Katalog

6 OCAK 1985 EKONOMİ CUMHURİYET/9 EKONOMDE DIYALOG ASAF SAVAŞ AKAT 1943'te doğdu. Galatasaray Lisesi'nden sonra htanbul Üniversitesi tktisat Fakültesi'ni bitiren Akat aynı fakülteye asistan olarak girdi. I969'da doktor, 1973'te de doçent unvanını kazanan Akat 1980'de profesör oldu. ABD, Ingiltere ve Norveç'te konusuyla ilgili araştırmalar yapan Asaf Savaş Akat 1982 yılmda istifa ederek üniversiteden ayrıldı. Halen bir yayın kuruluşuyla bir özel sektör grubunda görev alan Akat'ın çeşitli dergi ve gazetelerde yayımlanmış çok sayıda makale ve incelemesi yanmda "tktisadi Analiz" adlı bir ders kitabı var. Hürriyet'in sosyal bilimler ödülünü olan '•'Altematif Büyüme Stratejisi" adlı kitabımn ikınci baskısı da bugünlerde yayımlanmış bulunuyor. Asaf Savaş Akat (sokla), Osman Utagay\n santlanru yanıtladu meye geçilemiyor, yani bir fasit dairenin içinden çıkılamıyor. Bu fasit daireyi, ya da kısır döngüyü kıracak çıkış noktası ne olabilir peki? "Altematif Büyüme Stratejisi" kitabınızda ekonomide uygulanacak temel "strateji" ile konjonktür politikalan arasında bir ayırım yapmıştınız. Şimdi bu altematif stratejinin temel taşlan neler olabilir sizce? AKAT Şimdi son beş yıllık uygulamaya baktığımızda bu ekonominin nerede tıkandığı çok net biçimde ortaya çıkıyor. İki temel sorunu var ekonominin ve bunların nasıl çözüleceğine dair en ufak bir ipucu yok. Bir, iç tasarruflar duşüktür ve düşük kalacaktır; iki, kamu kesiminde büyük bir finansman açığı vardır ve bu olduğu gibi kalmıştır. Bu iki sorunu çözmediğiniz sürece yapabileceğiniz hiçbir şey yoktur. Ekonominin yapısıyla ilgili sorunlar bunlardır: Düşük tasarruf oranı ve vergi alamayan bir devlet. Yapısal dönüşüme başlayabilmeniz için getireceğiniz tedbirlerin bir, iç tasarruf oranı sorununu çözmesi lazım ki, gerekli yatınmları yapabilesiniz; iki, kamu kesimi açığı sorununu çözmesi lazım ki enflasyon üzerindeki baskı kalksın, devlet gerekli altyapıları ve diğer yatmmlan yapabilsin. Geçen hafta Dolar, yeni yılımızı kutladı Dolar 1985 yılının ilk hafusında da tırmanışını sürdürdü. Dünya borsalannda yeni rekorlar kıran dolar Türk Lirası karşısında da değer kazandı ve bir haftada 4.5 lira aldı. Dolar dünya borsalarında yeni yılla birlikte tüm paraları yeniden dize getirdi. İngiliz, Fransız ve Italyan paraları karşısında tarihinin, Alman parasına karşı son 11.5 yılın, Isviçre parasına karşı son 7 yılın ve Japon parasına karşı da son iki yılın en yüksek değerine çıkan dolar haftanın son günü çok hafif bir gerileme kaydetti. Bu gerileme ABD Merkez Bankası FED'in faiz oranlarını indirmesinden kaynaklandı. FED, bankalara verdiği kredinin faizlerini yüzde 8.75'ten 8.375'e düşürdü. Böylece dolar hafta sonunu şu değerlerden kapadı: 3.16 Alman Markı, 2.62 îsviçre Frangı, 9.68 Fransız Frangı ve 252 Japon Yeni. Tarihinin en kötü günlerini yaşayan İngiliz Sterlini ise 1.15 dolardan işlem gördü. Dünya borsalanndaki bu geAltın dünya borsalarında en kötü günlerini yaşarken, Kapalıçarşı yılın ilk haftasında sakin bir görünümdeydi. Altın fiyatları dünya borsalarında hızla düşüyor. Haftayı Londra borsasında 308 dolardan açan bir ons (31.5 gram) altın hafta içinde sürekli bir gerileme gösterdi ve bir ara 300 dolann altına indi. Ancak cuma günü al30.650 600 447.55 447.00 Türkiye ekonomisinin iki temel sorunu iç