Katalog

7 OCAK 1984 HABERLER CUMHURİYET/7 Halkçı Parti: Gerekirse Anayusa Mahkemesi W gideriz ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Halkçı Parti Grubu adına yapılan açıklamada, "antidemokratik unsurlar taşıyan Yerel îçimler Yasası'nın hukuki açıuan incelendigi" açıklandı. Bu incelerae sonucunda, yasa konusunda Cumhurbaşkanı ile bir görüşme yapılabileceği ya da Anayasa Mahkemesi'ne başvurulabilece^i belirtildi. HP Grubu adına açıklamalarda bulunan Ankara milletvekili Seyfı OkUy, yasanın bazı maddelerinin Anayasa'ya aykırı olduğun»; belirterek, yasanın seçenler ve seçilecek olanlar açısından önemli kısıtlamalar getirdiğini, demokrasinin yerel düzeyde yaygınlaştırılması olanaklarının bütünüyle kısıtlandığını söyledi. HP'nin kuruluşlann\ tamamlamış tüm partilerin yerel seçimlere katılmalan için ciddi ve etkin bir davranış ortaya koyduğunu, iktidar partisinin HP'nin bu tutumu karşısmda kendi üyelerının aldıkları komisyon karannı da değiştirerek, olumsuz tavrından vazgeçmek zorunda kaldığını belirten Oktay, şunları söyledi: "Yasa teklifinin incelenmesi konusunda muhalefetc zaman tanınmaması karşısmda öteden beri iktidar partisinin uzlaşmaz davranışlarını da dikkate alan grubumuz, olurumu diger muhale'et partisi ile birlikte terketmiştir. Onceki geceden beri yaptığımız incelemeler sonunda bu yasanın önemli noksanlıklar, antidemokralik unsurlar ve sakıncalar taşıdıgını saptamış bulunuyonız. Gnıbumuz bu yasa/i Anayasa'ya uygınluk açısından inceletmektedir. tnceleme sonunda çıkacak dunıma göre, hareket edilecektir." TARİH UYGUN DEGIL 25 mart tarihinkı Türkiye'nin iklim koşullarına uygun düşmediğini, bu tarihin seçime girecek partileri hazırhksız yakalama amacıyla belirlendiğini kaydeden Seyfı Oktay, ANAP'ın amacınm seçime girecek pnrtileri TRT'de konuşturmadan seçimleri oldubittiye getirmek jlduğunu söyledi. Yasayla getirilen onda birlik baraj sisteminin Anayasa'nın 10. maddesinde yeralan yasa önünde eşitlik ilkesiıe aykın olduğunu, milti iradeanlayışına da ters düştüğünü beîrten Oktay, "Bu sistera yerel ytoetimlerde muhalefeti çok cıludüşürme veya yok etme gibi telılikeli bir duruma götürmektedr" dedi. Oktay, yasamn Belediye ve ll Genel MecSs üye sayısını çok azalttığını, bunun da Anayasa'nın 10. raaddesiyle çeliştiğini söyledi. S'çimlerde birleşik oy pusulasını» kaldınlarak her parti ve bağımaz adayın kendi pusulasını keniisinin bastırması hükmünü deeleştiren Oktay, bu sistemin partileri ve dolayısıyla yerel yönetimi parababalannın güdümüne sokacağım söyledi. Oktay, büyük şehir yönetiminin hukuki statüsünün yasa hiikmünde kararnameler ile düzenlenmesi hükmünün Anayasa'nın 91. maddesine aykırı olduğunu, Meclis'e ait yasama yetkisinin hükümetçe üstlenilmek istendiğini bildirdi. Yasada büyük şehrin tanımlandığına dikkat çeken Seyfi Oktay, yasadaki sakıncalı hükmün de, Belediye Meclisi ve ll Genel Meclisi üye adaylarının ilçe Yönetim Kurullannca saptanması olduğunu sözlerine ekledi. Seyfi Oktay'ın HP adına düzenlediği basm toplantısına grup sözcüsü Sururi Baykal ile lçişleri Komisyonu Uyesi tbrahim Ural da katıldı. Sıuıalp: Ozal manzarayı anladı karar değiştirdi MDP Genel Başkanı, "Milleti kandıranlar bunun vebalini, sorumluluğunu sırtlannda tasırlar" dedi. TÜREY KÖSE BERGAMA Milliyetçi Demokrasi Partisi Genel Başkanı Turgut Sunalp, Yerel Seçimler Yasa Tasarısı'nın mecliste hızla görüşülmesi konusunda, "Acelenin nedeni diger partilerin hazırlanma süresini kısaltmak. Özal manzarayı anladı. Seçmenlerinin karşısında kiiçük düşmemek için karannı değiştirdi. Zaten kendisi yapısı itibariyle hızla karar değiştirebilir" dedi. Izmir