Katalog

20 HAZIRAN 1983 EKONOMt CUMHURÎYET/9 Günün Aynası Dünya şeker stoklarının rekor düzeye ulaşması bekleniyor ANKARA, (UBA) 198283 sezonu dünya şeker üretiminin tüketirai 6 milyon tonu aşması nedeniyle, sezon sonu stoklann rekor seviyeye ulaşması bekleniyor. Yapılan tahminlere göre, 1981/1982 sezonu dönem sonu Toplam Sezon Üretim 88.56 1980/81 1981/82 100.70 1982/83 98.64 stoklarının 1982/83 dönem sonu stoklarına eklenmesiyle toplam stok miktan 42 milyon 460 bin ton olacak. Son uç sezonun dünya şeker üretimi ve tuketimi ve dönem sonu stokları milyon ton olarak şoyle: Toplam Tüketim 88.76 89.54 92.38 Uonem sonu Stokları 25.04 36.20 42.46 Kastelli'den sonraki bir yılı nasıl değerlendirdiler Ekonomi Servisi Türk toplumu, Kasteüi buhranım arada sırada hatırlamamn da ötesinde, birikimli sonuçlart ile giderek daha iyi değerlendirebrtecek mi? Yoksa, hiç böyle bir olay olmamışcasına, ancak birikimsiı ve deneysizlerde raslanabilecek bir gö'züpekliğin baska ilginç örneklerirü vermeye devam edecek mi? Bunu taman gösterecek. "Kastelli Olayı"nm birinci yıldönümünde çeşitli ALt KOÇMAN (TUSİAD Başkanı) Kastelli sisteminin iflası, ekonomiyi yönlendiren bürokratlar, politikacılar ve iş aleminin sonımluluğunu artıran bir olay olmuştur. Enflasyonun aşağı çekilmesinde köklu bir tedbir olarak görülen faizlerin serbest bırakıltnası; gerekli yasa ve hukuksal tedbirlerle korkutucu önlemler ahnmadığından bankalarla bankerler arasındaki haksız faiz rekabetini adeta korükleyen bir rol oynadı. "Kaymakamlığa dilekçe veren" banker oldu ve milyarlar toplandı. Şimdi, buharlaşan bu milyarlann ne olduğunu araştınyoruz. Dunyadaki genel konjonkture bakıldığjnda, Turkiye olanaklan açısından ve kendine özgü toplum yapısının sağladığı esneklikten dolayı oldukça dengeli bir tablo çizmeye devam ediyor. Zaten dunyadaki ekonomik darboğazlar, siyasal tercihlere göre hareket etmeyi asgari se\ iyeye indirmiştir. Ekonomide koordinasyon ve statukoyu muhafazada dahi lüzumlu olan "kararlı tutum" yöneüm açısından ana sorundur. Ekonomik bünyenin uzuvlarındaki hastahklar, hayati onem derecesine gore ele alınır. Tercıhleri yapmak hukümetin işidir. Ancak kamuoyunda her istikamette göruş bildirmek ekonomik sektorlere canlılık kazandırır. MURTAZA ÇELİKEL (İSU Meclis Başkan Vekili) Türkiye'de tasarruf bonosund:n başlamak uzere, raevduat t ufikası, sırdaş hesap. maskeli çevrelerin durumu nasıl değerlendirdiklerini kuçük bir araştırmayla saptamaya çalıştık. Bu konuda görüs bildirenlerden bir bölümü Kasteüi Olayı'ndan sonra da aynı yanhslanr yapıldığına dikkati çekerken, diğer bölümü bunun bir dönüm noktası olduğunu savundular. Kastelli Olayı konusunda görüşlerini aldığımız Murtaza Çelikel, AU Koçman ve Prof. Erol Manisaa şunlan söylediler: mudi