Katalog

CVMHURÎYET/14 KÜLTÜR YAŞAM 25 MART 1984 TV'NİN YENİ DİZİSİ "KUÇÜK AĞA" BUGUN BAŞUYOR "Küçük Ağa" Kurtuluş Savaşı başında Türk insanının öyküsü 4 5 'er dakikalık sekiz bölümden oluşan renkli dizi "Küçük Ağa" için, yaklaşık 100 milyon lira harcandı, binleree fıgüran kullanıldı. Kültur Senisi Mithat Cemal Kunla\'ın romanından uyarlanan 11 bolumluk TV dizisi "Üç tstanbul"un ardından, Tarık Buğra'nın romanından yola çıkılarak gerçekleştirilen "Küçük Ağa" adlı dizi pazar akşamları ekrana geliyor. 45'er dakikalık sekiz bölumden oluşan dizi, renkli. Tarık Buğra'nın 1963 yılında yazdığı aynı adlı romandan aktanlan "Kuçuk Ağa"nın yonetmenliğini, "IV. M u r a t ' , "Hacı Arif Bey", "Bir Adam Yaratmak", "Denizin Kanı" gibi dizilerın yönetmenı olarak tanıdığımız Yücel Çakmaklı yaptı. Bin kadar sanatçının ve 4000'e yakın figuranın rol aldığı "Küçük Ağa", TV'nin unlu yakılan dızisi "Yorgun Savaşçı"dan sonra en buyuk ve en pahalı dizisi sayılıyor. Dızının çekimı için yaklaşık 100 milyon Turk Lirası harcandı. 1983 yılının ilk altı ayında Bursa, Inegol, Iznik, Kutahya, Eskişehir, Bılecik, lzmir ve Istanbul'da yapılan çekim sırasında, ordu birliklerinden de yararlanıldı. >e'nin çalışmalarını engellemek uzere istanbullu Hoca'yı Akşehir'e yollarlar. 1919 yılının ilkbaharında Akşehır, yıllar suren savaşlardan arta kalan evlatlarını toplama çabası içindedir. Her ev bir babanın, bir kardesin, bir evladın yolunu gozler. Akşehir'in mezar sessizliğine bürünen gecelerini, bir tek Oâvur Mahallesi'ndeki Yorgo'nun, Minas'ın meyhanelerinden gelen kahkahalar, naralar, şarkılar, gitar ve ut sesleri boler. Akşehir'e ilk donenlerden biri, Arabistan'da sağ kolunu, sağ kulağını ve sağ yanağını bırakan Salih'tir. Onu da herkesten once çocukluk arkadaşı Niko karşılar. Ona dostluk gösterir. Aslında amacı, gençlik yıllarında kendisinden çok ustiin olan Salih'i ezmek, ondan oç almaktır. Salih'i giydirir, kuşatır, her gece babasının meyhanesinde saatler boyu içirir. Cepheden sakat dönen Salih, artık bir enkazdır ve bu halıyle anasını daha da çok üzmektedir. guzel konuşmasıyla herkesin hayranhğını kazanır, kasabanın gtızel kızı Emine'yle evlenır. Rumların meyhanesine devam eden Çolak Salih, bir papazla çocukluk arkadaşı Niko'nun onderlik ettiği gizli konuşmalara tanık olur. Rumlar Pontus Devleti'ni kurma çabası içindedirler. Salih'in gözü açılır, acizliğini yenmek için de sol eliyle silah kullanmaya alışır. Sonunda da, sol elini, yitirdiği sağ elinden daha iyi kullanır hale gelir. Kuvayı Milliye'ye katılır. Ama colakİığı düzenli birlikler halinde orgütlenen Kuvayı Milliyeciler arasında görev almasını engeller. O da, yorede Doktor Haydar Bey'in önderlik ettiği Kuvayı Milliyecilerin tum çabalanna karşın aralarına alamadıkları ve hakkında vur emri çıkardıklan İstanbullu Hoca'yı bulmak için komutanlanndan izin ahr. Salih'in sayesinde kararsızlıktan kurtulur, Çakırsaraylı'dan ayrılarak kendi çetesini kurar. Herkesin kendisini