Katalog

20 TEMMUZ 1983 DIŞ HABERLER Ozetle Filipinler''de tayfun Henry Kissinger yeniden sahnede ABD Dışişleri eski Bakanının Orta Amerika Komisyonu'nun başına getirilmesi, sağ ve sol kanatlarda tepkiye yol açtı. Dış Haberler Servisi Başkan Ronald Reagan'm Orta Amerika'da izlenecek politika konusunda yardımcı olacak özel komisyonun başına eski Dışişleri Bakanı Henry Kissinger'i getirmesi içte ve dışta tepkilerle karşılandı. Sovyet TASS ajansı yeni gelişmeyi ABD'nin Orta Amerika'nın işlerine daha fazla müdahalesi olarak nitelendirerek şiddetle kınadı. AP ajansının yorumunda atanan komisyonun Orta Amerika politikasında yardımcı olmaktan çok "ABD yönetiminin izledigi politikanın pazarlamasıyla ugraşacağı"nı belirtiyorlar. Başkan Reagan, Komisyonun başına Kissinger'in getirildiğini açıklamasınm ardından El Salvador'a yapılan askeri yardıma karşı çıkanlan son derece sert bir dille eleştirerek, "özgürliik savaşçılan" olarak nitelendirdiği kuvvetleri savundu. Bununla birlikte BBC'nin haberine göre Reagan, Orta Amerika'daki sorunların sosyoekonomik nedenlerden kaynaklandığını kabul ederek, bu konuda bir şeyler yapılması gereküğini söyledi. Komisyonun ilk işi Orta Amerikanm ciddi sosyoekonomik sorunlarını çözümleyecek bir tür "Marshall planı" hazırlamak, Kissinger'in sağdaki ve soldaki çeşitli muhalifleri eski Dışişleri Bakanının komisyon başkanlığına atanmasını şiddetle eleştirdi. El Salvador'a askeri yardıtn yapümasına karşı çıkanlardan Senatör Jesse Helms, atamayı "Bu büyük ülkede bu iş için Kissinger'den de daha istenmedik hiri olamaz" sözleriyle karşıladı. Buna karşıhk Senato'daki çoğunluk lideri Howard Baker, Kissinger'in dünyadaki en saygın ve güven uyandıran kişilerden biri olduğunu söyleyerek memnunıyetini belirtti. Başkan Reagan tartışmalı konularda Kongre ve yönetim dışında özel komisyonlar oluşturma yöntemine şimdiye kadar iki kez başvurdu ve ikisinde de başan elde etti. Sosyal güvenlik konusunda oluşturulan ilk komisyon, Reagan yönetimi ile Kongre arasındaki kilitlenmeyi çözerek uzlaşma sağlamıştı. Ikinci komisyon, Reagan yönetiminin ısrarla savunduğu kıtalararası nükleer füzelerinin Kongre'de ıeddedilmesi üzerine oluşturuldu. Bu defa Reagan komisyon üyelerini özenle yönetim çevreleri dışından seçti ve komisyon MX tasansma, küçük füzelerc yönelinmesini öngören bir madde ekleyerek tasanyı Kongre'nin kabul edeceği bir biçime soktu. CUMHURİYET/3 Filipinlerln orta kesimlerini etkisi altına alan tayfunda, Luzon adasından yeni cesetlerin çıkartılmasıyla birlikte, ölenlerin sayısı 106'ya yükseldi. Hükümet açıklamasmda, 10 eyalette halen 138 kişinin kaybolduğu, 41 kişinin de yaralandığı haber verilir ken, Bakahlar Kuruîu, tayfun sıısında evsiz kalan ya da evlerini terketmek zorunda kalan 500 bin kişiye geçici sığınak sağlanntası için 60 milyon lira tutannda yardımı onayladı. ABDMmr ortak tatbikatı 10 ağustosta başlıyor KAHtRE, (ANKA/DPA) Birleşik Amerika ile Mısır'ın ortaklaşa düzenlediği "Bright Slar" (Parlak Yıldız) tatbikatı 10 ağustosta başlıyor. Mısır'da bulunan Amerikan büyükelçiliği sözcüsü, tatbikata katılacak olan acil müdahale gücunün Mısır'a geldiğini kaydederek, tatbikatın çöl^artlarma alışma bakımından yararlı olacağını bildirdi. Benzeri tatbikatların 1980 ve 1981 ydlannda da yapıldığını belirten