emektı Tümgeneral Celil Gurkan, dosyalarmdan bınnı onüne alıyor ve ıçınden pelur kâğıda yazılmış on altı sayfalık bır notu gosterıyor "Ökur musunuz?" dıyor. Okuyorum. "22.1.1971, Ankara cuma. Milli Guvenlik Kurulu toplantı notlanCumhurbaşkanı: 1 Yılbaşı mesajı. 2 Pariamentoda siyasi gnıbu bulunan pani başkanlan, rektörier. yuksekokullar ve ozel yuksekokullar yonetkileri ile gonışuldu. Siyasi parti liderieri ile yapılan gonışm«ier: Gonışmede uzerinde dunılan konular: Anarşik hareketler, Sınıf mucadelesi, Servel duşmanlıgı >aratılraası. Ozel teşebbuse karsı (epkı, Irk farkına dayalı boluculuk." tkincı sayfaya gecıyorum: "Ismet lnonıi ile goruşme: Gecen yıl universite 3.5 ay ledris yaptı. Hukumel Vaşar Tunagul felsefesini yulütmekte. Gerckli ledbirier hukumel tarafından alınmamakta. Deliller kâfi olmadığı için suçlular btrakılıyor. Kaounlar kâfi fakat hukumel aciz, sağı tutnyor.." Celıl Gurkan, "Uçuncu sayfayı çevirin" dıyor, çevinyorum: "Feyzioglu (7.1.1971) Aynı endişeleri paylaşmaktayım. G.P. kuruluşu gelismelerin lepkisi oldu. Ş. Sureyya Aydemir once komunist idi, sonra Kemalist oldu ve CHP taraftan oldu. Fikir Kulupleri vs. ile CHP işbirligi dolayısıyla oradan aynldık. Hızlı çokuşte AP'nın oldugu gibi tnonu'nun de rolu vardır. tşcıler, Proleler >s. gibi mecmualardaki yayınlar. anayasava a\kın oldugu halde bunlara ledbirier alınmamaktadır. Devrimciler proleler ihtilal lavsjyelerini açıkça yapmakladır." Bir sayfa daha çevırın lutfen . Çevırıp. Okuyorum: "Goriışmelerden edindiğım intiba: 1 parti başkanlan açıkladıgım karanlık nokUüara iştirak etmişler. Fakat tedbirlerden bahsetmeyerek Başbakanın çekilmesi lazım geldiğini söylemişlerdir. 2 Hukumel parlamenloda duşer. 3 defa duşersc seçime gidilmesi lazımdır. Ne duşunuyorsanuz? İnonu: Seçıme gıtmek zarun olur. Bozbeyli: Seçıme gıtmek zarun olur. Feyzioglu: Mıllı bır koalısvonla meseleler halledilebilir (Butun partilerın ıştırakı ile) Reklorler, ıkademi başkanlan, yuksekokul ve okul başkanlan ile yapılan gonışmder. Ayın 15'ine kadar goruşlenni ıstedim. Hepsi birer muhlıra gonderdiler." Emeklı Tumgeneral Celıl Gurkan 'a soru \orum "Nedir bunlar Sayın Gurkan?" Guluvor Bunlar, Orgeneral Balur'un ozel notlandır. Mıllı Guvenlik Kurulu'nda tuttuğu notları Sıcağı sıcağına bızlere ıletırdi Bızler de bu notlan kendı aramızda okur, gelışmelen bövle ızlerdık Bır kuvvet komutanı, başlarında ve yanlannda olmadığı bır Emekli Tümgeneral CELİL GURKAN 12 Mart öncesi ve sonrasını anlattı' UĞUR MUMCU yazdı Baş başa konuşmamızda Batur b soruyorum: 12 MART'a beş kala... nuş artık soz konusu değil. Miili Guvenlik Kurulu uyesi olarak boyle bir muhtıra verraekte takdir zatıalinızindir kuşkusuz. Ne var ki, yanlış bir davranış olmuşlur. Cumhurbaşkanı, şimdıve kadar harekellenmizden alarme olmamışsa bile bu muhlıra ile alarme olacak ve uygun goreceğı onlemleri alacaktır. Size, koşkle nasıl konusmanız gerekligı hakkında naçizane goruşumu arzelmeden once bir konuyu oğrenmek islerim. Cumhurbaşkanının huzunına çıknğınızda Ubırimi mazur gonın yanlıs yonımlamayın ama soz lemsili masaya yumrugunuzu vurarak 'Evet sayın Cumhurbaşkanım, durum muhtırada takdım ettığım gıbıdır. Sılahlı Kuvvetlerımizde kesın temayul ve karar, muhtırada belırttığım önlemlenn alınması merkezmdedır. Pazarl'ğa, gerılemeye, ödun vermeye artık durumun lahammulu vok' diyebilecek misiniz? Tekrar ozur dileyerek soruyorum. Boyle bır davranış içinde bulunmaya cesareliniz var mı?" Baıur hafıfçe sararmıştı. "Boyle konuşmam sanırım mumkun olamaz Zaten gerek de >ok'" "O halde Sayın Orgeneralim, Sunay'ın tasvip elmeyeceği bir muhtıra karşısında, Silahlı Kuvvetlerdekı dinamigın kararlı temsilcileri olarak boylesine bir