Katalog

EKONOMİDE DİYALOG UALT VVHİTMAN ROSTOW l960'ta yayınlanan The Slages cf Economic Crowth (Ekonoınik Büyumenin Aşanıaları) adlı yapıtıyla dünya çapında une kavıışan H'alı Whııman Rostow 1916'da doğdu. Yale Ünıversitesi'nı bitırdikten sonra doktorasmı da bu universilede veren Rostovv, 1940'tan ıiibaren Amehka'nın onde gelen universitelehnde ders verdı. 1961 yıtında Başkan Kennedy larafından L'lusal Guvenlik Danışınanı Yardııncılığı gorevine atanan Rosiotv, 1969 yılına kadar Kennedy ve Johnson 'ın oaşkanlık donemlerınde çeşitlı devlei gorevlerinde bulundu. 1969 ytiında yeniden oğretim üyeliği görevine donen Rostow halen Texas Üniversilesi'nde öğrelim iıyesi. W.W.Rostow (sağda), Osman Ulagay'ın sorulanm yamtladı. Siz nasıl açıklıyorsunuz bu rntiasyon olayını.' ROSTOVV Petrol şoklarıyla başlayan fiyat artışlan genel fiyat düzeyini yukan çekince ucret artışı talepleri de arttı ve boylece ikinci bir fiyat artışı süreci başladı. Hükümetler bundan korkarak deflasyonist politikalara başvurunca bu kez faizler yukseldi ve bu da enflasyonu körükledi. Aynca bu durgunluk ortamında uretimle birlikte verimlilik de düştü ve bunun da enflasyonist etkisi oldu. Butün bunlan hesaba katmadan enflasyon olayını salt paraya bağlamak aslında hiç iktisat bilmemek demektir. Özttr dilerim, ben demin sözünüzü kestim, siz "teknolojik olgunluk yolundaki" ülkelerin karşısındaki üçüncü temel sorunu anlatacaktınız.. ROSTOVV Evet, üçüncü temel sorun, bu ülkelerin kamu sektöruyle özel sektör arasında yeni bir denge kurma sorunlan. Pek çok ülkeye gittiğim bu gezide de gördüm, Endonezya'dan Çin'e, Hindistan'dan Mısır'a kadar pek çok ülkede gelişmeye paralel olarak gereğinden fazla büyük ve gereğinden fazla baskıcı devlet yapıları ortaya çıkmış. Kendi çıkarları olan bir devlet burjuvazisi oluşmuş ve bu burjuvazinin çıkarlarıyla ülke çıkarları her zaman çakışmıyor. Bunun tabii tarihsel nedenleri var ama önemli olan bu ülkeler teknolojik olgunluğa yaklaştıkça sanayilerinin çeşitlenmesi ve giderek daha yüksek teknoloji gerektirmesi. O zaman da kendi başına nefes alma olanaklarına sahip bir özel sektörun gelişmesi zorunlu oluyor. Tabii bu özel sektorün de artık sorumluluğunun bılincinde bir özel sektör olması, bir yandan işine geldiğinde "Devlet bana kanşmasın" derken, diğer yandan devletten siirekli koruma bekleyen, dışa açılmaktan korkan bir özel sektör olmaması lazım.. Sayın Rostow, bu sorun son yıllarda Türkiye'de de yogun biçimde tartışılıyor. Şimdi burada benim sormak istediğim sonı şu: Bu dışa açılma, özel sektöre yeni görevler verme süreci planlı bir biçimde yapılsa daha çabuk ve olumlu sonuç vermez mi? ROSTOVV Evet, bence de bunun planlanması şarttır. Planlama tabii şart ama bu hareketsizlik için bir bahane olarak kullanılmamalı, işleri yavaşiatmak için bir bahane olarak kullanılmamalı. Bu ülkelerde bazı cesur adımlar atmak ve yeni kuşaklara, yeni girişimcilere güven duymak, ınanmak, imkân tanımak çok onemli. Aynca tabii bu ülkelerde devlete düşen yeni ve önemli görevler de var... Nedir bunlar? ROSTOVV Örneğin teknolojik gelişme bugunun dünyasında ilerlemek isteyen her ülke için çok önemli. Benim " 4 . Sanayi Devrimi" dediğim olaya ayak uydurmak için eğitimde atılım şart. Bugün bilgisayar, elektronik, genetik ve yeni endüstriyel maddeler alanında ilerlemek için temel bilimlerde ilerlemek çok önemli, " 4 . Sanayi Devrimi"nin ozelliği bu. Artık bilim adamınız, mühendisiniz ve işadamınız birlikte çahşmak zorunda ve bu