olaylan ile devam eden biî Maliye Bakanhğı ve Merkez Bankası sorunu vardır. Devlet, gerek kendi ihraç ettiği tahvillerde gerekse bankaşirketvatandaş ilişkisinde hiçbir dönemde ciddi biî sorumluluk yüklenmemiştir. Sermaye piyasasının gelişmemesi, yaygınlaşmaması için yetküiler ellerinden geleni yapmışlardır. Kastelli olayı, Maliye Bakanlığı'nın ve Merkez Bankası'run nezaretinde bankalann iştiraki tasarruf aleyhine işlenen bir devlet suçudur. Maliye Bakanlığı ve Merkez Bankası yetkisini kullanamadığı için biraz da Kastelli'nin kişiliğindeki 'renk fariahğı' kurban seçimini kolaylaştırmıştır. Suç, diğer suçlu ve sorumlularca Kastelli'ye ittifakla ihale edilmiştir. Kastelli olayından bir yıl sonra 'Kastelli'siz Türk finans piyasası' Maliye Bakanı ve bankalann üstün gayretleriyle bilinen eski noktasında diiğümlenmistir. Prof. Dr. EROL MANİSALI (İ.Ü.tktisat Kakültesi Ögretim Üyesi) Kastelli olayı, sadece finans sektörü ile ilgili olarak değil aynı zamanda ekonominin yeniden yönlendirilmesi ile ilgili olarak da bir dönum noktasıdır. 24 Ocak kararlannda bulunan eksikliklerin tamamlanması ve yeniden gözden gecirilmesi için de bir ortam hazırlamıştır. Kastelli olayının olumlu yanı ke, bankerlik muessesesine disiplin getirilmesine, mevzuatın tamamlanmasma ve bankaların disiplin altına alınmasjna büyuk olçüde yardımcı olmasıdır. KİT Kararnamesi DM Bütçe Komisyvmı'nda incejenecek ANKARA, (Cumhuriyet Bürosu) Danışma Meclisi Bütçe Plan Komisyonu "KİT'lerin yeniden düzenlenmesi" ile ilgili yasa tasarısını, Maliye Bakanlığı uzmanlanyla ortaklaşa inceleyecek. Komisyon tarafından kurulan Alt Komisyon bu hafta içinde Maliye Bakanlığı uzmanlanyla yapacağı toplantıda tasannın "Kâr amacını giiden Kamu tktisadi Kuruluşlan" ile verimlilik ve tamamen kamunun yararını ön p'.anda tutan kuruluşların durumu ele ahnacak. Alt Komisyon üyesi Tulay Öney, tasanda aynm ve kuruluşların yeni düzenleme ile halka açılmalarmın genel anlamda doğru olduğunu ancak, "Bazı kuruluşlann ne hizmet yapacaklarının belirlenmemesini" eleştirdi. Tülay Öney, "Kanıma göre o>le kuruluşlar, öyle yerlere konulmuş ki kimin kâr, kimin kamu yararı güttüğü belli değil, anormal bir durum ortaya çıkmış. Bunlan düzeltmek gerekir" dedı. Alt Komisyon hafta içinde Maliye Bakanlığı yetkilileri ile çalışmalarını bitirecek EKONOMİ NOTLARI OSMAN ULAGAY Kastelli'den bir yıl sonra "Kastelli şoku"nun üzerinden tam bir yıl geçti. Şaşkınlıklar, acılar, pışmanlıklar. düş kınklıklarıyla dolu bir yıl Serbest rekabet ilkesine göre hatalarını batarak ödemesi gereken pek çoközel kuruluş ve bankanın, devletin olağanustü cömertliğiyle ayakta tutulduğu bir yıl. 24 Ocak kararlarıyla getinlmek ıstenen yeni anlayışın çeşitli müdahalelerle sulandırıldığı bir yıl. Peki bu bir yıl sonunda