ll Başkanı Yüksel Öke'nin aralarında bulunduğu 35 il başkanının istemleri konusunda ise "Partiye dinamizm getirilraesi genel merkezin de isteği. Ancak büyük kongre yapılması da iklime baglı" şeklinde konuştu. Seçmenlerine teşekkür etmek için önceki gece lzmir'e gelen MDP Genel Başkanı Turgut Sunalp, dün yarunda parti Genel Muhasibi Macit Zeren, milletvekili Işılay Saygın , il başkanı Yüksel Öke ve bazı yönetim kurulu üyeleriyle birlikte Menemen, Aliağa, Kınık ve Bergama ilçelerini ziyaret etti. Sunalp Yerel Seçimler Yasa Tasansı görüşülürken ret oyu vermek yerine, daha etkili bir tavırla meclisi terk ettiklerini belirterek, "Milleti kandıranlar bunun vebalini, sorumlulugunu sırtlannda tasırlar" dedi. MDP Genel Başkanı Turgut Sunalp'ı Menemen'de ilçe başkanı ile. sayılan 10'u geçmeyen partililerkarşıladı. Sunalp burada yaptığı konuşmada özetle şunları söyledi: 25 martta yerel seçimlerde partimizi daha ileri götürecegiz. Genel seçimlerin kandırmacıhğını, millet yavaş yavaş anlamıştır. Yerel seçimlere kadar daha da anlaşılacaktır." Turgut Sunalp kendisine ilçe binasının yanındaki fınndan alınan ekmeğin verilmesi üzerine, "Bu ekmegin fiyatı 12 yılda 30 misli arttı. Özal çok siiratli oldu| u için Özal'ın ayını sene sayın. bundan sonraki artışı hesaplayın" dedi. AFFA ÇALIŞIYORUZ Turgut Sunalp af konusuna da değinerek şöyle konuştu: "Türkiye'de 72 bin kader kurbanı var. Bize en çok cezaevlerinden af talebiyle mektup geliyor. Kader kurbanlan ve basın mensuplan için affa çalışıyoruz. Ancak devletin altına dinamit koymuş, hunharca cinayetler işlemiş, gayri ahlfiki işler yapmış kişiler için af düşünmüyoruz. Cemiyetin, milletin merhamelini kazanmış olanların affı diişiinülmelidir." HP İLE AYRILIKI AR Turgut Sunalp Mecliste Yerel Seçim Yasa Tasansı görüşmeleri sırasında aynı tavn koyduklan HP ile partileri arasında önemli görüş ayrılıkları olduğuna değinerek şöyle konuştu: "Biz muhalefette de muhalifiz. Mecliste garip bir muhalefet doğdu. İki muhalif parti arasında büyük farklar var. Biri mecliste sağ kanattaki tek parti. Diğeri anayasanın izin verdigi kadar solda. ANAP kesinlikle herhangi bir yöriingede yer almış degildir. tktidar partisi karışık bir partidir. Her kesime hitap etmek güzel bir şey. An» partiyi her kesimin at koşturduğu bir yer haline getirmek yanlış." MDP Genel Başkanı Turgut Sunalp bugün ve yann da ilçe ziyaretlerini sürdürecek. Başöakan "yerel seçim tarihinin açıklanmasıyla diğer partilerin hazır olmadıkları anlaşüdı" dedi. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Başbakan Turgut Özal, bundan sonra önemli ekonomik karar olmadığını ve zam yapmayacaklanm açıklarken, " N e zamana kadar?" sorusuna "Allah bilir!" yanıtını verdi. Özal, Ulusu hükümeti döneminde zor durumdaki şirketlerle bankalara verilen paralar konusunu incelettiğini belirterek, "Sonımlular hakkında takibat, kanunlara göre yapılamayacak ama en azından ilerisi için tecrübe olur" dedi. Başbakan Turgut Özal, Başbakan'ı izleyen gazetecileri makamında ilk kez kabul ederek bir süre sohbet etti ve sorulan yanıtladı. ANAYASA'YLA FİLAN İLGİSt YOK Başbakan Turgut özal'a yöneltilen sorular ve yanıtları şöyle: Soru DYP Genel Başkanı Yıldınm Avcı, yerel seçimlere tüm partilerin katılmasının Anayasa hükmü olduğunu, şimdiki sonucun ANAP'ın bir bağışı olmadığını söylüyor. Siz ise aksini... Başbakan Biz buna daha 10 gün evvel karar vermiştik. Ama acaba hazırlar mı? diye merak ediyorduk. Hazır olmadıkları anlaşıldı şimdi. Bunun Anayasa'yla falan ilgisi yok. Eğer biz bu kararı almasaydık, mevcut kanunlara göre giremezlerdi. Gayet basittir, bunu