Istanbul'a kaçtığını sandığı bir sıra, Çerkes Ethem'e katılır. Ethem'in ve kardeşi Tevfik'in guvenini kazanır. Ama asıl Ankara'ya bağlı olduğundan, Garp Ceph;si Komutanlığı ile arası açık olan Ethem ve kardeşinin yeni kurulmakta olan orduyu ve devleti çokertmesini engeller. Artık o da Kurtuluş Savaşı kahramanlanndan biridir. Ama İstunbullu Hoca unutulmuş, öldu sanıldığı için de karısı Emine başkasıyla evlendirilmiştir. Oğlu Mehmet de onu babası olarak tanıyamayacaktır. "Kuçük Ağa"nın bu akşam başlayacak olan birinci bolumünde Çolak Salih'i 1919 baharının ilk günlerinde uç gun suren bir savaştan tek kolla ve yuzünde şarapnel yarasının korkunç iziyle Akşehir'e donerken göreceğiz. Kocasını ve büyük oğlunu şehit vermiş bir anayla gencecik bir yavuklu beklemektedir onu. Kasabada İtalyan askerleriyle Çolak Salih'in çocukluk arkadaşı Niko vardır. Bu arada, Akşehir'e iki kişi daha gelir. Bunlardan biri, halkın İstanbullu Hoca diye anacağı Mehmet Reşit Efendi, öbüru Doktor Yüzbaşı Haydar Bey'dir. Bu akşam 21.10'da ekranlara gelecek olan "Küçuk Ağa"nın ilk bölumunden önce TV'de, Tank Buğra, yazar ve eleştirmen Fethi Naci ile Prof. Mehmet Kaplan'ın katılacaklan, dizıye konu olan romanın ele ahnacağı bir açıkoturum var. Artık Hoca yok» Küçük Aga var Hakkında vur emrini öğrenen İstanbullu Hoca, kansını doğum öncesinde bırakıp gider ve Çakırsaraylı çetesıne katılır. Sakahnı kesmiş, sarığını, cubbesini çıkarmıştır. Küçük Ağa diye anılmaya baslayan kişinin istanbullu Hoca olduğunu bilen pek az kişiden biri de Salih'tir. Çok bağh olduğu Kuçuk Ağa'yı bulur ve onun Kuvayı Milliyecilere katılmasını sağlar. Küçuk Ağa da, Bir din adanıı İstiklal Savaşfna katılıyor "Küçuk Ağa", bir din adamının, İstanbullu bir hocanın, onceleri karşısında olduğu Kurtuluş Savaşı'nı giderek desteklemesı, hocalığı bırakıp Kuvayı Milliye'ye katılmasının oyküsudur. Işgalci lngılızlerle işbirliği yapan politikacılar, Kuvayı Millı İstanbullu Hoca'nın durutnu Akşehir'e yeni ayak basan İstanbullu Hoca, yaşadığı kentte dönenlerden habersiz, sırf Padişah'a olan bağhlığından öturu Kuvayı Milliye çalışmalarını engellemek için vargücüyle çalışmaktadır. Bu arada, yakışıklılığı, cesareti, sağlam mantığı ve İSTANBULLV HOCA Işgal kuvvetleriyie işbirliği yapan son Osmanlı padisahına bağlı politikacılar, Anadolu'yu yitirmemek için ken dilerine bağlı adamları Anadolu'ya gondermektedirler. Bunlardan biri de, Akşekir'de görevlendirilen İstanbullu Hoca'dır. Hoca, kasabanın güzel kızı Emine'yle de evlenir. YAZARI TARIK BUĞRA'NIN GOZUYLE "KUÇUK AGA": Törelerini, değer yargılarıııı iyi bildiğim insanlan o çetin dönemeçte anlatmak istedim AYDIN EMEÇ TRT'nın ünlu romancılarımızın yapıtlarına dayanarak gerçekleştırdiği buyuk TV dizi'eri, seçim çok onceden yapıldığı ve bir ön denetımden geçtiği halde kolay kolay ekrana gelemiyor. "Yorgun Sayasçı"'nın serüveni biliniyor. "Üç lstanbul"un başına gelenler de yönetmeni tarafından basına açıklandı. "Bir Ceza