azim ve karar jesli gosteremeyecek iseniz, ginşimınizde gerileme yapmanız kaçınılmaz olacaktır, kı bunun silahlı Kuv>etlerımızdekı hareket uzerinde ciddı lahrip edicı elkilen olacagı kuşkusuzdur. Bunu da hepimızin sineve çekmesinden başka çare yok." Bu sözlerım uzenne Orgeneral Batur, aklınca bulduğu bır çözum volunu ortaya koydu Sunay'ın karşısında masaya yumruğunuzu vurabilir misiniz? Wiuhtıraa general" ünü yapmanın elbette bir bedeli olacaktı. Ama Sayın Batur, bu tür bedelleri ödemek için Cumhurbaşkanlığı Köşkune çağrıldığı anda, tek başına yazdığı muhtırayı Sunay'a karşı savunamayacağını düşunmüş, telaşa ve paniğe kapılmıştı. Bu da gösteriyor ki, 12 Mart imzacıları, hiç de yaptıkları işin azameti ile orantılı çapta azim ve kararlılık sahibi guçlu, kişiler değillerdi! de ve başında oldukları faalıyetın ıcındekı kendılerinden alt rutbedekı arkadaşlannı harcamakta zerre kadar tereddut göstermemıştır Lıder olmak kolav şey nıı'' Emeklı Tümgeneral Celıl Gurkan 'ı dınlerker. sozıınu kesıp, ozur dı/eyerek soru\orum. "Generaüer arasnda bugunlerde siyasal içerikli loplanlılar duzenlenir miydi? Askerier için siyasetle ilgilenme yasağı o gunlerde geçerli değil mıydi?" Sayın Ylumcu: bır ulkede yasaklar yalmzca bır kesıme uygulanır, bır kesım ıçın yasak olan bır başka kesım ıçın hak sayılırsa, neyın suç, neyın suç olmadığı araştırılmaz. O gunlerde, Başbakanlığa ücyuz metre uzaklıklakı Genelkurmay bınasında hanl harıl sıyasaJ toplantılar yapılıyordu Bu toplantıları. Başbakanın bılmemesı olanaksızdı Cumhurbaşkanı da bu toplantılardan anında haber alıyordu Tarıh 24 Şubat 1971 saat 15 30'da Genelkur may karargâhında Genelkurmay Başkanı Tağmaç, general ve amırallerın katıldığı toplantıda gorbş \i onenler alabilıyor, kımse buna ses çıkarmıyor >a da çıkaramıyor Gurkan, dosyalannın arasmda beyaz kâğıtlara bil propaganda yapmalı" diyor, ekıpler oluşturularak Silahlı Kuvvetlere yapılan etkilerin saptanmasını ıstıyor Orgeneral Hanua Görguç kı, daha bonra MIT musteşarlığı vapti şovle konuşuyor: "Hukumet ve devlet çapında tedbir almmadıkça, Silabh Kuvvetlerin sarf edecegı çaba boşunadır. V'uz senedir bu memlekelle saglam muessese olarak ordu bulunmuşlur. Son zamanlann doktriner akımları Silahlı Kuvvetlere levcih edilmiştir." Orgeneral Görguç, istıhbaral çalışmalarının yoğunlaştırılmasını ıster Konuşmasını oylece buırır Tümgeneral Cihal Akyol, once uzunca ve oldukça ağdalı cumlelerle Tağmaç'ı över, sonra da l Oraeneral Cıorgu*, un Ju >unı.elenııe katıldığırı iOV leı 66 değışır gıbı olunca bızlerın omuzianmıza basarak 1 yukselecek, bır de "demokrası havarisi" olacaktı " Sayın Gurkan, emeklilik karamameniz, muhtıra imzacıları tarafından de\ rik başbakana gonderiliyor, o da unza edıyor. Demirel'in bir de siz le arkadaşlarınız hakkında 'memleketı başka ıslıkamete göturmek' gibi bir suçlaması olacaktı." Evet, 78 marıında Tereuman'da çıktı Demirel'in, "memleketi başka islikametlere golurmek islemek"le suçladığı dört general, bır amıral ve sekız albayın, nıce çalkantılara, değışımlere ve gelişmelere sahne olan şu 14 yıllık donem ıçinde durumları ve tutumları ortada. Bir de bızlere bu ışlemlerı layık görenlerın seruvenlenne bakın . Genelkurmay Başkanı, uzaktan ve yakından ılgısı olmadığı bankacılık dalında yunetim kurulu uvesı. Kara Kuvvetlerı Komutanı, danışıklı dovuşlu, muvazaalı kontenjan senatorluguyle suçladığı parlamentodan oy ısteyen bır cumhurbaşkanı adayı.. Denız Kuvvetlerı Komutanı, once buyukelçı, sonra denız ticaret odası başkanı . Uçu de aramızdan ayrıldığı ıçın bunları soylerken uzuntu duymuyor değılım. \ma bırçok gerçeğı de çerçevesıne oturtmak ıstıyorum. "Ya Batur?" daş, dediğın olur. Işte Milli Birtikçiler.. DevlHi