ekonomide hangt noktaya varılaı, dengeler nasıl değişti? Bu soruları yanıtlayabilmek için önce bazı temel göstergelere bakmak gerekiyor. • ALTIH FİYATLARI: Bundan bir yıl önce 11.500 11.600 lira olan Cumhuriyet altını bugun 24.700 24.800 lira. Cumhuriyet altınının bir yıl içinde %115 dolayında değer kazanması ekonomide dengelenn değışmekte olduğunu ortaya koyan en anlamlı göstergelerden bıri. • DOVİZ GEÜRLERİ: 1982 yılının ilk dört ayında, 1981in eşdönemine oranla %28 dolayında artan ihraçatımız bu yılın ilk dört ayında geçen yıla oranla ancak %8 artabilmiş. Bu yılın ilkr dört ayındaki işçi dövizi ginşi ise geçen yılın aynı dönemindeki akamın %20 altında kalmış. İlk dört aylık dönem sonunda ihracat ve ışçı dövizi toplamı geçen yılın rakamını ancak %1 aşıyor ve 1983 sonunda bu toplamın 1982 rakamını bulması bıle kuşkulu görunüyor. • ENFLASYON: Mayıstan mayısa son 12 aylık enflasyou göstergeleri, fiyat artışlannın bir öncekı 12 aylık döneme göre yavaşladığını ortaya k'oyuyor ama 1983 enflasyonunun %20'de tutulacağı yolundakı resmi iyimserliğe katılmak olanaksız. DİE tarafından ilk kez Türkiye çapında duzenlenen ve 1978 79"da yapılan tüketim kalıpları araştırmasını esas aldığı için daha sağlıklı olduğu izlenimmi veren yeni tüketici fıyatlan endeksıne göre "resmi enflasyon" 1982 mayısıyla 1983 mayısı arasında tam %30 olmuş. Seçim yılında olduğumuz da hesaba katıldığmda 1983 enflasyonunun %20'den çok %30'a yakın olması kacınılmaz görunüyor. • MILLİ GELİR: Tarım kesimınin geçen yıl tutturduğu %6'nın ustündekı büyüme hızını bu yıl tutturması olanaksız. Sanayi kesiminde geçen yıldan çok daha iyi bir sonuç alınması cok zor, inşaatta beklenen canlanmadan henüz eser yok. İhracattaki artış hızı da yavaşladığına göre 1983 için öngörülen %4.8'lik büyume hızma erişmek, hatta geçen yılın rakamını tutturmak hemalde kolav olmavacak • KAMU MALİYESİ: Devletin gelirierinı artırmakta ciddi ç jçlüklerle karşılaştığı ve carı harcamalarını karşılamak için dahi zaman zaman zorlandığı sık sık duyuluyor. Bu temel göstergelerin yanı sıra sermaye ve para pı/asalarına, başlıca sektörlerdeki duruma bakıldığında da tablo p2k parlak görünmuyor Tasarruf sahibi ile kredi müsterisı, finansman kaynağı arayan sanayici ve tüccar arasında sağlam bır köprü henüz kurulamamış durumda. Tasarruf sahibi, faizlerin adım adım geriye çekilişine bakıp reel faızden yoksun kalacağı korküsunu taşırken, kredi müşterısı %3040 reel faızle kredı kullanmaktan yakınıyor Bankalar dışında etkilı bir sermaye piyasası henüz meydanda yok. Bu arada tefeciliğin yeniden canlanmaya nasladığı yolunda işaretler var. Kurtarılacak şirketlerin sayısı ve bunlan kurtarmak için gerekli fonların miktan her geçen gun kabanyor. Kastelli olayından bır yıl sonra ortaya çıkan bu