Katalog

19 N1SAN 1984 KÜLTÜR YAŞAM CUMHURIYET/5 YttTN DUNY4SINDA SANAT EDEBIYAT Duyduk Gördük vorungelere oturimava vuz tuımuş bır toplumun sansımaları ukar '•sanalla degerı ınsanın kendişi varatması gereknor galiba. İnsanları kuçuk vasamak zorunda bırakılmış bır ulkevı/ bu. Birevın ozgurlugu olmadan da buvuk şe>lerin >aşanması beklenemez. Hiçbir ımkân >elmi>or; para, guç, mevkı... Bunlar daha da basıtleştirivor hizı... Nasıl umabilır insan bıı\uk şe>ler. Sanatçı onları kendı yarataeak." / "Beşoglu'ndan geçerken, hep savas sonrasının gorunumlerini anımsamışlardı. Serseri, aylak bir erkek kalabalıgı pi>asa>a çıkmış: yoksulluk elle tululur kertede... durmadan polis arabaları geçıyordu... Ve taşralı gençlik burada. bu olum kenlinde erivıp gidıvor..." Birey ohnanın güçlüğü ve önemi Yalancı Şafak / Selim İleri'nin romam / 408 sayfa / Altın Kitaplar Yayınevi. AHMET CEMAL "Her Gece Bodrum"dan bu yana Selim Ilerı'nın roman verımı toplu bıçımde ıncelendığınde karşımıza çıkan olgu, yazarın her yapıtını çok onceden tıuzlıkle belırlenmış bır bağlamın yıne tıtızlıkle hesaplanmış noktalanna yerleştırdığıdır Bu gerçek, ileri'nin her bırı aynı zamanda bağımsız bır butun olan romanlarını, bır genel değerlendırme soz konusu olduğunda, orgarnk yapı nıtehğıyle duşunmeyı zorunlu kılar 2 eylul 1980 tarıhınde Cumhuri)et'te çıkan konuşmasında, şovle demıştı Selim İleri: "Bir romancının, yeryuzune tek bir roman vazabılmek ıçin geldigini dusunuvorum. Bu tek roman, onun vazdıgı butun vapıtlara dağılmış, parçalanmış bir dun>a gerçekte." İleri'nin son romanı "Valancı Şafak", sözu edilen bağlamın yenı bir halkası Gorunuşte "Her Gece Bodrum"la başla\an bu bağlamın tumu aynı kesımın ınsanlannı, kuçuk burjuva aydınlarını ve onların yaşamlarını. sorunlarını konu alır Gerçekte vapılan ıse. bu kesımın toplumun vakın geçmışmı yorumlamak açısından salt bır "bakış açısı" çıkış noktası dıye seçılmeMdır Bu kesımın kuçuk burjuva kökenlı aydınların kendısıne yonelen \e yonelmesı gereken tum eleştırılerın, yergılenn yanı sıra, toplum yaşamtndakı yadsınamaz etkılen goz onunde bulundurulduğunda, sozu edilen bakış açısının gormezlıkten gelınemeyecek bır oğe olduğu sonucuna varmamız gerekır sağlıklı ilışkiler ve saglıklı iletişim, olası mıdır?" soru^unu te mel bır soru saymazsak, "Yalancı Şafak"da o vuzeysel "çok bire>ci" damgasını vemeve ha/ < hır sppıt nıtelıeını ka/ın • Kiiçiık burjııva kökenli avdınlar "Yalancı Şafak"ta çıkış noktası yapılan keMm, otekı romanlardakının aynıdır Kuçuk burjuuva kokenlı avdınlar ve sanat çılar kesımı, oyun yazarı Belma Esen, bu kez yenıden sahneye donecek unlu bır kadın oyuncu ıçın ven: bır oyun