demokratık idareye leslim ettik. Yunan dcvleiinhı askeri baskı alunda olduğu hakkında matbuıtta yazılarçıkıyor. Batıda benım yazdıklanmı kimst yazamaz. Ekonomik etkilerin olduğunu bilmiyor değilim. Biz bunlan soylayonız. Bayram mesajımın ikinci paragrafı bu konuda. Silahlı Kuvvetlerimizin devlet idaresine el koyması gnç.. Zaten işi oraya goturmemek için çırpınıp duruyonız. Bomba atmış. bana ne? Beni ılgılendirmez. Beiıi niye ilgilendiriyor? Benim teşkilâtımı da sarsıy»r da onıın ıcın ılgilendırıvor. Krçıkan'ın dedigı gibi başbakana 'çekıl' demek itibanmızı kınyor. Benim Afrika ulkelerine nasıl ılımadım yok ise, Bftlının da bana ilimadı gittikçe duşuyor. Devlet ise itibariı olmalıdır. En tehlikeli durum, Silahlı Kuvvellerin bu ışe bulaşmasıdır.. Ertesi gun birbirlerini bogaıiar. Eskiden Osmanlı sadrazamlınıtın boyunlannı vurdururiarmıs. ama oteki sadrazam •dayı kapının dışında muhru almak için gene de beklermiş.. En sonra bizı cagınriarsa olur. Uç gun için ben başbakan, sen genelkurmay başkanı olursun. Sonra da birbirimı/ı yeriz. Bb ise o vakte kadar orduyu tutalım dıyoruz. Devlet nedir? Devlet nasıl idare edilir? Arkadaşımın fikri yok.. Sizi n haberdar olmanız gerektıgı nıspette aztert olup bıtenlen elbette soylenm. Ben on senedir mesbu (dolu) hak geldim.. Arkadaşın goruşlenni bir noklada tutmak lazım. Arkadaşım bir genç gnıba »nluk çekse, o gençler silahlannı çeker yunırter..." Tağmaç burada bır gerçeğı teslım eder, der ki: "Benim bu gibi konuşmalan dinlemetn bile devlel otorıtesine sıgmaz. Vann ihtilal olacak sozleri var. Herkesin bır canı var. O can korku ve kaygısına sahip isek. harp edemeyiz arkadaşlar. Evvela devletı duşunmelıyız. Bugun yanlış ıdıre ediyorlar, dıyoruz. Ovle ise yann başkaları gelir, diyebılırier. Bunlar »o>lenır. o kadar. Arkadaşın dedigi gibi telefonla Medıse ihtar çeker isek, o Mectis Meclis olmaz. Zalen bu kabil konuşmalaria otorılevı sar^ıvoru/ Bunun kabahalliM ben miyım, sen mısın. O burada munakaşa edılecek degil. Anayasanın (atbikine bİ7 ısrar ettik. Dognı sevk ve idare etmediler; boyle olduk. O da başka... Kolundan lulup çekme mecburiyetinde kalınabilir.. Bu mesulıyete duşunce daha kotu oluruz. Kart politıkacılar ınsanı rahat bırakmazlar. 4. Murat gıbı ıcrayı laalıyet edemeyiz kı. arkadaşlar. Kolav mı zannedıyorsunuz memleketi idare elmeyi arkadaşiar?" BaturGürkan konuşması: Batur: Cumhurbaşkanı beni köşke çağınyor, 'Gel de muhtırada ne demek istediğini anlat' diyor. Bana ne gibi sorular sorabilir? Ben nasıl bir konuşma taktiği izleyeyim? Gurkan: Size, köşkte nasıl konuşmanız gerekriği hakkında naçizane görüşümü arzetmeden önce, bir konuyu oğrenmek isterim. Cumhurbaşkanı 'mn huzuruna çıknğınızda, soz temsili yumruğunuzu masaya vurarak, 'Silahlı Kuvvetlerin pazarlığa, gerilemeye, ödün vermeye artık tahammülü yok' diyebilecek misiniz? Batur: Böyle konuşmam, sanırım mumkun olamaz. Zaten gerek de yok. Gurkan: Sunay'ın karşısında boylesine bir azim ve kararlılık jesti gösteremeyecekseniz, girişiminizde gerileme yapmanız kaçınılmaz olacaktır. Batur: Şöyle düşünüyorum. Goruşme sırasında inisiyatifi ben elime alıp konuşayım, Cumhurbaşkanı 'na soru sorma imkânı bırakmayayım. Gurkan: Bunu yapabileceğinize zerre kadar ihtimal vermiyorum Sayın Orgeneralim. Sunay'ı çok iyi tanırım. Kendisi son derece kurnaz bir zattır. Batur, Gurler'den Genelkurmay Başkanlığını ıstedı Alamayınca, cumhurbaşkanlığı seçımınde, bu kez, Gurler'e de sırt çevırdı Atandığı cumhurbaşkanlığı kontenjan senatörluğunden, uzun vadeiı hesaplar sonucu CHP senatörluğune kaydı Daha sonra da 12 Mart donemıne karşı acuğı savaş ıle siyasal grafığı yukselen Sayın Ecevıt'ın partısınden sıvıl demokrasımızm