Katalog

SÖYLEV (NUTUK) GAZİ M. KEMAL ATATÜRK Cıll 1 ve 2 bır arada 13 bası Ederı 500 lıra Türkçeleştıren HV. VELİDEDEOĞLU Isteme Adrest Çağdoş ^ayınian Turkocağı Cad 39 '41 (aiolotlu luanhııl Cu m hur iyef 60. Yıl Sayı: 21318 Kurucusu: Vunus Nadi 40 TL. 3 Ocak 1984 Salı HERKES AÇ1KLAMA BKKLİYOR Haber Merkezi Hukumetin 1 ocak 1984'ten baslayarak fatura karşılığı vergi iadesi uygulamasını başlatacağı yollu haberler, işyeri sahipleri, satıcılar, tezgâhtarlar ile her turlu alışverişe çıkan yurttaslar arasında önemli karışıklıkların doğmasına yol açacağa benzıyor. Çunku karşıIığında vergi iadesi alınacak faturalann 1 ocaktan başlayarak birıktirilmesı gerektiği halde, uygulama konusunda herhangı bır açıklama yapılmadı. Ne Maliye yetkilıleri ne resmı çevreler ne de fatura verme ya da alıp birıktirme konusunda olan yurttaşlar gereklı somut dayanaklara sahip. Istanbul'da dun İstanbul Üniversitesi'nde verdiği bir konferansta bu konuya değinen Maliye ve Gumruk Bakanı Vural Ankan, "faturalı yaşam" ın uygulama esaslarının bu ayın sonuna kadar belli olacağını açıkladı. Arıkan konuyla ilgili çalışmaların raporunun dun eline geçtiğini, uygulamada bazı önemli sorunlar bulunduğunu belirte I BELGELER Türkçeleştiren H.V. VELİDEDEOĞLU Ederı 300 lira Isteme Adresı Çaödaş Yayınlan Turkocağı Cad 39/41 Cağaloğlu/lstanbul (Söylevin son cildi) Kader *ioırbanlam ve Af Toplumsal durumumuzun çözüm beldeyen sorunlanndan biri de kuşkusuz af! Bu konuda parlamentoyu oluşturan ve oluşturmayan (parlamento dışı) tüm partiler düşunce birligi içindeler. Yalnız rivayetler muhtelif. Sayın Adalet Bakanı Necat Eldem, yıiklendigi sorumluluk geregi temkinli bir dil kullanıyor, "Af çok yönlu, çok boyutlu, dikkatle ele alınması gereken bir meseledir. Huzur ve sükun ortamı geliştikçe af konusunun çozümünün kolaylaşacağına inanıyorum:' diyor. Öteki partiler ve kimi aydınlar daha aceleci. Her biri bir a>rı telden çalıyor. Kader kurbanlanndan. basın suçlarından soz edenler, Cumhuriyetin 60. yılını ileri sürenler, kapsamı ve koşulları iyi çizilecek bir aftan yana olduklannı soyleyenler, daba başka nedenlerden söz edenler var. Hepsinin birleştiği nokta, şu ya da bu kapsamlı bu affın yaşadıgımız koşullar altında gerekli oldugu. Yalnız kadın yazarlanmızdan Sayın Adalel Agaoğlu afla birlikte insanlanmızı suca itici nedenlerin ortadan kaldınlması için çaba «rcanması gereğinden söz edijor. Gerçekten üzerinde durmalıyız bu konunun. 12 Eylül öncesi yurdumuz bir iç savaşın eşiğine gelmiş dayanmışü. Silahlı, bombalı saldınlar yüzıinden millet nerede ise sokağa çıkaroaz olmuştu. Sayın Agaoglu sanınm adi suçlardan çok, bir terör havasını doğuran siyasal ve toplumsal nedenleri söz konusu etmek istemektedir. Bir düsünceyi silah zoru ile iilkeye egeraen kılma, yurdun bir parçasını bombalı saldırılarla anavatandan koparmaya yeltenmek ne demektir? Bu kuşknsuz agır, çok agır, hatta hiçbir zaman af edilmemesi gereken bir suçtur. Borcunu ödemedigi içm komşusunu tabanca ile >urmak, kızını kaçırdı diye delikanlının sırtına bıçak saplamak bunun yanında hafif kalır. Ama unutmayalım ki, terörii önlemek amacı ile de olsa ülkeyi bir suskunlar diyan haline getirmek de ileride dogurabilecegi tehlikeler bakımından