Katalog

22 NISAS 1984 EKONOMt CUMHURİYET/9 EKONOMDE DIYALOG şunuyorum. Döviz kuru enflasyonla irtıbatlıdır, buyuk ölçude dığer memleketlerle aramızdakı enflasyon farkına gore ayarlanıyor ki biz ihracatta onlarla rekabet edebılelim. Hatta biz döviz kurunu biraz daha duşuk değerde, "undervalued" tutuyoruz ki ihracatı itebılelim. İhracatta vergi ıadelerinı ındırmenin yolunu da oyle bulduk. Efendim siz maliyetlerdeki artışın enflasyona etkisini anlatıyordunnz, ben kestim... ÖZAL Maliyetlerin artışı esas itibariyle enflasyondan geliyor. Paradoks olan nokta budur. Siz de onu söylediniz, enflasyonla birlikte maliyetler artıyor, maliyetler arttıkça bu da enflasyonu arttırıyor gibi göninuyor. Ben hadiseyi şöyle goruyorum. Önce bir yukan doğru gıdiyorsunuz, fîyatlar daha da artıyor. Belli bir noktaya geldıkten sonra yavaşlatmak lazım hadiseyi; yavaşlatmak ise para arzıyla olacaktır. Para arzını daha duşuk bir enflasyon hızına göre programlıyorsunuz, butçenizi de ona göre ayarlarsaruz işte sıkı para politikası demeleri de bundan o zaman enflasyon hızında yavaşlamalar meydana gelecektir. Bu yavaşlamalar maliyet artışlannı yavaşlatacaktır. Bir de sunı fiyat artışlan ortadan kaikacaktır... Yıiksek faizlerin, finansman giderierinin maliyetleri artırması konusu.. ÖZAL Faizlerde benim duşunce tarzım farklı. Bir kere ekonomik calışmaya zorluyor, randımanı, venmi yükseltiyor. Ikincisi kötu işlerden uzaklaştınyor; stoklan önluyor. Bizım sanayicimiz uzun muddet bundan, bu anlayıştan uzak kaldı, ille "acaba yardım gelir Geçen hafta Dolar yeniden atağa kalktı Turk Lırası karşısındakı surekli değer kazanaru, dolar, geçtiğimiz hafta içinde giderek artan bir hızla gerçekleştirdi. Boylece hafta başmda 328 liranın az uzerinde olan dolann değeri hafta sonunda 332 lıraya yaklaştı. Dolann bir haftalık kazancı 3.5 liradan fazla oldu. Özellikle haftanın son günunde 2 liradan fazla değer kazandığı gözlendi. Bır önceki haftamn son gunlerinde dunya piyasalannda ani bir sıçrama kaydeden dolar, geçtiğimiz haftayı da atağını sürdurerek başladı. ABD millı gelir rakamlannm, uretımde beklenenin uzerinde bir artış sağianacağı görüntusünu yaratması, bunun faiz oranlanm arttıracağı beklentisi, dolann cazip bir yatınm aracı olarak görulmesine yol açtı. Ancak dolann yukselmesını, RAlman Merkez Bankası'nın 40.3 milyon tutanndakı bır dolar satışı bir ölçude bloke etti. 7© 329.60 328.15 9.00 328.25 Dolar (TL) O 21 Nisan 17 1» 19 Başbakan Oitil. Osman Ulagay'ın sorularını yamtlarken... Önce yukarı doğru gıdiyorsunuz. Fiyatlar daha da artıyor. Belli bir noktaya geldikten sonra para arzını kullanarak yavaşlatmak lazım hadiseyi. Bizim işi sıkı tuttuğumuz görülünce enflasyon beklentisi de kırılacaktır. mi" dıye duşundu. Ben bunu söyledim onlara, beş tane karpuzu bir koltuğa sığdırmaya çalışmayın dedim, zararlı işinizi satın, bunu butun dunya