cumhurbaşkanı adayı oldu' Muhııradan sonra kımlerın ulkeyı nerelere goturduklerı ya da göturulmesıne goz yumdukları, 1961 Anayasası gibi çağdaş ve demokratık bır anayasayı nasıl değışıırdıklerı, kımlerın de vakur ve Ataturkçu çızgıde fatura surmeden. ıktıdar kapılannda AntıChambre yapmadan, başları dık kaldığını kamuoyu gördu ve anladı! Size bır ornek vereyım. Ikıncı Dunya Savaşı sonlarına doğru Sovyet ordusunun Romanya'ya gırmesı uzenne savaş boyunca Romanya'nın kadenne hukmetmış bulunan Romanya dıktatöru Mareşal Anlonesco, haJk mahkemesı önunde bakanları sorguya çekılirken, "Bu ulkede benım nzam olmadan sinek bile uçmazdı. Bulun çalışma arkadaşlanm suçsuzdur. Tek kabahalleri benim emırierime boyun egmeleridir. Bundan başka da bir seceneklerı yoktu. Zaten emirlerime uymasalardı ben onlann hesabını gorurdum, Bulun suç bana aillir, ceza verecekseniz bana verin" demıştı 21 mayıs ihtilal gınşımınin lıderı rahmetlı Kurmay Albay Talat Aydemir yanlış ya da doğru, tuttuğu yolda sonuna kadar gıtmış, gırışımın butun sorumluluğunu uzerme almış ve sıkıyonetım mahkemesı onunde kendısı hakkında ölum cezası verılmesını ıstemış onur sahıbı bır ıhtılalcıydı Rahmetlı Avdemır'den "ihtilal hastası" dıye soz eden Batur da Ongeneral Gurler ıle bırlıkte içındaklılo ıle ve buyuk harflerie yazılmış tutanağa göz gezdırıvor. Başlığa göz alıyorum, şo\le "Genelkurmay Başkanı Orgeneral Memduh Tağmaç'ın 24 Subal 1971 gunu saat 15.30da Genelkurmay Başkanlıgı kh.'da (J) ve daıre başkanlan ile umuraı durum hakkında yap«ığı konuşma." General Gurkan, bu tutanaktan okuyor: Bakın Tağmaç neler demış"Ruh. bayrak ve vatan sevgisi gibi unsuriar lobut gibi durmaz. Gencin ateşli mizacını bir kap içinde tulmalı. Gençler çabuk lelkin altı nda kalır. ust nıtbelilerin Ue sinirferi gerilir. İnsanlar zamanla telkinle zihniyet degiştirir... ..Ordunun inancını korumak zorundayız. \oksa ordu elden çıkar. Binaenaleyh bir tedbir almak zorundayız. Ordu bir şev yapmasın, oyle kalsın denır ıse mesele yok. Şimdi arkadaşlann tartışmasız fıknnı kurmay gibi soylemesını ıstiyonım. Nasıl bir tedbire giderek badıreyi atlatabiliriz? LJnün bedeli olmalı "Şoyle duşunuyorum Gurkan. Göruşme sırasında ınısıyatıfi ele alıp ben konuşayım, cumhurbaşkanına bana soru sorma ımkânı bırakmayayım. Bo>lece goruşme suresı dolar Ne dersin" "Bunu yapabileceginize zerre kadar ihtimal vermiyorum Sayın Orgeneralim. Sayın Cumhurbaşkanının yanırula, Genelkunnay Başkanı iken uç yıl ozel kalem mudurlugu yaplım Kendısini az buçuk lanınm. Son derece kurnaz bir zatlır. kaldı ki halen devlet başkanı durumunda. Vani protokolde sizden çok uslun rutbe ve makamda. Resmi makamında sizi kabul elme ıradesi kendisınden geldıgıne gore goruşmeyi dıledıgi konular uzerinde başlalma. snnuçlandırma, kesme ve degışlirme seçeneklerini de elinde bulundurmakta. Siz pek dogal olarak ona baglı olacaksınız. Onu, konuşmanın içerigi ve seyıi hakkında konlrol altına almanız protokol yonunden de uygun duşmez. Jcabı hale gore goruşursunuz. Benim arzedecek başka bir goruşum yok maaalesef.!" "Muhlıracı general" unu >apmanın elbette bır bedeli olacaktı Ama Sayın Batur, bu tur bedelleri odemek ıçın Cumhurbaşkanhğı Koşkune çağrıldığı anda. tek başına yazdığı muhtırayı Sunay'a karşı savunamayacağını duşunmuş. teleşa ve panığe kapılmışıı Bu da gosterıvor kı, 12 Man imzacıları, hıç de yaptıkları ışın azameti ile orantılı çapta azim ve kararlılık sahıbı guçlu kışıler değillerdi' "Batur ile, Faruk Gurler e\eı demezse neyapılacağı konusunu bır daha goruflunuz mu?" 12 mart oncesı, karargâhta, odalarda ve evlerdekı toplantılar ve konuşmalar surup duruvordu Kara Kuvvetlenndekı temaslar benım aracılığım ile oluyor, ben Orgeneral