oldukça düşündürücü tabloya bakıp da "ekonomide yönetim deği$tı, böyle oldu" demek ise ancak bir noktaya kadar doğru Ekonomide yönetimin ve yönetımle bırlikte temel anlayışın değışmesınin bu tablonun ortaya cıkmasında kuskusuz bir payı var. Ancak 24 Ocak (Arkası 11. Sayfada) " • Türk Ticaret Bankası Osmaniye Şubesi yeni binasına taşındı Ekonomi Servisi Türk Ticaret Bankası'nın Adana Osmaniye'de inşa edilen yeni şube binası, bugün hizmete giriyor. Banka yetkilileri 1973 yılından berı Osmanıye'de faalıyette bulunan Turk Ticaret Bankası'nın kendi malı olan modern şube lokalinde daha yaygın ve etkin bir şekilde çahşacağını belimiler. ÇELİKEL Kastelli olayı küçük tasarnıfçu akyhine işlenen hir suçtur. BAE'li firma, Türk şirketlerine teknik konularda işbirliği önerdi AOAtvA, (.Cumhuriyet Onney tllcri Bürosu) Birleşik Arap Emirliklerinde kurulu bir firmanın teknik konularda işbirliği yapacak Türk firmaları aradığı bildirildi. "AlSh»mai General Trading Organization Tlx: 45683 Shamsi Em"adresinde kurulu bulunan firma yaptığı başvunıda Türkiye'de kırtasiye malzemeleri üretecek bir fabrika da kurmak istediklerini belirterek kendileriyle bu nedenle teknik konularda işbirliği yapabilecek firmalarla anlaşacaklarını bildirdiler. Fas'ta dışalım izne bağlandı Türkiye'de yalnızca bir şııbesi olan beş tane banka var ANKARA, (UBA) Türkiye'de sadece bir şubesi olan 5 banka faaliyet gösteriyor. Beş bankada toplam 226 personel çalışıyor. Beş banka arasında devletin vönetimi altında olan tller Bankasında toplam 116 memur görev yapıyor. Turkiye'de yabancı sermayeye sahip tek şubeli diğer bankalar şunlar. Bank Of Credıt, Turk bankası Ltd., Bank Mellat, American Express. KOÇMAN kaymakamlıga dilekçe veren banker oldu ve milyariar topladı. RABAD (UBÂ) Fas'ta tum ithalann izine bağlandığı açıklandı. Fas Ticaret, Sanayi ve Turizm Bakanhğı'nın yayınladığı kararda, bu karann alınmasına neden olan en önemli etkenin, Fas'ın 1982 yılı sonu itibariyle dış ticaret açığının 13 milyar E)irhem'e (yaklaşık 2 milyar ABD dolan)na yükselmiş olması gösterıldi. DÖVİZ KURLAR1[ DÖVtZİN CİNSt / ABD Dolan 1 Avustralya Dolan 1 Avusturya Şilini 1 B. Alman Markı 1 Danimarka Kronu 1 Hollonda Florini 1 Isveç Kronu 1 tsviçre Frangı 100 ttalyan Lireti 100 Japon Yeni I Kanada Dolan 1 Kuveyt Dinan 1 Norveç Kronu 1 Slerlin ; / S.Arabistan Riyali DÖVİZ Alış Satış 217.45 221.80 190.42 194.23 12.13 12.37 85.55 87.26 29.03 24.01 78.14 76.61 28.99 28.42 105.17 103.11 14.42 14.71 91.12. 