sözcü, 5.500 Amerikan askerinin Mısırlı askerlerle birlikte katüacağı tatbikatın şimdiye kadar yapılan tatbikatların en büyüğü olduğunu bildirdi. Tatbikat bölgesinin yalnız Mısır topraklanyla sınırh oknadığını kaydeden sözcü, aynca, Sudan'da, kontrgerilla hareketlerinin planlandığını^omali'nintatbikat alanına alındığını, hava manevralannın da Umman'a dek uzatılacağını belirtti. DUN^ADA BUGLfN ALt SİRMEN 20 Temmuz 19741983 Bugün 20 temmuz "Kıbrıs Banş Harekâtı"n\r\ 9. yıldönümünü yaşamaktayız. Yıldönümleri olayların yeniden değerlendirilmelerlni sağlayan vesilelerdir. Aradan geçen zaman, olaylara daha soğukkanlılıkla bakmayı sağladığı gibi, gelişmeler, başlangıç noktasındaki amaca ne ölçüde ulaşabildiğini de gösterir, bu arada yapılan yanlışları görme olanağı doğar. Hemen belirtmek isteriz: 20 Temmuz 1974 Kıbrıs Banş Harekâtı, haklı bir nedene dayanmaktaydı ve aynı zamanda kaynağını uluslararası antaşmalardan almaktaydı. Türkiye bu görüşünü her zaman ileri sürmekte haklıdır. 20 Temmuz hereketinin, Kıbrıs'ın bağımsızlık ve toprak bütünlüğüne son verdiğini ileri süreplere söylenecek olan söz ise, o bağımsızlık ve toprak bütünlüğünün Türkler açısından çok daha önceden iktidarı elinde tutan Rum yönetimince.Anayasa ve uluslararası anlaşmalara aykırı olarak bozulmuş olduğudur. Kaldı ki, bu bağımsızlığın son kırıntıları bu kez, Rum demokrat unsurların da zararına olarak Nikos Samson tarafından bir darbeyle yerle bir edTlmiştı. Eğer 20Temmuz çıkarması olmamış olsaydı, bugün y'ıne bağımsız bir Kıbrıs olmayacaktı. Türkiye'nin Kıbrıs'a müdahalesi, Kıbrıs'ta bağımsız, bağlantısız bir devleti yeniden ayakları üzerine oturtmak amacıyla yapılmıştır. Olaylar, Ankara'ya ve Kıbns Türk toplumuna, böyle bir devletin ancak ve ancak, iki bölgeli ve iki toplumlu bir federasyon olması halinde yaşarlılık kazanablleceğini öğrettiğinden, Türktezj. bu olmuştur. Bu tez dokuz yıl içinde değişikliğe uğramadan surmüştür. Arada geçen zaman içinde KTFD'nin ilânı Rum tarafının ileri sürdüğü gibi, Ada'yı bölmeye yönelen ve sağlanan güç üstünlüğünun yardımıyla fiili durum yaratmaya yönelen bir davranış değildir. Bu durumda akla şu soru geliyor1974'den bu yana hâlâ Kıbrıs sorununun çözülmemesindeki etkenler nelerdir? Soruyu başka türlü ortaya koymak da olası: Acaba tarafların hangi davranışları, ya da yanlışları sonuca vanlmasını bugüne dek engellemiş ya da geciktırmiştir? Yanıtı ararken, işe önce Ankara'dan başlayalım. Hiç kuşku yok ki, o günün Başbakanı olan ve Kıbrıs Barış Harekâtında en büyük katkıya sahip olan Bülent Ecevit "Barışı sağlamanın savaşı kazanmaktan daha da güç olduğunun" bilincine varmış olmasına karşın, kendi koalisyon sorunlarını ileri sürerek, hükümetten çekilirken, Kıbrıs sorununun çözümü için eline geçmiş olan tarihi fırsatı da kaçırmıştı. Ecevit iktidarından sonra işbaşına gelen Irmak Hükümetinin bu konuda cesur adımlar atmamış olmasında şaşıracak bir yön yoktur. Çünkü Irmak Hükümeti böylesi bir girişimde bulunacak güce sahip değildi. MC iktidarı ise, iç politika kaygılarıyla hareket etmiş ve bu davranışı edilgen bir tutum şeklinde somutlaştırmıştı. Bu arada, bir değerlendirme yanlışına da dokunmadan geçemeyecegiz. Ankara'da ve Kıbrıs Türk kesiminde birçok kişi Makarios'un ölümünü sorunun çözümü için olumlu bir etken