kaleme almaktadır Bu varatma surecı, yazarın sevdığı adamdan, Orhan'dan henuz ayrılmış olduğu bır doneme rastlamaktadır Belma Esen bu ozellıklı sureç boyunca bır yandan sanatını ve o sanatın gucunu, ote yandan sanatçı kışılı ğı ıle "ozel kişiliği" arasındakı bağıntıyı sorgular Yazmakta olduğu oyunun ıkı kahramanında Alı ve Gurbet bır anlamda Belma /Orhan ılışkısının dokumunu somutlaştırmayı amaçlamaktadır Bu durum, salt bır esınlenme olduğu kadar, bır tur annma gırışımı dıye de nıtelendırılebılır Y'enı bır ovunun yazılması, gıderek çok kapsamh bır ıç hesaplaşmaya, yazarın kendı bıreysel konumunu ıçınde vaşadığı toplum koşullan ıçerısınde sorgulamasına dönuşur. Bu noktada da karşımıza gunluk oldurmelenn ve vıkımların etkısıyle, ozgurluk kavramının ıçerığını de sapkın Güney Amerika'dan önemli bir yazar Y'eşıl Ev/ Yazan: Mano Var gas Llosa/Turkçesi' Ale\ Er/558 sayJa/Can Yavınları Kullur Servisi Gunev \me rıka Edebıyatı'nın cn onemlı ad larından Perulu romanı.1 Mario Vargas Llosa'nın 1967 vılında vazdığı skınu romanı "Yeşıl Ev" Can Yayınları arasında çıktı Boyleı^e de bu onemlı yazan Turkçede bır romanıvla ılk ke/ tanıma tırsatını bulmuş olduk 1936 • ılında Peru'nun Arequ ıpa kasabasında dunvaya gelen Llosa, çok kuçuk yaşta edebıvatla ılgılendı Bulduğu bır burs savesınde unıversıte oğrenımımn bır bolumunu Ispanya'da geçırdı Daha sonra sekız yıl Parıs'te yaı>adı ve ılk romanı "Kent ve Kopekler"ı orada vazdı (1966) 1967'de ıse "\eşil Ev"le Romulo Gallegos Odulu'nu aldı Genç yaşta Latın Amerıka'nın en yetkın romancıları arasına gıren Llosa, unıversıte oğretım uyelığı yaptı Gazete ve dergılerde cok değışık konularda roportajları vayımlandı. Son romanı "Julia Teyze ve Yazıcı" ıle de gorduğu ılgının bır rastlantı olmadığını ortaya koydu Peru'nun kuzeyındekı Pıura kentı, Llosa'nın "Veşil Ev"mın bulunduğu yer "Yeşil Ev" de Pıura'nın "kerhanesı". Bu "kerhane"nın "sermayesı" olan kuçuk kızılderılı Bonifacia kıtabın çeşıtlı bolumlennın bağlantı noktası oluyor Maranon Nehrı boyunca ınen haydut Fushia'nın bıtıp tukenmek bılmeyen volculuğu da kıtabın temposunu oluşturuyor Llosa, "Yeşil Ev"le Marquez'den ve bazı Guney Amenkalı yazarlardan çok once ustalığını kanıtlamış, suruyle ılgınç kişının kaynaştığı bır "insanlık komedtsı" vermeyı başarmış bır sanatçı Ne var kı, bu tur yazarların bıze ulaşması bazen çok çok uzun suruyor Vlutlaka edınılmesı gereken bır kıtap Birey olabilmenin önemi "Her Gece Bodrum", "Olum Ilişkileri", "Cehennem Kraliçesı", "Bir Akşam Macası", "Yaşarken ve Olurken", "Olunceye Kadar Seninim" ve "Yalancı Şafak"tan oluşan zıncırde egemen olan, yakın geçmışm toplumsal sorguUınasını