tasarruf oranımn düşüklüğü ve kapanamayan kamu kesimi açıklarıdır. Dış tasarruflardan yararlanmak hiçbir zaman iç tasarruf oramm artırmanın alternatifi olamaz. Türkiye'de bir yandan gelir dağıhmını düzeltirken, diğer yandan iç tasarruf oramnı artırmak mümkündür. Burada bir ara soru sormak istiyorum. Dış tasarruflardan daha fazla yararlanmak, iç tasarruf oranuıı yükseltmenin alternatifi olabilir mi? AKAT Olamaz. Neden olamayacağını anlatmak için dilimizde tuy bitti. Türkiye, 50 milyonluk bir ulke ve milli geliri dolar bazında beş yıldır düşmesine rağmen hâlâ 50 milyar dolar. Türkiye, bugünküne yakın büyüme hızlarını tutturmak için bile yılda 1012 milyar dolar yatırım yapmak zorunda. Hızlı büyümek için yılda 15 milyar dolar yatırım yapmak zorunda. Allahaşkına gerçekçi olahm. Türkiye bu ihtiyacına karşılık ne kadar dış tasarruf kullanabilir? Yılda 56 milyar dolarlık net tasarruf girdisi mi bekliyoruz? Bir kere dünyada böyle bizi bekleyen fonlar yok. Olsa bile bunu borç olarak alacaksınız ve beş sene sonra geri öderken neyle ödeyeceksiniz? Gene kendi tasarrufunuzla ödeyeceksiniz. Dış kaynak kullanımı ancak konjonktür politikasının bir aracı olarak düşünülebilir, makineye ilk hızı vermek için bir araç olarak düşünülebilir, ama uzun vadede iç tasarruf açığı sorununu çözecek bir altematif olarak duşünülemez... Burada gene Sayın Özal ve çevresince dile getirilen bir argiiman da şu: Daha fazla dış kaynak, dış tasarruf kullanırsak, içerde halkı daha fazla sıkmaktan kurtulmuş oluruz, deniyor. AKAT Şimdi bunlar komik. Beş senedir içeriyi, halkı fazla sıkmadılar, onun için hâlâ sıkıhyor. Netice itibarıyla bu işin mantığı açıktır: Türk halkı sıkıntı çekmezse, Türk halkı zengin olmaz; ikincisi sıkıntıyı bugün çekmezseniz yarın çekersiniz. Burada önemli olan bu sıkıntının hakkaniyetli bir şekilde dağıtılmasıdır. Orada Özal'la 180 derece ters düşuyoruz. Ben de onu soracaklım. Türkiye'de bir yandan gelir bolüşümünü daha adil hale gelirirken, diğer yandan tasarruf oranını artırmak mumkun mu? AKAT Ben bunun olabileceğini duşünuyorum. Sebebi çok basit: Türkiye'de gelir boluşümü o kadar bozuk ki, bunu düzeltme yolunda çok şey yapmak mümkün. Bunun beraberinde akılcı politikalar izlenirse gelir böluşümundeki düzelmeye rağmen ya da bu düzelmeyle birlikte iç tasanuf oranı da artabilir. Böyle bir politika sonunda parazit sınıflann tuketiminde çok buyük duşüşler meydana gelecektir, bu doğrudur, tufeyli rantiyelerin durumu bozulacaktır, ama büyük kütleier açısından durum iyiye doğru giderken, tasarruflan da artırmak mümkündür. Ben bunun aritmetiğini kitabımda yapmaya çalıştım. z^aten bu yapılmadığı takdirde, yani gelir boluşumu duzeltilmediği takdirde, iç tasarrufları zorlamak siyasi bakımdan zorlaşır. Özal'ın yapamadığı da işte budur. Özal modeli, tersine, gelir bolüşümünu daha da bozarak, tasarrufları artırmak istiyor, ama bunu da başaramıyor. İç tasarruf oranı beş yıldır artmıyor, duşüyor. Türkiye'de tasarruf oranını artırmak için kurumsal tasarrufların önemini da kavramış değil Ozal iktidarı.. Ashnda gelir bolüşümünu düzeltmeden Türkiye'de enflasyonu önlemek de zorlaştı galiba ve bu da Özal yönetimi için bir sonın oluşturuyor. AKAT Şoyle diyelim, Özal yönetimi görunurde enflasyona karşı çıkarken, gizli gizli enflasyondan memnun. Bunu gelir dağıhmını daha