herkesin böyle bilmesi lazımdır. Kimseden korkmadığunızı, kimseden çekinmediğimizi, milletimize güvendiğimizi açıkça ifade ettik. Biz milletimize güveniyoruz, nasıl 6 kasım seçimlerinde doğru karaı vermişse, bu seçimlerde de doğru karar verecektir. Buna büyük inancımız var. ÇünkU, bu memleketi bir daha badireye atmayı memleketin hiçbir ferdi de, biz de istemeyiz. Bunu da göreceğiz. EN FAZLA OY Soru ANAP yerel seçimler Özal: Iferel seçime kadar başka zam yok de eski oy oranını konıyamazsa, güçlü parti olarak çıkmazsa, erken seçim söz konusu olur mu? Başbakan ANAP yerel seçimlerde ümit ediyorum ki, en fazla rey alacak.Tabii, fazla partiler de seçime giriyor. En fazla rey alacak parti biz olacağız. Bunun nispetini söyleyemem, ama en çok oyu biz alacağız. Üç parti değil, galiba 6 parti seçimlere girebilecek. En fazlareyalacağımızı açıkça ifade ediyorum. Ne nispette oy çıkar, bu milletin takdiridir, onu da hep beraber göreceğiz? Soru Daha önce yerel seçimlerin tarihini ne zaman kararlaştırtnıştınız? Başbakan Merkez Karar ve Yönetim Kurulu'nda da bu kararı almıştık. Demek duyamamışsınız. Kimseye söylemedik, söylemeyin dedik. Arkadaşlarımızdan demek ki hiçbir sızıntı olmamış. Fire vermemişiz. 35 kişiydik Merkez Karar ve Yönetim Kurulu'nda. 35 kişiden hiçbirisi söylememiş. Bu sizin başarısızlığınız değil, bizim sağlam olduğumuzdan. Soru Son gübre zammı ile orta direk çiftçilerin beline kazma vurulmuş olmadı mı? Başbakan Gazetelerde bir ajansın haberi çıktı, gübreye zam yapıldı diye. Oysa biz zammı yeni yaptık. 1 ay önceden zam yapıldı diye haber çıkar mı? Bakınız, yanlış haberler nereye kadar götürüyor? Gübre zammını yaptık biliyorsunuz. Aslında bu zammı daha sonra yapmayı düşünüyorduk, belki seçim sonrası. Fakat şöyle birşey çıktı. 4 gazetede bir ajansın, biz daha zam çalışması yapmadığımız halde, zam yapıldı diye haberi çıktı. Peki ne oldu? Çiftçimiz akıllı. Bazı akıllı adamlar da var. Herkes gübreye hücum etti. Spekülasyon başladı. Biz de mecbur kaldık zam yapmaya. Yani mecbur kaldık derken, düşünüyorduk yapalım mı, yapmayalım mı? diye. Hiç hesapta yoktu. Ama bir an evvel bu şekilde yaptık. Bu şekilde haberler yayümıştır. Yani bu haberi veren ajansı mahkemeye bile verebiliriz Basın Kanunu'na göre. Halbuki böyle bir şey yok. Bunu bir de tetkik etmeden bütün gazeteler yazdılar. Soru Bir yanlışlığa raahal vermemek için giriş çıkışlarda doğrulatmak, teyit etmek için rahat soru sorulabilir. Başbakan Anladım da, şimdi zam konusu her gün konuşulacak bir konu değildir. Açıkça söylüyorum, bundan sonra hiçbir şey yok. Zam yok. DİĞERLERİ SERBEST Soru Ne zamana kadar? Başbakan Allah bilir. Artık bilemiyoruz. Seçim sonrasına, belki daha sonrasına. Çünkü ana mallara zamları yaptık. Zaten diğerleri serbest. Kamu iktisadi teşebbüslerinin bir kısmı zaten serbest, Sümerbank kendine göre ufak tefek yapıyor. Piyasaya uyması lazıtn. Petrole yapılır, misal olarak söylüyorum. Dolara bağlı olarak yüzde 3 yapılabilir. Ondan hiç kimsenin şüphesi olmasın. Biz memleketin meselelerini filan veya falan endişeyle geriye atamayız. Bakınız, yaptığımız şeyler ortada. Elektriğe yaptık, gübreye yaptık. Petrol normal rayına girdi. Ondan daha büyüğü Tekel'e yaptık. Ve inanıyorum ki, yaptığımız işler memleket haynnadır. İNCELEMEDEN BIRAKMAYIZ Soru Zor durumdaki şirketler ve bankalara bundan önceki hükümet döneminde verilen paralann hesabını soracagız demiştiniz? Başbakan Vallahi inceletiyoruz. Bunlan incelemeden bırakmayız. Nedir, ne olmuş, nasıl olmuş? Bu konularda ben ilgililere talimat verdim. Bunlan inceleyin getirin bize, nedir, nerden olmuş hadise, niye