Gurler ile temas edıyorum Hava Kuvvetlenndekı çaJışmaların koordınatorluğunu, rahmetlı Hava Tuğgeneralı Aydın Kirişoglu yurütuyordu Batur ile temaslar, Kırışoğlu aracılığı ile yurümekteydı Kırışoğlu oldukten bonra bu goreve Tuğgeneral Omer Çokgor getınlmıştı. Bır gun, hava albavı dostum Ferıdun İlkunsalın kızının duğunu ıçın orduevme gitmıştım Batur'un masasında kurmav başkanı rahmetlı Korgeneral Dural \e eşı de bulunmaktaydı Bır sure sonra Dural yerınden kalkarak yanıma geldı ve kulağıma doğru eğılerek, Batur'un benı masasına çağırdığını sövledı Eşim ile bırlıkte Batur'ların masasına gıttık kı^a bır ho>be>ter. vonra Batur. konuva gırdı Batur, Gurler'ın ijlerı ağırdan almasından, etrafa sankı ışın ıçinde değılmış havası vermeye çalışmasından yakınan sozler soyledı. Çalışmalann oİabıldığınce gızlılık ıçinde yurutulmesı, fazla açılınmaması, çok guvenılır olmayan kışılenn ıçımıze sızmasına ızın venlmemesı gereğıne değındı Ben de kendı açımdan Gurler ıle olan temaslarımızdan soz ettım. Konuşmamız bır haylı de uzamıştı Batur'un arularında butun olup bıtenlerı unutmuş görunmesı benım ıçın hıç de şaşırtıcı değıldır. Batur, gerekırse bızlerle olacak, guç dengesı Hava Tumgeneralı Arslan Oner de benzer önerılerde bulunur. Daha sonra Hava Tumgeneral Mıhcıoğlu soz alır ve şoyle konuşur "1918 dunımuna duşlugumuzu soylediniz. O uzun vadelidir. Şimdi ne yapmalıyız? Kanaalımce acil tedbırler almaya kesin ıhliyaç vardır. Hukumet şimdıye kadarki hareketlerde aciz kalmıştır. Biliyorsunuz, gecenlerde Amerikan sefaretinin onundeki polıs kulubesine bomba atılmıstı. Ben olavdan beş dakıka sonra oradan geçtim. Şayel beş dakika degıl de lam o >ırada geçse idım ve durumu gorse ıdım mudahale etmeyecek mıydim? Tabii mudahale edecektım. Bır vatan evladı olarak bu benım vazıfemdı. O halde ordunun da mudahale edecegi kesinlıkle hukumete anlalılmalıdır." Tumgeneral A>ık da, "kimsenin kliklere kapılmamasım" ıstıyor ve propaganda yapılması gereğıne değınıyor Tumgeneral Mithat Kopsavaş da eğıtımın uzerinde duruyor Tumgenera! Ruşlu Naiboglu o da sanırım daha sonraları AP'ye gırmıştı TRT, basın \e unıversıtede gereklı önlemlerın alınmasmı ıstıyor Sol vavınlardan yakınıyor. Tağmaç. daha sonra stihbarat çalışmalarının gereğıne değınır ve "Sen yeni geldin kıtadan, durumu nasıl goruyorsun?" dıve Tumgeneral Orhan Vapku'va ^o/ verır Vapku, yedeksubayların muvazzaf ^ubayları elkıledıklerını anlatıyor. Tağmav venıden konuşuyor "Zannetmeyin ki. Ercıkan'ın bahsettiklerini biz bilmıyoruz. Hep^ıni biliyoruz. En son çare ordudur. Memlekel sunıne sunıne uçuruma gelse, ancak o zaman tutup çıkannz. En kotu hal tarzı budur. Şimdi yap!.. Hemen sol cephe 'faşıstler geldı' diye karşıma dikılır. Butun hassasiyetle ordu mudahale etmeden ışler duzelsin Ama henuz o noktaya gelinroedi. Komutan son noklada karannı v rir." Sonra ne demek ısıedığını açıkça soyler: "...Yanlış yola sapmış birkaç ınsanın avınturiye hareketme karşı orduda alınacak tedbirieri Ktiyorum. Biz bunda genyiz. maalesef on yıl once biz bunu yapmışız.." Daha sonra Tumgeneral Cihal Akyol konuşu Mudahale noktasına gelmedik Memduh Tağmaç'ın Genelkurmay Başkanhğı 'nda, "Umumi durum hakkında" yaptığı konuşmadan: "Osmanlı Imparatorluğu'nun yıkıldığı 1918 durumundayız. Ordunun inancını korumak durumundayız. Binaenaleyh bir tedbir almak zorundayız. Nasıl bir tedbire giderek badirevi atlatabiliriz?" ' cuntaya (') niçın noktası ve vırgulu ile tuttuğu notları, hem de hıç zaman kaybetmeden ıletıyordu9 "Batur ve Gurler ile her an temasla mıydımz?" Tabıı her an Kader bırlığı vapmıştık. Her konuyu gorüşur, o da bızlere her gehşmeyı heber venrdı. Müdahale>i, Gurler ve Batur'un uygun buldukları bir hıyerarşik zıncır ıçinde yapacaktık "Batur onemli konulan sizinle teke tek goruşür muydu?" Evet. Bir tanesı ılgınçtir, anlatayım Yamlmıyorsam. 