da bozmakta bir araç olarak kullanıyorlar gibi geliyor bana. Ücret gelirlerinin enflasyonla aşınması pek de istenmeyen bir sonuç değil galiba.. Şimdi ilginç bir noktaya geldik sanıyorunt; sürekli olarak "enflasyonla mucadele"den söz eden Özal yönetimi, ashnda enflasyondan vazgeçemiyor, ya da bunun çıkmazını y»şıyor galiba. AKAT Ben once şunu beürteyim ki enflasyonun düşurülmesini bir numarah hedef olarak gosteren iktisat politikalarına kesinlikle karşıyım. Bunlar IMF politikalarıdır ve bunlann tepyekun yanlış olduğunu duşünuyorum. Türkiye gibi sanayfleşmenin orta aşamalarındaki ulkelerde bu politikalann sonuç vermediğini, yani enflas Ulagay sordiL, Akat yanuladı: Oc»k lişmeler Türk Lirasına da yansıdı ve lira yeni yılda biraz daha zayıfladı. Geçen yılın son gününde Merkez Bankası döviz ahş kuru 442.50 lira olan dolar cuma günü 447 liraya yükseldi. Dolann Merkez Bankası efektif satış kurunun 456 lirayı yakaladığı gözlenirken bankalardaki satış kuru da 460 lira sınırını geçti. Bu arada, dolann karaborsa fıyatının da arttığı ve 464 lira olarak belirlendiği göze çarptı. OzaPın ilk beş yılında ne ekonominin yapısı değişti, ne de enflasyon önlendi Ekonomide Diyalog'un bu haftaki konuğu "Altematif Büyüme Stratejisi" adlı kitabıyla Hüniyet Gazetesi'nin Sosyal Bilimler ödülu'nü kazanan Prof. Asaf Savaş Akat. YOK uygulamasını protesto ederek universitedeki görevinden istifa eden Asaf Savaş Akat. istifasmdan bu yana yaşanan olayların kendisini haklı çıkardığını belirtiyor, "Üniversitede kalsaydım. şuna buna sinirlenmekten hiçbir olumlu iş yapamazdım herhalde" diyor. Halen özel sektorde bir grupta görev alan Akat, ekonomi politikasına yön verecek kişilerin özel sektöru içinden tanımalarımn önemini şimdi daha iyi anladığını belirtiyor. Prof. Akat'la Özal ekonomisinin beş yılını konuştuk. muştur ve olanlann bir bölumü de iyi şeylerdir. Türkiye'nin 1980'den önceki on yılda >apmak zorunda olduğu halde, yapmayı ahmakça reddettiği baa şeyler son beş yıl içinde yapılmıştır. Mesela Türkiye'nin uzun süre unutiuğu hatta yasakladığı ihracatm önündeki engellerin kaldınlması bunlardan biridir, ama Türkiye bu ihracatı nasıl yapmıştır? 1980'den önce zaten kurulu bulunan kapasitelerle yapmıştır. SaVm Özal, bize, şu şu sektörlerde şu kadar kapasite ve üretim artışı sağladık, onu ihraç ediyoruz, diyememiştir. Demek ki burada söz konusu olan ekonomide bir yapı değişikliği değil bir politika değişikliğidir... Peki. Sayın Akat, beş yıldan beri uygulanmakta olan ekonomi Sayın Akat; Tiirkiye'de "24 Ocak Kararları" diye adlandırı politikalan demetinin gündeminde yer almayan gerçek anlamda bir ekonomisinde? Türk toplumunun lan uygulama ya da ekonomi politikalan demeti beşinci yılını dol yapı değişikliği gerekli mi Türk açısından böyle bir yapı değişikliği beklentilerine cevap verebilmek durmak Uzere. Görebildiğim kadar arada farklı uygulama yöntem gerekli ya da zorunlu mu sizce? leri oldu, ama temel çizgi beş yıldır değişmedi. Bu bakımdan bu poAKAT Toplumlar için neyin zorunlu olduğunu söylemek zor litikalar demetini beş yıllık bir perspektif içinde değerlendirmek tabii. Meseleyi şoyle koyarsak belki daha yerinde olur: Türkiye'de mümkiın göriiniiyor. Benim size bu konuda sormak istediğim ilk hangi büyüme hızı uzun dönemde ekonomik ve siyasi istikrarı sağsoıu. Başbakan