yapıyor dedim. Serbest faiz ayrıca sanayiciyi özkaynağını artırmaya zorluyor, bizım isiediğimiz noktaya doğru getiriyor. Aslında neticede faizi duşurecek hadisenin de bu olması lazım, kredi taleplen azalırsa faızin suni olarak yukan gitmesi de önlenir. Bunun böyle olması lazım. Sayın Başbakan; enflasyonla mucadelede çok önemli bir nokta da galiba enflasyonist beklentiyi kırmak, iş alemini ve kamuoyunu fıyatlann daha yavaş artacagına iaandırmak.. ÖZAL Sıze şunu söyleveyim, beklentı kırılacaktır. Bizim işi sıkı tuttuğumuz göruldukçe enflasyon beklentisi kınlacaktır. Modern hayatta guven ortamı çok önemlidir ama gene bu ortamda bakıyorsunuz bir gun bir gazete manşet atıyor, dolann fiyatı karaborsa da 40 lira fark etti dıyor, halbuki öyle bir şey yok, kimse de bır şey demiyor.. Ama zamanla olacak hepsi, zaten rnillet bunlara pek aldırmıyor... Efendim biz dolann resmi kunıyla karaborsa fiyatı arasında bir fark oldugunu bu işlemleri yapanlardan ogreniyonız, kendi kafamızdan uydurmuyonız ki.. ÖZAL Bakın söyleyeyim, oradakı karaborsadaki fıyat ne kadar, 350 lira, 360 lira bir dolar. Esasen bankalann uyguladığına bakın, 338 liraya çıkmış, oran olarak alırsanız aradakı fark yüzde 56 yı geçmiyor. Tabii o pıyasada bugun için muhtelif talepler vardır. Ne vakit ki tam konvertibiliteye geçersiniz, bu piyasa tamamiyle ortadan kalkar. YARIN: Büyüme sorunu, dış krediler. Dolar hafta sonunu 2.66 Batı Alman Markı, 2.19 Isviçre Frangı, 8.18 Fransız Frangı, 1645.33 Italyan Lireti ile kapadı. Altın, sessiz ve derinden ilerliyor Altın fiyatları, gectiğimiz hafta içinde ilerlemesini sessizce sürdürdu. Cumhuriyet altım 30 bin lira sınınna yaklaştı. Gectiğimiz haftayı 29 bin 300 liradan açan Cumhuriyet altını, hafta boyunca 350 lira değer kazanarak, 29 bin 650 lıraya ulaştı. Kulçe altın ise, haftayı 4460 lira/gr. düzeyinde kapadı. Altının sessiz ve derınden surdurduğü artışlar, bu ay başından bu yana Cumhunyet altınında bin liralık bir artışa karşılık düşüyor. Mart ayını 28 bin 660 lira saüş fiyatı ile kapayan altın, geçtığimız hafta da en son 29 bin 650 liraya kadar yukseldi. Altın fıyatlan, dunyada da dolann yuksek olmasına karşın arttı. Hafta başında Londra borsalannda onsu 380 dolar cıvann Ulagay sordu, Başbakan Ozal yanuladı: Cumhuriyet AltiBi Enflasyonun belini sıkı para ve sağlam bütçe politikasıyla kıracağız Başbakan Ozal'la yaptığımız ekonomi söyleşisinin ilk bölumunü enflasyon konusuna ayırdık. Son zamlarla bir kez daha günün konusu haline gelen enflasyonla ilgili olarak Saytn Ozal'a yönelttiğimiz sorular ve cevapları şoyle: Sayın Ozal, siz halkımızın ekonomik konulardaki anla>ışına hayran oldugunuzu sık sık belirliyorsunuz. Son zamlar başiadıktan sonra gazelemize >aptığınız ziyaret sırasında da bu konu size sonıldugunda zamlara rağmen alkışlann devam ettigini soylemiştiniz. OZAL Ee, gazeteden çıkarken sız de