yanlış bir davranış olur. Şunu unutmayalım ki anarşiyi ve teröni bütiın bütün yok etmek, çagımız koşulları altında çok güçtür. Bizde dış odakların etkisinden söz ediliyor, yurdumuza bir orduyu donatacak kadar kaçak silah sokuldugu, satıldıgı ya da dagıtıldıgı ileri siıriıliiyor. Arkadaşımız Ugur Mumcu bu konuda alınması gereken onlemler hakkında yıllardır yiızlerce yazı yazmış, adeta bir uzman kesilmiştir. Teror sade bizde degil İtalyada, Fransa'da, İspanya'da, daha başka ülkelerde de vardır. Zaman zaman başkaldırır, devlet etkinligini gösterince siner. Bir süre sonra bir başka yerden yine patlak verir. Bununia birlikte oralarda demokrasiye paydos denmez. Çünkıi iktidarlann temel görevi yurttaşların anayasal haklannı sürekli olarak korumak, nerede görülürse anarşiyi anında bastırmakür. 12 Eylül gelene dek bizde gittikçe azıtan teröriin çeşitli nedenleri arasında siyasal parülerimizi birbirine düşüren çatışmalar nedeniyle, bu temel görevin bir yana itilmiş olması da vardır. Bugun ceza ve tutnkevlerini dolduran on binlerce yurttaşımızı bir gözönune getirin, sağcı olsun, solcu olsun bunlann ezici çoğunlugu suç işledikleri gün 1820 yaşlannda gençlerdi. Adı üstünde, delikanlılardı bunlar. DUşiinsel eğitimlerini geliştirecek, özgiirlük ortamı içinde onlara yol gösterecek ne vardı karşılannda? Bir sürii >asak kitap, bir kaç yasak ideoJoji ve bunlann üstünde senben kavgasıyle kendinden geçmiş, birbirine düşmuş siyasal partiler. Halkın oyunu koparmak için çaba harcamak elbette her partinin yasal hakkıdır. Ama bunun temel dayanagı insan haklanna dayalı, özgürlüklere saygılı toplumsal bir ortamdır. Bu yaratılmadıkça, ne yapılırsa yapılsın, ülkemizde sürekli bir huzur ortamı hiç bir zaman kurulamaz. Tersini duşunenler kendi kendilerini aldatmış olurlar. Faturalı yaşaııı bitmecesi HIJKUMETİN UÇ HEDEFİ MALtYEDEN UYARILAR Maliye: Nelen, ne kadar kapsayacağı, vergi tSstünde kurum veya şirket tnühürü bulun 1. Orta direğe destek: Şimdiye kadar zorunlu harcamalarmı vergiden düşemeyen sabit iadelerinin nasıl ve kim tarafından ödenece mayan hiçbir belgeyi kabul etmeyin. gelirlilere vergi iadesi yoluyla devlet katkısı. ği belli değil. Faturalı vergi iadesinde alt sı Zincirleme harcamalan da mutlaka faturanır yüzde 5, üst sınıryüzde 9 olarak düşünülü landınn. Örneğin doktor faturasına, eczane 2. Vergi kontrolü: Alışverişler faturalandıkyor. Yurtdışındaki Türk görevlilerden dtş uy nin ilaç faturasım da ekleyin. ça, vergi kaçırma ve vergiden kaçınma oragutamalardan örnekler istendi. Kiracılar, kontratlarına gerçek kira miktarı nının duşmesi, daha çok vergi topEsnaf: Bugün pek faîura isteyen çıkmadı. Biz nı yansıtsınlar, çünku vergi iadesinde kont lanabilmesi. ne olacağını bilmiyoruz, vatandaş hiç bilmi ratta yaztlı rakam geçerli olacak. 