Özal'ın zaman zaman dile getirdiği "ekonomide yapı layabilir? Şimdi Turgut Özal diyorsa ki yüzde 45'lik büyüme hızdeğişikliği"yle ilgili. Beş > ıldır uygulanan ekonomi politikalan de ları Türkiye'de ekonomik ve siyasi istikrarı uzun donemde korumeti ne sahip çıkan Özal, bu politikalann yalnızca bir istikrar prog mak için yeterlidir, o zaman bu politikalarla yavaş yavaş gidersiniz ramından ibaret olmadığını, aynı zamanda ekonomide bir yapı de oraya doğru. ğişikligini de gerçekleştirmekte olduğunu sö>lüyor. Siz beş yıllık uygulamaya bakarak ne diyorsunuz bu konuda, yani ekonomide yapı Türkiye uzun vadede değişikliği konusunda? ekonomik ve siyasi AKAT Beş yıl ashnda bir ekonomi politikalan demetinin değerlendirilmesi açısından oldukça uzun bir zaman, değindiğiniz giistikrarı, en az yüzde bi bize yeterli miktarda veri sağlıyor bir değerlendirme yapmak için. 78'lik gerçek büyüme Beş yıldır uygulanan bu programla ekonomide bir yapı değişikliği hızlarını hedefleyerek olmuş mudur, olmamış mıdır, bunu soyleyebilecek durumdayız. Bence bu sorunun cevabı çok açık: Son beş yılda Türk ekonomisinde sağlayabilir. Hızlı bir yapı değişikliği olmamıştır. Böyle bir programla Türkiye ekobüyümeyle yapısal nomisinin yapısının değişmesini beklemek de mumkün degildir.. Altın, borsalarda 300 Cumhuriyet altını I | AralMc 14 Ocak tın fıyatlarının 301 dolar olarak belirlendiği gözlendi. Altın borsalanndaki bu olumsuz görünüm daha çok dolann değer kazanmasından kaynaklandı. Dünyadaki bu eğilim Kapalıçarşı'da altın fiyatlannı pek fazla etkilemedi. Hafta boyunca bu piyasada fiyatlann önemli bir değişme göstermediği dikkati çekti. Haftayı 3030030400 liradan açan Cumhuriyet altını çarşamba günü 3050030650 liraya çıktı ancak daha sonra gerileyerek yeniden eski düzeyine indi. Külçe altında da benzer bir gelişme kaydedildi. Pazartesi günü 45804600 lira olarak açılan Kapalıçarşı piyasası bir ara 46304640 liradan işlem gördü ancak son gün 45904600 liraya indi. Piyasa ilgilileri dünya borsalanndaki gerilemenin Türkiye'de dolann karaborsa değerindeki artışla "telafi" edildiğini bu nedenle KapaJıçarşı'nın hareketsiz kaldığmı belirttiler. dolara indi KIM DEDI? üyaç vardır. Fonun bu kadar yetersiz olduğu ortada iken, kıt kanaat da olsa SSK kredilerinin konut yapımında devreden çıkarılması hatalı olur. SSK'nın konut kredilerinin kesilmesi sosyal yarayı daha da derinleştirecektir. Ekonomide yapı değişikliği, üretim kapasitesinde ve üretim teknolojisinde önemli değişikliklerin olması, yıkıian sektörlerin yerini yeni sektörlerin almasıyla olur. Bu nedenle son beş yılda Türkiye ekonomisinde bir yapı değişikliği olduğunu söylemek mümkün degildir. Kesiyorum, ama Sayın Akat, bir kere yapı değişikliği deyiminden neyi anlamak lazım sizce? AKAT Şimdi ekonomide yapı değişikliği deyince bunun bir laf kümesinden ibaret kalmaması, o ekonominin üretim kapasitesiBunu diyemiyor galiba Sayın Özal, örneğin işsizliği bugünkü ne yansıması gerekir. Yani beş yıl öncesine göre ekonominin bazı düzeyde tutmak için bile en az yüzde 7'lik bir büyüme hızının zoSektörleri yıkılmış, yok olmuş; bazı diğer sektörler çok mu buyu runlu olduğunu sık sık belirtiyor.. müş Türkiye'de? Bakıyoruz böyle bir şey yok. Otomotiv sanayiinAKAT O zaman işler değişiyor. Ben, Türkiye'nin gelmiş olde, çelik sanayiinde, kimya