Avukatı'nın Anılan" ortada yok. Yıllar önce çekimi tasarlanan "Küçuk Ağa" da gosterıldi, gösterilecek derken sonunda ekranlara gelebildi. "Küçük Aga"nın sonunda giin ışığına çıkabilmesi, hiç kuşkusuz herkesten çok yazarı Tank Buğra'yı sevindırdi. Dizinin senaryosunu da yazan Buğra'nın gönlünde, "Kuçük Ağa"nın çok ozel bir yeri var sınırız. KİM KİMDİR? "Küçük Ağa"nın yazan Tarık Buğra, 1918 yılında Akşehir'de doğdu. Konya Lisesi'ni bitirdi. Önce fstanbul Tıp Fakultesi'ne, daha sonra Edebıyat Fakultesi'ne de\am etti. 1947 yılında Akşehir'de yayımlanan "•Masrettin Hoca"da gazetecılık mesleğıne girdi. Milliyet, Yeni İstanbul, Haber gazetelerinde çalıştı. Bir sure önce ayrıldığı Tercuman gazetesinde de uzun yıllar fıkra yazarlığt yaptı. "Oğlumuz" adlı oyküsüyle Cumhuriyet Gazetesı Öyku Yanşması (1948) ıkıncisı olan ve aynı yıl "Çınaraln " dergisindekı oykuleriyle dikkati çeken Buğra'nın, belli başlı romanları şunlardır: "Küçük Ağa", "İbistn Ruyası", "Firavun İmanı", "Dönemeçte", "Gençliğim Eyvah", "Yağmur Beklerken", "Osmancık." Tank Buğra, "Ibis'in Rüyası" ile 1971'de TRT Başarı Ödülü, "'Firavun tmanı" ile de Turktye M'ılli Kültur Vakfı Armağam (1978) aldı. önemini duşünmeden kavradım. Önce Ağır Ceza Reisi, sonra avukat olan babam kasabada saygın bir kişiydi. Topal Gazi diye anılan bir arkadaşı vardı ki üstü başı dokülurdü. Onunla yazıhanesinin arka odasında oturup akşamları biriki kadeh içtiklerini gördukçe uzülürdüm. Yakışiıramazdım babama bu adamla dostluk etmesini. Bir gun eve donerken, Belediye Meydanı'nda bunu kendisine soyledim. Hayatım boyunca babamdan yediğim ender tokatlardan biri işte o an suratıma indi. "Kim o, bilijor musun?" dedi babam. Ben ağlıyordum. Eve vardığımızda anlattı. Topal Gazi Kurtuluş Savaşı kahramanlarındandı, buyuk yararlıklar gostermişti. Sanırım "Küçük Ağa"daki Çolak Salih tipi o zaman yer etti kafamda. Yazar oldum, konu peşinde sürttum durdum. Ama alttan alta hep "Küçük Ağa", hep Kurtuluş Savaşı işledi. Yakından tanıdığım, törelerini, değer yargılanm bildiğim insanlan o çetin donemerte anlatmak istedim. " K u ç u k A g a " da, TRT'nin ele aldığı bazı diziler gibi kola> kolay ekrana gelmedi. "Küçuk Aga"nın dizi olma serüvenini bir de sizden dinle>elim... T. B. "Küçük Ağa" TRT gundemıne ta İsmail Cem'in Genel Mudürluğu sırasında geldi. Sonraki Genel Müdurler doneminde de tekrar tekrar ele ahndı. Ama hep ertelendi, kaldı. Bu yuzden soyluyorum. Sayın Macil Akman olmasaydı, "Küçük Ağa" dizisi de olmayacaktı. "Küçük Ağa", T\">e uyarlanan uçuncü romanınız. Daha önce "Ibiş'in Rüyası" ve "Yalnızlar")a aynı heyecanı >aşadınız. Bu konudaki düşüncelerinizi öğrenebilir mi>iz? T. B. "tbiş'in Rüyası" ve "Yalnızlar" çok talihsiz diziler oldu. Ben bir oyunumu tiyatro yonetmenine verirken, "Eti senin kemiği benim" derim.O iki diziden bana kemik bile kalmadı. "Yorgun Savaşçı", "Üç İstanbul", "Kuçuk Ağa"... Bu üç diziden ilki yayından kaldırıldı. Yönetmeni "Uç İstanbul"dan bazı bolümler