gerçekleştırme çabasıdır Buradakı "toplumsal"a Selim tleri'nın kattığı, ozgun dıyebıleceğımız öğe ıse, birey olabilmenin guçluğu \e onemi''ır Bugune değın roman yazınımızı değerlendırme bağlamında "toplumsal" ve "bireysel"den, olumlu ya da olumsuz eleştırıler çerçevesınde çok soz edıldı Ama yazınımızın "birev olabilmenin onemi" açısından gereğınce sorgulanmış değıl Belkı de bu noktadakı boşluktan oturu. yazınımızın kımı çok değerh urunlerıne bıraz da "zamanların esintilerivle" son derece yuzeysel bır değerlendırmey le "aşırı bire>sel" damgası vurulrnuştur, vurulagelmektedır Eğer bır soruyu, Selim İleri'nin baştan bu vana hep yonelttığı bır soruyu, "saghksız bir toplum >apısında lleri bu ronıant>la da kcsinı Selim İleri'nin bu romandakı ustalığınm ıvıce belırgınleşmesı ıçın, bır oncekı romanın, "Olunce>e Kadar Seninim"ın kahramanı Suha Rıkkat ıle Belma Esen arasındakı karşıtlığı goz onunde tutmak gerekıyor. Suha Rıkkat de bır sanatçıdır, unlu bır romancıdır, ama yaşam yolunu genelde geçerlı toplumsal kurallarla epey ortuşen bır yorungeye oturtmuştur, bunu. turlu tutkularıyla kendmı yadsıma pahasına yapar, ortaya çıkan sonuç, kendını yaratamamış birey ın toplumsalı yakalamaya yonelık acınası çabalarıdır Bulunduğu uç nokta ıle Tennessee WiHiams'ın kadın kahramanlannı çağrıştıran Belma Esen ıse kendını dışa karşı da yadsımayışı açısından birey'dır. Selim tleri, bu romanıyla da kesım değıştırmıyor Oysa kımı zaman ondan kesım ve ınsan de ğıştırmesı ıstendığı olmakta Bu noktada belkı şoyle sormak gerekıyor Kımdır romancı'' Bellı zamanlarda "terfi" etmek, ya da "mufetüş" gıbı yer değıştırmek zorunda olan bırı mı 9 Hangı kesım yazmakla tuketılebılır "Hep Roma'yı çekecegim", der Fellini bır konuşmasında, "vuz yıl da >aşasam!" Onemlı olan kesım değtştırmek değıl, o kesımlerden roman gerçeklığının yansıtılması " . . . Birevin ozgurlugu olmadan da buvuk şeylerin yaşanması beklenilemez..." Selim tleri, ele aldığı kesımden bu ve benzer sonuçları çıkartabıldığı süreee, daha o kesımı çıkış noktası yaparak soyleyeceğı çok jev var dem?k Mr 17" *U 1 1 ^ . . , . tr.al** AniAıt Etibank Uçkopru Krom tşletmesi, Fethiye ilçesinde V UlOOl Uluni ILIŞUI IMJIUU faaılyet gosteren kamu iktısadikuruluşlarmdan. Ancak bu kuruluşun yoneticisi ılgınç bir kişiliğe sahip. Futbola merakh olan bu yoneticı, zora geldı mi mızıkçılık yapıp topunu kaparak mahalle maçını yarıda bırakan kuçuk çocuklara da pek benziyor. Bu ozelliği, geçtiğimiz haftalarda işletme personeli arasında yapılan bir futbol karşılasmasmda ortaya çıktı. tfletmenin bu mızıkçı yoneticisi, kendısinın de yer aldığı karşılaşma sırasında once hakemle