olarak kabul etmişlerdir. Oysa bu büyük bir değerlendirme yanlışıydı. Rum tarafında, tüm tarihsel yanlışlanna ki bizce Kıbrıs sorunun bugünkü hale gelmesinde en büyük sorumluluk payına sahip kişidir. Arşövek Makarios bir çözüme cesaretle yönelebilecek güçteki tek Rum lideriydi. Ve öyle görünmekteydi ki, olaylar ona gereken dersi de vermişti. Bu yanlışlar Türk tarafının elindeki kozları kaçırmasına neden olmuş ve çabuk çözüm olanaksızlaşmıştır. Rum tarafına gelince: Hemen belirtelim ki, Yunanis*an Kıbrıs sorununa, Kıbrıs'ta yaşayan soydaşlarının sorunu olarak bakmaktan çok, genişlame emellerinin yeni bir alanı olarak şoven bir açıdan yaklaşmış, bu arada Ada Rumları'nın çıkarlarını hiçe saymıştır. Atina'dan hazırlanmış bulunan Nikos Samson darbesi bu olgunun en canlı ve en kanlı örneğidir. Ne yazık ki, Rum kesiminin olaya yaklaşımındaki şovenizm dozu da daha az olmamıştır. Bu yüzdendir ki, uzlaşma yoluyla çözüme varılabilmesinden yana olanlar bile bu düşüncelerini yüksek sesle ve tam bir açıklıkla dile getirmekten çekinir duruma düşmüşlerdir. Rum kesiminin ikinci bir yanlışı, küçük zaferlerini alabildiğıne abartırken, bu yolla çözüme varmanın olanaksızlığını görememiş olmalarıdır. Gerçekten konuyu uzun süre, uluslararası platforma götürerek, Türkler'e karşı kararlar elde etmeyi başarmış olan Rum tarafı, bu başarısının eksikliğini uzun süre üzerinden atamamış ve çözüme bu yolla gidilemeyeceğini görememiştir. Son BM kararı ertesindeki gelişmeler belki de Rum yönetimine bu yanlışını qörme olanağını saplar 1974 Kıbrıs Barış Harekâtı'ndan dokuz yıl sonra Kıbrıs'ta çok fazla yol alındığını söylemek olası değildir. Ne var ki... Şu anda çözüm için gerekli olan ilk öğe, Rum tarafının ikili görüşmeler konusundaki içtenlikli Türk çagrısını aynı içtenlikle kabul edip, bu görüşmeleri tek çözüm yolu olarak görmesi ve bir an önce sonuca varması iradesini göstermesidir. Bu gelişme gerçekleştiği takdirde, 20 Temmuz Harekâtının 10. yılında çok daha olumlu bir görüntüyle karşılaşabiliriz. v ABD uçağı kaçırıldı Birleşik Amerika yetkiüleri, Eastern Havayollan'na ait olan Jumbojet tipindeki uçağın New YorkMiami seferini yaparken kaçınldığım, uçak korsanîanmn kimliği hakkında aynntıh bilgi edinilmediğini belirtiyorlar. Bu arada, önceki gece kaçınlan uçağın pilotunun Miami'ye varmak üzere iken kontrol kulesine uçağı Havana'ya götürmek zorunda bırakıldığım bildirdiği belirtiüyor. Polonyu'da poüsin silah kuüanma yetkisi dana da genişletildi Yeni yasa tasansına göre polis, "toplumsal kanşıklıklarda", cezaevinden ve sınırdan kaçma olaylannda ateş edebilecek. liderler, konseyin yasadışı Dayanışma Sendikası yanhlannın düzenlemesi muhtemel protesto gösterilerinden korktuğunu ve bu nedenle sıkıyönetimin kaldınlmasının ertelenebileceğini söyledi. Polonya'da sıkıyönetimin kurulduğu 1981 arahğında kurulan Ulusal Selamet Konseyi, ülkenin ülkenin en yetkili organı dummundaydı. Geçtiğimiz aralık ayında sıkıyönetimin askıya ahnmasıyla konsey, geri plana çekildi. Ancak, bu organ, ülkede hâlâ büyük güç sahibi. Polonya'da hazırlanan yeni yasa tasansı sert tepkilere yol acmıştı. Dayanışma lideri Lech Walesa, özellikle ceza yasasında sert önmeler getiren, sendikal hakları ortadan kaldıran tasarı için "Sıkıyönetimin altmda yaşatnayı tercih ederim" demişti. şamayı