3. Tercihli tüketinv Hükümetin özendirmek yor. Lüks harcamalar için fatura biriktirmek istediği mallar veya sektörler için faturalı Tüketici: Kimse ne yapacağımm söylemiyor. önemli değil, çünkü zorunlu harcamalara ilişvergi iadesi getirerek, tüketicinin bunları tercih etmesini sağlamak. kin belgeler dikkate alınacak. Nelere fatura alacağız? Arıkan: Uygulamada bazı önemli sorunlar bulunuyor rek, "hangi faturalan kabul edeceğiz, gazoz. ciklet de bunun içinde olacak mı, 4 milyon ucretlinin toplayacağı faturaları nasıl •ncele>ecegiz, bunlan bu ayın sonuna kadar belirleyecegiz" şeklinde konuştu. Arıkan uygulamanın 1 ocak 1984'ten itibaren geçerli olacağını belirtti. Vural Arıkan uygulamada iki sınırlamanın behrlenmiş olduğunu söyledi: Ucretliye yapılan iade, ödemekle yukumlu olduğu vergi tutarını aşamayacak, beyan edilen faturaların tutan net ucretın üzerinde olamayacak. Arıkan, "faturalı yaşam" uygulamasına ilişkin aynntılara girmekten kaçındı <Arkası Sa.ll, Sü.Tde) Konutta yüzde 100 yutırım indirimi bir konferans veren Maliye Bakanı Arıkan, "bina inşaat harcının kal si olarak Gümrük Bakanı VuMaliye ve dırılacağını, temel inşaat malzemelerinde gider ver ral Ankan, vergi sisteminde yagisinin geri ödeneceğini" söyledi. pılması öngörülen değişiklikleri Emlak Vergisi'nde yıllara göre endeks sistemi anlattı. Ankan, vergi sıstemindeki değişikliklerle konut sektogetirilecek. rune sağlanacak teşvıkleri anlaHer mükellefin bir numara ve vergi cüzdanı ola tırken, 'Kim yaparsa yapsın, konut yapımını teşvik için >uzde cak, vergileri bir daire toplayacak. Ekonomi Servisi Maliye ve Gumruk Bakanı Vural Ankan, konut sektöründe yapılacak yatınmlann "yatırım indirimi" kapsamına alınacağını ve yüzde 100 oranında yatırım indirimi sağlanacağını açıkladı. Vural Arıkan Bina İnşaat Harcının da kaldırılacağını belirtti. lstanbul'da dun, İstanbul Üniversıtesi tktisat Fakultesi Arastırma Merkezi'nin davetli100 oranında \atinm indirimi saglayacağız," dedi. Vural Arıkan kısa süre once arttırılan Bina İnşaat Harcının da tümuyle kaldırılacağını açıkladı. Konut yapımını teşvikte ver(Arkası Sa.6, Sü.8'de) Program hedeflerî Ozal için zor değil OSMAN ULAGAY Çok iddıalı bır programla yola çıkan ve bu programın uygulamasına yıldırım hızıyla başlayan Özal yönetiminin çeşitli zorlukIarla dolu bir yıl geçıreceğini söylemek için kâhin olmaya gerek >ok. Buna karşılık, 1984 geçiş programında öngörülen ekonomik hedeflere vanna konusunda Özal'ın oldukça şanslı olduğunu ve bu şansı en iyi biçimde kullanrnak için hiçbir fırsatı kaçırmayacağını söylemek de mümkün. Özal'ın 1984 hedeflerini tutturma açısından neden şanslı görundüğunu başlıca ekonomik hedeflerî ele alarak ortaya koymaya çalışalım. • BÜYÜME HIZI: 1983 yılın(Arkası Sa.6, Sü.5'de) Emekliler yılın îlk geçim kuyruğunda Y'eni yılın ilk üç aylıklannı almak içm emekliler dun erken saatlerden başlayarak yine kuyruklara girdiler. 31 gün çeken ayları hiç sevmeyen emekliler için, ayın birinin tatile rastlaması bile büyük sorun oldu. Haber Merkezi Yeni yılın ilk mesai gunünde, yine yeni yılın ilk kuyruklan memur emeklılerinin uç aylıklannı dağıtan tş Bankası şubelerinin önunde oluştu. Bu "geçim sıralan"nda bekleyen yurttaşlar arasında 2 8 9 8 sayıh memurlartn emeklı olma koşullarmı duzenleyen yasa, eskiyeni emeklı, dul ve yetım ayhkları arasmdaki ayrıcalığı ortadan kaldırmayı öngöniyor. "orta direk kim?" tartışması, Yok yok.herhaldebiz alt direğiz" diye noktalanırken, bazı emekli yuntaşlar ıse "alt direk" tanımını üstlenmek istemeyip "nisanda alacaklan üç aylıklan " kırdırıp faize verdiler. Ankara'da Işık Kansu arkadaşımız Atatürk Bulvan uzerindeki lş