23 Kasım 1970 sabahıydı Orgeneral Batur'un emır subayı telefon ettr "Sayın komulamm, komutanım sizinle hemen goruşraek istiyor. Hemen telefon ile aramaıuzı rica cltüer." Aradım. Karşıma doğrudan doğruya Batur çıktı. Kendımı tanıttım "Gurkae, boş musun? Bir bağlanlın >ır mı?" "Şu anda serbestım Orgeneralım Bır emrınız mi \ar?" "Seninle hemen goruşmek istjyorum. Ancak saal 10'da bir buyukelçı gelecek. \eda ziyareti yapacak. En çok yanm saat surer. Saat 10.30'da geliver. Emir subayım seni bekletmeden içeri alacak, talimat verdim." Batur'un sesı hafıf bır telaş ve endışeyı yansıtıyordu. O gune dek kendısı ile böylesıne teke tek ve baş başa göruşmemız olmamışiı Onemli bır sorun olduğunu anladım Belirli saatte odasına gıttim. ÇaJışma masasından kalktı ve genış çalışma odasının ortalannda ve ıç duvara bıtışık kuçuk bir masada karşılıklı oturduk. Otururken bana "Bu lur konuşmalarda boyle bir lertip alıyorurn. Ne olur, ne olmaz" demeyı unutmadı 12 Vlart oncesının guçlu adamı. MIT tarafından gızJice dınlenmekten korkuvordu' "Cumhurbaşkanına verdiğim muhUrayı arkadaşlar sana gostereceklerdi. Gordun mu? Okudun mn?" "Evet okudum Orgeneralım." "Şimdi Cumhurbaşkanı beni Uoşke çağırtıyor. 'Gel de muhtırada ne demek iMed'.ğını bana anlat' diyor. Farnk Paşa ile istişare edeyim dedim. Istanbul yorelerinde denetleme gezisındeymış. İzmit'e gectiğını soylediler. Bir turiu irtibata gecemedim.Beni araması için verdiğim mesajlar da sonuç vermedi. Biraz da endışelenmedim degil. Yoksa Fanık Paşa goruşmekten mi kaçımyor? Ben de seninle bu konuyu istişare edeyim dedim. Ne dersin? Cumhurbaşkanı bana ne gibi sonılar sorabilir? Ben nastl bir konuşma taktiği izlesem iyi olur?" Çağn nedenı bellı olmuştu Gerçekten de kısa bır sure once ortak çalışma yapan grubun havacı kanadına mensup arkadaşlar, Batur'un Cumhurbaşkanına verdığı muhtıramn metni hakkında bana bılgı vermışlerdı ve Batur'un bızlerle göruşmeden, bır oldubıttı şeklınde muhtıra vererek dıkkatlerı uzenmıze çekmesını ben v.e otekı arkadaşlar pek de uygun gormemıstık Orgeneral Baıur, bu muhtıramn da Mıllı Guvenlik Kurulu'nda ele alınacağıru, orada, otekı komutan arkadaşları ile bırlıkte yanı valnız kalma endışesı olmakiizın rahatca tartısmasını vapabıleceklennı sanmış, ama Cumhurbaşkanı Sunav, bu kez daha kurnaz davramp, Batur'u tek başına sorguya çekme>T yeğlemıştı Orgeneral Gurler de Ankara dışında olduğu \e kendısı ile goruşemedigi ıçın Çankaya Koşku'nde ne yapacağını, nasıl konuşacağım saptamada bır olçude panığe kapılmış, benden goruş istıvordu Sorı derece sjkın bır bı^ınıde \e her ^o/cuguıı ustüne basa basa şu yanıtı verdim: rıürriyet fazla mı? Tuğgeneral Mehmet Tugı u kı, 12 Mart 1971'den ionra emeklı edıldı ve kı»a bır sure sonra trafık kazasında öldu aşırı Ozgurluklerden vakınıyor ve şOyle konuşuyor "1961 Anayasası, aşın hurriyeller getirmişlir. Biz daha 1961 ve 62lerde bu aşın hurriyetlerin Silahlı Kuvvellenmize elki yapacak şekilde kullanılması ihtimaline karşı mukabıl propagandaya girse idik. ancak şimdi semere verebilirdı. Binaenaleyh şimdi girişecegimiz karşı propaganda ancak beş sene sonra meyvesıni verebilir.. Komutanlar Mıllı Cjuvenlik Kurulu'nda hukumele d^jlıp hııknmeti degiştirmeli. Anayasanın basın, loplanma yuruyuşu vs. gibi hukumleri kısıtlanmalı kı. pekâlâ mumkundur ve kurulacak bir koalisyon hukumeti de reformlara girişir ve Silahlı Kuvvetlrr de pekâlâ egitimine doner.." General Tuğcu'nun bu gorujlerı benimsenecek, ancak kendısı emeklı edilecektır. Bilmem kı, neden? Tuğgeneral Husnu Celenkler, mıllı bırlık ve