olayı örneğin ABD'de göriiyorsunuz. İşte bu olayda geri kalmamak için gelişmekte olan ülkelerde öncelikle bir "eğitim reformu"na ihtiyaç olduğunu düşünüyorum... Bu alanda geri kalanlar.. ROSTOVV Bence büyük sıkıntılara uğrayacaklardır. Çünkü bu sözünü ettiğim yeni teknolojiler, 3. Sanayi Devrimi'nden miras kalan sanayilerde de çarpıcı verimlilik artışlan sağlamamıza imkân verecektir. Otomotiv gibi, tekstil gibi, demirçelik gibi, takım tezgâhlan gibi sanayilerde de bu olacak. tleri sanayileşmiş ülkeler bu yeni teknolojileri eski sanayilere de uygulayarak bu sanayilerdekı rekabet güçlerini arttıracaklar. Bu durumda yeni sanayileşen ülkeler, salt daha ucuz işgücüne sahip olduklan için bu eski sanayilerin yeni şampiyonları olamayacaklar, bu alanda da rekabet etmekte güçlük çekecekler. Bu duruma düşmemek için mutlaka yeni ve yüksek teknolojileri edinmek zorundalar. Bunu yapmadan önıimuzdeki 50 yıla ayak uyduramazlar. Şimdi Güney Kore bu çaba içinde eğitime yeniden büyük önem ve ağırlık veriyor. İşte bu alanda devlete çok büyük bir yeni rol duşüyor. Son olarak şunu sormak istiyorum Sayın Rostovv: Türkiye gibi ülkeiere son yıllarda önerilen ithal ikamesinden büyük ölciide vazgeçip ihracata yönelik sanayileşmeye geçme onerisi sizce gerçekçi mi? ROSTOVV Bu ancak dünya ekonomisinin, dünya pazannın hızla geliştiği, buyüdüğü bir ortamda belki gerçekçi bir öneri olabilir. Bu tavsiyeleri verip de ondan sonra pazarlannı kapatan zengin "Kuzey" ülkelerini samimi bulmuyorum. "Kuzey" ülkeleri karşılıklı bağımlılığa gerçekten önem veriyorlarsa, her şeyden önce büyümeyi durdurmadan enflasyonu kontrol etmenin bir yolunu bulmak zorundalar. "Ktızey"de yeterli büyüme sağlanmadan "Güney"in sorunlanna çözüm bulunacağma inanmak bana zor geliyor. Geçen hafta Dolar. lira merdivenini koşar cuhmlarla çıkıyor Dolar Turk lirası merdivenini koşar adımlarla eıkmaya başladı. Önceki hafta Turk lirası kar•jisında 6 lira birden değer kazanan dolar geçen hafta da 5 lira yukseldi. Boylece, doların doviz alış kuru 342.5 liraya çıkmış o!du. Bankaiarda, doların satış kuru da 345 lira sınırını aştı ve 350 liraya gözunü dikti. Bu arada, doların karaborsa fiyatının <1a 375 liraya doğru tırmandığı belirtiliyor. Doların dünya döviz borsalarında da yüksek değerlerini koruduğu gözlendi. Salı gıinu ani atak yapan dolar, perşembe gunü önemli bir geri adım attı. Alman Markı karşısında üstünlüğünü korurken, diğerleri karşısında geriler gibi oldu. Haftanın kapanış değerlerinde dolar 2.72 342.50 340.25 337.75 4 5 Mayıs mark, 2.25 Isviçre Frangı, 8.35 Fransı? Frangı ve 227 Japon Yeni u/erinden işlem gördü. Ulagay sordu, Rostmv yanıtladı Enflasyonu salt paraya bağlayan monetaristler btiyük yanılgı içinde "EkonomıdeDiyalog"un bu haftakikonuğu 1960'lardan buya olan ülkeler açısından çok zararlı olmuştur... na azgeüfmiflik ve katkuıma sorunlanyla ügüenmiş olan hemen herBurada "Kuzey" derken zengin. sanayileşmiş ülkelerin oluşkesin yakmdan tanıyacağı bir isim: "Ekonomık Büyumenin Aşa turdugu grubu kastediyorsunuz? maları: Komünist Olmayan Bir Manifesto " adlı eseriyle büyük ün yapan, övülen ve yerilen Prof.Rostow, 1984'ün dünyasında, geliş ROSTOVV Evet, tabii. Benim kanıma göre bu zengin ülkeler enflasyonu kontrol etmek için parasal önlemlere, monetarist polimekte olan ülkelerin sorunlan ve çözüm yollan konusundaki sorutikalara gereğinden çok fazla ağırlık verdiler. Bunun da gelişmekte lanmızı yanıtladı. olan ülkeler üzerinde beş olumsuz etkisi