Bankası'nın ana kapısından girdiği zaman 4 merdıven çıktıktan sonra buyuk bir kalabalıkla karşılaşaiı ve gerek Fıziksel gerek duygusal tepkilenni Haberi 12. Sayfatfa "Off, puff..." şeklinde dile getıren emekli yurttaşlann oluşturduğu üç kuyruğun nedenini sordu. Bu kuyruklardan birisini çeklerini almak için bekleşenler, ikincisini aldıklan çekleri paraya donüşturecek olanlar, üçüncüsü ve en kısasını ise, üç aylıklanyla yetinmeyip "Nisan ayında ödenecek olan üç aylıklannı yüzde 5 eksiğine kırdırıp, yüzde 12 faizle tekrar bankaya yatıranlar" oluşturuyordu. Tabii kuyruklann uzunluğu bekleşenlerin zaman zaman birbirleriyle tartışmalanna da yol açıyordu... Bu tartışmaJann gerekçesini bir yurttaş şöyle açıklıyordu: (Arkası Sa.6, SüA'de) BANKALARDA DOLAR 305 LtRAYI AŞACAK Haberi 11. Sayfada Bankerzede 25 bin aldı, 175 bin bankada kaldı Haberi 11. sayfada GKÇİM KUYRUĞU Tarih 2 Ocak 1984. Yer, Beşiktaş İş Bankası Şubesi'nin onü. Yeni yılın ilk mesai günü. En öndeki yurttaş 75 yaşında... Geridekilerden ise 45'in altında olan yok. Hepsi aynı amaç için bekleşiyorlar. Vılın ilk üç aylıklannı alabilmek. Hatta hemen hemen hepsinin o anda duşündükleri de aynı: "Bakkal, kasap, manav, kızın kitap parası, oglanın paltosu, kira, oduncunun borcu.. vesaire. vesaire. Ah şu piyangodan bir ikramiye çıksaydı ne olurdu sanki?.." (Fotoğraf: ERDOĞAS KÖSEOĞLU) Calp: SODEP'e gitse gitse 17 milletvekili gider ANKARA, (THA) HP Genel Başkanı Mecdet Calp, "Bizden SODEP'e gitse gitse 17 milletvekili gider" dedi. HP Merkez Karar ve Yönetim Kurulu'nun dun saat 16.00'daki toplantısında genel politik durum ve parti politikası ele ahndı. Genel Başkan Calp, parti içinde karşılıkh güven, sevgi ve inançla mahalli yerel seçimlere katılmayı savunduklannı bildirdi. Calp, "Nokta" dergisinde SODEP Genel Başkanı Erdal İnönü'nun yakında parlamentoda yer alacaklan yolundaki sözlerine toplantıda cevap verirken, HP milletvekillerinden SO(Arkası Sa.ll, Su.S'de) OzaFın son paketinde bürokrasi elemeleri var Bu hafta içinde yürürlüğe girecek "atama, değiş lantısında konuya değinen Turgut Özal'ın şunları soylediği biltirme" kararlarıyla üst düzey bürokraside değişik dirildi. likler olacak. "Aldığımız ekonomik tedbirleri uygulamaya sokmuş bulunuBaşbakan, "bize ayak uydurabilenler kalacak, uy yoruz. Şimdi çok önemli bir doduramayanlar gidecek " dedi. nem başlamış bulunuyor. Asıl UyguMerkez Bankası Başkanlığından istifa eden Osman önemli olan uygulamadır. çalışalamada bizimle beraber Şıklar'ın yerine Yıldırım Aktürk getiriliyor. caklann, bize ayak uydurmalaANKARA (Cumhuriyet Bü "nyumlu çalışacak" üst duzeyrosu) Başbakan Turgut Özal deki bürokrasi için bir "paket ahnan ekonomik kararları "ny hazırlanmasım" istedi. gulayabilecek" ve kendileriyle Bakanlar Kurulu'nun son topn şarttır. O nedenle müsteşar ve genel müdur düzeyinde tüm bakanlıklarda bir tarama yapılıp onümüze bir tablo çıksın. Bu tabloda yer alacaklan saptamak gerekir. Bakan arkadaşlanm bunu bir an once yapıp bilgi vermelidirler. Bu bilgilerin ışığı altında alınan kararları uygulayacak veya en azından bize avak uyduracaklan saptamakta çok yarar vardır. Biz ust duzeyde bir "kıyım" yapma karannda değiliz. Ama günün şartlarına uyabilecek