bu hale gelmiş? Bunlan incelemeden bırakmayız. Bir kere şirket kurtarma diye bir şeyımız yoKtur. Bunu söyleyeyim. Yapabileceğimiz genel yardım, genel mahiyettedir. Her şirket kendi ayağının üzerinde duracağı imkânlannı sağlasın, kendi malını, villasını satsın ve sermayesine ilave etsin. Bunun da kolaylığını, dünkü kanun maddesiyle getirdik. AÎNKA'NIN AÇIKLAMASI Özal'ın basın toplantısında kastettiği ajans olan ANKA konu ile ilgili bir açıklama yaptı. Açıklamada şöyle deniliyor: "Başbakanın bu ilginç ve bugüne kadar örneği yaşanmamış iddiası ciddi maddi yanlışlar içermektedir. Öncelikle ANKA söz konusu haberi bir ay önce değil, 31 aralık 1983 günü vermiş, gazetelerde 1 ocakta yayınlanmıştır. Haberde zam yapıldı ifadesine yer verilmemiş, yapılıyor denmiş, ocak ayının ilk haftasında açıklanacağı duyurulmuştur. ANKA haberinde fiyatlar zammın yüzde 50 olacağına göre düzenlenmiştir. Çünkü hükümetin teknik çalışması böyleydi. Ancak zammın hükümet katında yüzde 60'a yükseltilmesinde tereddüt edilmemiştir. 10 puanlık arttırımdan kim sorumlu tutulacaktır!' ALLAH BtLİR Özal, "Ne zaman zam yapılacağını Allah bilir. Seçim sonrasına, belki daha sonrasına, fakat petrole dolara baglı olarak yüzde 3 zam yapılabilir, kimsenin şüphesi olmasın" dedi. (Fotoğraf: R/ZA EZER) Yeni dışalım rejiminin ilk kurban adayı Kl'Pler KİT'lerin ürettikleri ürünlerin dışalımında gümrük ve istihsal vergileri düşürülüp, fon konmazken, özel sektörün ürettiği pek çok malda hem vergiler yükseltildi hem de yüksek fonlar konuldu. MERAL TAMER "Yerli sanayii dış rekabete açacağız", "devletozel sektör ayınmı yapmaksızın tüm tekellerin belini kıracagız",gerekçeleriyle hazırlanan yeni dışalım rejiminin ilk kurban adayı olarak devlet tekelleri ortaya çıkıyor. Yeni dışalım rejimi KlT'lerin ürettikleri ürünlerin dışalımında gümrük ve istihsal vergilcrini düşürür ve fon koymazken, özel sektörün Ürettiği pek çok malda hem vergileri yükseltmiş, hem de yüksek fonlar koymuş bulunuyor. örneğin SEKA'nın ürettiği kâğıdın gümrük vergisinin yüzde 25'ten yüzde l'e, istihsal vergisinin yüzde 15'ten yüzde 10'a, matbaa ve yazı kâğıdında gümrük vergisinin yüzde 50'den yüzde 30'a, istihsal vergisinin yüzde 20'den yüzde 15'e, sigara kâğıdında gümrük vergisinin yüzde 50'den 35'e, istihsal vergisinin yüzde 20'den yüzde 15'e indirildiği dikkati cekiyor. Yeni dışalım rejiminde Türkiye DemirÇelik lşletmeleri, Ereğli DemirÇelik, PETKİM, Etibank, KaradenizBakır lşletmeleri ve Seydişehir Alüminyum tesisleri gibi bakırdan alüminyuma, demirçeliğe ve plastiğe dek sanayie hammadde vearamah ürcten pek çok devlet tekelinin ürünlerinin dışalımında gümrük ve istihsal vergilerinin düşürüldüğü görülüyor. 12 Eylül döneminde özal'ın yüriittüğü işlevi bugün üstlenmiş görünen ve ekonominin kaptanı konumunda olan Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarı Prof. Ekrem Pakdemirli de hafta içinde televizyonda yaptığı geniş konuşmada bu saptamayı bir anlamda doğruladı. Prof. Pakdemirli "yeni ithatat rejimini hazırlarken ilke olarak hammadde üreten sanayie yüzde U ile 15, ara malı üreten sanayie yüzde 1530, mamül mal üreten sanayie ise ithalatta yüzde 3050 arasında gümrük vergisi koyduk," dedi. Ülkemizde sanayie hammadde veya aramalı veren kuruluşların büyük bölümü KİT olduğu için, doğal olarak korumacılık duvarlan en fazla devlet tekellerinde indirilmiş ve öncelikle KlT'ler dış rekabete açılmış oluyor. Özal'ın ekonomik görüşlerine karşı olan bir uzman, bu kararları yorumlarken, "Özal ise KİTIeri iflas ettirmekle başlıyor," şeklinde konuşuyor. "Tüm tekellerin belini kıracağız", vaadiyle yola çıkan