gördunuz alkışlayanları. Tabıi bunu zam yaptmız da alkışlanıyorsunuz falan diye almaym. Yalnız şu var, mıllet bellı noktalarda verdiğı istikameti öyle kolay değiştirmıyor. Sonra doğru yapılan işi \eya mecburen yapılan işi de doğru takdır edivor. Biz de bu zamlan bundan zevk aldığımız için değıl, mecbur olduğumuz ıçin yapıyoruz.. Şimdi efendim zamlann hep "gerekh" oldugu sö>leniyor ve bunun bir izahı da yapılıyor. Öte yandan enflasyonun da "kötu" olduğu soyleniyor ve enflasyonla mucadeleye ekonomi politikasında buyuk öncelik verilivor. İlk bakışta bu bir çelişki gibi gorunuyor çogu kimseye ve sanıyorum geniş bir kesim şunu merak edivor; sizin kafanızda enflasyonu aşagı çekmek için nasıl bir senaryo var, zarnlardan yola çıkıp buraya nasıl gidilecek?.. OZAL Senaryo aslında gayet basıt. Enflasyona karşı mucadelede dörtbeş tane aracı bırarada kullanıyorsunuz. Bunlardan bir tanesi, en onemlı faktörlerden bir tanesi para arzıdır. Kredı limitlerini, Merkez Bankası'nın piyasaya çıkardığı parayı, muhtelif para göstergelerını teknik deyimle Ml, M2 gibi kontrol ederek belli bir genişlemenin dışına çıkmamayı esas ahyorsunuz. Gcçen sene yapılamayan hadise budur. Enflasyonu artıran ve bugun bizi zorlayan noktalar da buradan gelmiştır. lkincısi, neticede gene buna müncer olabılecek olan bütçe meselesı var. O da buna bağh. Çunku Hazine netice itıbariyle Merkez Bankası ile ırtıbatlıdır. Butçe açık vermezse Merkez Bankası da zorlanmaz. Demek ki enflasyonla mücadelede ıkıncı araç, butçe açığının asgari hadde ındırılmesı. Bu da KlT'lerın açıklarının kapatılmasını getiriyor ve neticede zamlar gerekli oluyor. Üçuncu önemli nokta liberasyon pohtikası. Biz bu sahaya bellı sebeplerden oturu tam bir hızla girmedik, kademeli olatırması lazım. Neticede butçeyi denkleştirebileceğımizi zannediyoruz... Şimdi efendim enflasyon konusunda dikkati çeken bir nokta da uzunca bir sureden beri toptan eşya fiyatlanndaki artışın perakende fiyatlardaki artışın hayli uzerinde seyretmesi. Ayrıca çeşitli kesimlerden yansıyan. maliyetlerdeki artışların, fıyat artışlannı zorunlu kıldıgı yolunda beyanlar var. KİT urunlerine yapılan zamlarda da bu gerekçe kullanılıyor. Butbn bunlar enflasyonu aşagı çekmek için maliyetlerie de ilgilenmenin gerekli oldugunu duşündurmuyor mu? ÖZAL Maliyet artışlan birkaç şeyden gelıvor. Enflasyonist baskılardan dolayı aldığınız malların fiyatı artıyor, işçınin fiyatı artıyor, elektrik, akaryakıt artıyor, butün bunlar maliyete tesir ediyor. Şimdi burada... Özur dilerim, sözünuzü kesiyorum; döviz kurundaki hızlı oynama ve dolann deger kazanması ve faizlerin, finansman giderlerinin de bir etkisi yok mu bu maliyet artışlarında? ÖZAL Bunların da rolu var ama o konuda ben biraz farklı düElektnkçıler, Ener)i ve Tabıı Kaynaklar Bakanlığı nın yayımladığı "Elektrik Iç Tesısat Yönetmelığı ve Fennı Şartnamesı 'nı ucretsız