beraberlik ruhunun gereğı uzerinde duruyor. eğıtım çalışmalarına ağırlık verılmesını ıstıvor.. Korgeneral An) Erçıkan o tophnuda neleı konuşmuşıu acaba7 General Gurkan, Erçıkan 'ın konuşmasını da elındekt nıtanaktan şö\le ozetlıyorErçıkan, sözlerıne şovle ba^lıvor "Esef ederim ki, bu kadar general burada toplanmış. Boyle bir toplantıya katüacağıma \llah canımı alsaydı evlaydı.. Bugun rejimin degişme«inden soz ediliyor. Profesor. zehirli telkinleri ile evladımı silahlandınp karşımaçıkanyor.. Ben bu profesore sual soracak yerde, kalkar da generale sorar isem, kabahat işlerim. Bu Meclis memlekelin Meclisi midir. yoksa dingonun ahın mıdır?" Erçıkan bu olkelı konusnusı >ıra>.r JJ ?u one rilerde bulunur Kaderin ne garip tecellisidir ki, Başbakan'ın ve meclislerin en ağır bıçimde eleştirilmesine, Meclis'in aşağılanmasına, anayasanın değiştirilmesine, kısacası apaçık siyasal görüşlerin sergilenmesine sahne olan siyasal toplantılar yapmakta sakınca görmeyen Tağmaç, muhtıramn verilmesinden sonra beş general ve amiral ile 8 albayı "disip/in dışı davranış" suçlaması ile 24 saat içinde emekliye sevk edebiliyor. Disiplin anlayışında ne hazin bir "çifte standart" uygulaması... vor ve Tağmav'a teşekkur edıvor Korgenera] Abdullah f ehmi Başar da ^ z alıp gencılık ve komunızm uzerinde Konuşuvor, laıklık uzerinde duruvor Tağmav. konuşmasını >öyle tamamlıyor " Albay lar dahil konuşabılirim. Bize de mi bomba atılacak seviyeye gelınraiştir? Henuz balmıyoruz. Sogukkanlı olalım. Hislerle konuşraak sureli ıle bir karara varamayız. Muharebe kaybolmadı. Tedbırier antoruz. Genç arkadaşlanm heyecanlannı onleınelı. bunlara hakım olmalıdır. Silahlı Kuvvetknn idare ettıgi yerde devlet yok demektir. ..Heyecanlanmadan. heyecanları leskin ederek durumu tarlışmak lazım. Bu meralekette çok şey olur. Mustakil Turk devleti kalmaz. Genç bunu idrak edemiyor." Tagm.K daha sonra KonuşmaUrın dışarı>ı sızmarnasını ıstıvor I stihbarat ..Osmanlı İmparatorluğunun yıkıldığı 1918 durumundayız. Hakıkatleri açık gormeli, saklamak, gizlemek olmaz. Bir komutan durumu açıkca çıplaklıgı ile ortaya koymaz ise, başarı saglavamaz. Turkıye, bugun iç dış asayiş ıle mucadele edıyor. Çok nel açıkça fikirlen ortaya koymalıyız. Tekrar ediyorum. Sozlerim politik bir forum degildir..." Tabıı ozetleyerek okuyorum. Genelkurmay Başkanı bu açıklıkla konuştuktan sonra generaller sıra ıle soz alıp konuşuyorlar Hava Korgeneralı Niyazi Gul, "Silahlı Kuvvetlere sagı solu anlatmalı. Silahlı Kuvvetler muka "Telefonla kuvvelli bir ihlar çekilir. \ola gelmeleri istenir." Lrvikan oikelı \o hevetjrlı komı>.mavıııı so\le surdurur "Gecen bayramda hemen hemen herkes Vnkara dışında yerlere gitti. Diyebilırim ki, bir ben kaldım. Bayram mer.ajında. Silahlı Kuvvetlerın ^abrının ne zaman tukeneceğını kesiırmek mumkun olmaz' sozune bakarak, me^ela. dort yarba.v kalksa da sabnm lukendi diye harekeıe gecseydı ne olacaktı?. Olup bıtenlerden. hadıselerden, konuşmalardan maıvelını/ı habcrdar t'lınedıni/. Konıivnularıny daima kapı arkasında cereyan ettı. Bizlerı lenvir etmedını/. Biz başımızdj dort komutan biliyoruz.. Bir kuım subavlarımız devrim yapacagım diyor. Diyor ama neden Che Guevera'nın peşınde oluyor? Bunu ona soran çıkmıyor. Içimizde Lstihbarat duzeni kurup. subaylar hakkında bilgi toplayalım deniyor. Allah saklasın. \bdulhamit de boyle yapmıştı. Memlekelın Silahlı Kuvvetlerinin guzide evlatlannı yen/.. Ne hacel. Necmettın Erbakan'ı gelirelim olsun bitsın. Her şeyın kabahatim kendimizde bulalım. Şurada Demirel aleyhınde laf etsem. 10 dakikaya varmaz kulagına gıder. Her kesin. ordu, kolordu korautanlarının kabahati \ardır. Kuçuklere çok laviz vermişler. Kuvvelinı kim*t alıp golurmez. 