özal Hükümeti kimi çevrelerin.görüşüne göre (1) Yüksek fonlarla özel sektör tekellerini koruyarak, (2) Yüksek fonlar sonucu yerli piyasaya yüksek fîyatlarla girecek Avrupa mallan karşısında yerlilerine de fiyat yükseltme olanağı vererek ve (3) KlT'lerin ürettiği ve sonuçta özel sektörde kullanılan ara malı ve hammeddeleri dış rekabete açıp, çoğunluğu özel sektörün elinde bulunan mamul mal sanayilerine kaliteli ve ucuz hammadde sağlama olanağı yaratarak özel sektörün tekel ve oligopol yapıdaki kuruluşlanna "çifte kaymaklı ekmek kadayıfı" sunmuş oluyor. Nitekim yeni dışalım rejiminin aynntılarının belli olmadığı gunlerde "ithalat karaıian yerli sanayii çökertir. Biz Avrupa malhnyia rekabet edemeyiz", diyerek seslerini yükselten özel sektör temsilcileri, yüksek fonlan ve dış rekabete karşı gümrük duvarlarıyla korunmanın sürdüğünü gördükten sonra rahat bir soluk almış ve seslerini kesmiş görünüyorlar. Prof. Pakdemirli'nin aynı televizyon konuşmasındaki bazı sözleri de, yeni dışalım rejiminde yerli sanayinin bir bölümünün korunması esprisinin yattığını gösteriyor. Prof. Pakdemirli, başta otomotiv ve dayanıklı tüketim mallan olmak üzere yerli sanayinin bazı dallarını yeni dışalım rejiminde de koruduklarını ve bu amaçla bu tür mallara yüksek fonlar ve gümrük vergileri koyduklarını belirttikten sonra biraz da politik bir yaklaşımla "bu sanayileri korurken çıkış noktamız, o sektörlerde çalışan yüzbinlerce isçi olmuştur",diyor. Ama Prof. Pakdemirli'nin ağzmdan bu sözleri duyduktan sonra Sanayi ve Ticaret Bakanı CahitAral'ın yeni dışalım rejimini yorumlarken, "sanayici hizaya gelsin. Herkes bizim önce ceketi, sonra pantalonu çıkaracagımızı beklerken, biz aniden bikiniyle karşılarına çıktık," yolundaki sözlerini anlamak oldukça zorlaşıyor. Çünkü yeni dışalım rejimi için "belli sanayiciler yine işlerini kotardılar. Dediklerin yaptırdılar ve kendilerinin sırça saraylarını yıktırmadılar", da deniyor. İstanbuTda miting gtizergâhları belirlendi Haber Servisi Istanbul Belediye sınırları içinde toplantı meydanlan ve gösteri yürüyüşleri güzergâhlan yeniden belirlendi. 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Yasası'nın 6. maddesi uyannca belirlenen ve valilik tarafından açıklanan tstanbul'daki toplantı meydanlan şöyle: Saraçhane, Bayrampaşa, Hürriyeti Ebediye, Okmeydanı (Darülaceze yanı), Küçükköy Top alanı, Sanyer, Bahçeköy yolu, Çayırbaşı sahası, Beykoz Çayıralanı, Bağlarbaşı, Söğütlüçeşme (eski tramvay deposu arkası), Esenler Çeşme, Kocasinan Belediye, Pendik Mehtap Gazinosu yanı, Büyükada Atatürk Meydanı. Gösteri yürüyüşü güzergâhlan da şöyle belirlendi: Fatih'te Yenikapı lşıklar Mustafa Kemal Paşa Caddesi Atatürk Bulvarı Saraçhane Meydanı. Eyüp'te Haliç Tüneli girişi, Bayrampaşa dönüşü Bayrampaşa Alanı. Şişli'de Çağlayan Meydanı, Abidei Hürriyet Caddesi Hürriyeti Ebediye Meydanı. Kasımpaşa îplikçi Kavşağı Piyalepaşa Bulvarı Okmeydanı. Gaziosmanpaşa'da, eski Edirne yMu 500 Evler Küçükköy Topaianı. S>üiver'de, Büyükdere Caddesi Hacı Osman lşıklı Kavşak Kilyos girişi (Sahil Güvenlik Komutanlığı arkası) Bahçeköy yolu Çayırbaşı Futbol Alanı. Beykoz'da, Onçeşmeler Meydanı Yalıköy Caddesi Beykoz Çayıralanı. Lsküdar'da, Zeynep Kamil Hastanesi önü Nuh Kuyusu Caddesi Bağlarbaşı. Kadıköy'de, Yoğurtçu Parkı Kuşdili Caddesi Salı Pazarı içi Mahmutbaba Sokak eski tramvay deposu. Bükırköy'de, E5 karayolu, Şirinevler giriş kavşağı Mareşal Fevzi Çakmak Caddesi Fatih Caddesi Barbaros Caddesi Kocasinan Belediye Meydanı. Bakırköy'de, Su Terazisi Mevkii tnönü Caddesi Esenler Çeşme Meydanı. Kartal'da tstasyon Meydanı Gaziosmanpaşa Caddesi