92.94 176.47 180.00 742.14 756.98 29.91 30.51 332.48 339.13 64.29 63.03 EFEKTİF Ahş Satış 217.45 223.07 180.90 196.13 12.13 12.49 85.55 88.12 29.32 28.46 78.91 76.61 28.42 29.28 106.20 103.11 13.70 14.85 93.85 86.56 167.65 181.77 764.40 705.03 28.42 30.81 332.48 342.46 64.92 59.88 DİE: TEKELin başfiyntlarındaki artış geçen yıldan yüksek ANKARA, (THA) Tekel başfiyatlarının şubatnisan döneminde açılmış bulunan 1982 ekici tutün piyasalarında, geçen yıla gore daha yüksek oranda arttığı belirlendi. DİE verilerine göre, Ege ekici tütün piyasasmda 1981 başfiyatı 240 lira iken 1982 'de yuzde 39,6 oranında artarak 335 lira, Marmara ekici tutün piyasasında 1981 başfıyatı 285 lira iken 1982'de yüzde 38.6 artışla 395 lira, Karadenız ekici tütun piyasasında 1981 başfıyatı 295 lira iken 1982'de 35.6 oranında artışla 400 lira, Doğu Anadolu ekici tutun piyasasmda da 1981 başfiyatı 290 lira iken 1982'de yuzde 26.2 oranında artışla 395 lira olarak gerçekleşmişti. DtE verilerine göre 198283 sezonunun eylulmart döneminde gerçekleştirilen toplam tütun dışsatımı gözlendiğinde ise, tutün dışsatımımn sezonun ilk 6 ayında, geçen sezonun aynı dönemine göre miktar olarak yuzde 22.7 değer olarak da yuzde 12.8 dolayında gerilediği, onalama tütun dışsatım fiyatının da 3.23'ten 3.65'e yükseldiği gözlendi. ıj U alın...kurtulun! Demirdöküm şofben hem pratik... hem en ekonomik su ısıtıcısıdır. alın... kurtulun! Neden? Suyu içinden geçerken ısıtır bu bir. İkincisi. Dilediğiniz an dilediğiniz kadar sıcak su sağlar. Üçüncüsü. Bekletmez. Bir kap sıcak su için"ha ısındı... ha ısınıyor" diye saatlerce bekletmez sizi. Dördüncüsü. Sıcak su ile işiniz bitti. Kaparsmız. Söner. Boşu boşuna sıcak suyu ısıtmayı sürdürmez. Beşincisi. Bütangazı tüpünün dibine "darı ekmez". Yakıttan azami tasarruf sağlar. Pratiktir. Bir kibrit.... anında bol sıcak su sağlar. Üstelik, küçük ve dekoratiftir. Duvara asılır. Banyoda dolaşacak yer kalır. Siz de Demirdöküm şofben alın. Sıcak su derdinden kurtulun. Hemen! // 1 ) \\ K İş Sanat Galerilerfnde yeni sergiler... Resım serjçısı (20 1 la/ıran 8 Temmu/1 İsSjnjt Galerısı Mesrutıvet Cad No 10. Bakanlıklar Tel P 02 66 İsunbul'da ' Resım sergısı {20 1 la/iran 8 Temmu/) ; j ; Hollanda'da Okuyan İlkokul Çocuklarırruzın Kenan Erçel İ Lütfü Özgünaydın (20 1 la/ıran X Temmu/) I> Vınjt Galerısı (Parnukkapıi: İstıklal Cad Yureklı llan K.U. 2 Tel 1»» 20 21 81 1 1 i1 Ahmet Tuncel Doğru Neslinur Şakar 1 1 "Resım * sergı.sı < 20 1 la/ıran K Temmu/) l (20 1 la/.irun 8 Temmu/ > İsSjnat GjleriM İF.renkov) Bağtlıt Cad. No 296 t Tel 3 % 01 68 'N Ankara ve İstanbul İ$ Sanat Galerılerı bavram uıtıllerı ve pa/.ar gunlerı dtsında her gun 12.00 19.00 arası aeıktur. 1 i TÜRKİYE $ BANKASI ~ i. anında bol sıca ŞOFBENİL • • • • YANKIIAR YARAITYOR HoftalıkHaberDergisi SODEP: Sistemli ve dengeli g'd'ryor Her şeylüks oldu »00011 hucrenakli iNLA.RektamiçinöldürüYoriar TV yayınında kısıtlama pratikte yarar sağlamıyor • TürkiyeFransa tartışrnası • Başkentte «Raylı Taşıma»için her şey hazır KtHUPGİBİDOİGİ enmeden alın!