sanayiinde beş yıl önceki üretim kapa duğu sosyal düzeyde, başta işsizlik sorunu olmak üzere, önümüzsitesi ne idiyse, bugünkü kapasite de o. Son yıüarda özellikle sanâ deki dönemde ortaya çıkacak sorunlannı çözmek için asgari yuzde yi kesiminde öyle fazla bir yatınm da yapılmadığı için kapasiteler 78'lik gerçek büyüme hızlannı tutturması gerektiğini düşünuyomm. de önemli bir fark: meydana gelmemiş. Oysa "yapı değişikliği" de Şimdi bunu istiyorsanız, uzunca bir dönemin ortalaması olarak bu diğimiz, "restnıcturing", yani "yeniden yapüanma" dediğimiz olay, hızlan tutturmak istiyorsanız o zaman ekonomide yapı degişikliğiüretim kapasitelerinde ve ona ilaveten üretim teknolojisinde önem ni yapmak zorundasınız. Ben bugünkü politikalara başından beri li değişikliklerin, yeniliklerin olması anlamına gelir. Bunlar olma karşı çıkarken, soylediğim de zaten şuydu: Bu politikalarla Türkidığına göre bence Türkiye'de, Türk ekonomisinde yapı değişikli ye'de yapı değişikliği olmaz, Türkiye hızlı büyüme rayına oturamaz. ğinden söz etmek de mümkün degildir... Büyur, ama yavaş büyür. Buradaki ilginç nokta şu: Bence TürkiBaşbakan Özal, örneğin sanayi mallan ihracatının son beş yıl ye'de yapısal değişiklik olmadan hızlı büyüme olmaz, ayrıca hızlı da yedi sekiz kat artmış olmasını ya da dış pazara açılmada gozle büyüme olmadan yapısal değişiklik de olmaz. Yapısal değişikliğin nen zihniyet degişikliğini yapı değişikliğinin göstergeleri olarak sa onkoşulu hızlı büyümedir, hızlı buyümenin önkoşulu yapısal değişikliktir. Bu ikisi beraberce ele alınırsa, ancak bir noktaya varılır. yıyor.. AKAT Şimdi Türkiye ekonomisinde beş yıldır hiçbir şey ol Turgut Özal'ın sorunu da işte burada, yavaş büyüme olduğu için mamıştu diyemeyiz. Beş yüdır Türkiye ekonomisinde bazı şeyler ol yapı değişikliği olmuyor, yapı değişikliği olmadığı için hızlı büyu değişiklik ise iç içe geçmiş sorunlardır. Özal hızh büyümeyi sağlayamadığı için yapısal değişiklik olmuyor, yapısal değişiklik olmadıkça da hızlı büyümeye geçilemiyor. Vural Arıkan (Eski Maliye ve Gümruk Bakanı) Katma Değer Vergisinin yurürlüğe girdiği tum ulkelerde bu verginin ucretlileri etkilememesi için ücretlilere vergi oranı kadar zam yapılır. Turkiye'de vergi oranı yüzde 10 olarak tesbit edildiğine göre, derhal yapılması gereken ek zam miktarı yüzde 10'dur. Turgut Özal (Başbakan) Aralık rakamını görmeden enflasyon konusunda bir şey söyleyemem. Yüzde 40'ın kesinlikle üzerinde ama. Yüzde 5354 diyebilirsiniz. Turgut Özal, beş yıl önce birinci hedef olarak enflasyonu düşürmeyi almasaydı ve benim önerdiğim hedeflere yönelseydi, bugün enflasyon daha düşük olurdu. Enflasyonu birinci hedef olarak alan IMF istikrar politikalan, Türkiye gibi ülkelere hiçbir çözüm getirmiyor. yonu düşürmeyi bir numarah hedef olarak koyan adamın beş yıl sonunda enflasyonu duşüremediğini görüyoruz. Eğer Turgut Özal beş yıl once birinci hedef olarak enflasyonu düşürmeyi koymasaydı, benim önerdiğim hedeflere yonelse>di, bugun enflasyon daha duşuk olurdu. Özal, yanlış hedef seçtiği için kendi ayağını bağhyor ve o hedefe de varamıyor. Kısa vadede enflasyon düşer gibi görünse de sonra yeniden yukseliyor. Uzun vadede enflasyonu önleyecek tek bir şey vardır, o da hızlı büyümedir. Siz ekonomide gerçek bir yapı değişikliğine yönelip bunu besleyecek sağhklı