Mehtap Gazinosu yanı. Büyükada'da, Büyükada İskelesi Atatürk Alanı. "Bankalar döviz alımında tist sınır uygnlamayı sürdürürlerse ayda 2 milyar lîra kayba uğrarlar" Döviz satışı için çekimser duran bankalar azami sı bir esneklik getirdik. Bankalar nırı uygulayarak döviz toplamaya çalışıyor. Merkezüst sının uygulamakta serbesttir. Ancak da kenBankası ise 3 gündür dolar değerini sabit tutuyor. dilerinebunun zarartarıBunu da ait olacaktır. Hükümete göre bankalar pencere sistemine henüz ki bankalar sisteme önümüzdeayak uyduramadı. Kendilerine belli bir serbesîlik ge hafta adapte olacaklardır" ki dedi. tirildi, üsî sınırı uygulamakta serbesîler, ancak ınevduatlannın yüzde 20'sini ay sonlarında Merkez Ban YÜZDE 20 MERKEZ BANKASI kası'na devrederken zarara uğrayabilirler. Döviz satışı yapmakta çekimMerkez Bankası bugünden itibaren sadece kamu keser kalan bankaların döviz alış işlemlerinde azami limiti uygusiminin ithalatına aracılık edecek. layarak döviz toplamaya çalışZiraat Bankası da uygulamanın fiili bir devalüasyona dönüşmesini önlemek için diğer bankaların altında bir kur saptamaya başladı. Bu arada hemen tüm bankaların döviz özellikle de dolar satışı konusunda çekimser kaldıkları gözlendi. "Pencere sistemi" uygulamasının kazandığı yeni boyutlar konusunda Cumhuriyet muhabirine bilgi veren bir hükümet yetkilisi, "Biz serbesti imkânı veren tıkları gözleniyor. Ancak bankalar sağladıkları bu dövizin yüzde 20'sini Merkez Bankası'nca belirlenen fiyattan Merkez Bankası'na devretmek zorunda olduklanndan önemli zararlara uğrayabilecekler. Bu konuyu görüşmek üzere tüm banka müdürleriyle Ankara'da bir toplantı düzenlendiğini bildiren bir Merkez Bankası yetkilisi şunları söyledi: "Gördügümüz kadanyla bankalar şaşkınlık içindeler. Bir bilmeleri gerek. Ö>le umuyonım yandan döviz satışı yapmazken öte yandan alışlarda yüzde 6'lık tavanı zortuyorlar. Ancak bankalar her ay sonunda yüzde 20 kuralı nedeniyle yaklaşık 100 milyon dolarlık dövizi Merkez Bankası'na devretmek zorunda kalacaklannı unutmasınlar. Bu uygulamayı sürdürürlerse bankalann her ay yaklaşık 2 milyar liralık bir kayba uğramalan kaçınılmaz olacak. Tüm bankalan bu nedenle önümüzdeki hafta Ankara'da toplantıya çagırdık." Bankaların döviz alış ve satış kurlarında üst sınıra dayalı uygulamayı sürdürmekte ısrar etmeleri halinde "esas kuru" sabit tutarak başlatılan "dengeleme" uygulamasının süreceğini belirten başka bir Merkez Bankası yetkilisi ise, "Bankalann ısran halinde biz de günlük esas kuru sabil tutanz. Amaç bankalan cezalandırmak değildir. Çabamız bankalan oluşacak zararlara karşı uyarmak ve onlan bu zarardan alıkoymaktır" dedi. Bankaların daha fazla döviz girdisi sağlamak için uyguladıkları yüksek kur karşısında lider banka konumunda olan Ziraat Bankası da farklı bir tutum içine girdi. Ziraat Bankası kendi uygulamasında Merkez Bankası'nın günlük esas kurunu en fazla yüzde 3 aşacak. Ziraat Bankası bu uygulamanın sonuç vermesi ve yürütülen fiili devalüasyonlann önlenmesi için ihracatçılara banka şubeleri aracılığıyla bir mesaj gönderiyor. Şube Müdürleri aracılığıyla iletilen mesajda bankanın yeterli TL stokuna sahip tek banka olduğu vurgulanarak ıthalatın finansmanında Ziraat Bankası'yla çahşmalan halinde kârlı çıkacaklan kaydediliyor. Banka, kendisiyle çalışan işadamı için ihracatta oluşacak döviz kaybının ise Türkiye içinde aynı kuruluşa yaratılacak kredi ile dengeleneceğini bildirdi. Böylelikle, bu bankayla çahşacak olan işadamı, kredi bulma garantisine kavuşmuş olacak. Konuya ilişkin olarak bilgisine başvurduğumuz Ziraat Bankası Genel Müdürü Rahmi Önen. "Evet tespit ettiğiniz uygulamamız dognıdur. Üst sınır uygulamasını önlemek içîn biz buna uymayacağız. 