eöınmek ıstıyorsanız adresımıze mekiupla başvurmanız yeterlıdır 29.300 29.250 da olan altın, haftayı 384 dotan aşarak kapadı. NELER OLDU Piyasadan 10.5 milynr lira daha çekildi Nisan ayının ıkıncı haftasında piyasadan 10.5 milyar lira daha çekildi. Pıyasadaki para miktarı bö>lece 13 nisan itıbariyle 742.3 milyar liradan 731.7 milyar lira duzeyine ındi. Bu azalış sonunda, emisyon hacmi yılbaşındaki duzeyını 1.2 milyar lira aşarken, genışleme oranı ise bınde 2 olarak behrlendi. Oysa, geçen yılın eş döneminde piyasadaki para miktarı yüzde 19.2 oranında 104.2 milyar lira duzeyinde artış göstermişti. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı müsteşarı atandı Sanayı ve Ticaret Bakanlığı Müsteşarlığına Akın Çakmakçı atandı. Akın Çakmakçı'nın atanmasına ilişkin uçlu kararname, Resmı Gazete'de yayınlanarak yürurluğe girdi. Enflasyonla mücadelede en önemli araç para arzıdır; ikinci olarak da bütçe açığının asgariye indirilmesi gelir. 1984 bütçe gelirleri 3 trilyon 250 milynr lirayı bulaeak ve önemli bir bütçe açığı olmayacak. TİMSE rayiçler için dava açtı rak giriyoruz. Liberasyon politikası da ıç rekabeti daha iyi sağlamak için, yanı luzumsuz spekulasyonlara mani olmak için gerekli. Tarım mallannda da başladı, sanayı mallarında da yapıyoruz bu uygulamayı. Pınnç misalı, tomruk mısali, pamuk misali var. Içerde spekulasyonu onleyici, fıyatları asağı cekici yahut da fiyat artışlannı onleyici bir tesir icra edecektir bu politika. Bir dörduncu önemli araç da, ki bu kullanılamamıştır ve bunu kullanmak kolay da değildır, devletin ve milletın elindeki ımkânlann en iyi şekilde kullanılmasıdır. Bu da faiz politikasıyla çok yakından ilgihdir.. Bu ilgiyi nasıl kuruyorsunuz? ÖZAL Yanı bu ımkânlar nasıl kullanılacak? Biz şunu söyleyebilirız, bir zamanlar >apıldığı gibi, "getirin bize paralannızı, biz bunları ağır sanayie >onlendirelim, bu memlekete luzumludur, ama zarar ederse zarar etsin", diyebılirsiniz. İşte o zaman kaynaklar iyi değerlendinlmemiş olur. Biz bu konuya da çok onem veriyoruz. Kaynakların ekonomik randımanı, verimi yukseltici yönde ve kısa do F İthalatta liberasyon politikası da luzumsuz spekülasyx>nları önleyerek suni fiyat artışlarına engel olacaktır. Pirinçte* tomrukta, pamukta bunu ynptık, başka yerde de gerektiğinde yaparız. nemde netice alacak şekilde kullanılmasına dikkat ediyonız. Bu kolay bir hadise değıldir. Tabiı şirket kurtarmama, ekonomiye fazla mudahale etmeme gibi konular da bunun ıçersine girıyor. Şimdi bütun bunlar donup dolaşıyor, para arzı faktorüne geliyor, oradan da butçeye geliyor. Butçe sağlam olursa butun bunlar iyi kontrol edılır. Bütçe sağlam olmazsa çok problemierımiz olur... Efendim tam bu noktada bir şey sormak istiyorum. Çeşitli zamanlarda yapılan beyanlarda 1984 butcesinin önemli boyuüarda açık vereceği belirtilmişti. OZAL Hayır, doğru değıl. Gelir vergisi