4rzeltım, ihtilal degil başbakanın kapısını calın soyleyın. \arın Altındag'dan 100 bın kışı ataklanır vururse. kımse kurtaramaz. Benden 50 bın asker ile karsı koymam islenir. Ben nasıl karşı koyanm? Asker. kendı valandaşına, arkadaşına silah çekcr mi? Ordunun disiplinli, vakur, guven verici bır ordu olmaktan çok, cesur insanlardan ibarel olması evladır. Anamı Kâbe yolunda zına elmiş olayım kı. şu anda emır verin pencereden allayayım. Başka turiu konuşanlan başka turiu konuşuyor diye kımse elimıne elmemelıdir. Hiç âdetım olmadığı halde, bır hafladır labanca laşıyorum, neden? Çunku 'Alaturk de ne \apmi} kı' dıyeni vurmak için..." 1 elefonla uyarı •Datur'un toplantıları veılerı k.nargdhında kuv\eı komutanı Orgenerai Muhsın Batıır" jn başkanlığındd 20 \e 21 ocak gunlerı. "mudahale edılsin mi. edilmesın mi?" dıye loplaıuılar >apılıvor Mıllı Guvenlik Kurulu'nda vapılan konuşmalar, Baıur taratından kendi karargâhından bızlere ıletılıvor Silahlı Kuvvetler. ı>te bu halde Karargâhlarda a(,ıkva Mvasal anıavlı ve ıçenklı toplanlılar vapılıvor Her şev o kadar j«,ık Şınıdı onemli olan, bunldnn lıar.gMiun MIV >avı!ıp hangisinın suç savılmadığıdır Bovle bır olçu tutturalabılır mi? Hanı "bile bile lades" dı\e bır soz vardır. durum ovle Bır a>kerı mudahale artık kaçınılmaz goruluvor. karargâhlarda bu amaç ıle loplamılar vapılıvor Bu 'oplantıları başbjkan bılıvor, cumhurbaşkanı bılnor \iKak kımse se^ çıkarmıyor Durum bu kadar açık Tumgeneıal Celıl Gurkan. bunları aklardıklan sonıa, aıkadasları ıle bıılıkıe emeklılıkle sonuçlanan iıırecı ^m/ı' dei£erlendın\or' Bu tıv'd'ıikl.ıiı bır ,ı\ K.ıJjr oıive de Hava kuv ıJuigeneris'ler kadeıın ne gjrıp te^elliMdır kı. başbakanın ve Meclislerin en ağır buınıde eleştirilmesine, Meclısın j.dğılaıınidMna. anavasanın değiştirilmesine, kısa^aM apJvık bı<,ımde >,vasal goruşlerın sergılenıneMne şalıne olan sıv.^al loplantılar yapmakta .akıiKd gormeveıı Tdğnıa»,. muhııranın venlmeünden sonra beş general \e amiral ıle 8 albavı "dısipiın dışı davranış" vuçlaması ıle 24 saat ıçinde enıeklıve sevkedebılıvo1' Dısıplın aıılavışıııda ne lıazın "çıfl standart" uygulaması! Ke/a. anıı deınokrank nıtelığı apaçık ve yasalara ters dıışen bu lopUntıları duzeıileyebılen Tağmaç'a, Genelkurmav Ba^kanıdır dne ses çıkarmavan Başbakan Demırel 12 Mart muhlıraM ıle karşılaştığında. "Cumhurba^kanı da devre dışı kaldıgı" gerekçeM ıle aMİ "darbeci" ve "isyancı" savılma'. gereken bu dort komulanın hazırladıkları emeklılık kararnamelennı "muslafi başbakan" oljuk kıı/u ku/ı. ını/alavabılı\or Kendı al.ınlarındj "disiplin " \e "hukumel olmj" jnlnuşının "suı generıs" ancak Demırel ve Taâınac a o/au orneklen' 1 ağmaç geliyor l rvıkjıı >.o/k ının buuısıııdj bıt kııalık üıxı rır Arkadaşları salondan dışarı çıkarırlar Daha sonra Tağınaç konuşur "Krçıkan. luvcıaıılı hıvkrı •!«. koııu>ınor. llı> başka, devlel idarenı başka, sozlerinde hakikat payı yok degil. Politik konular mev/ubahb degildir. Anavasa yaplık. Bunu Silahlı Kuvvetler yaplı. Silahlı Kuvvetlerin baskısı ıle devlet yaşamaz arkadaşlar. Devlelin «aptıgı her halavı duzelt dıve devlele ihlar edemeyi/. Arkadaşlann konuştugu cok basıl. Biz gidıp de 35 ınılyonluk hir devlelı idare edebilır mıvız arkada>lar? Mılletler birbirierinr girmış durumdalar. liız duztlliriz diye bir formulunuz varsa şimdi el koyalım. Afrika'da oKa. arka JVlasaya yumruk vurabilir misiniz? "Sayın Orgeneralım, Cumhurbaşkanına verdıginİ7 muhtırayı, muhtırayı verdıgınızden sonra oğrendim. Daha once aramızda goruşseydik. xtnınm dataa iyi olurdu. Maamafıh olan olmuş. Geri do BATl R VE CL RKA \ Hava Ku\\etleri Komi'ium Hatur •••ıde, T'.tmsenem! Curkun arkaüa. Bir uçağuı merdivenlerimle. SlltECEK