1984 yılında 1 trilyon TL mevduata ulaşacak olan banka, Merkez Bankası'na başvurmadan kredi olanağı yaratacaktır" dedi. MERKEZ BANKASI ITHALATI Merkez Bankası bugünden itibaren bir yeni uygulama daha başlatıyor. Buna göre, banka kamu kesimi ithalatı dışında hiçbir ithalat yapmayacak. Böylelikle özel kesimin tüm ithalatı ticari bankalar aracılığıyla gerçekleşecek. Bu nedenle ticari bankaların önümüzdeki tarihlerde Merkez Bankası ile döviz arayışı içinde sıkça kesişecekleri sanılıyor. Kamu kesiminin 1984 yılında yaklaşık 4.5 milyar dolar ithalat yapması zorunluğu nedeniyle Merkez Bankası'nın döviz gereksinimi de yüksek olacak. Bu nedenle Merkez Bankası'nın bakkalardan döviz devrinde yüzde 20 kuralını ısrarla uygulayacağı anlaşılıyor. Bankaların dövizli mevduat kabulüne olanak veren 29 aralık 1983 tarihli kararı henüz uygulamaya sokmadıkları gözleniyor. Cumhuriyet muhabirinin bilgisine başvurduğu çeşitli banka üst düzey yetkilileri, bu konuda çalışmalar yaptıklannı, ancak uygulanacak Lıizi bilmemeleri nedeniyle dövizli mevduat kabul etmcdiklerini açıkladılar. Merkez Bankası^ bankaların örtülü devalüasyonunu durdurmayu çalışıyor KENAN MORTAN ANKARA Türk parasının değerinin "pencere" yöntemiyle belirlenmesi uygulamada bazı düzensizliklere neden olurken bankaların yüzde 6'lık marjı sonuna kadar kullanarak fiili bir devalüasyona yol açmalannı önlemek isteyen Merkez Bankası "dengeleme politikası" uygulamaya başladı. Calp de yerel seçim tarihi için Çankayu'yu çıktı Alder: Türkiye için olumlu rapor vereceğim Avrupa Konseyi Parlamenter Assamblesi Hukuk yetki belgelerine itiraz edileceği kesin. sonra ne Komisyonu raportörü Cumhuriyet'e verdigi demeçteolacağıAncak itirazdanTürk üyebelli değil. Ben Ankara'dan olumlu izlenimlerle ayrıldığını bildirdi. lerin yetki belgelerinin kesin bir S E D A T ERGİN ANKARA Avrupa Konseyi Parlamenter Assamblesi Hukuk Komisyonu raportörü İsviçreli bağımsız milletvekili Cladius AkJer, "Cumhuriyet"e verdigi özel demeçte, Ankara'dan olumlu izlenimlerle aynldığını ve Konseye Türkiye hakkında olumlu bir rapor vereceğini bildirdi. Alder, Parlamenter Assamblenin ocak toplantısına katılacak Türk heyetinin yetki belgelerinin reddedilmesinin önlenebileceğini umduğunu söyledi. Cumhuriyet'in Alder'e yönelttiği sorular ve kendisinin yanıtları şöyle: Ankura'daki temaslannız sırasında Türkiye'de 6 Kasımsonrasındaki dunım hakkında ne gibi izlenimler edindiniz? Olumlu izlenimlerle ayrılıyorum. Gerek yeni hükümet gerekse yeni parlamento, çalışmaya başladı ktan bir ay kadar sonra, yerel yönetimler düzeyinde gerçek demokrasinin kurulması konusunda çok önemli bir adım atmıştır. Bu gelişme Avrupa Konseyi ile ilişkilerin düzelmesi açısından yararlı olmuştur. Hafta ortasında Ankara'ya geldiğimde SODtiP ve DıVnin yert eçimlere katılıp katılmayaçağı belli değildi. Yerel se çimlere bütün partilerin katılmasına imkân tanınması, Avrupa Konsevi'nde olumlu bir izlenim bırakacaktır. En azından Turkiye'deki duruma eleştirel bakan Assambledeki parlamenterlerin bir bölümünü ikna edebileceğini sanıyorum. Ocak ayı sonunda Assamble toplantısına katılmak üzere Strasbourg'a gidecek TBMM heyetinin yetki belgelerinin reddedilebileceği belirtiliyor. Türk heyeti açısından durumu siz nasıl görüyorsunuz? Türk parlamenterleri Assamble salonuna girdiklerinde şekilde reddedilmesi yolunda hemen karar alınmasına karşıyım. Bu önlenmelidir. hirazı kabul etmek yerine Kıbnslı Rumların örneğınde olduğu gibi konu incelemeye alınabilir. Ve gereksiz bir sürtüşme