kurumlar vergısı beyannamelerı venldi, neticede şunu soyluyorlar vergicilerimız, "çok ciddi artışlarvar" diyorlar. Vergicilenmiz genelde muhafazakârdır tahmınlerınde, buna rağmen butçe gelırlerinde bu yıl 3 trilyon 250 milyarhk bir hedefi tutturabileceklerini soyluyorlar.. O halde pek bir açık kalmayacak bütçede diyorsunuz.. OZAL Açık olmayacak. Biz bazı ek odenekler de getıriyoruz, bazı ılâvelerımiz de oluyor. Devlet borçlarını öduyor, karşılığını ya azla elektrik yükü ve kontağı yuzünden atan sigortalara tel sararak yeniden kullanmak, tehlikeli ve yasaklanmış bir davranıştır. Kaleporselen sigorta buşonları, tej sarmakla bilgisizce gireceğmiz riski ortada kaldırır. MaJ ve can güvenliğiniz için, atan sigortanıza tel sarmayın, sigorta buşonunu değiştirin. Kaleporselen'in beşli ev tipi ambalajlarını Süper marketlerden ya da elektrikçinizden isteyin, rahata eıin. ortava tehlikeli YBsaktır! Turkiye lnşaat Muteahhitleri tşveren Sendikası (TtMSE) rayiçlerin çok duşuk olduğu gerekçesiyle İstanbul 2 Nolu Idare Mahkemesı Başkanhğı karanyla Danıştay'a dava açtı. 2 Şubat 1984 tarihinde bakanlığa yapılan başvuruya cevap gelmemesi uzerine, dev leti mahkemeye vermek zorunda kaldıklarını belırten TtMSE Genel Başkanı Sami San, rayiçlerin duzeltilmesi halinde devlet ihale kanunu uygulaması nedeniyle hem muteahhitin hem de devletin zarar edeceğini öne surdu. Dünyn Bankası 72 milyon dolar veriyor Dünya Bankası aralannda Turkiye"nin de bulunduğu 8 Afrika ve Asya ulkesıne 400 milyon dolan aşkın kalkınma kredilen veriyor. Dunya Bankası'nca yapılan açıklamada, bankamn Turkiye"ye tanmsal uretirrun ve uretkenliğinin arttınlmasında kullanılmak uzere 72 milyon dolar vereceği belirtiliyor. Tüccar ve Sanayiciler DerneğVnin yeni başkanı seçildi Tüccar ve Sanayiciler Derneğinin yeni seçilen Yönetim Kunılu uyeleri bugun yaptığı ilk toplantısında görev bölumü yaptı. Yapılan görev bölumu sonucunda, Hurşit Şahsuvar başkanlığa getirildi. tkınci başkanlığa Behcet Kutsal ve Engin Okan, genel sekreterliğe Ahmet Bozkurt, genel sekreter yardımcıhğına Mehmet Yavuz, muhasip uyeliğe Sadık Donmezer, veznedariığa Seyfettin Vozgat seçıldiler. VEFATLAR İÇİN Yurt içı ve yurt dışı cenaze nakledılır Cenaze ılaçlama, malzeme, tabut, butun ışlemler hassasıyet ve süratle yapılır. Tel: 147 20 06 140 68 86 Kalitede Kalitede KALEPORSELEN KALEPORSELEN ELEKTROTEKNİK SANAYI A Ş Fabrika: Haikalı Cad No 170. Sefaköy • tstanbu) Tel 579 12 10/11 579 02 2 9 Tateks 22073 KASE TR İcUnbul Irtibat Bdrosu: Ohcu Mıraa Cad Tulsai. Sok No 27, Kal 4 Tei 155 31 96 • 155 35 51 Ankara (rtibrt BOreau: Artıbarta/ Cad Boyaz Saray Apt SıMKye Ankara Tel 29 36 11 "emniyettir" lşletmede ayrıca 18 ambulans mevcuttur. Cenaze ılanlanndan hızmet bedelı aJınmaz, acı gunlerınızı paylaşır, gunün her saatinde ernnnızdeyız. İSLAM CENAZE tŞLERİ Devlet Garantısı Batı Alman Garantısı