çıkarıldığını açıkladı. "Küçük Ağa" epe) gecikmeyle gerçekleştirildi. f. B. Bu i^te, TRT'nin içinde ve dişında asıl yetkililer ve sorumlular değil de bırtakım gruplar etkih oluyor. Bunu gördüm. Şunu da kesinlikle gördum ki, az önce belırttiğim gibi, Macit Akman Paşa olmasaydı "Küçuk Ağa" ekrana gelmezdi. Denetimi zaman zaman suçlayan konuşmalar yaplım. Daha sonra açıklanmasını durustluk borcu saydığım bir duşuncem var: Denetim rahat değil. Sorumluluk paylaşılmazsa, alt kademedekiler ökuzun altında buzağı aramak durumuna duşüyorlar. Onlar da, "Başıma bir şey gelmesin". diyerek kılı kırk yarıyorlar. "Küçük Aga''yı engellemek isteyenler vardı Bence en önemhsi, "Kuçuk Ağa"nın ekrana gelmesini istemeyen bir grubun varlığıydı. Konuyu tam bilmeyen, romanı okumamış asıl yetkilileri yalana başvuracak kadar yanıltıyorlardı. "Kuçük Ağa"nın Celal Ba>ar'a o\gu olduğunu bile söylediler. Romanı okuyan herkes, istisnasız, buna sadece guler. Zaman açısından, yore açısından, maceraları bakımından Celal Bayar'la Kuçuk Ağa arasında en ufak bir ilişki kurulamaz. Sorunuzun asıl değindiği noktaya vereceğim cevap şu: Denetim, bir romanın dizi haline getirilmesine karar verildiğinde yapılmalı ve orada titiz davranmalı. Çekim de, konuyu saptırmayacak, dürust yönetmenlere verilmeli. O zaman TRT'nin de ba şı ağrımaz, kamuoyu da incinmez. Edebiyatımızda Kurtuluş Savaşı'nı konu alan romanlar var. Sizin "Kuçuk Ağa"yı yazarken öne çıkardığınız, özgün ve öbur Kurtuluş Savaşı romanlanndan farklı olan yaklaşımınu nedir? T. B. Ben, oteki Kurtuluş Savaşı romanlarında onemli bir yanılgı görürüm. yazarlarımızın çoğu, kendilerini kesinleşen sonucun etkisinden yeterince ve gereğince arındıramamışlardır. "Küçük Ağa" da en buyuk titizliğim, 1919 insanlarını 1919 yılının ortamı, şartlan, anlayışı \e değer yargılarıyla anlayıp anlatma çabası oldu. Bir yanda 600 yıllık bir de\let töresi var. Osmanlı bu torenin insanlarıyla üç kıtaya egemen olabilmiş. Bu insanların bu toreden hemencecik kopuvermelerini beklemek, insanı da, toplumu da anlamamak demektir. Yeni bir bayrak açılıyor. Bugun bütun dünyanın Atatürk diye tanıdığı ve değerlendirdıği Musıafa Kemal bile, o sıralar kendi bırlik çevresinın ve kendi meslektaşlarının dışında çok bilinen bir isim değil. Kolay mı, 600 yıllık otoriteden bu bilinmeyen ve o guniın şartlanna göre tanıtılması, kabul ettirilmesi, kısacası propagandası imkânsız denecek kadar guç olan bir yeni lider adayına geçivermek?.. Ben o ınsanları bu çetin yol ayrımında, çektikleri acılar, tereddutler içerisinde vermek, başka bir deyişle destan değil de dramatik'bir eser yazmak istedim Dizide, gorduğum kadarıyl. söyleyeyim, oyuncuların ve yonetmenin yorumu benim bu çabama dost davrandı sanıyorum. Son olarak da, filmin nıu/ığini yapan \ alçın Tura'ya, montajcı Hasan Bayraktar'a, kameranıan Mustafa ^ ılıııa/'a. oyunculara se "Küçuk Ağa" dızısiııe emeği geven herkese teşekkür cdiyoııım. İKİ YİĞİT "Küçük Ağa"nm başarılı