önlenebilir. itiraz Assamble Genel Kurulu'na inerse oylamada nasıl bir sonuç çıkar? Oylama sonucunun ne olacağını bugünden kestirmek güç. Ancak ben Ankara'ya gelmeden once Assamblede çoğunluğun eğilimi yetki belgelerinin reddedilmesi yolundaydı. Başbakan Ozal ile ne görüstünüz? Avrupa Konseyi ile ilişkiler konusunda kendisinden nasıl bir izlenim edindiniz? Benim izlenimime göre, gerek sayın Özal, gerekse hükümeti, Avrupa Konseyi ile ilişkilerin güçlendirilmesinden yanadırlar. Türkiye'nin Avrupa Konseyi'nin bütün organlarında tam bir şekilde temsil edilmesini istemektedirler. Türk hükumetinin bu nivetine rağmen, Türk parlamenterlerin yetki belgeleri reddedilirse bu hukuki olmayacağı gibi siyasi açıdan da makul bir karar olmayacaktır. Aynca yeni parlamentoya da moral bir saldın anlamına gelecektir. SODEP ve DYP liderleri ile de görüşlünüz. Bu görüsmelerde nasıl bir izlenim edindiniz? Gerek sayın Prof. İnönü, gerekse sayın Dr. Avcı Türkiyenin Avrupa Konseyi ile ilişkilerinin düzelmesini, herhangi bir kopmanın meydana gelmemesini samimi bir şekilde dilemektedirler. Türkiyi ile Konsey arasında gerginlik çıkmasını arzulamamaktadırlar. Seçimler yapılraasına ra«men Avrupa Konseyi'nin lurKiye'ye dönik eleştirilerini artır dığı gozleni.Nor. C J durumu ııasıl açıklıyorsunuz. Eleştirilere büyük ölçüde SODEP ve DYP'nin seçimlere katılmasına i/in ^erilmemesi yol açıyordu. Ayrıca bazı adayların veto edilmesi 6 Kasım seçimlerine eleştiriyle yaklaşılmasına yolaçıyor. ANKARA (Cumhuriyet Biirosu) HP Genel Başkanı Necdet Calp, Cumhurbaşkanı Kenan Evren ile Çankaya Köşkü'nde bir süre görüştü. Calp, Evren'e yerel seçimler için 25 mart tarihini uygun bulmadıklarını bildirdiğini söyledi. Calp dün, Cumhurbaşkan: Kenan Evren'in çağrısı üzerino saat 16.45'te Çorum milletvekili Besim Göçer ile Köşk'e geldi. Evren'le görüşen Calp, 17.30'da Köşk'ten ayrıbrken, basın mensuplarının sorularını yanıtladı. Calp, Cumhurbaşkanının daveti üzerine geldiğini, Cumhurbaşkanının zaman zaman parti başkanlanru çağırdığını, ülke sorunları ile ilgili düşüncelerini anlattıklannı belirterek, "görüşme bu çerçevede olmuştur" dedi. Calp, sorular üzerine, Cumhurbaşkanı ile görüşmesinde muhalefetin Meclisi terk etmesinin gündeme gelmediğini, mahalli seçimlerle ilgili olarak da "Ben arz ettim kendilerine, o konudaki düşüncelerimi. Kendileri bir şey sormadı. Özellikle doga şartları açısından 25 marlın uygun olmadığını arz eltim" dedi. Avcı Sıkıyönetim'de ifade verdi ANKARA, (ANKA) DYP Genel Başkanı Yıldınm Avcı'nm Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı Askeri Savcılığınca ifadesi alındı. İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığı'nın talimatıyla yapılan hazırlık soruşturmasında ifadesi alınan Avcı hakkında Askeri Savcının görüşü yine tstanbul Sıkıyönetim Komutanlığına gönderilecek. Alınan ifadesi soııucunda, suçlu görülmesi halinde Avcı hakkında Milli Güvenlik Konseyi'nin 76 sayılı karanna aykırı beyanda bulunmak suçundan 1402 sayılı yasa gercğince dava açılacak. Avcı'nm yanı sıra avukatlar, Halil Kayalar, Zeki Hatipoğlu, Altan Savacı, Mehmet Aşçıoglu, Orhan Azizoğlu, Halis Kaleli, Tugrul Topluca ve Kemal Aykut da Sıkıyönetim Komutanlığına geldiler. Ancak, hazırlık soruşturmasında sanıklann ifadesi tek başına alındığından Avcı, Askeri Savcıya yalnız ifade verdi. Bilindiği gibi Yıldınm Avcı hakkında Nokta Dergisi'nin 22 ağustos tarihinde yayınianan 26'ıncı sayısında yayınianan bir demeci nedeniyle soruşturma açılmış ve Nokta Dergisi'nin bu sayısı toplatılarak dergi bir süre kapatılmıştı. • Nüfus hüviyet cüzdanımı kaybettim. Hükümsüzdür. Arıkan YAVUZ