Dış Haberler Servisi Polonya'da, sıkıyönetimin kaldmlmasından sonra uygulanmak üzere "Samurai savaşçısı" gîysileri hazırlanan yeni yasa tasansının, içinde bir Japon, elindeki kalıç güvenlik kuvvetlerine kanşıklıkla kalabahğın arasına daldığı larda ateş etrnek yetkisi verdiği Londra sokaklannda panik ya bildiriliyor. rattL Olaydan sonra polis tarafindan tutuklanan Japon, birçe BBC Radyosu'nun haberine virmen aracüığı ile sorguya çekügöre, Polonya Parlamentosu'dikten sonra suçsuz bulunarak nun tasanyı onaylaması halinde, sahverildi. Japoriim Londra'da güvenlik görevlileri ve askerler gösteriler yapan bir japon top dur ihtanna uymayarak kaçanluluğundan olduğunu açıklayan lara ateş açabilecekler. Tasarı Scotland Yard. polis sözcüsü aynca, "toplumsal kanşıklridarBu bir reklam işine benziyor. da" hapisten ve sınırdan kaçma Adam elindeki kılıcı kalabahğın olaylannda, polise ateş etme yetüzerine salladı. Ama saldın ni kisi veriyor. teliğinde bir suç işlemedi. kimseye saldrmadı, yalnız epeyce güAskeri liderlerin sıkıyönetimin rültü çıkardı." dedL kaldınlması konusunda anlaştıkları bildiriliyor. Polonya Haber Şam'da iki idam Ajansı PAP'ın haberine göre, sıŞam'da 2 kişinin "halkm ek kıyönetimin ilanıyla kurulan 21 meğini çalmak" suçundan dün üyeli Ulusal Selamet Konseyi önŞam hapishanesinde asıldığı bil ceki gün yaptığı toplantıda, sıkıdirildi. Bu kişilerin, dar gelirli yönetimin kaldmlmasına karar bölgelere gbtürülmek üzere ha verdi. Ancak toplantıda tarihin zırlanmış Suriye Üretim Bakan ve koşulların kesin olarak belirhğı'na aıt yiyecek kamyonlann lenmediği bildiriliyor. AP Ajandaki mattan çalarak tüccarlara sı'nın haberine göre, adının açıksathğı bildirildi. lanmasını istemeyen bazı askeri Samurai savaşı Kuveyt basını: Moskova Arafat'm yerine lider arıyor KUVEYT .KUVEYT (THA) Sovyetler Sovyetler Bırliği ile FKO ana gerilla gruıle FKÖ bu ElFetih arasındaki ilişkilerin bozulmaya başlaması üzerine, Moskova'nm, F.K.Ö. lideri olarak Arafat'ın yerini alacak birini aradığı öne sürüldü. nın El Fetih'deki bunahm ve ArafatSuriye anlaşmazlığında tarafsız politikasını terkettiğini öne stirdükleri" belirtildi. Yazıda "Moskova'nm Arafat ve Suriye arasında bir seçim yapması durumunda, Suriye'nln kazançh çıkacagı" öne sürüldü. Kuveyt'de yaymlanan bağımGazetedeki yanda, "Sovyetler, sız ElKabaş gazetesine göre ba Arafat'ın yerini alacak bir F.K.Ö. zı yetkililer ve Arap diplomatik liderini açıkça destekliyorlar, kaynaklan "Krenüin ttderterinin, cünkü " O " lider Suriye ve Araban FiHstin Uderlerinden, Arafat arasındaki sürtüşmelerde hiç fat'ın yerine kimi uygun gördük rol almadığı gibi, Ürdün'le krini sorduklarmı" söylediler. F.K.Ö. arasındaki herhangi bir Gazetede aynca, Suriye ve diyaloğun da karşısındadu" Sovyet ilgililerinin. "Moskova^ denildi. ABD, Çad hükümetine acil askeri yardım yapıyor VVASHİNTON (ANKA) Birleşik Amerika'nın Çad'da yönetimi devirmek için savaşan eski Devlet Başkanı Gukuni Veddeye yanlısı birliklere karşı mücadelesinde Devlet Başkanı Hissene Habre'ye yardımcı olmak amacıyla, 10 milyon dolar tutarında acil askeri yardım göndereceğini bildirdi. Amerikan yönetimine yakın kaynaklar, yardunın Başkan Ronald Reagan tarafından onaylandığını ve yakında Çad'a ulaştırılacağını belirttiler. Yardımm ilk partisini