oyunculanndan ikisi, Doktor Yuzbası Haydar Bey rolundeki Haluk Kurdoğlu ile Çolak Salih rolundeki Fikret Hakan. YAPIM VE OYUNCU KADROSU Y'azan: Tarık Buğra Vnpımrı: llksen Bektaş Yonetmen: Yucel Çakmaklı Senaryo: Tarık Buğra Görüntü Yönetmeni;.... Musıafa Yılmaz Müzlk: Yalçm Tura Balis Çavuş: Haet Yunus: Ali Rtza: Hurşit: Sabri Ista: Lçfter: ÖkUeş: Oynayanlar İstanbullu Hofa: Çetin Tekındor Pehlivan: Salih: Fikret Hakan Dr.tfinas: .41i Emmi: Kadir Savun Jandarma Komntom: Ağır Ceza Reisi: Ahmet Mekın Kahveci: Dr.Vüzbaşt Haydar Bey: Haluk Kurdoğlu Belediue Bafkant: Yüzbaşt Hamdi: Eşref Kolçak Çartket: Yüzbaşt :Va:mi: Yusuf Sezgin Mumeu Vfustafa.Emine: Aydan Şener Barba: Hatiee: Bahar Öztan 4şçt; Salih'in annesi: Muazzez Kurdoğlu Sadi: Küçük Hacı: Turgut Savaş Mevlüt Ağa: Çakırsaray lı: Erol Taş Ruziye: Sevırıç \ış Alan Po: Tfüftü: Agâh Hün Rustem: Topal ismnil: Haet Krl Huseyin: Ali Şen Tevfik Bey: Yıldınm Gencer Sarıea: Ytko: Atılla Ergun Seyis: Suleyman Turan B i r e r f o t o ğ r a f g i b i Ahmet Evintan kazındı Ferdi Atuner Sayın Buğra, "Küçük Sumer Tilmaç Osman Atyanak Ağa" ile kendi çocukluğunuz Kenan Pars arasında ilişki bulunduğu bilinir. Turguı Özatay Bunu bir kere daha sizden dinReha Yurdakul lesek... T. B. Her yazarın gonlunNubar Terziyan de bir büyük konu yatar. Hatta Talat Gözbak bunu yazmak içine doğmuştur. thsan Yuce Benim için de "Küçük Aga" Muhip Arcunan böyledir. Neden mı? Garp Cepthsan Devrım hesi Komutanhğı Akşehir'e gelHuseyin KâşıJ diğinde 3,5 yaşındaydım. O günHuseyin Kutman lerden bir takım fotoğraflar kalHayri Caner dı kafamda. Yaralıların yatırılO.Nuri Ergun dığı okul evımize komşu olan biYalçın Akçay naydı. Sedyeler bahçeye taşmıştı. Iniltıler, feryatlar, sayıklamaNun Alço lar kulağımıza gelirdi. Cepheye Süheyl Eğriboz sevk edilen askerlere kapı onleKâzım Kartal rınde su verirdik. Top sesleri duHakkı Kıvanç yulurdu. Bunlar birer fotoğraf Tevfik Şen gibi kazındı beynime. Savaşın YÖNETMENİ YUCEL ÇAKMAKLPNIN AGZINDAN "KUÇUK AGA" Sinemanın bir eksiğini giderdik Yücel Çakmaklı, yönettiği dizi hakkında şöyle konuşuyor: Biz Asıl büyük savaşların değil, daha çok çete savaşlarının olduğu döneme eğildik. Onun için filmde büyük meydan savaşlan yerine, bu tür çatışmalar var." ATİLLA DORSAY Yucel Çakmaklı, 1937 doğumlu. 1%9'dan başlayarak sinemamızda çalıştı. Yeşilçam'daki hemen tum filmlerinde "İslami göruş"u sa\undu, o vıllardaki "Milli Sinema" eyleminin başta gelen ısimlerinden oldu. Çakmakh'nm bazıları ılgınç sinemasal ozellikler taşıyan filmlerinin hemen lurau TV'de gö>>terıldi. "Diriliş", "Kı/.ım A>şe", "Memleketim"... 19^4'ten sonra TRT'ye girerek sinemadan uzaklaşan Çakmaklı, burada "Bir Adam Yaratmak", "Denizin Kanı", "Dordüncü Murat" gibi TV film \e\a dızılerini yonetti. Çakmaklı, TV'de başlayarak "Kuçuk Ağa" dızısıyle ilgilı sorularımızı yanıtladı. " Bu filmin hazırlanma ve çekimi ustune bilgi verir misiniz?" " Bu proje, daha 1975'te Nevzat Valeıntaş zamanında TV'ye u\gulanacak Turk romanları listesinde yer almış, yönetim kurulunca ilke olarak onaylanmıştı. Bu liste, 197677'lerde\enilendi. 