bir kaynak yapısını sağlamadığınız surece enflasyonu da önleyemezsiniz. Ben bunu daha başından söyledim, "Enflasyonu düşiiremezsiniz" dedim, şimdi beşinci yılın sonunda bakıyorsunuz, enflasyon düşmemiş. Düşme eğilimleri var mı? Son derece kuşkulu. Oysa arada enflasyonu düşüreceğiz diye buyümeden bu\uk fedakârlık yapmışsınız. Yani iç içe geçtiğini söylediğiniz yapı değişikliği ve hızlı büyüme süreçlerini başlatmadan enflasyonu önlemenin de mümkün olamayaeağı ortaya çıkıyor, demin sozunu ettiginiz kısır döngüye giriliyor. AKAT Bu kısır döngüyü konjonktür politikalarıyla kırarsınız, ama IMF tipi istikrar politikalarıyla değil. Bu politikalar fasit daireyi kırmıyor, sürdüruyor. Ben bazen alay ederek söylüyorum, Türkiye 2000 yıllık istikrar programının beş yılını yaşadı, 1995 yılı kaldı diye. Bu istikrar programlarıyla hep istikrarı ararsınız, ama bir türlu bu hedefe erişemezsiniz. Bu yüzden Özal iktidan "Stop and go" diye adlandırılan, "Dur ve yürü" politikasını bile uygulayamıyor. "Stop"u yani enflasyonu onlemeyi başaramadığı için "go"va vani hızlı buyüme>e geçemiyor. Kısa donemli konjonktür politikalarının öncelikli hedefleri ne olmalı sizce? İbrahim Bodur (İstanbul Sanayi Odası Meclis Başkanı) Toplu Konut Fonu'ndan 30 milyar Uranın kooperatiflere tahsis edildiği söyleniyor. Kaldı ki, bu paranm tamamı da kullandırılmış değil. Basit bir hesapla, bu para ile en fazla 10 bin ev yapılabilir. Oysa konut açığının kapatılabilmesi için bu rakamın 500 binden az olmaması gerekir. 500 bin ev için de 1.5 trilyona ih tbrahim Bodur NELER OLDU? Buğday üretimi 17.2 milytfn ton oldu Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı 1984 yılında 17.2 milyon ton buğday, 6.2 milyon ton arpa. 360 bin ton çavdar ve 324 bin ton yulaf üretildiğini açıkladı. Türkiye'de 1984 yıhnda üretilen buğday miktarı bir önceki yıla oranla 800 bin ton artış gösterdi. Bakanlık 1983 yılında 16.4 milyon ton buğday üretildiğini açıklamıştı. Bakanlık yetkilileri, geçen yıl yağış miktanmn yetersiz olması nedeniyle, özellikle guney ve Güneydoğu Anadolu'Ithal kervanına "göz"de katıldı. Ingiltere'den ithal edilen ve yaklaşık bir saat süren bir ameİiyatla takılan mıknatıslı göz, sağlam gözle birlikte aynı anda hareket edebiliyor. Şişli'deki Istanbul Göz Protez Laboratuvan tarafından Ingiltere'den ithal edilen mıknatıslı göz, takılmak için hasta bekliyor. Türkiye'de ilk kez denenecek mıknatıslı gözün en büyük özelliği sağlam gözle birlikte hareket edebilmesi. Akrilikten yapılan ve içinde küçük bir mıknatıs bulunan bilyanın önce göz çukuruna yerleştirilerek göz kaslanna bağlandığını belirten Op. Dr. Irfan KayurDevlet Istatistik Enstitüsü'nce yeniden hazırlanan tstatistik pozisyonlannda bölünmttş gümrük giriş tarife cetveli" ocak ayı başından geçerli olmak üzere uygulamaya konuldu. DtE'den yapüan açıklamaya göre, yeni tarife cetvelinde, dış ticarete konu olan her mal için ayrı olan istatistik pozisyon numarası sayısı 3.972'den 8.016'ya yükseltüTürkiye'de 1 ocaktan itibaren uygulamaya konulan Katma Değer Vergisi'nin nasıl uygulanacağı tartışmaları sürerken, Portekiz'de de temmuz ayından itibaren Katma Değer Vergisi'ne ge çileceği açıklandı. Finaneial Ti da üretimin azaldığını, bu durumun rekolteleri olumsuz yönde etkilediğini belirttiler. Her yıl üretilen hububatın bir bölümü Toprak Mahsulleri Ofisince, "stoklanmak" üzere satın alınıyor. 