bürokratlar ve her zaman yanımızda yer alacak kişilerle çalışmayı dusunuyoruz. Herhalde bu bizim hakkımız olmalı." Bakanlıkların azaltılmasından sonra yapılan çalışmalarda "çift A>rıca, bağlanan \e birleştiribirimler"in kaldırılmasına bu len birimler için yeni atamalar hafta içinde başlanılacağı belir yapılacak. Bunun için kadro katildi. Buna göre, Gumruk Müs rarnameleri hazırlanıyor. Hazırteşarlığı, Gençlık ve Spor Mus lanan kararnameler için Başbateşarlığı, Imar Iskân Musteşarkan Turgut Özal'ın, Cumhurlığı, Koyişleri, Sosyal Guvenlik başkanı Kenan Evren'le hafta Müsteşarlığı, Ticaret Müsteşariçinde bir görüşme yapacağı belığı ve bunlara bağlı genel mu lırtiliyor. dürluklerin büyuk bir kısmı kalÜst düzey bürokrasinin değişdırılacak, >erlerine yeni genel mudurlükler kurulacak. Bura tirilmesine ılişkin hazırlanan larda çalışan ust duzey burokra "kadro paketi"nin de onumuzsisinde kendiliğınden değişiklik deki bir kaç gunün içinde peyyapılacak. <Arkası Sa.6, Sü.Tde) Yılbaşı milyonerleri ortaya çıkıyor Lüleburgazlı zengin bir ailenin oğlu olan Çarıkçı'ya Lüleburgazspor kulübünün piyangosundan da bir daire çıktı. Ankara'da 50 milyonun dörtte birini alan şoför Balcı, "Orta direğin şansı açık olsun" dedi Haberi 7. Sayfada 60 mîlyonıuı yarısı "anadan doğıııa 9 talüıli' nin AFSAD Kadir Canh Yılın Basın Fotoğrafçm seçti Kültür Servisi Ankara Fotoğraf Sanatçıları Derneği (AFSAD), arkadaşımız Kadir Can'ı "1983 Yılı Basın Fotoğrafçısı" seçtı. Bu konuyla ilgılı oiarak. Yoneıim Kurulu adına Kemal Cengizhan ımzasıyla Can'a goııderilen yazıda şoyle deniyor: "Yonetim Kurulumuzun 26/12/1983 tarihli ve 112/3 sayılı kararı ile dergi ve gazelelerde yıl boyu yayınlanan fotoğraflann incelenmesi sonucu; sanalsal kaygılarla fotoğraf a yaklaşmanız, biçim ve öz ogelerini haberle butunleştirerek sunuşunuz (Arkası Sa.ll, Su.7'de) UGUR MUMCU GOZLEM Af İçin Kapı... Döviz kaçakcılığı suçundan mahkum olan ya da yargılanmakta olan sanıklar ıçın şu anda af söz konusu mu? BÜ konu, Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığınca "Türk parasının kıymetini koruma hakkındaki 28 sayılı karara ilışkin tebliğ'm yayınlanmasından sonra güncellik kazanmıştır. Kararnamenin 5'ncı maddesindeki şu huküm, dövız suçlarına af geldığı yolundaki yorumlara yol açmtştır: Turkıye 'ye her turlü yoldan ve cinsten döviz ithali serbesttir, niçbır kayda tabı tutulamaz ve menşeı araştınlamaz... Kararnamenin bu hükmu gereğince dövız alma ve bulundurma eylemleri suç olmaktan çıkarılmaktadır. Kararnamenin 9'ncu maddesınde de bankalarda dövızle hesapaçtırmak ve "efektıf olarak kullanmak"da serbest bırakılmaktadır. Bu kararnameden once bir yurttaşın yabancı parayı nereden ve nasıl bulduğu araştırılır; eğer, yurttaş, efındekı dövızi kararnamede yazılı olmayan yollardan elde etmişse mahkemeye verılırdi. (Arkası Sa.ll, Su.7'de) NADİR NADİ HEM 30 MİLYON, HEM DAİRE KAZANDI Kırklareli'nin Luleburgaz ilçesinden olan Mustafa Talat Çarıkçı, yılbaşı çekilisinde aldıgı biletle en buyuk ikramiyeleri aldı. Milli Piyango'dan 30 milyon alırken, Luleburgazspor'un çekilişinden de bir apartman dairesi kazar.dı. Çankçı, şimdi fakültesini hitirip, acentecilik ve mandıracılık yapacak. (Fotoğraf. ŞENOL KONUKÇU)