oldu. Bunlan sıralarsak, Sayın Prof. Rostow; size önce "orta gelir grubundaki ülkeler" 1) Gelişmekte olan ülkelerin ihracatları duştü, 2) Bu ülkelerin ihraç ya da "yeni sanayıleşmekte olan ülkeler" diye adlandınlan ülkele ürunlerinin fiyat ları düştü, 3) Zengin ülkelerde artan korumacılık rin bugünkü dununlanyla ilgili bir sonı sormak istiyorum. eğilimleri gelişmekte olanların belini büktü, 4) Zengin ülkelerdeki ROSTOVV Ben bu ülkeler için "teknolojik olgunluk yolunda işsizlik ve ekonomik bunalım yüzünden bu ülkelerin gelişmekte olanki ülkeler" deyimini tercih ediyorum. Kişi başına milli gelire göre lara yaptıklan yardımlar azaldı ve 5) Yüksek faiz oranlan gelişmekte sınıflama bazen yanıltıcı olabiliyor. Örneğin Çin ve Hindistan gibi olan ülkelerin borç yükünu arttırdı, işlerini daha da zorlaştırdı. Bence ülkelerde gelir düzeyi düşük ama teknolojik düzey epeyi ilerde. Buna karşılık bazı petrolcü ülkelerde gelir düzeyi yüksek ama modern Zenginsanayileşmiş ülkelerin 1979 teknolojiyi özümleme açısından çok geride bu ülkeler... Sirin tammınızla "teknolojik olgunluk yolunda" olan ülkeler, sonrasında uyguladıkları monetarist örneğin kimi Lâtin Amerika ülkeleri, kimi Güneydoğu Asya ülkedaralma politıkalart gelişmekte olan leri ve Tiirkiye gibi ülkeler azgelişmişlik aşamasından bugüne kadar bazı önemli gelişmeler kaydettiler, sanaytleşme yolunda onemli ülkeleri her bakımdan olumsuz etkiledi, adımlar attılar ama bugun hâlâ çok ciddi bazı sorunlarla karşı kar sorunlanm ağırlaştırdı. şıyalar. Dış borç yükleri müthiş arttı, milli gelir ve refah artışlan durdu ya da yavaşladı. eşitsizlikler arttı ve bu toplumlarda sosvalgelişmekte olan ülkelerden oluşan "Güney"de ekonomik gelişmepolitik çalkantılar demokrasi dışı rejimleri günderne getirdi, liâlâ nin tehlikeli biçimde yavaşlamasında ' Kuzey "in ağır bir sorumluda getiriyor. Bu neden böyle oldu sizce, nerede yanlışlık yapıldı? luğu var.. ROSTOW Olaya bir tarihçi olarak bakınca önce şunu söyleSanıyorum siz dünya çapındaki enflasyon olayına salı parasal mek lazım; tarihte geçiş dönemleri hiçbir zaman sancısız yaşanmaz, önlemlerle yaklaşan monetarist anlayışı benimsemiyorsunuz.. mutlaka hatalar yapılır. Bence "teknolojik olgunluk yolundaki ülkeler" bugün üç temel sorunla karşı karşıya. Bunlardan birincis. ROSTOVV Bakın ben para teorisini, moneter teoriyi genel ekobu ülkelerin doğurganlık ve nüfus anış oranlarını aşağı çekmekteki nomi teorisinin yararlı bir bölümü olarak görmüşümdür hep. Anbaşansızhklan. Bugünün dünyasında yılda yüzde 2'nin üzerinde bir cak bence iyi bir parasal analizin baş düşmanı monetaristlerdir. Para hızla artan bir nüfusu uygar ölçüler içinde yönetmeniz ve tatmin politikasını bir fetiş haline getirerek bununla her şeyi çözebileceketmeniz mümkün değildir, bunlara gerekli eğitimi, gerekli altyapı İerini sananlar büyük yanılgı içinde. Bugün enflasyon olayının birları, iş olanaklannı yaratmanız mümkün değildir. Bir kere bu soru çok karmaşık nedeni varken, dünyanm dört bir yanını dolaşıp, "enfnun çözümlenmesi lazım. Ikinci temel sorun "Kuıey"in özellikle tasyon parasal olaylardan kaynaklanıyor" diye vaaz vermeV bence 1979'dan bu yana uyguladığı politikalardır. Bu politikalar gelişmekte haddini bilmezliğın tâ kendisidîr. Dünyada altın fiyatlan bir turlu 380 dolar sınırını aşamazken Türkiye'de Cumhuriyet altını 30 bin lirada takılmışa benziyor. Son haftalarda 380 doların altını parsellemiş görünen bir ons altın geçen hafta da bu sınırı aşamadı. Dünya