tartıştı. Yine işletme elemanlanndan olan hakem oyunu tatil edince de, ofkesını maçın yapıldığı alandan çıkardı. Maç sonrası kale direklerını sokturen yoneticinin hızı kesibnedi ve futbol alamna kamyonlarla taş dokturdu. Boylece de isletmede çalışanlann spor yapma olanakları ortadan kalktı. Şımdi işletmede herkes kara kara yukarıda gorulen taşlann nasıl kalkacağını duşunuyor. Tiyatrocunun evi hangi gün soyulur? Melih Cevdet Anday ve Okiay Akbal, Adam Yayıncılık'ta çıkan kitaptarını ımzalamak ıçın Izmir 'e gideceklerdi. Lçağa binmek uzere Yeşilkoy Havalımanı'na vardtklarında eski dostlarıni ve öykulerını de Ytldız Kenter'le eşı Şukran Gungor okuyacaklardı. Az sonra onlar da havalimanmda gorunduler. Ama Yudız Kenter, Anday'la karşılaştığında uzgun bir sesle: Hıç sormay m başımıza gelenleri Melih Bey, dedi. Eve hırsız girdi, takı namına neyim var, Hıkmeı Alıınka\nak'ın yazıp fete çağırmışlar. üstat bakmış kı neyım yoksa aldı gtıti. Insanlar konuşma sırasında Seınıh Balcıoğlu 'nun resimledi sofrada içkiden eser yok, çareboş bulunup bazen olmadık sosiz masaya oıurmuş. Once balık ği "\'uktelerı ve Fıkratarıyıa Ah rular sorarlar. Melih Cevdet Angetırmışler, bstat; mel Rastm" adlı kitap Millıyet da\ da boyle yaptı ve: Yavınları arasında çıktı. bntu Aman bana bir kadeh. Ben Hangı gun? diye soruverkalem ustamızın 'nuktedan"kıbaltkla rakıyı pek severım, dı. şiliğıni tanıtan kitapta, onun hâ der.ıiş. Sonra da pışman oldu bu solâ dillerde gezen fıkraları anla4 vnı şeyı ekşili kofte ve dol ru\u sorduğuna. Oyleya, hasalt tılıyor. Gece gunduz sarhoş bima\la \ıneleyınce e\ sahibi olmuş, ha çarşamba, ne değişirdL lınen, oysa yalnızca bir "keyıf dayanamımış. Ama Yıldız Kenter'in verdiği ehlı", bir "akşamcı" olan 'istat, L'stat, siz rakıyı neyle iç karşıhk onu iyıce şaşırttı ve bu bu fıkralarda hep içkıye duskunsoruyu boşuna sormadtğtnı gosluğuy le anılıy or. Bıınlardan bırı mezsımz? diye sormuş. Anmet Rasiın gulerek: terdi: de şoyle Dunya Tıyatrolar Gunu. Su ile, karşılığını vernıış. ibmct Rasım'i bir ^un ziyan, Salah Bırsel ve eşme rastladtlar. Bir Izmir gazetesi sanat akşamları duzenlemeye karar \ermtştı ve bu ışi Bırset'le başlatacaktı. Bırseller bu sanat akfamı ıçın gidiyorlardı. Bırsel'ın şıirle Yayın Raporu bik olsa) dort elle sarümamız geYAŞAMA FELSEFESI Yazan: Nermi Uvgur • 224 sa> rekir ona..." fa / Çağdaş Yavınları AÇIKLIGA DOGRU / Melih Nermi Uygur, "Yaşama Felse Cevdet Anday'ın denemeleri / fesi"nde okurlarına neler vermek Adam Yayıncılık / 26» sayfa. ıstedığını önsözünde şu sozlerle Melih Cevdet Anday'ın ılk kez açıklıyor "Yaşama Felsefesi, 1961'de yayımlanan "Dogıısomut soyut tum bo>utlan>la