1984 üretim döneminde ofısin aldığı buğday miktannda 1983 yılına oranla azalma görüldü. Ofıs 1983 yılında 2 milyon 200 bin ton buğday akrken, 1984 yılında 1 milyon 950 bin ton alım yaptı.(THA) SERMA5TE PHASASINDAN Hazırlayan YENER KAYA Hk temettü haberi Siemens'ten Yüzde 105.5 temettü dağıtmayı kararlaştıran T.Siemens'in hisseleri prim yaptı. Ocakta Hazine'nin 45 milyar liralık bono satışa sunacağı belirtiliyor. Yılın ilk temettü haberi Türk tin bu temettüyü dağıtmayarak Siemens ten geldi. Her yıl oldu sermaye tezyidinde mahsup yağu gibi yıllık olağan genel kuru pacağı ileri sürülüyor. Ancak pilunu aralık ayı sonunda yapan yasa uzmanları şirketin temettü T. Sienuns Kablo ve Elektrik dağıtmayarak mahsup işlemi A.Ş. buyıl da beklenen olumlu yapmasımn dahi bu hisselerin fıgelişmesaıi göstererek ortaklan yatlarını düşürmeyeceğini ileri na yüzde 105.5 temettü dağıtma sürüyorlar. yı kararlaştırdı. Geçen yıl 700 milyonluk ödenmiş sermayeOte yandan, yağ pazarında sine kanıhk yüzde 123 temettü pay kapma politikasını değiştidağıtan iirket 19831984 yılında rerek buyük çapta reklama giden 1 milyar 400 milyon liralık ser Aymar hisseleri de son zamanmayeye nizde 105.5 temettü da larda piyasada gorülmez oldu. Bazı piyasa uzmanlan, hisselerin ğıtıyor. Aralık ayında, olağan genel kunıl arifesinde çoğu piya şirketin bağlı olduğu topluluk sa uzmaımın en az yüzde 8590 elemanları tarafından toplandıtemettü >eklentisinin de üzerin ğını savunurlarken, diğer bir kjsım borsacılar da şirketin hissede kâı dığıtacak olan şirkete ait lerinin şu an için iyi bir fiyatı olhsseler piyasada prim yapmaya bişladı. Bununla birlikte şirke madığmdan piyasaya girmediği ni one süruyorlar. Bu arada, kısa vadede paralarını değerlendirmek isteyen tasarrufçulara oldukça çekici gelen hazine bonolannın ihracı giderek yoğunlaştı. Edinilen bilgilere göre ocak ayında Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı piyasaya 45 milyar liralık Hazine Bonosu sürecek, şubat ayında da aynı oranda Hazine Bonosu'nun piyasaya sürülerek emisyon hacminin belirli düzeyde kalmasına çalışılacağı belirtiliyor. Dünyu borsalarında geçen hafta İngiltere'den mıknatıslı göz geldi İŞLEM YERİNE SORGLLAMA VAR Şirketlerin çoğunun kârzarar hesaplannı çıkarttıklan şu günlerde sermaye piyasasında alım satım işlemleri yerine çoğunlukla sorgulama var. Fiyatlann olağan genel kurullara kadar, şirketlerden sızan haberlere göre iniş ve çıkış göstereceği söyleniyor. Şişe Cam'ın tahril faizi % 58 oldu Türki'e Şişe Cam Fabrikalan A.Ş. urafından 600 milyon lia nomiıal bedelle ihraç edilen "I. tertD tahvillerin faiz oranı •üzde 5fe çıkanldı. Daha öncelen yüzle 50 brüt faizle ihraç slilen tiıviller bu defa Serma'e Pyaası Kunılu'nun izni alıwak 2ı Aralık 1984'ten itiba• ı >üze 58 brüt faiz üzerinden « ıesaplaıacak. Türk Elektrik Endüstrisi A.Ş.'ye ait A serisi tahvillerin 4. altı aylık faiz ödemeleri 15 ocakta yapılacak. IA ve IB serisi olarak iki tertip halinde 300 milÖdenmiş sermayesini 5 milyara çıkarırken 655 milyon lirahk bölümün yeniden değerleme fonundan karşılanmasını kararlaştıran Burtrak A.