borsalarında haftayı 375 dolardan açan altın, hafta boyunca hafif hafif yukselerek 379 dolara kadar çıktı. Ancak hafta sonunda 377 dolara geriledi. Altının düşüşü doların değer kazanmasından kaynaklandı. Türkiye'de ise altın fiyatları rekor değerlerini bir sure daha koruyacak gibi. Cumhuriyet altını kâh 30 bin lira sınınnın altı Cumhuriyet altını 3 0 bin lirada takılı kaldı 30.000 30.025 29.950 Cumhuriyet Altını 30 1 2 3 4 Nisan Mayıs na duşen, kâh bu sınırı aşan bir hareketlenme gösterdi ve hafta sonunda 29950 30025 liradan işlem gördu. Kulçe altın da benzer bir gelişmeyle 4520 4530 liraya yukseldi. NELER OLDU 2027 nisan tarihleri arasında piyasaya 14.1 milyar lira sürüldü. Boylece, emisyon hacmi 721.4 milyar liraya yukseldi. 6 nisandan 20 nisana kadar inişe geçen emisyon hacmi. son bir Piyasayn 14.1 milyar daha sürüldü hafta içinde yeniden artışa geçmiş bulunuyor. Son biı haftalık artışa karşın emisyon hacminde yılbaşından bu yana belirlenen daralma yüzde 1.3 oranında, 9.1 milyar lira düzeyinde bulunuyor. di. Samur halılarının fiyatı ise değişmedi. Bu arada daha önce 30 liradan satılan Selpak kâğıt mendiline de 5 lira zam yapıldığı öğrenildi. Halı ve Selpak mendile zam Atlas ve Saray halılarının fiyatlanna yüzde 12 oranında zam yapıldı. Saray ve Atlas makine hahlanrun yeni fiyatı metrekaresi 85009000 lira olarak belirlenPara ve Kredi Kurulu'nun dünkü Resmi Gazete'de yayınlanan tebliğine göre, kütük ihracatında Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu'ndan yapılan ek •öderne 15 hazirandan itibaren kaidınlıyor. Kütük ihracatında Demir çelik ihracında vergi iadesi Fon'dan ton başına 13 dolar karşılığı Turk lirası odeme yapıIıyordu. Demirçelik ürunlerinin ihracatında ton başına ödenen 28 dolar karşılığı Turk Lirası da 1 eylul tarihinden itibaren 21 dolara indirilivor. İndirimli Iç hacmi (litre) 15 Mayıs akşamına kadar! Tüm '84 model AEG'lerde "Uyaran ses"li bir AEG soğutucusu almak için bu büyük fırsattan yararlanın! Soğutucu alacaklara AEG kazanç tablosu... İnceleyin, karşılaştınn! Eski fiyat 134725 144.280 150.455 157.475 161.765 Yeni fiyat 138.560 153.380 163.065 166.770 171.190 İndirimli özel fiycf 125.900 134.720 140.420 146.900 150.860 Peşinat 20.000 20.000 20.000 20.000 20.000 Taksit 02 ay) 8.825 9.560 10.035 10.575 10.905 Kazcnctnız 12.660 18.660 22.645 19.870 20330 1250 "Uyaran ses'ii "Panel"siz 1350 "Uyaran ses'li "Panel"!i 1460 "Uyaran ses'ii "Panel"li 1550 "Uyaran ses'li "Panei"li 2460 "Uyaran ses'li 2 lcapılı 355 380 415 466 360 22.645 liraya kadar kazanç! Yukandaki mod«ier ömek olarak verflmtşlir. Tüm AEG soğutuculan, 15 Moyıt'a kadar "indirimfi özel fiyot'ia tahlmaktodı Hemen bugün, size en yakın AEG Yetkili Satıcısı'na uğrayın. Hepsi "uyaran ses'ii, hepsi "emaye", hepsi "rollbond" 14 ayn model AEG'den birini seçin. Eski fiyatın da altında, indirimli özel fiyatla alın. 22.645 liraya kadar kazanın. Eğer yakınınızda bu özel koşulları elde edebileceğiniz bir AEG Yetkili Satıcısı yoksa, yandaki istek kuponunu doldurun. En geç 15 Mayıs'a kadar "PK 533 İstanbul" adresine gönderin. 'indirimli özel fiyatla AEG soğutucusu" İstek Kuponu "indirimli özel fiyatla AEG soğutucusu" kampanyanızdan yararlanmak istiyorum. (imza) Yandaki tabela, .\EG YetkiH Satıcılannın siıngesidir. .\EG YetkUl Satıcısı na danı^ınadan buzdulabı altnayın. j 1250 D | 1550 D J Adı, soyadt • . | Adresi : | |223 1350 D 2460 D 1460 D Diğer D AEG "Üstün kalite, kolay ödeme!" Teb < t f ^j^^ m k ^ .I