in Batı" ve ılk kez 1964'te yayımsan taşamının içine dag varıkla lanan "Konuşarak" adlı deneme rından iner gıbı inmektır... Ya kıtapları "Açıklıga Dognı" başşanmamış felsefeden jaşarna fel lığı altında bır araya getırılerek sefesi olmaz... Yaşama felsefe yenıden basılmış bulunuyor. Bu sinde buyuk sorunlann çoğalma yenı basımda Melih Cevdet Ansını ısteme>en. kuçuk sorunları da>'ın son yıllarda kaleme aldısavsaklamak alışkanlıgından ğı "Sanat Neden Gerekli" ve vazgeçmelidir... Yaşamanın "Duzyazı Sonınu" başlıklı ıkı okulu >ok. Ya "okullar1, ilkin uzun denemesı de yer alıyor. Anden yukseğine olsa olsa bepsi de daj'ın kültur, sanat ve edebıyat hazırlık okulu... Yaşama Felse sorunlannda yoğunlaşan denefesi'nde en vakıcı sorun, gerçek melen çoğunlukla yaklaşık yırten çozmek isle>ip de çozemedi mı yıl önce yazılmış olmasına gimiz sorudur. Bo>lesi bır soru karşın, bugun de aynı ve benze>u çozenejse, (azılı duşmanımız rı sorunlan kavramamıza ışık tutuyor, geçerltlığınden bır şey yıtırmedığı gıbı ulkemızde pek yaygm bır edebıyat turu olmayan denemenın tadını okura ıletıyor HAZIR DÜNYA / Nazh Era>'ın oykuleri / % sajfa / Kaynak Yayınları Nazlı Eray adı ılk kez, 1976'da yayımlanan "Ah Bayım An!" adlı öyku kıtabıyla duyuldu Ardından ıkı öyku kuabı daha ("Gece>i Tanıdım" ve "Kız Öpme Kuvrugu') ve ıkı roman (Pasifik Gunleri" ve 'Orphee") geldı "Hazır Dunya" sanatçının yenı öykulerını bır araya getıren son kıtabı. Kıtapta 17 kısa öyku yer alıyor Ilgınç bır yazann ılgılenılmeye değen öykulerı bunlar Siz rakıyı neyle hçmezsuıiz? HAYVANLAR Ismail Gül^eç TI\ATROGOSTERI a i poyrazoğlu tiyatrosu kenter tıyatrosu nda 528 66 29 • 522 89 97 GÜNEYLİ Çev BİLGESU ERENUS | $ I K İstanbul Oevlet Opera ve Balesi W A Mozart BAYAN 5Sî KAY KİM KİME DUM DUMA projeler çok ılgırç, j bunkjrı ^"î ^ Behi<; Ak Puha loncafo. prujelenmde k bır etfeı PKs 2100Sa«Çarş 2 ' M Pers Cuma 19 00 Cumt 19 30 21 30 fiaı 19 30 KENTCN TlYATMSU'mA Tel: 146 35 N Yoneten RUTKAY AZIZ DuzGıysı YUCEL TANYERI BASTIEN İLE BASTIENNE opera 1 perde C M Von VVeber DEVEKUSUKABARE EBI) HASAN opera 1 perde 21 msan cumartesi saat 15 30 BAŞAK MÜZİK TOPLÜLUGU 2 böîum söyleşı T Jones H Schim» MÜ5FIK KENTER KORHAN ABAY Çarş 1800 Cuma 2130 Pz 14 30 1700 FANTASTİK müzıkal 2 perde 22 msan pazar saat 15 30 TtYATRODA ELEŞTİRİ Ctesı HARBIYE KONAK SİNEMASINDA 140 54 58 Pazartesı harıv hergun 22 00 CumarteM Pazar 18 00 Mfcı *p«r nf.t ABABAV orbın ALKAYA hakan ALTINER bayau \SIL\AZICI seçlun CIIIZOĞLU esea ÇAMURDAN )«k DELEON Cengız GLNDOCDU melısa GURP1NAR sriım İLERİ ^ ş a r İLKSAVAŞ Uhır OZÇELtK t>ıl ÖZGENTLRK sevgı SANLI mastafa SF.RCAN 20 NBM 19«4 Cuma'Snal 