Ş. bedelsiz hisse dağıtımına şirket merkezinden başladı. Türk Elektrik takviUerinin 4. ödemesi 15 ocakta yon lira nominal değerle ihraç edilen tahviller yüzde 50 brüt faizli olup A serisi tahvillerin faiz ödemeleri Garanti Bankası Galata Şubesi'nden yapılacak. Burtrak bedekiz dağıtıyor Sermayesinin 5 milyara çıkanlmasıyla birlikte kayıth sermaye tavanına da ulaşılmış olduğundan, şirket 10 Aralık 1984'te yaptığı genel kurulda kayıth sermaye tavarunı da 10 milyara çıkarmıştı. Yeni yılın ilk haftasında en ilginç borsa Yeni Delhi oldu. Hindistan'da Rajiv Candi yönetimindeki Kongre Part'ısi'nin genel seçimlerde büyük bir zafer kazanması üzerine Hint şirkeüerinin hisse senetleri rekor düzeye ulaştı. Yeni Delhi Borsası endeksinde yüzde 15 artış gözlendi. Indira Gandi'nin oğlunun ülke ekonomisini daha da "liberalleştireceğini uman" borsa acenteleri ve halk, kitle halinde Yeni Delhi borsasını işgal etti. Hindistan 'da özellikle yabana şirket yatınmları hisselerine hücum Kısa vadeli konjonktür politikalarının birinci gözleniyor. Örneğin Japon yatınmı DCMToyota hisseleri hedefi enflasyon falan değil, sokaktaki insanın bir seferberlik havası içinde ekonomideki yeni yılın ilk gününde 2.5 rupiden 18 rupiye fırladı. yapısal değişiklik çabalarına katkısım sağlamak 1984'ün son günti Londra olmalıdır. Borsasında FT30 ve FT100 endeksleh rekor kırarak 951.3 AKAT Konjonkıür politikasının birinci amacı kısa dönemde ve 1231.2 puana yukseldiler. sokaktaki insanlann uygulanacak yeni politikalara katılmasını sağNew York borsasında kayda lamak olmalıdır. Insanlara "Bir şeyler oluyor" havasını vermesi lazımdır. değer bir gelişme olmadı. 31 aralık günü 1 puan alan Dov Bir tür ekonomik seferberlik ortamı. Jones endeksi haftayı 1204 ile AKAT Evet, konjonktür politikasının esas amacı enflasyon kapadı. Avrupa borsalarından menflasyon değil, bir nevi ekonomik seferberlik olmalı. Ben meseZürih, Paris ve Frankfurt'ta la büyük istihdam projeleri önermiştim. Bunu enflasyonla finanse ytlbaşı tatilinin ardından etmişsiniz, o çok önemli değil, çunkü obür tarafta uzun dönemde endekslerde makul düzeyde kaynak dengesini sağlayacak tedbirlerialmış oluyorsunuz. Burada yükselme gözleniyor. önemli olan temel tedbirlerin sonuçları aiınana dek beklemeden. buUzakdoğu'da Hong Kong borsasında Han Song endeksi gunden ekonomiye bir seferberlik havası verebilmek. insanları sonuç alınacağına inandırmak. Öte yandan makro dengeierinizi sağhafta boyunca 14 puan alarak layarak uzun vadedeki buyumeyi ve yapısal değişikliği gerçekleşti1200 puan dolayında receksiniz. IMF tipi istikrar politikalarıyla bunlann hiçbirini yapabulunuyor. mazsınız. tar ve Op. Dr. Ülgar Yavuz, şu bilgiyi verdiler: "Bilya, göz kaslarına bağlandıktan sonra arka yüzünde mıknatıs bulunan özel bir protez bu bilyamn üzerine yerleştiriliyor. Birbirini çeken iki mıknatıs, protez gözün hareketini sağlıyor." di. Yaklaşık 500 dolayında kamu ve özel sektör ilgili uzmanının katılması ile 2 yıl sürekli bir çalışma sonucu hazırlanan yeni istatistik pozisyon numaralannın kullanımıyla, Türkiye'de dış ticaret rejimi kararlan daha sağhklı alınabilecelc ve AET, OECD gibi ülkeler ile olan ihtilaflı konular mal bazında daha detaylı izlenebilecek. mes gazetesinde yeralan habere göre, Portekiz'de cuma günü yayımlanan yasa hükmünde kararname uyannca tüm mal ve hizmetlerden alınacak Katma Değer Vergisi oranı yüzde 16 oranında olacak. Yeni gümrük tarife cetveli Portekiz de KDVye geçme kararı aldı