1979'da ise hazırlık başladı. O zamanlar, Osman F. Seden'in yönetmesı duşunülmuş, senaryo Tank Buğra'ya sipariş edilmışti. Proje, sonra ikı yıl kadar enelendi. 1983 başlarında ıse bana onerıldi Bir >ıl yoğun biçimde çalışarak dıziyi çektik. " Kaç rol var duide?" '" 10 başrol \ar. Bi'nun yanı sıra 60 kadar yardımcı rol olduğu sovlenebilir. " Senarjo sizce iyi miydi? Si/in düşunduğünüz yapıya u>gun muydu?" " Senaryo iyi bir senaryoydu. Proje bana verılince Tarık Buğra ile yeniden gözden geçırdik. Çekim sırasında da Tarık Be> sık sık bulundu, kuçuk değişiklikler yaptık. Tam bir işbirliği oldu aramızda." " Sizce bu dizinin se>irci>e vereceği ana düşünce, ana mesaj ne olacak?" " Roman esas olarak İstiklal Savaşı'nın veya dığer adıyla Milli Mücadele'nin bir bolumunu anlatmaktadır. Bu savaşta kıı>a>ı Milliye hareketı, bunun meydana çıkması, sosyal ve psikolojtk ortamı, kuvayı Milli>e ruhu denen şey anlatılmaya çalışılmaktadır. Savaştan çok sa\aşanlari" so>yal/pMkolojık Jurumları anlatılmakta, hu^ial Savaşımız'a Anadolu'dan bakılmaktadır. Olaylar, romandaki gibi 1919 nisanıyla 1922 arasında yer alıyor. Bız, asıl buyuk savaşların değil, daha çok çete savaşlarının olduğu bir doneme eğildik. Onun için filmde buvük meydan savaşlarından çok bu tur çatışmalar var. Roman, asıl buyuk zaferin eşiğinde bitiyordu. Dizi de oyle bitiyor." kimi, altyapı, oyuncu, teknık eleman birikimi... Hepsinı kullandık. Bizim sinemamız, biliyorsunuz, İstiklal Savaşımız'a hep eksik eğilmiştir. "Küçük Ağa", bu konuya eğilen filmlerin en iyisi oldu sanıyorum." " Oyunculardan söz eder misiniz?" " Başrolde, once İstanbullu hoca, sonra "Küçük Ağa' olan kişilikte tiyatro oyuncusu Çetin Tekindor çok iyi bir oyun verdi. İlk kez sinemada önemli bir rol almasına karşın, 78 buyuk sinema ısmi karşısında ezilmedi, on plana çıkmayı bildi. Çolak Salih, Fikret Hakan'ın yeniden doğuş rolüdur bence... Âhmet Mekin, Kşref Kolçak. Kadir Savun, Erol Taş ve burada sayamayacağım birçok unlü oyuncumuz, çok başarılı lipler çizdiler. Film, biraz da hepsinın omuzlarında duru\or. Teknik işlemler, Şal'ak laboratuvarında yapıldı. Çok mukemnıeldır, kusursuzdur di\cnıcnı, anut sinemamızın inıkânlarıııa gore en lyısıni yapmaya En pahalı film " Film sizi tatmin etti mi? Utediğinizi tam olarak yapabildiniz mi?" '• Film, "Yorgun Savaşçı" ile birlikte Kurıulııs Savaşımız'a eğilen ıkı filmden biridir. 98 milyonluk butçesiyle TRT'nin yapıırdığı en pahalı film olmuştur. Bu konııda bir derece iddialıyız elb^tte.. U/erımize buvuk bir yut yuklenmıstı. onun altından kalkma\a çalı>tık. Turk Sıneması'nın 70 yıllık binkıminden yararlandığımı/ı soyleycbılirinı. Sanat bırikimı, sinema dıli biri TV DIZH.F.Rl\l)E\ "Kuçük Iğa'nın yönetmeni Yücel Çakmaklı, daha once de TV için "Bir \dam Yuratı'uık". "Denizin Kanı". "/H Murat" gibi dizileri yonetti.