1IJ« egemen bostancı sunar BASAR SABUNCU KANveGUL Salı 21 15 Cars Pers Cuma Cumt 21 15 Cumt 18 00 Paza' 14 30 18 0C TARİHTE BUGÜN Mümtaz Ankan y • Msan bıtetleri satılmaktadır. • Mayıs bıletleri her cumartesi haftahk olarak satışa çıkar. sai tiyatrosunda 2 bölümlük müzikal gulduru YAPIM SÜREÇ YAYINCILIK Çarş. 18.30 21.00 Perş. 18.30 Cuma 18.30 21.00 C.tesi 15.3018.30 Paz. 15.3018.30 SAKINCASIZ SON 2 HAFTA UÖUIt M Ü M C U ' N Ü N 1916 'DA SUGUH, ALMAN G6HE£ALl FREIHER VON D£e COLMAR GOCTZ, IBAK TA, r/FÜST£N ÖLDu. 1883 (936 Y/UAB/ AZ/İS/NPA, OSMAAJU OBDUSU'NU Y£NlDEN DÜ2ENLE.MEK IÇıhl TÜKKIYE'YE GELMıŞ OLAM VE "SOCÇ PflŞA* &6UMEYE &4ft4WA/ GENEBAL,GENEL KURAMY ıtüMCl BAÇKANUĞ/M DA 1W>. MlŞT/.BlR SUCE /Ç/A/ AveuPA'YA &DEAJ GOLÇ PAŞA, I.DUMYA SAVAŞl £/GAS(UOA TUBKIYE'YE DOA/PU V£ iSAk. C£PUEStNPE İNGİUZLER'E. KABŞı ORDÜ KOMUTANl OLABAIC SAVAÇri. &OLÇ PAÇA'N(N ÖLÜMÛ, UMLÜ KUTÜL AMAR.E ZAFEG.INDEN BıR.t!AÇ GÜN OHCEYE RASTLfiB... GOLÇPASA'NIN ÖLÜMU. ü 50 YIL ÖNCE Cumhurivet bizim tiyatro uskudar/tlf 333 06 18 /7 \ısan 1934 doğramacı gibi san atkâr yetıştirmek. tdarenin merkezi (4rnis) te bulunacak, luzum goruldukçe başka yerlere nakledilecektir. Gemi işletme idaresi ihtiyaç gorulduğu takdirde mıllî bankalar veya şirketlerle birleşerek maksadı teşekkulu daıresinde teşebbuslere girişebilir. Idarenin işletme, tersane, muhasebe, yazı işleri şubeleri olacak ve bunlar işletme mudurune tâbi bulunacaklardır. 195419&4 Ze«k «e Kahkaha HnJı LEVENT KIRCA TİYATROSU DOSTLAR TİYATROSU Van gölünde işletme... Yenı çıkan Van golu gemı işletme nızamnamesıne gore golde gemi işletme idaresme aı't butun işlerin nezareti birincı umum mufettişlik makamına tevdı olunmuştur. Van golu gemi işletme idaresinın teşekkulunden maksaı halen mevcut ıskeleler arasında nakliyatın ıcrası, iktisadı ehemmiveti haiz veva inkışafa musaıı mahaüerle KADINCIKLAR Kısa bir süre için Suadiye ATLANTiK SiNEMASI'nda ISalıCars Pers Cum 21 30 |Ctesı 18 3021 30 Pazar 18 30 Yerli TARZAN Yoneten: Genco Erkal •sPrsC 1900 Ct P 1SHO183O kuçuktere de/buyuklere de asayış ve memleketın mudafaası noktasından muhim olan yerlerde yeniden iskele tesis editerek motor işletılmesıdır. Idare bundan başka mahallî ımara hâdim olmak uzere aşağıdaki işlerle uğraşır: 4 Golde volı ve dalyan tesıs ile balık avculuğunun ilerlemesinın temım. B Gol kenarındakı elverişlı maddelerden kıremit ve tuğla imali. D Duvarcı, sıvacı MAURİCE CHEVALIER Eu mkfandan ıttbareo ta frınsııcı ıfizfü ve farkılı Tel: 355 43 70 yazan yoneten zaler dıper c tesıpazar 11 00 Gülen Paris MELEK 1 rr h\ «CTTI 1 atımvKım (011 ınj.ı, rumt:»lı Lotuii*nr> e }tmd Atn n%trtde inn r>cı n jnur I el 4OfM9