askeri araç, üniforma ve yiyeceklerin oluşturduğu belirtildi. Güvenilir kaynaklar, Başkan Reagan'ın Libya desteğindeki Gukoni Çeddeye birliklerine karşı çok zor durumda olmasından kaygı duyduğunu bu nedenle silah ve cephanenin de en kası sürde gönderileceğini belirttiler. Çad Devlet Başkanı Habre'in ülkenin üçte birinden fazlasını ele geçiren Libya destekli isyancılarla mücadele için paralı beyaz askerler topladığı bildirildi. Batılı diplomatik kaynaklar "çogu Avnıpalı olan paralı askerierin büyük bir bölümünün, isyancüan Faya Largeau kentine sürmeye çalışan Çad birliklerine yardımcı olduğunu, 20 kadar yeni paralı askerin de geçen hafta isyancıların elinden geri alınan Abeche'ye yerieştirildiğîni" beürttiler. Kıbrıs sorunu ABD KongresVnde tartışıldı WASHİNGTON, (a.a.) Kısa adı AHEPA olan Amerikan Helenik Eğitim ve Geliştirme Derneği tarafından ABD Temsilciler Meclisinde Kıbns konulu bir toplantı düzenlendi. Başkan Reagan'ın Kıbns özel Koordinatörü Christian Chapman toplantıda yaptığı konuşmada, Amerika'nın amacının birleşmiş ve bağımsız bir Kıbns ortaya çıkarmak olduğunu söyledi. Adadaki iki toplumun birbirine güvenmediğini bildiren Chapman, önceljkle iki toplumun anlaşması gerektiğini kaydetti. CUMHURİYET SEÇİM83 Her pazartesi Cumhuriyet'le birlikte Cumhuriyet Bllgisdyar Ekleri (Eksik eklerinizi 40 TL.'lık pul göndererek isteyebilirsiniz) Türkiye'de Zeytincilik Nasıl Canlandınlır" \iirtdisindacalisankardederimiz: Rtoık'agdımiıizkiıı ^ coköı^eiiıli IKHICII vıır. Hemen gelin Töbank'a. Töbank'ın yurt sathına yayılan tüm şubelerinden herhangi birine. Efektif veya dövizlerinizi süratle bozdurun. Beklemeden, tam hakkını alarak. Anında, nakit olarak. 2) Dilerseniz, dövizlerinizin tam «"| İsterseniz, dövizlerinizi / karşılığı Türk Liralan ile / Töbank'da döviz olarak Töbank'da yasal faiz değerlendirin, döviz olarak oranlarından 5 puan geri alın. Hemen gelin fazlasını kazanın. Töbank'a Töbank'da bir Hemen gelin Töbank'a, DÇM veya Döviz Tevdiat Hesabı Töbank'da bir Hasret Hesabı açtırın. açtırın. 6 ay veya bir yü vadeli olarak. İçiniz güven dolu olarak... Turyağ AŞ., ulkemız zeytıncılığınin gehştırılmesı; sorunlarının olanaklar, engeller ve çozumler açısından değerlendirılmesı amacıyla "Türkiye'de Zeytincilik Nasıl Canlandmlır" konulu bir bılimsel yarışma duzenlenmiştir. Seçici Kurul üyeleri dışında herkese açık olan yarışmaya gonderilecek araştırmaıncelemeler 75 sayiayı geçmemek uzere daha önce hiçbir yerde yayınlafımamış olmalıdır. Son yazı gönderme tarihi 30 Eylül 1983 olan yarışmada dereceye girenlerden. İRİNCİYE BIRİNÇ K NCİYE İK NCİ' ÜCÜNCÜYE odül verilecektir. Seçici Kurul, aşağıda adları (alfabetik sırayla) yazılı şu uzmanlardan oluşmaktadır • Gungör Mengıi İzmir Gazeteciler Cemiyeti Başkanı • Prof. Dr. Kemal Kartian Yükseköğretim Kurulu Üyesi • Dr. Kenan Moıian Gazeteci • Prof. Dr. Mahir Çolakoğlu Ege Üni. Mühendislik Fak. Öğretim Üyesı • Dr. Metin Berk Yapı ve Kredi Bankası Genel Müdür Yar • Oral Turanoğlu Bitkisel Yağ Sanayicileri Derneği Başt 100.000. T L 50.000. T L 25.000 TL. Si/dedövizJeriııiziTö»)aııkdasiiglaıiıa alın. d ı r r ı c ı s ı TÖBAISTK: A&D Turyağ "^ Yarışmaya katılmak isteyenler daha aynntıh bilgiyi "TURYAĞ' • A.Ş. "Halkla İlışkiler Md." Şair Eşref Bulvarı 48 adresinden edin' e biiırler.